Sygn. akt I C 1062/22
wyroku z dnia 21 marca 2023 roku
Strona powodowa (...) Niestandaryzowany Sekurytyzacyjny Fundusz Inwestycyjny Zamknięty z siedzibą w W. w pozwie wniesionym do tut. Sądu w dniu 8 września 2022 roku domagała się zasądzenia od pozwanej T. K. kwoty 29.845,02 zł z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od dnia wniesienia powództwa do dnia zapłaty. Domagała się też zasądzenia kosztów procesu na jej rzecz (k. 3-5).
Swoje roszczenie wiązała z umową kredytu konsolidacyjnego zawartą pomiędzy (...) Bank S.A. a pozwaną w dniu 26 listopada 2015 roku o (...). Podała, że pozwana nie wywiązała się z nałożonego umową obowiązku i nie spłaciła kredytu, a roszczenie stało się wymagalne na skutek wypowiedzenia umowy w dniu 25 maja 2020 roku po uprzednim wezwaniu pozwanej do zapłaty. Wierzyciel pierwotny w dniu 22 kwietnia 2021 roku wystawił wyciąg z ksiąg bankowych. W dniu 15 czerwca 2021 roku powód zawarł z wierzycielem pierwotnym (...) Bank S.A. umowę cesji wierzytelności obejmującą m. in. Wierzytelność w stosunku do pozwanej. Pismem z 8 lipca 2021 roku powód wezwał pozwaną do zapłaty należności. Na kwotę dochodzoną pozwem składały się kwota wierzytelności nabyta przez powoda od wierzyciela pierwotnego w kwocie 27.807,01 zł oraz 2038,01 zł tytułem naliczonych przez powoda odsetek ustawowych za opóźnienie liczonych od dnia 16 czerwca 2021 roku tj. od dnia następnego po zawarciu umowy cesji.
W piśmie z dnia 4 października 2022 roku (k. 87-88), stanowiącym odpowiedź na pozew, pozwana T. K. domagała się oddalenia powództwa w całości, ewentualnie rozłożenia należności na raty w kwotach po 100 zł miesięcznie, nieobciążania jej kosztami procesu, zwolnienia jej od kosztów sądowych w całości o ustanowienie pełnomocnika z urzędu.
W uzasadnieniu podała, że roszczenie objęte pozwem jest przedawnione, zakwestionowała je co do zasady, jak i co do wysokości.
Postanowieniem z dnia 2 listopada 2022 r. Sąd zwolnił pozwaną od kosztów sądowych w całości i ustanowił dla niej pełnomocnika z urzędu (k. 115).
Profesjonalny pełnomocnik pozwanej z urzędu w piśmie z dnia 5 stycznia 2023 roku podtrzymał wszystkie twierdzenia pozwanej, zawarte w odpowiedzi na pozew, kwestionując dodatkowo fakt zaskarżalności roszczenia objętego pozwem z uwagi na zrzeczenie się roszczenia przez profesjonalnego pełnomocnika wierzyciela pierwotnego w toku sprawy prowadzonej pod sygn.. akt I C 77/21 toczącej się o to samo roszczenie. legitymację czynną powoda. Wskazał też, że pozwana nigdy nie otrzymała wypowiedzenia umowy ani też wezwania do zapłaty przed wypowiedzeniem umowy. Z ostrożności pozwana zarzuciła nadto naruszenie art. 385 1 k.p.c.
Sąd ustalił następujący stan faktyczny:
W dniu 24 listopada 2015 roku T. K. zawarła z (...) Bank S.A. w W. umowę o kredyt konsolidacyjny nr (...) o zmiennej stopie procentowej. Całkowita kwota pożyczki wynosiła 37.849,35 złotych, w tym prowizja 8323,07 zł, (...) 16,26 %. Całkowita kwota do zapłaty w wysokości 57.509,60 zł miała zostać spłacona w 120 ratach kapitałowo – odsetkowych. W przypadku opóźnienia w spłacie pożyczki, pożyczkodawca zastrzegł sobie możliwość naliczania odsetek w wysokości dwukrotności odsetek ustawowych za opóźnienie (§ 3). Pożyczkodawca mógł wypowiedzieć umowę ze skutkiem natychmiastowym w drodze pisemnej kredytobiorcy w przypadku niedotrzymania przez kredytobiorcę zobowiązań dotyczących warunków spłaty kredytu określonych w umowie ( § 9 ust. 3). W dniu 24 listopada 2015 roku kredyt został uruchomiony, a poszczególne kwoty rozdysponowane na spłatę wcześniejszych zobowiązań pozwanej zgodnie z treścią umowy.
Dowód: umowa kredytu konsolidacyjnego – k. 6-10-, dyspozycja uruchomienia kredytu – k. 11
Pismem z dnia 17 kwietnia 2020 r. wezwano pozwaną do zapłaty kwoty 962,87 + 5,90 zł w terminie 14 dni pod rygorem wypowiedzenia umowy. Następnie pismem z 25 maja 2020 roku (...) Bank wypowiedział umowę kredytu z zachowaniem 30-dniowego okresu wypowiedzenia. Wypowiedzenie odebrał domownik – brat pozwanej 1 czerwca 2020 roku. W dniu 22 kwietnia 2021 roku (...) Bank S.A. wystawił wyciąg z ksiąg bankowych wskazując, iż na kwotę wymagalną względem banku składa się kwota 26005,02 zł należności głównej, 920,20 zł odsetek umownych, kwota 198,94 zł odsetek karnych, 1388,40 opłat umownych, odsetki od zobowiązania przeterminowanego w kwocie 682,85 zł.
Dowód: wezwanie do zapłaty – k. 12, wypowiedzenie – k. 13, dowód doręczenia – k. 14/2, wyciąg z ksiąg (...) Bank S.A. – k. 15
W dniu 15 czerwca 2021 roku została zawarta umowa cesji wierzytelności, na mocy której wierzytelność w stosunku do pozwanej została przelana z (...) Bank S.A. na (...)Niestandaryzowany Sekurytyzacyjny Fundusz Inwestycyjny Zamknięty w W..
Dowód: umowa cesji, aneksy – k. 44-61
Zadłużenie pozwanej na dzień 8 lipca 2021 roku wynosiło 29.511,57 zł., części składowe zadłużenia zostały wskazane przez powoda w piśmie z dnia 8 lipca 2021 roku. Są to należność główna – 27124,16zł., odsetki umowne, karne naliczone przez wierzyciela pierwotnego oraz nabywcę wierzytelności do dnia wystawienia pisma – 999,01 zł oraz kwota 1338,40 zł kosztów naliczonych przez bank.
Dowód: pismo z 8 lipca 2021 roku – k. 41
W tutejszym Sądzie pod sygn.. I C 77/21 toczyło się postępowanie z powództwa (...) Bank S.A. przeciwko pozwanej T. K. o to samo roszczenie. Pismem z dnia 24 czerwca 2021 roku pełnomocnik profesjonalny Banku cofnął pozew przeciwko pozwanej i zrzekł się roszczenia. Oświadczenie o zrzeczeniu się roszczenia przez wierzyciela pierwotnego nie zostało nigdy cofnięte.
Dowód: akta tut. Sądu sygn.. akt IC 77/21 – w szczególności pismo z dnia 24 czerwca 2021 roku – k.
Pozwana pracuje w sklepie, na umowę na czas nieokreślony, zarabia najniższą krajową. Innych dochodów nie ma, nie posiada dzieci. Mieszka razem z bratem (który ma problemy alkoholowe i nigdzie nie pracuje), w domu stanowiącym ich współwłasność, położonym na działce o pow. 0,20 ha. Pozwana nie ma samochodu, ani oszczędności. Pomaga jej siostra, która robi jej zakupy albo przekazuje gotówkę. Brat pozwanej pobiera zasiłek w kwocie 700 zł, którą to kwotą w całości dysponuje pozwana, robiąc zakupy. Pozwana ma jeszcze inne liczne kredyty i pożyczki, które spłaca. Pożyczki brała bo chciała pomóc chorym rodzicom, niestety jej tata zmarł w czerwcu 2019 r. a mama w listopadzie 2019 r.
Dowód: zeznania pozwanej – nagranie z dnia 14 marca 2023 r. 00:00:07, wiedza znana sądowi z urzędu z innych spraw sądowych
Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie dokumentów zgromadzonych w sprawie oraz w aktach I C 77/21, których treść i forma nie budziły wątpliwości Sądu.
Na podstawie umowy kredytu konsolidacyjnego oraz twierdzeń samej pozwanej, Sąd ustalił, że strony łączyła umowa kredytu oraz jakie były warunki jego udzielenia.
Spójne i rzeczowe były zeznania pozwanej T. K.. Na ich podstawie Sąd ustalił, że pozwana zawarła umowę z pierwotnym wierzycielem, a także jaki jest jej obecna sytuacja finansowa.
Sąd zważył co następuje:
Powództwo nie zasługiwało na uwzględnienie w całości.
Na wstępie należy wskazać, że roszczenie powoda wynikało z łączącej (...) Bank S.A. i pozwaną umowy kredyty konsolidacyjnego zawartej 26 listopada 2015 roku o (...). Pozwana nie kwestionowała samego faktu zawarcia umowy kredytu. Podniosła natomiast, iż w piśmie z dnia 24 czerwca 2021 roku w sprawie do sygn.. I C 77/21 pierwotny wierzyciel (...) Bank S.A. zrzekł się roszczenia w stosunku do pozwanej, w związku z czym pozwana nie jest już zobowiązana do zapłaty na rzecz wierzyciela pierwotnego, a w związku z tym może powoływać się na ten zarzut także w stosunku do nabywcy wierzytelności. Zgodnie z ugruntowanym w doktrynie i orzecznictwie poglądem, jeśli cofnięciu pozwu towarzyszy zrzeczenie się roszczenia, stanowi ono czynność procesową wywołującą jednocześnie skutki materialne (por. komentarz w Lex do art. 203 k.p.c. prof. Małgorzaty Manowskiej). Problematyczne jest, czy w takiej sytuacji powód może odwołać czynność procesową w postaci cofnięcia pozwu. Zgodnie z teorią procesowoprawnego i materialnoprawnego dualizmu należy przyjąć, że wadliwość odwołania czynności procesowej, np. cofnięcia oświadczenia o cofnięciu pozwu czy wniosku o umorzenie postępowania złożonego w związku z zawarciem ugody sądowej, nie niweczy skutków materialnych. Zniweczenie materialnych skutków oświadczenia woli zawartego w ugodzie czy w oświadczeniu o zrzeczeniu się roszczenia wymaga skorzystania z instytucji przewidzianej dla wad oświadczenia woli. O tym, że zrzeczenie się dotyczy roszczenia materialnego, świadczy przede wszystkim brak wymagania wyrażenia przez pozwanego zgody na cofnięcie pozwu w takiej sytuacji (por. także postanowienie SN z 1.02.2017 r., III SO 6/16, LEX nr 2255418). Pozwany ma bowiem wówczas pewność, że kolejna próba wytoczenia przez niego powództwa skończy się jego oddaleniem z uwagi na wygaśnięcie roszczenia. Zrzeczenie się roszczenia, jak słusznie wskazał Sąd Najwyższy w wyroku z 3.02.2009 r., I PK 142/08, LEX nr 724988), jest zbliżone w skutkach do zwolnienia z długu (art. 508 k.c.), nie wymaga jednak zgody pozwanego (tak również SN w postanowieniu z 20.01.2004 r., II CK 80/03, LEX nr 602410). Gdyby ustawodawca w art. 203 § 1 uregulował jedynie kwestię zrzeczenia się roszczenia o charakterze procesowym, to w ogóle odmienne wymagania co do cofnięcia pozwu bez zgody i za zgodą pozwanego byłyby zbędne. Cofnięcie roszczenia rozumianego jedynie jako roszczenie procesowe i tak bowiem nie wywierałoby żadnych skutków w sferze prawa materialnego. Powyższe stanowisko zakwestionowane zostało w orzecznictwie Sądu Najwyższego, gdzie jednak przyjęto, że zrzeczenie się roszczenia procesowego w trybie art. 203 § 1 oznacza niemożność skutecznego dochodzenia w przyszłości mogącego istnieć roszczenia materialnoprawnego. Zrzekając się roszczenia procesowego, powód rezygnuje bowiem ze zbadania jego zasadności w tym samym stanie faktycznym i wobec tego samego pozwanego. W razie zatem ponownego wytoczenia powództwa o to samo roszczenie i przeciwko temu samemu pozwanemu powództwo podlega oddaleniu (por. wyroki SN: z 26.09.2012 r., II CSK 3/12, LEX nr 1224679; z 13.02.2004 r., II CK 442/02, LEX nr 424439, oraz z 25.09.2002 r., I CKN 1133/00, LEX nr 56903, a także postanowienie z 1.02.2017 r., III SO 6/16, LEX nr 2255418). Wskazać należy, iż pierwotny wierzyciel (...) Bank S.A. pismem z 24 czerwca 2021 roku, tj. już po zbyciu wierzytelności na rzecz powoda, co nastąpiło w dniu 15 czerwca 2021 roku, złożył w procesie toczącym się przeciwko pozwanej do sygn.. I C 77/21 o to samo roszczenie, oświadczenie o cofnięciu pozwu ze zrzeczeniem się roszczenia. Oświadczenie to stało się powodem umorzenia postępowania w tamtej sprawie. Nie zostało też nigdy przez pierwotnego wierzyciela odwołane. Pozwana została zawiadomiona o przelewie wierzytelności pismem z 8 lipca 2021 roku (k. 41). Zgodnie z art. 513 k.c. dłużnikowi przysługują względem nabywcy wszelkie zarzuty, jakie miał w stosunku do niego w chwili powzięcia wiadomości o przelewie. Powód w sprawie I C 77/21 nie skorzystał z możliwości jakie daje art. 192 pkt 3 k.p.c. lub 76 k.p.c. ale cofnął pozew i zrzekł się roszczenia w stosunku do pozwanej. Wywołało to zatem skutek w postaci zwolnienia pozwanej z długu i dało jej możliwość powołania się na ten fakt w stosunku do nabywcy wierzytelności. Z powyższych względów pozwana nie jest już zobowiązana względem powoda, gdyż pierwotny wierzyciel zwolnił ją z obowiązku zapłaty. Stąd powództwo podlegało oddaleniu na podstawie powołanych przepisów.
Zarzut powyższy jako zarzut najdalej idący doprowadził do oddalenia powództwa. Wysokość roszczenia w ocenie sądu została wykazana przy pomocy dokumentów takich jak umowa, która definiowała treść stosunku prawnego łączącego pierwotnego wierzyciela z pozwaną. Pozwana nie kwestionowała wysokości należności i dokonanych przez powoda wyliczeń. Nie zasługiwała na uznanie także argumentacja że kwota prowizji narusza art. 358 1 k.c. Nie można bowiem pominąć faktu długości trwania umowy. Im dłuższy czas kredytowania tym koszty poza odsetkowe kredytu są większe. W tej konkretnej sprawie koszty te nie przekraczają maksymalnych poza odsetkowych kosztów kredytu określonych w ustawie o kredycie konsumenckim albowiem w całym okresie kredytowania nie były wyższe od całkowitej kwoty kredytu. W ujawnionych okolicznościach brak było także usprawiedliwionych podstaw by uznać, że postanowienia umowy kształtowały prawa i obowiązki pozwanej - jako pożyczkobiorcy - w sposób sprzeczny z zasadami współżycia społecznego lub dobrymi obyczajami. Udzielenie ochrony stronie umowy, także ze względu na klauzule abuzywne, nie może opierać się tylko na stwierdzeniu, że warunki zawartej umowy są dla niej niekorzystne lub opłaty zawyżone. Samo zastrzeżenie przez strony w umowie pożyczki prowizji - wynagrodzenia za udzielenie pożyczki, nie narusza zasady swobody umów przewidzianej w art. 353 1 w zw. z art. 58 i 65 § 2 k.c. oraz art. 3 ust. 2 pkt 1 ustawy o kredycie konsumenckim. Pobieranie prowizji w związku z udzieleniem pożyczki jest w świetle ustawy o kredycie konsumenckim dozwolone i stosowane, również w sytuacji, gdy umowa obejmuje obowiązek zapłaty odsetek za korzystanie z kapitału.
Z podpisanych przez pozwaną osobiście dokumentów wynikają warunki umowy, na które dobrowolnie wyraziła zgodę, w tym zaś zakresie - również obciążenie kosztami wynikającymi ze związania umową. Całkowita kwota do zapłaty, jest jasno i wyraźnie odzwierciedlona w treści umowy, a sama definicja skrupulatnie wyjaśniona. Pozwana nie skorzystała też z kilkunastodniowego okresu na wykonanie prawa do odstąpienia od przedmiotowej umowy (art. 353 1 k.c.) a w późniejszym okresie z prawa do wypowiedzenia umowy, która tą możliwość dawała jej sama umowa. Wskazać też należy, że pozwana ma wiele innych pożyczek w instytucjach kredytowych, w związku z czym musiała mieć pełną świadomość obciążeń związanych z zawarciem umowy kredytowej.
Postanowienia umowy są też zgodne z art. 36a ust. 2 ustawy o kredycie konsumenckim (obwiązującej w dacie zawarcia umowy). Przewidziane w zawartej z pozwaną umowie pożyczki koszty kredytu, mieściły się w ustawowym limicie przewidzianym przez ustawodawcę.
Odnośnie wysokości roszczenia, to zostało ono przedstawione przez powoda z podaniem podstawy faktycznej, wysokości każdej pozycji. Pozwana nie kwestionowała wyliczenia, nie przedstawiła żadnego dowodu, iż spłaciła większą kwotę pożyczki i kosztów dodatkowych niż wynika to z twierdzeń powoda.
Niezasadny był też zarzut przedawnienia roszczenia, skoro zgodnie z art. 118 k.c. termin przedawnienia dla roszczeń o świadczenia okresowe oraz roszczeń związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej wynosi trzy lata, przy czym koniec terminu przedawnienia przypada na ostatni dzień roku kalendarzowego, a roszczenie objęte pozwem stało się wymagalne 1 lipca 2021 roku.
Z powołanych jednak wyżej względów Sąd uznał, że pomimo, że pozwana nie dotrzymała warunków zawartej umowy i nie wywiązała się z zaciągniętego zobowiązania, obecnie na skutek zrzeczenia się roszczenia przez wierzyciela pierwotnego nie jest już zobowiązana ani względem niego, ani względem nabywcy wierzytelności. Mając powyższe na uwadze Sąd orzekł jak w pkt I sentencji wyroku na zasadzie powołanych przepisów.
O kosztach orzeczono na podstawie art. 98 § 1 i 3 k.p.c., zasądzając od powoda, jako przegrywającego sprawę, na rzecz pełnomocnika pozwanej 3600 zł, tytułem wynagrodzenia pełnomocnika strony powodowej, które zostało ustalone na podstawie § 2 pkt 5 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22.10.2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz.U. Dz.U.2018.265 t.j.).
1. odnotować uzasadnienie;
2. odpis doręczyć pełn. powoda;
3. kal. 14 dni.
N., dnia 11 kwietnia 2023 r.
Sędzia Agnieszka Poręba