UZASADNIENIE

Powód (...) spółka z o.o. w P. domagał się zasądzenia od pozwanego K. C. kwoty 90.000zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od dnia 3 czerwca 2019r. do dnia zapłaty oraz zwrotu kosztów procesu.

Na dochodzoną kwotę składały się: 20.000 zł tytułem kary umownej zastrzeżonej za złamanie obowiązku poufności oraz 70.000 zł tytułem kary umownej za złamanie obowiązku powstrzymywania się od prowadzenia działalności konkurencyjnej.

Wyrokiem z dnia 10 września 2020r. Sąd Okręgowy w Poznaniu zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę 70.000 zł (siedemdziesiąt tysięcy złotych) wraz odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 3 czerwca 2019r. do dnia zapłaty, oddalając powództwo w pozostałym zakresie; kosztami procesu obciążył powoda w 2/9 części, a pozwanego w 7/9 części i wyliczenie kosztów procesu pozostawia referendarzowi sądowemu.

W uzasadnieniu wyroku Sąd I instancji powołał się na następujące fakty i wnioski prawne.

Strony prowadzą działalność gospodarczą.

W dniu 3 września 2018r. strony zawarły umowę nr (...) o współpracy, na podstawie której powód zobowiązał się zlecać pozwanemu wykonywanie usług inżynierskich w zakresie automatyki przemysłowej na rzecz swoich klientów. Zakres usług, wysokość wynagrodzenia oraz termin ich świadczenia miały określać konkretne zamówienia (pkt I ust.1). Pozwany zaś zobowiązał się bez wyraźnej zgody w formie pisemnej nie podzlecać usług w części lub całości (pkt I ust. 3).

W pkt III ust. 1 i 2 strony umowy ustaliły, że pozwany będzie realizował zamówienia na rzecz powoda jako podwykonawca oraz, że zamówienia będą realizowane zgodnie z bieżącym zapotrzebowaniem powoda, a pozwanemu nie będzie przysługiwało żadne roszczenie wobec powoda tytułem braku bieżącego zapotrzebowania na usługi. Strony umowy, w pkt III. 6 zastrzegły, że pozwany będzie uprawniony zgłosić powodowi brak woli realizacji zamówień w danym okresie nie dłuższym niż jeden miesiąc kalendarzowy. Zgłoszenie powinno nastąpić w formie dokumentowej, nie później niż 1 miesiąc przed tym okresem.

Omawianą umowę strony zawarły na czas nieokreślony od dnia jej zawarcia (pkt X ust. 1), z tymże każdej ze stron przysługiwało, z zachowaniem 3-miesięcznego okresu wypowiedzenia, prawo do wypowiedzenia umowy (pkt X ust. 2). Ponadto strony uzgodniły, że w okresie wypowiedzenia powód będzie mógł składać zamówienia, których termin realizacji zakończy się przed upłynięciem okresu wypowiedzenia (pkt X ust. 3). Powód i pozwany postanowili również, że każda ze stron będzie mogła wypowiedzieć umowę z zachowaniem 7-dniowego okresu wypowiedzenia, jeżeli druga strona narusza istotne postanowienia umowy pomimo upłynięcia 7-dniowego terminu od wezwania drugiej strony w formie dokumentowej do zaniechania naruszeń (pkt X ust. 4). Ponadto w pkt X ust.5 strony przyznały powodowi prawo do wypowiedzenia umowy bez zachowania okresu wypowiedzenia, jeżeli pozwany nie zaakceptuje czterech z rzędu wysłanych mu zamówień. Strony zastrzegły, że w przypadku faktycznego zaprzestania wykonywania umowy przez pozwanego z naruszeniem postanowień ust. 2-4, pozwany zapłaci karę umowną w wysokości należnego wynagrodzenia za zrealizowaną już, część zamówienia, w trakcie którego realizacji pozwany zaprzestał wykonywanie umowy, nie mniej niż 70.000zł (pkt X ust. 6).

Za realizację zamówień pozwanemu przysługiwało wynagrodzenie w wysokości określonej w konkretnym zamówieniu (pkt XI ust. 1). Wynagrodzenie to obejmowało wszystkie wydatki związane z realizacją zamówień, w tym koszty transportu i noclegu (pkt XI ust. 5).

W pkt XIII ust. 1 umowy strony zobowiązały się zachować w poufności wszelkie Informacje Poufne bez ograniczenia w czasie, także po zakończeniu umowy przez okres 3 lat. Strony wyjaśniły, że przez obowiązek poufności rozumieją, w szczególności obowiązek powstrzymania się od jakichkolwiek działań, które mogą ujawnić Informacje Poufne lub uczynić je dostępne dla osób trzecich w jakiejkolwiek formie, a także które mogą prowadzić do użycia (...) Poufnej przez stronę lub osobę trzecią w sposób sprzeczny z celami niniejszej umowy (pkt XIII ust. 2). W pkt XIII ust. 3 strony wskazały, że jako Informacje Poufne należy rozumieć:

- wszelkie informacje bez względu na ich formę udostępniania, w szczególności informacje dotyczące spraw organizacyjnych, handlowych, finansowych, technicznych i prawnych drugiej strony,

- wszelkie raporty, analizy, badania, memoranda, abstrakty, notatki, rachunki oraz inne materiały w formie papierowej, magnetycznej cyfrowej lub innej, które w całości lub części dotyczą informacji wskazanych w pkt a i są dostępne dla drugiej strony.

Jednocześnie, w pkt XIII ust. 4 strony zaznaczyły, że jako (...) Poufnych nie należy rozumieć:

- informacji publicznie dostępnych, jeżeli ich upublicznienie nie nastąpiło przez złamanie klauzuli poufności,

- informacji, które strona przekazała osobie trzeciej za pisemną zgodą drugiej strony.

Strony zastrzegły również, że jeżeli strona złamie obowiązek zachowania poufności, zapłaci karę umowną w wysokości 20.000 zł za każde naruszenie obowiązku zachowania poufności (pkt XIII ust. 5).

Ponadto w pkt XIV pkt 1 strony umowy postanowiły, że pozwany w okresie obowiązywania umowy oraz przez okres 12 miesięcy do zakończenia umowy powstrzyma się od prowadzenia działalności konkurencyjnej wobec powoda, w szczególności m. in. do:

- nieprowadzenia na własny lub cudzy rachunek jakiejkolwiek konkurencyjnej działalności gospodarczej,

- niepodejmowania zatrudnienia lub jakiegokolwiek innego stosunku prawnego bezpośrednio lub pośrednio u klientów powoda,

- niepodejmowania jakichkolwiek funkcji u klientów powoda,

- nieprowadzenia w jakiejkolwiek formie doradztwa na rzecz klientów powoda,

- niewchodzenia w konkurencyjne stosunki gospodarcze z klientami, kontrahentami lub innymi osobami zatrudnionymi u powoda.

Strony zaznaczyły, że przez działalność konkurencyjną uznają wszelką działalność, bez względu na jej rozmiar i formę prowadzenia, która jest wykonywana na rzecz jakiegokolwiek klienta (pkt XIV ust. 2).

W pkt XIV ust. 8 strony wskazały, że ich celem omawianego zapisu jest sformułowanie zakazu konkurencji w możliwie najszerszym zakresie, a pozwany przyjmujący tak sformułowany obowiązek świadomy jest konsekwencji prawnych w wypadku jego naruszenia.

Ponadto strony zastrzegły, że jeżeli pozwany złamie zakaz konkurencji, zapłaci karę umowną w wysokości min. 70.000 zł za każde naruszenie zakazu oraz, że tytułem realizacji zakazu konkurencji pozwanemu nie będzie przysługiwać dodatkowe wynagrodzenie w okresie obowiązywania umowy oraz po jej zakończeniu (pkt XIV ust. 8 i 9).

W pkt XV ust. 3 strony ustaliły, że wszelkie zmiany umowy będą wymagać formy pisemnej od rygorem nieważności.

W ramach wykonywania powyższej umowy powód, w dniu 30 sierpnia 2018r. wysłał pozwanemu zamówienie nr (...) dotyczące wykonania usług programowania robotów w V. (...) dla (...) w G., w B.

Powyższe zlecenie pozwany przyjął i wykonywał je w okresie od 3 września 2018r. do 25 listopada 2018r.

Następnie, w dniu 25 września 2018r. powód zlecił pozwanemu świadczenie usług związanych z programowaniem robotów A. w (...) B. w L.. Zamówienie to zostało przez pozwanego zaakceptowane i wykonywane do dnia 13 kwietnia 2019r.

Do Niemiec pozwany przeprowadził się ze swoją partnerką W. Ż. (1), która w tym okresie nie pracowała. W. Ż. (1) źle znosiła całodzienny pobyt w domu i z tego powodu wielokrotnie udawała się z pozwanym do fabryki (...), w której pozwany wykonywał usługi. Każdego dnia otrzymywała ona odrębną przepustkę i przebywała wyłącznie w pomieszczeniach, w których pracował pozwany. W czasie przebywania w fabryce (...) korzystała z telefonu oraz własnego komputera i w czasie tym uczyła się języka niemieckiego oraz samodzielnie doszkalała się z programowania.

W grudniu 2018r. pozwany wysłał do M. C. wiadomość, w której pytał go jak powód zapatruje się na temat ewentualnego rozejścia się po projekcie w B.. Poinformował powoda, że ma wiele zapytań, nad którymi się zastanawia. W odpowiedzi na powyższe, M. C. poinformował pozwanego, że jeśli zakończenie współpracy miałoby nastąpić po zakończeniu projektu w B. to powód nie będzie robił problemów. Jednocześnie zapytał pozwanego od kiedy chciałby się ewentualnie rozejść.

W trakcie wykonywania zlecenia w L. pozwany w dniu 5 marca 2019r. poinformował M. C. – członka zarządu powodowej spółki, że W. Ż. (1) posiada umiejętności programistyczne robotów A. i zwrócił się o zaangażowanie ich obojga do kolejnego projektu.

W dniu 7 marca 2019r. M. C. poprosił pozwanego o przesłanie CV W. Ż. (1) i poinformował go, że może uda mu się zaangażować zarówno pozwanego jak i W. Ż. (1) do M. - a. W odpowiedzi na powyższe, pozwany wysłał M. C. CV W. Ż. (1), w którym zostało wskazane, że jest ona programistą robotów w (...) i zaangażowana była w projekt realizowany dla B. S., w ramach którego do jej obowiązków należało programowania online robotów A. (...) – zgodnie ze standardami B..

W dniu 21 marca 2019r. M. C. zwrócił się do pozwanego o rozmowę telefoniczną wskazując, że chciałby przesłać mu zamówienie na wykonywania usług dla M. - a.

W odpowiedzi na powyższe, w dniu 1 kwietnia 2019r. pozwany poinformował M. C., że jeden z kontraktorów załatwił jemu i W. Ż. (1) pracę. W odpowiedzi, M. C. zawiadomił pozwanego, że dostał informację, że M. wyrazi zgodę na zaangażowanie również W. Ż. (1).

Następnie, w dniu 14 kwietnia 2019r. powód wysłał pozwanemu zamówienie nr (...), w którym zaoferował mu wykonanie usług związanych z programowaniem robotów w M. (...) dla (...)/ (...)/ (...) w okresie od 30 kwietnia do 30 lipca 2019r., z możliwością przedłużenia.

W odpowiedzi na powyższe, pozwany w wiadomości e-mail poinformował M. C., że jest zmuszony odmówić podpisania i realizacji powyższego zamówienia, gdyż nie dysponuje na tę chwilę osobami z wymaganym doświadczeniem. Jednocześnie pozwany zgłosił brak możliwości przyjmowania zleceń w okresie od dnia 16 maja do dnia 16 czerwca 2019r.

Ponadto w piśmie z dnia 15 kwietnia 2019r. pozwany złożył wobec powoda oświadczenie o wypowiedzeniu umowy ramowej zawartej w dniu 3 września 2018r., z zachowaniem 3 - miesięcznego okresu wypowiedzenia.

Pismem z dnia 20 maja 2019r. powód – poprzez pełnomocnika, wezwał pozwanego do zapłaty kwoty 90.000 zł w terminie 7 dni od otrzymania wezwania.

W treści wezwania powód wskazał, że nałożył na pozywanego karę umowną za złamanie zakazu poufności polegające na wprowadzeniu na teren przedsiębiorstwa, na którym świadczył zlecone mu przez powoda usługi (...) i przeprowadził dla niej szkolenie programowania maszyn oraz za naruszenie zakazu konkurencji polegające na podjęciu współpracy przy projekcie M. (...).

W dniu 1 kwietnia 2019r. pozwany przyjął ofertę współpracy z W. T. s.r.o w B. i wykonywał na rzecz tego podmiotu w okresie od 15 kwietnia do 30 sierpnia 2019r. usługi polegających na programowaniu robotów przemysłowych do produkcji (...) Ltd. Według standardów V. w fabryce (...) w M..

Przedmiot powyższego zlecenia W. T. s.r.o realizował w związku z wykonaniem umowy łączącej go z (...), ten ostatni zaś współpracuje z powodową spółką.

Odnosząc się do ustalonych faktów Sąd w pierwszej kolejności wskazał, że zgodnie z art. 483 § 1 k.c. można zastrzec w umowie, że naprawienie szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania niepieniężnego nastąpi przez zapłatę określonej sumy (kara umowna).

Co do roszczenia z tytułu kary umownej za niedotrzymanie obowiązku poufności Sąd uznał, że powód nie wykazał, aby zaistniały okoliczności uprawniające go do obciążenia pozwanego tą karą.

Nie podlega wątpliwościom, że pkt XIII ust. 5 umowy stron uprawniał powoda do nałożenia na pozwanego kary umownej w wysokości 20.000 zł za naruszenie obowiązku zachowania poufności.

W ocenie Sądu, strona powodowa w sposób niewystarczający sprecyzowała jakie informacje poufne pozwany miał udostępnić W. Ż. (1). Jako takie powód wskazywał okoliczności związane z przebywaniem W. Ż. (1) w zakładzie (...), w którym pozwany świadczył usługi na rzecz powoda. Powód podnosił, że w ramach wykonywania tych usług pozwany udzielił W. Ż. (1) szkolenia w zakresie programowania w standardzie B.. O ile wykazane zostało, że W. Ż. (1) przebywała na terenie zakładu (...) to nie sposób przyjąć, aby strona powodowa zdołała wykazać, że pozwany udostępnił W. Ż. (1) jakiekolwiek informacje poufne dotyczące powoda. W zakresie tym powód posłużył się jedynie swoimi domysłami. Sam fakt, że W. Ż. (1) wskazała w cv, że posiada umiejętność programowania w systemie B. nie przesądza o tym, że umiejętność tę nabyła w trakcie wykonywania usług przez pozwanego na rzecz powoda. Ponadto Sąd stoi na stanowisku, że programowanie w standardzie B. – w świetle łączącej strony umowy, nie stanowiło informacji poufnej powoda, a ewentualnie firmy (...), która udzieliła zgody na wejście W. Ż. (1) na swój zakład. Dodatkowo podkreślił, że jak wynika z korespondencji wiadomości tekstowych pozwany informował M. C., że jego narzeczona przebywa z nim w zakładzie w Niemczech i uczy się programowania w standardzie B. i nie spotkało się to z negatywną reakcją powoda do czasu zakończenia przez strony współpracy.

Odnosząc się do roszczenia o zapłatę kary umownej za naruszenie zakazu konkurencji Sąd uznał, że powód wykazał, że pozwany pomimo ustalonego w pkt XIV pkt 1 umowy stron zakazu prowadził na własny rachunek działalność konkurencyjną wobec działalności gospodarczej powoda. Bezspornym bowiem pozostawało, że w dniu 1 kwietnia 2019r. pozwany przyjął zlecenie W. T. s.r.o, którego przedmiotem było programowanie robotów A. i zlecenie to wykonał. Nie ulegało przy tym wątpliwościom, że programowanie robotów A. należy do zakresu działalności powoda. Nie sposób uznać, aby z powyższego zakazu zwalniała pozwanego okoliczność, że w grudniu 2018r. M. C. poinformował pozwanego, że w razie ewentualnego odejścia powód nie będzie mu robót problemów. Pozwany prowadzi bowiem działalność gospodarczą na własny rachunek i w związku z tym powinien zachować podwyższoną dbałość o swoje interesy i zabezpieczyć je w odpowiedni sposób. Jeżeli zatem pozwany chciał zakończyć współpracę z powodem powinien zgodnie z postanowieniami umowy doprowadzić do jej rozwiązania.

W sprzeciwie od nakazu zapłaty strona pozwana zakwestionowała skuteczność zapisu umownego dotyczącego powstrzymania się od działalności konkurencyjnej podnosząc, że nie przewiduje on odszkodowania za czas powstrzymywania się od działalności konkurencyjnej. W tym miejscu wskazać należy, że pomimo faktu, iż stron procesu nie łączyła umowa o pracę, a o współpracy zakaz taki stosownie do art. 353¹ k.c. strony mogły wprowadzić - por. wyrok Sądu Najwyższego z 11 września 2003r., III CKN 579/01. Pozwany zasadnie wskazał, że w sytuacji braku przyznania świadczenia za czas powstrzymania się od działalności konkurencyjnej stronie służy odszkodowanie. Strona pozwana pomija jednak okoliczność, że powyższe ma miejsce jedynie po zakończeniu współpracy. Pozwany zaś dopuścił się naruszenia zakazu konkurencji jeszcze w czasie, w którym strony łączyła umowa. Pozwany bowiem nawiązał współpracę z W. T. s.r.o. w dniu 1 kwietnia 2019r., a umowę o współpracy wypowiedział dopiero w dniu 15 kwietnia 2019r. ze skutkiem na dzień 15 lipca 2019r. (pkt X ust.2 umowy – k. 9 akt).

W konsekwencji uznania, że powodowi przysługuje roszczenie o zapłatę kary umownej za naruszenie zakazu konkurencji zaktualizował się po stronie Sądu obowiązek oceny podniesionego przez pozwanego wniosku o miarkowanie tej kary.

Uzasadniając wniosek o miarkowanie pozwany podniósł, że kary są rażąco wygórowane. Ponadto wskazał, że naliczone przez powoda kary są większe od osiągniętego przez niego zysku, powód nie zgłaszał zastrzeżeń co do jakości świadczonych przez niego usług oraz nie odniósł żadnej szkody w związku ze współpracą z pozwanym.

Zdaniem Sądu, z powyższymi twierdzeniami pozwanego nie sposób się zgodzić. Przeprowadzone postępowanie dowodowe wykazało bowiem, że w związku z zawarciem umowy z W. T. s.r.o pozwany odmówił wykonania zamówienia z dnia 14 kwietnia 2019r. W konsekwencji powyższego strona powodowa poniosła szkodę, gdyż nie odnotowała dochodu, który mogła uzyskać w związku z realizacją tego zamówienia. Ponadto, mając na uwadze wysokość wynagrodzeń za poszczególne zlecenia nie sposób przyjąć, aby zastrzeżona kara umowna była rażąco wygórowana. W ocenie Sądu, nie sposób uznać za usprawiedliwioną dla miarkowania okoliczność, że kara ta jest w zbliżonej wysokości do zysku, który pozwany odnotował w związku ze współpracą z powodem, albowiem zakończenie współpracy między stronami jedynie po dwóch zleceniach nastąpiło z winy pozwanego.

Mając powyższe na uwadze, Sąd w pkt 1 wyroku zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę 70.000 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 3 czerwca 2019r. do dnia zapłaty.

O odsetkach Sąd orzekł na podstawie art. 481 § 1 i 2 k.c., zasądzając je od dnia następnego po wyznaczonym pozwanemu w wezwaniu z dnia 20 maja 2019r. terminie płatności.

W pkt 2 Sąd oddalił powództwo w pozostałym zakresie tj. co do kwoty 20.000zł oraz ustawowych odsetek za opóźnienie od tej kwoty.

O kosztach procesu Sąd orzekł na podstawie art. 100 k.p.c.

Powyższy wyrok zaskarżyły obie strony.

Powód zaskarżył wyrok w pkt 2 oddalającym powództwo co do kwoty 20.000 zł z ustawowymi odsetkami zarzucając:

1/ naruszenie przepisów postępowania, które wywarło istotny wpływ na treść rozstrzygnięcia, a to:

a/ art. 233 § 1 k.p.c. w zw. z art. 227 k.p.c. poprzez niedokonanie wszechstronnego rozważenia zebranego materiału dowodowego, z pominięciem istotnych okoliczności przemawiających na korzyść powódki, w szczególności na bezzasadnym przyjęciu, że powód nie wykazał, aby zaistniały okoliczności uprawniające go do obciążenia pozwanego karą umowną tytułem naruszenia obowiązku zachowania poufności, co w konsekwencji doprowadziło do wydania wyroku niezgodnego z ustalonym w trakcie postępowania stanem faktycznym oraz zebranym materiałem dowodowym;

b/ art. 233 § 1 k.p.c. w zw. z art. 227 k.p.c. poprzez niedokonanie wszechstronnego rozważenia zebranego materiału dowodowego, poprzez nieuwzględnieniu w rozstrzygnięciu dowodów, które uznano za wiarygodne, a to innego środka dowodowego w postaci wydruku z serwisu internetowego L..pl świadka W. Ż. (1), z którego wynika, iż podczas przebywania na terenie zakładu (...) nabyła umiejętność programowania robotów (maszyny) w standardzie B. oraz korespondencji na komunikatorze (...) wymienianej przez strony postępowania, w której pozwany przyznaje, że w czasie realizacji Umowy o współpracę z dnia 3 września 2018r. przeprowadzał szkolenia świadkowi W. Ż. (1);

c/ art. 233 § 1 k.p.c. w zw. z art. 227 k.p.c. poprzez niedokonanie wszechstronnego rozważenia zebranego materiału dowodowego i przyznanie wiary zeznaniom świadka W. Ż. (1), jako spójnym i jasnym, w rzeczywistości gdy te nie miały takiego charakteru;

d/ art. 327¹ § 1 k.p.c. w zw. z art. 233 § 1 k.p.c. w ten sposób, że pomimo przyznania wiarygodności dowodom zgromadzonym w sprawie, w treści uzasadnienia wyroku, wskazując podstawę faktyczną rozstrzygnięcia obejmującą ustalenie faktów, które sąd uznał za udowodnione oraz dowodów, na których się oparł, powołał się wyłącznie na stanowisko pozwanego;

2/ w konsekwencji popełnienie błędu w ustaleniach faktycznych polegających na:

a/ uznaniu, iż pobyt W. Ż. (1) na terenie zakładu (...), w czasie realizowania przez pozwanego obowiązków wynikających z Umowy łączącej strony, nie umożliwił jej nabycia umiejętności (...), zaś pozyskiwanie wiedzy z ww. dziedziny jest wiadomością powszechną i nie wymaga przeprowadzenia szczególnego kursu (praktyki);

b/ uznaniu, iż pobyt W. Ż. (1) na terenie zakładu (...), w czasie realizowania przez pozwanego obowiązków wynikających z Umowy łączącej strony, nie doprowadził do złamania umownego obowiązku zachowania poufności.

W konsekwencji, na podstawie art. 386 § 1 k.p.c. wniósł o:

a/ zmianę pkt. 2 zaskarżonego wyroku i orzeczenie co do istoty sprawy, poprzez zasądzenie na rzecz powódki należności w kwocie 20.000 zł (słownie: dwadzieścia tysięcy złotych) tytułem zapłaty kary umownej za naruszenie klauzuli poufności zawartej w postanowieniu XIII pkt. 1 Umowy o współpracę z dnia 3 września 2018r.;

b/ zasądzenie od powoda na rzecz pozwanej kosztów postępowania w I i II instancji, a w tym kosztów zastępstwa procesowego wedle norm przepisanych.

Pozwany zaskarżył wyrok w pkt 1 i 3 zarzucając:

1/ sprzeczność istotnych ustaleń Sądu z treścią zebranego w sprawie materiału dowodowego wskutek naruszenia przepisów postępowania, które mogło mieć wpływ na wynik sprawy, a mianowicie:

a/ art. 233 § 1 k.p.c. przez dokonanie oceny dowodów:

- w sposób niewszechstronny, ponieważ z pominięciem treści punktu XIV.2 umowy stron, zgodnie z którym przez działalność konkurencyjną strony uznały działalność na rzecz „jakiegokolwiek klienta^,, powodowej spółki (uwzględnienie tego dowodu w tym zakresie mogłoby doprowadzić do zupełnie innej - odmiennej od przyjętej przez Sąd - oceny pozostałego materiału dowodowego, a zwłaszcza przesłuchania pozwanego oraz przedstawicieli powoda, w części w jakiej zgodnie zeznali, że spółka (...) s.r.o. w B., z którą pozwany zawarł w dniu 4 kwietnia 2019r. umowę nie była „klientem” powoda) oraz z pominięciem punktu III.6 umowy stron, który uprawniał pozwanego do wyrażenia „braku woli realizacji zamówień” (uwzględnienie tego dowodu w tym zakresie mogłoby doprowadzić do zupełnie innej - odmiennej od przyjętej przez Sąd - oceny wniosku pozwanego o miarkowanie kar umownych),

- w sposób nasuwający zastrzeżenia z punktu widzenia zasad logicznego rozumowania i doświadczenia życiowego (w świetle tych zasad nie można zaakceptować zeznań prezesa Zarządu powodowej spółki, M. C., jakoby odmowa wykonania przez pozwanego podwykonawstwa w ramach zamówienia z dnia 14 kwietnia 2019r. programowania robotów „w M. (...) § (...) dla (...)/ (...)/ (...)" wyrządziła powodowej spółce szkodę w postaci utraconych korzyści, skoro - jak zeznał sam M. C. - w chwili składania tego zamówienia powód nie miał zawartej umowy z żadną z wymienionych w tym zamówieniu spółek, dla których to programowanie miało być rzekomo wykonywane; uznając zeznania M. C. w tym zakresie za wiarygodne, Sąd przekroczył granice swobodnej oceny tego dowodu, gdyż zasady logicznego rozumowania i doświadczenia życiowego wykluczają sytuację, w której wykonawca zamawia podwykonawstwo, nie mając wcześniej zawartej umowy z inwestorem),

b/ art. 233 § 1 k.p.c. w związku z art. 368 § l¹ k.p.c. przez błędne ustalenie faktu rzekomego wyrządzenia przez pozwanego powodowej spółce szkody w skutek odmowy wykonania podwykonawstwa w ramach zamówienia z dnia 14 kwietnia 2019r. programowania robotów „w M. (...) § (...) dla (...)/ (...)/ (...)",

2/ naruszenie prawa materialnego, a mianowicie art. 484 § 2 k.c. przez jego niezastosowanie w sytuacji, gdy stan faktyczny sprawy pozwalał na stwierdzenie, iż żądana pozwem kara umowna za naruszenie zakazu konkurencji jest rażąco wygórowana.

Pozwany wniósł o:

1/ zmianę wyroku w zaskarżonej części przez oddalenie powództwa w całości oraz zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego kosztów postępowania za pierwszą instancję według norm przepisanych, względnie o zmianę zaskarżonego wyroku w punkcie 1 przez zmniejszenie zasądzonej od pozwanego kwoty pieniężnej oraz w punkcie 3 przez obciążenie stron kosztami postępowania w takim stosunku w jakim przegrały postępowanie za pierwszą instancję,

2/ zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego kosztów postępowania apelacyjnego według norm przepisanych.

Sąd Apelacyjny zważył co następuje.

Na wstępie wskazać należy, że Sąd Apelacyjny przyjął za własne fakty ustalone przez Sąd I instancji.

Wbrew bowiem zarzutom apelujących dokonana przez Sąd I instancji ocena materiału dowodowego jest wszechstronna, nie wykracza poza dopuszczalną swobodę, znajduje oparcie w zasadach logiki i doświadczenia życiowego.

I. Odnośnie do apelacji powoda.

Zarzuty powoda sprowadzają się do kwestionowania stanowiska Sądu I instancji, że nie zdołał on udowodnić zgodnie z wymogami art. 232 k.p.c. i skutkami z art. 6 k.c., że pozwany akceptując obecność swej partnerki przy czynnościach mu zleconych na terenie fabryki (...), naruszył obowiązek zachowania poufności, o którym mowa w pkt. XIII ust. 1 umowy stron z dnia 3 września 2018r. Przy czym odwołuje się nie tyle do faktów pominiętych przez Sąd I instancji, jako że te zostały poczynione na podstawie niespornych w istocie dowodów, ile do ich subsumpcji pod postanowienia umowy i przepisy prawa materialnego.

W swojej polemice skarżący niesłusznie jednak pomija, że w myśl postanowienia umowy z pkt. XIII ust. 1 i 4, informacje poufne musiały się odnosić do informacji drugiej strony umowy, a więc w rozważanym przypadku powoda.

Tymczasem konkretyzując z ogólnie ujętego w umowie pojęcia informacji poufnych te, które jego zdaniem zostały naruszone, skarżący wskazuje na ujawnienie tajemnicy osoby trzeciej tj. kontrahenta powódki w postaci standardu (...). Poza gołosłownymi twierdzeniami powoda z żadnego dowodu nie wynika bowiem, aby autorem tego oprogramowania był powód, a przyjęte w nim rozwiązania były chronione na jego rzecz. Tym samym, aby przyjęte w oprogramowaniu rozwiązania stanowiły informacje poufne powoda, a nie np. firmy (...).

Przy czym w swej polemice niesłusznie pomija, co słusznie wytknął także Sąd I instancji, że pozwany informował powoda o obecności W. Ż. (1) na terenie fabryki (...) w związku z wykonywanym przez niego zleceniem oraz jej o postępach w zdobywaniu wiedzy w przedmiocie oprogramowania maszyn i nie spotkało się to z żadnym sprzeciwem powoda. Co więcej, obecność W. Ż. na terenie fabryki w czasie wykonywania zlecenia przez pozwanego nie spotkała się ze sprzeciwem firmy (...). Przeciwnie, w dalszych swych zamierzeniach powód uwzględniał zatrudnienie W. Ż. przy kolejnych zleceniach właśnie z uwagi na nabytą wiedzą, a firma (...) udzielała przepustek W. Ż. na teren zakładu i nie zgłaszała żadnych pretensji, tym bardziej roszczeń w związku z możliwością uzyskania wiedzy co do oprogramowania jej maszyn przez osobę trzecią w czasie jej obecności przy wykonywaniu przez pozwanego zlecenia.

Słusznie zatem Sąd I instancji uznał, że zaoferowane przez powoda dowody nie dawały przekonywujących podstaw do przyjęcia, że pozwany naruszył umowny obowiązek zachowania w poufności informacji poufnych powoda a przez to, aby zachodziły umowne podstawy do obciążenia go karą umowną.

II. Odnośnie do apelacji pozwanego.

Dla oceny zarzutów pozwanego przeciwko stanowisku Sądu I instancji o naruszeniu umownego zakazu konkurencji istotne znaczenie ma fakt nie dość uwypuklony w uzasadnianiu zaskarżonego wyroku, że wiedział on i to już co najmniej od marca 2019r., że powód prowadzi pertraktacje w przedmiocie uzyskania kolejnego zamówienia z firmy (...) (dowód: maile k. 25, 86, 87). W związku właśnie z posiadanymi już informacjami w tym zakresie polecał uwzględnienie w przyszłym zleceniu osoby W. Ż. i przesłał powodowi jej C.V. Logicznie oczywiste jest również, że znając stawki wynagrodzenia stosowane przez powoda chociażby przy wcześniej zlecanych mu zamówieniach, posiadał wiedzę co najmniej o minimalnych warunkach wynagrodzenia proponowanych przez powoda swoim kontrahentom. Przy tej wiedzy, pozwany przyjął zamówienie od firmy słowackiej na wykonanie tożsamych zadań co u powoda od firmy słowackiej właśnie w fabrykach (...) i to w czasie kiedy związany był umową z powodem. Przy czym brak jakichkolwiek podstaw w dowodach do przyjęcia, że w relacjach z firmą słowacką działał na innych zasadach niż z powodem tj. nie jako samodzielnie prowadzący działalność gospodarczą na podstawie umowy z tą firmą a jako jej etatowy pracownik. Negatywne dla pozwanego skutki procesowe musiał mieć fakt, że nie przedstawił chociażby umowy z firmą słowacką.

W tym stanie rzeczy, wbrew wywodom skarżącego słusznie Sąd I instancji uznał, że spełnione zostały przesłanki postanowienia XIV pkt.1 umowy określające czyny stanowiące działalność konkurencyjną wobec powoda polegające m.in. na nieprowadzeniu na cudzy rachunek jakiejkolwiek konkurencyjnej działalności gospodarczej, czy na niepodejmowaniu jakiegokolwiek stosunku prawnego także pośrednio u klientów powoda. Tym bardziej tylko przy uwzględnieniu postanowienia z pkt. XIV ust.8 umowy, że celem omawianego zapisu jest sformułowanie zakazu konkurencji w możliwie najszerszym zakresie. Zaoferowanie przez powoda swoich usług firmie konkurującej z powodem w uzyskaniu od klienta zamówienia w tożsamym zakresie i to przy wiedzy o możliwych podstawach stosowanych przez powoda stawkach wynagrodzenia – stanowił czyn konkurencyjnej działalności w rozumieniu umowy stron.

Nie zasługiwały zatem na uwzględnienie argumenty powołane na uzasadnienie zarzutu naruszenia art. 233 § 1 k.p.c.

Stawiając zarzut naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. w zw. z art. 368 § 1 ze zn.1 k.p.c. przeciwko stanowisku Sądu I instancji w przedmiocie przyjęcia, że na skutek działania pozwanego powód poniósł szkodę w wysokości wykluczającej miarkowanie kary umownej wskazać należy, że w istocie powód poniósł szkodę w postaci utraconego zysku nie tyle na skutek odmowy przyjęcia zlecenia przez powoda, ile na skutek jego działalności konkurencyjnej, w wyniku której powód w ogóle nie otrzymał zamówienia od firmy (...) i co za tym możliwych zysków.

O istotnej wysokości tych zysków świadczy zaś pośrednio i logicznie chociażby wysokość wynagrodzenia pozwanego z tytułu wcześniej wykonanych na zlecenie powoda prac od 35 do 40 Euro za godzinę (k. 12 i 16 akt) i wystawione na tej podstawie faktury na kwoty 23.500 Euro czy 23.500 Euro (k. 17 i 18 akt).

Podkreślić przy tym należy, że co do zasady nieponiesienie szkody przez wierzyciela nie uwalnia dłużnika od umownego obowiązku zapłaty kary umownej.

Chociaż w sprawie rzeczywiście nie została ustalona rzeczywista szkoda powoda, to w zestawieniu z powyższymi informacjami o wynagrodzeniu powoda oraz faktem, że nie przyjął on zlecenia, w konsekwencji nie wykonał go nawet w części i to nie z powodu skorzystania z uprawnienia umownego co do zaniechania w ogóle wykonania zamówienia lecz z powodu działania konkurencyjnego – słusznie Sąd I instancji uznał, że w realiach sprawy brak było podstaw z art. 484 § 2 k.p.c. do miarkowania kary umownej.

Z przyczyn wyżej przedstawionych Sąd Apelacyjny na podstawie art. 385 k.p.c. apelacje stron oddalił jako bezzasadne.

O kosztach postępowania apelacyjnego Sąd orzekł na podstawie art. 98 § 1 i 3 k.p.c.

Z przegranej apelacji powoda, pozwanemu przysługiwało wynagrodzenie z tytułu zastępstwa procesowego w związku z odpowiedzią na apelację w kwocie 2.700 zł. Z kolei z przegranej apelacji pozwanego, powodowi przysługiwało wynagrodzenie z tytułu zastępstwa procesowego w związku z odpowiedzią na apelację w kwocie 4.050 zł. Po wzajemnym obrachunku pozostała więc do zapłaty przez pozwanego na rzecz powoda kwota 1.350 zł (4.050 – 2.700).

Ewa Staniszewska

Umieścił w Portalu Informacyjnym:

Sekretarz sądowy

Andrzej Becker

Niniejsze pismo nie wymaga podpisu własnoręcznego na podstawie § 21 ust. 4 zarządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 19 czerwca 2019 r. w sprawie organizacji i zakresu działania sekretariatów sądowych oraz innych działów administracji sądowej jako właściwie zatwierdzone w sądowym systemie teleinformatycznym.

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE