Sygn. akt XXV C 1104/22
Dnia 3 kwietnia 2023 roku
Sąd Okręgowy w Warszawie XXV Wydział Cywilny
w składzie następującym:
Przewodniczący sędzia Tomasz Gal
Protokolant sekr. sąd. Katarzyna Nawrocka
po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 3 kwietnia 2023 roku w Warszawie
sprawy z powództwa P. S.
przeciwko Towarzystwu (...) S.A. w W.
o zapłatę
orzeka:
I. Zasądza od Towarzystwa (...) S.A. w W. na rzecz P. S. kwotę 48.500 zł (czterdzieści osiem tysięcy pięćset złotych) z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 5 sierpnia 2021 r. do dnia zapłaty,
II. Oddala powództwo w pozostałym zakresie,
III. Ustala, że powód i pozwana wygrały niniejszą sprawę w równym zakresie, tj. po 50 % i pozostawia wyliczenie kosztów procesu referendarzowi sądowemu.
Sygn. akt XXV C 1104/22
UZASADNIENE
Powodowie P. S. i R. M. pozwem z dnia 23 lipca 2022 r. (data nadania – k. 100) skierowanym przeciwko pozwanemu Towarzystwu (...) S.A. w W. , wnieśli o:
1. zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda P. S. kwoty 97.000,00 zł z tytułu zadośćuczynienia wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 5 sierpnia 2021 r. do dnia zapłaty,
2. zasądzenie od pozwanego na rzecz powódki R. M. kwoty 50.000 zł, z tytułu zadośćuczynienia wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 5 sierpnia 2021 r. do dnia zapłaty,
3. zasądzenie od pozwanego na rzecz powodów zwrotu kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa prawnego według norm prawem przepisanych wraz z kwotą po 17 zł tytułem uiszczonej opłaty skarbowej od udzielonego pełnomocnictwa.
W uzasadnieniu pozwu powodowie podali, że wskazanych w pozwie roszczeń dochodzą w związku ze śmiercią C. F. (z domu S.) – siostry P. S. i cioci (siostry ojca) R. M. (z domu S.), która nastąpiła w dniu 23 lipca 2018 r. na skutek wypadku komunikacyjnego, spowodowanego dnia 22 lipca 2018 r. przez R. H., objętego w dacie wypadku polisą ubezpieczenia OC w pozwanym Towarzystwie.
W zakresie roszczenia dochodzonego przez powoda P. S. wskazano, że powód P. S. w skutek nagłej i niespodziewanej śmierci siostry przeżył bardzo silną traumę oraz był załamany i przygnębiony. Do dnia dzisiejszego nie otrząsnął się po śmierci siostry i nie może pogodzić się z jej stratą. Trwa u niego poczucie pustki. Powód wskazał, że jego relacja ze starszą siostrą była bardzo bliska, a relacje od zawsze bardzo silne. Siostra poświęcała mu dużo uwagi, pomagała w opiece i wychowaniu. Po założeniu przez rodzeństwo własnych rodzin ich relacje wciąż były zażyłe, szczególnie w związku z faktem, że małżeństwo C. F. trwało bardzo krótko i przez ostatnich 30 lat swojego życia była osobą rozwiedzioną, samotną i nie miała innego partnera, w związku z czym pomagała powodowi w opiece i wychowywaniu jego dzieci, spędzała u brata i jego rodziny wszystkie święta, zawsze zostając dłużej niż tylko w okresie świątecznym. Powód wraz z rodziną przyjeżdżał na wakacje do siostry. C. F. w 2012 roku darowała powodowi 60.000,00 zł i 30.000,00 zł w celu pomocy w kupnie mieszkania w G., żeby mógł on mieszkać blisko niej. Ponadto powód wskazał, że C. F. dużą część czasu spędzała mieszkając z nim i jego rodziną tak w M., jak i w mieszkaniu w G.. Z tego względu powód ze swoją żoną budując swój dom w M. zdecydowali zbudować większy dom, żeby przeznaczyć do dyspozycji siostry powoda całe piętro wraz z łazienką, pokojem i sypialnią. W opinii powoda silne związanie z siostrą manifestowało się również posiadaniem wspólnego rachunku bankowego oraz udzieleniem przez C. F. powodowi pełnomocnictwa do funduszy inwestycyjnych. Wskazała ona również powoda P. S. oraz powódkę R. M. jako osoby uprawnione z tych funduszy, z udziałami po 50%. Ponadto testamentem notarialnym z dnia 28 listopada 2008 r. powołała do spadku oboje powodów oraz dwie swoje siostrzenice E. W. i S. S. (2). Po operacji stawu biodrowego którą C. F. przeszła w 2017 roku powód wraz z żoną mieszkali w G. i opiekowali się C. F., codziennie ją odwiedzając, przynosząc jej posiłki, sprzątając i robiąc zakupy oraz dotrzymując towarzystwa. W razie potrzeby zastępowała ich powódka R. M.. Tym samym, w związku z doznaną krzywdą, powód na podstawie art. 446 § 4 k.c. dochodzi zapłaty na jego rzecz zadośćuczynienia w kwocie 97.000 zł, uwzględniając kwotę 3.000,00 zł zasądzoną tytułem nawiązki przez Sąd Rejonowy dla Warszawy-Żoliborza w Warszawie, IV Wydział Karny w wyroku z dnia 16 października 2020 r., w sprawie pod sygn. akt IV K 175/19, utrzymany następnie w mocy wyrokiem Sądu Okręgowego w Warszawie, IV Wydziału Karnego Odwoławczego z dnia 20 maja 2021 r., sygn. akt IX Ka 87/21.
W odniesieniu do roszczenia powódki R. M. wskazano, że na podstawie art. 446 § 4 kc dochodzi ona zapłaty zadośćuczynienia za śmierć swojej cioci - siostry jej ojca w kwocie 50.000 zł. Powódka podała, że zmarła była bardzo bliską dla niej osobą, kimś więcej niż zwyczajną ciocią. Była dla powódki najważniejszą osobą na świecie, zaraz po rodzicach. Zmarła pomagała najpierw swojemu bratu i jego żonie w wychowaniu powódki, a później powódce w opiece i wychowaniu jej dzieci.
Ponadto, w przypadku roszczeń każdego z powodów dochodzą oni zapłaty odsetek ustawowych za opóźnienie od dnia 5 sierpnia 2021 roku, tj. po upływie 30 dni od otrzymania przez pozwanego uzupełnionych wezwań do zapłaty z dnia 5 lipca 2021 roku (co miało miejsce w piśmie z dnia 5 lipca 2021 roku, doręczonego pozwanemu 19 lipca 2021 roku).
Powodowie podali, że w postępowaniu likwidacyjnym, ubezpieczyciel pismem z 16 czerwca 2021 roku przyznał powodowi P. S. zadośćuczynienie w kwocie 8.800,00 zł, jednakże kwotę tę pomniejszył o 70% ustalonego przez siebie przyczynienia się zmarłej do szkody, co dało łączną kwotę 2.640,00 zł. Ubezpieczyciel kwoty tej jednakże nie wypłacił, wskazując, iż zadośćuczynienie to zostało objęte zasądzoną w postępowaniu karnym na podstawie art. 46 § 2 k.k. od sprawcy nawiązką w wysokości 3.000,00 zł.
W odniesieniu do R. M., ubezpieczyciel odmówił wypłaty zadośćuczynienia, uznając iż nie była ona osobą najbliższą zmarłej.
W ocenie strony powodowej, ustalenia poczynione przez ubezpieczyciela są nieprawidłowe. Zakwestionowała ona także istnienie podstaw do przypisania C. F. 70% przyczynienia do przyczynienia się do skutków wypadku, albowiem poruszała się on prawidłowo, zaś wina w spowodowaniu wypadku spoczywała wyłącznie na jego sprawcy ustalonym w postępowaniu karnym. (pozew – k. 3-12)
Zarządzeniem z dnia 2 sierpnia 2022 roku przewodniczący wyłączył do odrębnego rozpoznania roszczenie powódki R. M. celem przekazania według właściwości do Sądu Rejonowego w Grodzisku Mazowieckim, bowiem współuczestnictwo procesowe powodów było jedynie formalne, natomiast roszczenie powódki należało rzeczowo i miejscowo do właściwości w/w Sądu Rejonowego.
W odpowiedzi na pozew pozwany wniósł o oddalenie powództwa w całości i zasądzenie na jego rzecz od powodów kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.
W uzasadnieniu pozwany podniósł zarzut przyczynienia się C. F. na poziomie 70% do wypadku z dnia 22 lipca 2018 roku. Ponadto pozwany zakwestionował wysokość żądanego zadośćuczynienia. (odpowiedź na pozew – k. 116-123)
Strony podtrzymały dotychczasowe stanowiska w dalszym toku postępowania i przed zamknięciem rozprawy.
Na podstawie przedstawionych dowodów, a w szczególności na podstawie: wyroku Sądu Rejonowego dla Warszawy-Żoliborza w Warszawie z dnia 16 października 2020 roku, sygn. akt IV K 175/19 (k. 16; k. 442 akt sprawy karnej), wyroku Sądu Okręgowego w Warszawie z dnia 20 maja 2021 roku, sygn. akt IX Ka 87/21 (k. 17; k. 524 akt sprawy karnej), kopii uzasadnienia wyroku Sądu Rejonowego dla Warszawy-Żoliborza w Warszawie z dnia 16 października 2020 roku, sygn. akt IV K 175/19 (k. 128-133); opinii rzeczoznawcy samochodowego i rekonstrukcji wypadków drogowych przeprowadzonej w postępowaniu karnym (k.134-139; k. 113-122, 148-151v., 399-413 akt sprawy karnej); odpisu skróconego aktu urodzenia P. S. (k. 18); odpisu skróconego aktu urodzenia C. S. (k. 19); odpisu skróconego aktu urodzenia R. S. (k. 20); odpisu skróconego aktu małżeństwa R. S. z domu S. (k. 21); odpisu zaświadczenia o stanie cywilnym R. M. (k. 22); odpisu skróconego aktu zgonu C. S. z domu S. (k. 23); formularzy SD-Z2 (k. 24-25); pełnomocnictw do lokat, rachunków itp. oraz dyspozycji na wypadek śmierci (k. 26-31); polisy ubezpieczeniowej (k. 32); odpisu testamentu notarialnego (k. 33); odpisu aktu poświadczenia dziedziczenia (k. 34-35); fotografii rodzinnych (k. 36-51); map i zdjęć miejsca zdarzenia (k. 52-59); zgłoszenia szkody z dnia 22 stycznia 2021 roku (k. 60-68); odpowiedzi ubezpieczyciela z dnia 23 lutego 2021 roku (k. 69); ostatecznego wezwania do zapłaty z dnia 21 marca 2021 roku (k. 70-74); pism ubezpieczyciela z dni 19 kwietnia 2021 roku, 22 kwietnia 2021 roku i 16 czerwca 2021 roku (k. 75-77); uzupełnienia dokumentacji szkody z dnia 5 lipca 2021 roku (k. 78-80); ostatecznego wezwania do zapłaty z dnia 5 lipca 2021 roku (k. 81-82); odmów uznania reklamacji z dni 29 lipca 2021 roku i 11 sierpnia 2021 roku (k. 83-84); ankiet informacyjnych dotyczących więzi między powodami a zmarłą (k. 85-88); akt szkody nr (...) (k. 140; k. 168-383); notatki urzędowej (k. 1 akt sprawy karnej); protokołów przesłuchania w postępowaniu karnym świadka W. S. (k. 21-22, 303v.-304v. akt sprawy karnej); protokołów przesłuchania w postępowaniu karnym świadka H. K. (k. 38-39; 278-279 akt sprawy karnej); protokołów przesłuchania w postępowaniu karnym w charakterze świadka P. S. (k. 14-15, 276-278 akt sprawy karnej); protokołów rozpraw sprawy karnej (k. 276-279v., 303-305, 438 akt sprawy karnej); zeznań G. Z. (k. 420 - 421); zeznań S. N. (k. 431 - 432); zeznań M. S. (1) (k. 417 - 418); zeznań J. T. (k. 423 - 428); zeznań W. S. (k. 479 – 479 v.); przesłuchania P. S. (k. 495 v. – 496 v.) Sąd ustalił następujący stan faktyczny:
W dniu 22 lipca 2018 roku w G. na ulicy (...), na przejściu dla pieszych przed rondem(...) doszło do wypadku komunikacyjnego polegającego na uderzeniu przez samochód osobowy marki F. (...) nr rej. (...), kierowanego przez R. H., jadącego prawym pasem ruchu ul. (...) w stronę ronda z prędkością ok 30 km/h prawą przednią częścią pojazdu w pieszą C. F., a następnie przejechaniu po niej tylnym kołem pojazdu. (fakty bezsporne)
Piesza weszła na przejście dla pieszych bezpośrednio przed pojazd z prawej jego strony. (protokół przesłuchania W. S. w postępowaniu karnym k. 21-22; 278-279 akt sprawy karnej; opinia biegłego S. H. k. 113-122, 399-413 akt sprawy karnej; wspólna opinia biegłego S. H. i M. S. (2) k. 148-151v. akt sprawy karnej)
Prawomocnym wyrokiem z dnia 16 października 2020 roku wydanym w sprawie pod sygn. IV K 175/19, Sąd Rejonowy dla Warszawy-Żoliborza w Warszawie uznał oskarżonego R. H. za winnego popełnienia zarzucanego mu czynu określonego w art. 177 § 2 kk (tj. tego, że w dniu 22 lipca 2018 roku około godziny 10:30 w G. na ul. (...) nieumyślnie naruszył zasady bezpieczeństwa w ruchu lądowym określone w art. 26 ust. 1 ustawy z dnia 20 czerwca 1997 r. Prawo o ruchu drogowym w ten sposób, że kierując samochodem osobowym marki F. (...) o nr rej. (...), zbliżając się do prawidłowo oznakowanego przejścia dla pieszych nie zachował szczególnej ostrożności, tj. nie zwiększył uwagi i nie dostosował swojego zachowania do sytuacji zmieniającej się na drodze, w stopniu umożliwiającym odpowiednio szybkie reagowanie – nie podejmując żadnych manewrów obronnych wobec wchodzącej na to przejście bezpośrednio przed kierowany przez niego pojazd pieszej C. F., uderzając pojazdem w wymienioną, a następnie przejeżdżając tylnym kołem tego pojazdu po ciele pokrzywdzonej, powodując w ten sposób nieumyślnie wypadek – w wyniku którego pokrzywdzona C. F. doznała obrażeń ciała w postaci ostrej niewydolności krążeniowo-oddechowej, powstałej wskutek wstrząsu urazowego i krwotocznego, w następstwie tępego urazu jamy brzusznej i miednicy, a następnie zmarła podczas udzielania pomocy medycznej w Szpitalu (...) sp. z o.o. w wyniku odniesionych podczas tego zdarzenia obrażeń) i za to skazano go na karę ośmiu miesięcy pozbawienia wolności, której wykonanie zawieszono warunkowo na okres roku próby (pkt I. i II. wyroku). Ponadto orzeczono wobec skazanego zakaz prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych na okres 5 lat (pkt III. wyroku). W punkcie czwartym (IV.) ww. wyroku, na podstawie art. 46 § 2 kk Sąd zasądził od R. H. na rzecz P. S. tytułem nawiązki kwotę 3.000 zł . (dowód: wyrok Sądu Rejonowego dla Warszawy-Żoliborza w Warszawie z dnia 16 października 2020 r., sygn. IV K 175/19 – k. 16; k. 442 akt sprawy karnej)
R. H. uiścił na rzecz powoda w wykonaniu w/w wyroku kwotę około 2.800 złotych. (dowód: przesłuchanie powoda k. 496; postanowienie Sądu Rejonowego dla Warszawy-Żoliborza z dnia 27 lipca 2022 r. sygn.. akt IV Ko 457/22 k. 638 akt sprawy karnej)
W dacie wypadku jego sprawca R. H. objęty był ochroną ubezpieczeniową w zakresie ubezpieczenia OC przez pozwane Towarzystwo (...) S.A. w W., na podstawie umowy ubezpieczenia OC. (fakt bezsporny)
Obie osoby uczestniczące w przedmiotowym wypadku zachowały się w nieprawidłowy, niezgodny z przepisami prawa o ruchu drogowym sposób, co doprowadziło do wypadku oraz obrażeń u C. F.. R. H., kierujący samochodem marki F. (...), naruszył następujące zasadę bezpieczeństwa ruchu drogowego, tj. zasadę szczególnej ostrożności podczas zbliżania się do przejścia dla pieszych. C. F., wchodząc na przejście dla pieszych bezpośrednio przed zbliżającym się pojazdem naruszyła następujące zasady bezpieczeństwa ruchu drogowego: zakaz wchodzenia na jezdnię bezpośrednio przed jadący pojazd oraz zasadę szczególnej ostrożności podczas wchodzenia na jezdnię. Do wypadku nie doszłoby, gdyby piesza nie weszła na przejście tuż przed nadjeżdżającym pojazdem. Kierowca pojazdu po wejściu pieszej na jezdnię nie był w stanie uniknąć zderzenia z pieszą, jednakże gdyby zachował należytą ostrożność i podjął manewr obronny, taki jak odbicie w lewo lub hamowanie, to był w stanie zmniejszyć skutki wypadku, a w szczególności uniknąć dostania się pieszej pod tylne koło pojazdu – to przejechanie przez tylne koło pojazdu w przedmiotowym wypadku spowodowały obrażenia bezpośrednio skutkujące zgonem. Nie jest możliwe ustalenie, jakie dokładnie obrażenia poniosłaby w takiej sytuacji piesza, jednak z bardzo dużym prawdopodobieństwem można stwierdzić, że nie dostałaby się pod koła pojazdu, tylko zostałaby „odrzucona” do tyłu. Gdyby choć jeden z w/w uczestniczących w wypadku nie naruszył w/w zasad to nie doszłoby do tego wypadku lub jego skutki z prawdopodobieństwem graniczącym z pewnością byłyby mniejsze, bowiem C. F. najprawdopodobniej nie dostałaby się pod tylne koło pojazdu. (dowód: opinia biegłego S. H. k. 113-122, 399-413 akt sprawy karnej; wspólna opinia biegłego S. H. i M. S. (2) k. 148-151v. akt sprawy karnej)
C. F. była siostrą powoda P. S.. (dowód: odpis skrócony aktu urodzenia P. S. k. 18; odpis skrócony aktu urodzenia C. S. k. 19; odpis skrócony aktu urodzenia R. S. z domu S. k. 20; odpis skrócony aktu małżeństwa R. S. z domu S. k. 21)
C. F. i P. S. stanowili zżyte rodzeństwo, blisko ze sobą się trzymające. Darzyli się wzajemną miłością, spędzali ze sobą dużo czasu. Rodzeństwo łączyły bardzo pozytywne relacje rodzinne, emocjonalne, osoby te nie pozostawały w konflikcie. C. F. była bardzo blisko z rodziną powoda, wspierała jego i jego żonę w wychowaniu dzieci. Małżeństwo C. F. trwało bardzo krótko i przez ostatnich 30 lat swojego życia była osobą rozwiedzioną, poza powodem i jego rodziną samotną. Nie miała partnera życiowego.
Mimo względnie odległego miejsca zamieszkania powód i C. F. utrzymywali stały kontakt, a także często się odwiedzali. Informacja o zgonie C. F. była dla powoda rzeczywistą tragedią rodzinną.
Brat C. F. bardzo mocno przeżył nagłą śmierć siostry. W jej wyniku przeżył bardzo silną traumę oraz był załamany i przygnębiony. Do dnia dzisiejszego nie otrząsnął się po śmierci siostry i nie może pogodzić się z jej stratą. Trwa u niego poczucie pustki.
Powód był dla zmarłej osobą najbliższą, miał z nią bardzo dobry kontakt.
Zmarła jako siostra była dla powoda wyjątkową osobą i jej tragiczna śmierć stanowiła dla niego wielką stratę. Powód stracił nie tylko członka rodziny, ale również osobę wnoszącą do jego życia wiele dobrego.
Powód bardzo przeżył nagłą i niespodziewaną śmierć C. F., zdarzenie to zburzyło ich stabilną i bardzo dobrą pod względem emocjonalnym relację. Śmierć siostry spowodowała znaczne ujemne przeżycia psychiczne powoda. Powód bardzo przeżył śmierć siostry, do tej pory jest pogrążony w głębokim smutku. C. F. wspierała ponadto majątkowo powoda. M.in. darowała mu w sumie 90.000,00 zł na zakup mieszkania w G.. (dowód: w/w przesłuchanie powoda i zeznania świadka G. Z., zeznania świadka S. N., zeznania świadka M. S. (1), zeznania świadka J. T.; formularze SD-Z2 k. 24-25; pełnomocnictwa do lokat, rachunków itp. oraz dyspozycja na wypadek śmierci k. 26-31; polisa ubezpieczeniowa k. 32; odpis testamentu notarialnego k. 33; odpis aktu poświadczenia dziedziczenia k. 34-35; fotografie rodzinne k. 36-51)
Pismem datowanym na 22 stycznia 2021 roku powód P. S. dokonała zgłoszenia pozwanemu Towarzystwu szkody powstałej w związku z wypadkiem z dnia 22 lipca 2018 roku, w którym zginęła C. F. oraz wezwał pozwanego do likwidacji szkody, wnosząc o zapłatę na swoją rzecz zadośćuczynienia w kwocie 150.000,00 zł. (dowód: zgłoszenie szkody k. 60-68; ankieta informacyjna k. 85-86)
Na powyższe pismo odpisał pozwany pismem datowanym na dzień 23 lutego 2021 roku, skierowanym do R. M.. (dowód: pismo pozwanego z dnia 23 lutego 2021 r. k. 69)
Początkowo w odpowiedzi na stanowisko powoda P. S., zgodnie z pismem z dnia 22 kwietnia 2021 roku pozwany wskazał, iż nie otrzymał niezbędnej dokumentacji do rozpoznania sprawy, wobec czego odmówił wypłaty jakiejkolwiek kwoty. W dniu 16 czerwca 2021 roku pozwany wydał decyzję, w której przyznał powodowi P. S. świadczenie po śmierci siostry w łącznej kwocie 2.640,00 zł, jednak odmówił wypłaty tej kwoty. W uzasadnieniu decyzji wskazano, że przyznano powodowi zadośćuczynienia w kwocie 8.800,00 zł, po potrąceniu przyczynienia w wysokości 70% pozostała kwota 2.640,00 zł, jednakże pozwany potrącił kwotę 3.000 zł zasądzoną na rzecz powoda tytułem nawiązki w postępowaniu karnym, w związku z czym nie znalazł pozwany podstaw do wypłaty jakiegokolwiek świadczenia na rzecz powoda. (dowód: pismo z dnia 22 kwietnia 2021 r. k. 76; decyzja z dnia 16 czerwca 2021 r. k. 77)
W odpowiedzi na powyższe powód złożył dnia 5 lipca 2021 roku pismo pod tytułem „uzupełnienie dokumentacji szkody wraz z ponownym wezwaniem do zapłaty”, w którym zażądał zapłaty kwoty 144.360,00 zł tytułem dopłaty do pełnej kwoty zadośćuczynienia. (dowód: pismo powoda z dnia 5 lipca 2021 r. k. 78-80)
Pozwany nie uwzględnił reklamacji powoda. (dowód: pismo pozwanego z dnia 29 lipca 2021 r. k. 83)
Sąd dokonał następującej oceny dowodów:
Sąd dał wiarę przedstawionym w sprawie niniejszej dowodom w postaci dokumentów. Dokumenty te Sąd uznał za pełnowartościowy materiał dowodowy, ponieważ ich autentyczność, jak i zawartość nie budzą wątpliwości, ponadto nie były one kwestionowane przez żadną ze stron procesu.
Przy ustalaniu stanu faktycznego Sąd pominął dokumentację medyczną załączoną do pozwu (k. 89-99) jako dowodów niemających znaczenia dla rozstrzygnięcia sprawy oraz nieprzydatnych dla stwierdzenia faktów, które wywodzić chciał z nich powód. W szczególności należy wskazać, iż sama dokumentacja nie udowadnia w żaden sposób związku dolegliwości zdrowotnych powoda z krzywdą którą poniósł w postaci śmierci siostry, a która jest podstawą faktyczną dochodzonego przez niego roszczenia. W szczególności należy wskazać, iż w karcie informacyjnej pobytu w SOR z dnia 20 października 2019 roku w związku z zasłabnięciem wskazane jest, iż do podobnych incydentów dochodziło „przed kilkoma laty”, a więc przed śmiercią siostry powoda, co wskazuje na brak związku pomiędzy stratą powoda, a jego stanem zdrowia.
Sąd uznał za wiarygodne zeznania wszystkich przesłuchanych świadków oraz powoda, albowiem są logiczne, szczegółowe, spójne wewnętrznie i wzajemnie zgodne.
Sąd postanowieniem z dnia 25 października 2022 roku pominął jednakże wniosek powoda o dopuszczenie dowodu z zeznań świadka R. M., bowiem został złożony przez stronę powodową dnia 6 października 2022 roku (data stempla pocztowego), tj. po terminie dwóch tygodni zakreślonym przez przewodniczącego w zarządzeniu z dnia 12 września 2022 roku na składanie wszelkich ewentualnych wniosków dowodowych, doręczonym pełnomocnikowi powoda dnia 13 września 2022 roku (k. 395).
Z uwagi na zakres sporu istotnym dowodem w sprawie jest dowód z opinii biegłego z zakresu rekonstrukcji wypadków drogowych oraz opinii wydanej przez niego wspólnie ze specjalistą medycyny sądowej, sporządzonych w toku w/w postępowania karnego w sprawie sądowej, które zostały dopuszczone na wniosek pozwanego jako dowód z opinii biegłego w niniejszej sprawie na podstawie art. 278 1 k.p.c., jako opinia sporządzona na zlecenie organu władzy publicznej w innym postępowaniu przewidzianym przez ustawę. W ocenie Sądu opinie biegłego S. H. oraz opinia wykonana przez niego wspólnie z dr. M. S. (2) zostały sporządzone w sposób rzeczowy, rzetelny oraz przekonywujący, w oparciu o wiedzę fachową. Biegli ci to kompetentne osoby, posiadające odpowiednie w tym kierunku specjalistyczne wykształcenie i wieloletnie doświadczenie zawodowe. Sporządzili opinie na podstawie złożonej do akt dokumentacji, przy czym biegły H. uzupełniał swoją opinię w miarę wpływających Sąd przyjął opinie te za bezstronne i wiarygodne dowody w sprawie. Z ich treści wynika, iż przedmiotem analizy sporządzających opinie były wszystkie czynniki, od których zależy prawidłowe ustalenie przebiegu wypadku, ew. wpływu innego postępowania uczestniczących w nim osób na jego przebieg i skutki, a także odpowiedzi na pytanie czy piesza przyczyniła się do wypadku oraz pośrednio w jakim zakresie. Sposób badań zaprezentowany przez biegłych sądowych wskazuje na prawidłowy tok podejmowania przez nich kolejnych czynności analitycznych. Przedmiotowe opinie są jasne i logiczne, a co istotne zawierają tożsamy wniosek, iż C. F. swoim zachowaniem przyczyniła się do szkody. W konsekwencji Sąd nie znalazł podstaw do ich podważania i przyjął je za podstawę do ustalenia stanu faktycznego w zakresie przebiegu wypadku, w tym przyczynienia się do jego powstania.
Przy tym Sąd nie przeprowadził innego dowodu z opinii biegłego sądowego z zakresu rekonstrukcji wypadków drogowych, albowiem strona pozwana zgłosiła w tym zakresie wniosek dowodowy tylko na wypadek gdyby Sąd nie uwzględnił wniosku o dopuszczenie dowodu z wyżej opisanych opinii sporządzonych w innym postępowaniu przewidzianym przez ustawę (k. 117). Wobec uwzględnienia wniosku o dopuszczenie dowodu z opinii znajdujących się w aktach karnych, nie spełnił się warunek rozpoznania przez Sąd tego wniosku (punkt III. postanowienia z dnia 27 września 2022 roku) - k. 162.
Sąd pominął wniosek powoda o dopuszczenie dowodu z opinii biegłego psychologa i psychiatry (k. 5v., k. 496 v.) jako wniosek niemający znaczenia dla rozstrzygnięcia sprawy. W ocenie Sądu ustalenie ujemnych skutków zgonu siostry w sferze niemajątkowej w następstwie przedmiotowego wypadku nie wymagało korzystania ze specjalistycznej wiedzy psychologa i psychiatry. Ocena ta mogła być i została dokonana przez Sąd przy wykorzystaniu ogólnej wiedzy o naturze ludzkiej, która ma charakter powszechny. Sąd dokonał ustaleń w tym zakresie na podstawie przeprowadzonych dowodów z osobowych źródeł dowodowych, bazując na doświadczeniu życiowym i zawodowym. Jak wynika z dokonanych przez Sąd ustaleń i rozważań Sąd w żadnym zakresie nie znalazł podstaw do zakwestionowania rozmiaru cierpień powoda po utracie siostry, który to rozmiar został przedstawiony w sprawie przez stronę powodową.
Sąd pominął wniosek powoda o dopuszczenie dowodu z niezłożonej przez powoda jeszcze dokumentacji medycznej powoda jako wniosek spóźniony, złożony po upływie terminu zakreślonego przez przewodniczącego na składanie wniosków dowodowych oraz dodatkowo jako wniosek nie mający znaczenia dla rozstrzygnięcia sprawy (k. 496 v.).
Sąd zważył, co następuje:
Powództwo podlegało częściowemu uwzględnieniu.
W niniejszej sprawie bezsporna była zasada odpowiedzialności pozwanego wobec powoda za powstałą po jego stronie krzywdę, której źródłem jest śmierć C. F. – siostry powoda P. S. w wyniku wypadku komunikacyjnego z dnia 22 lipca 2018 roku.
Zasadniczą kwestią sporną było natomiast to czy powodowi należą się żądane przez nie w ramach niniejszego procesu kwoty pieniężne ponad kwoty zasądzone od sprawcy wypadku – R. H., tytułem nawiązki na rzecz powoda w postępowaniu karnym pod sygnaturą akt IV K 175/19.
Przed dokonaniem szczegółowych rozważań dotyczących poszczególnych roszczeń będących przedmiotem niniejszego procesu należy podnieść, iż pozwany jako ubezpieczyciel sprawcy wypadku, ponosi wobec powoda co do zasady pełną odpowiedzialność za wszelkie szkody powstałe na skutek zachowania się sprawcy wypadku komunikacyjnego z dnia 22 lipca 2018 roku, który poruszał się pojazdem mechanicznym i był ubezpieczony u pozwanego, w następstwie którego to wypadku doszło do zgonu siostry powoda.
W sprawie niniejszej, ponoszenie przez pozwanego ubezpieczyciela odpowiedzialności co do zasady za skutki przedmiotowego wypadku było okolicznością bezsporną, uznaną jednocześnie przez pozwanego w związku z uznaniem jego odpowiedzialności co do zasady w toku przeprowadzonego postępowania likwidacyjnego.
Zgodnie z treścią art. 822 k.c. w następstwie zawarcia umowy ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej, zakład ubezpieczeń zobowiązany jest do zapłacenia odszkodowania za szkody wyrządzone osobom trzecim, wobec których odpowiedzialność za szkodę ponosi ubezpieczający – sprawca szkody. Zgodnie z przepisem art. 436 § 1 k.c. jest to odpowiedzialność na zasadzie ryzyka. Natomiast stosownie do treści art. 805 k.c. świadczenie ubezpieczyciela obejmuje zapłatę sumy pieniężnej odpowiadającej wysokości szkody poniesionej przez poszkodowanego. Wysokość odszkodowania powinna zostać ustalona zgodnie z regułami określonymi w art. 363 i 361 k.c., przy uwzględnieniu dodatkowych przesłanek zawartych w art. 446 § 1, 2, 3 i 4 k.c. W sytuacji gdy pozwany uznał swoją odpowiedzialność co do zasady względem powoda to w konsekwencji zobowiązany jest stosownie do treści art. 361 k.c. do pełnego naprawienia szkody przez niego poniesionej.
Ocena zarzutu przyczynienia się do szkody
Przed oceną poszczególnych roszczeń strony powodowej należy odnieść się do podniesionego przez pozwanego zarzutu przyczynienia się C. F. do zajścia oraz skutków wypadku z dnia 22 lipca 2018 roku, w którym poniosła ona śmierć.
W pierwszej kolejności wskazać należy, że Sąd Okręgowy związany był prawomocnym orzeczeniem z dnia 16 października 2020 roku zapadłym przed Sądem Rejonowym dla Warszawy-Żoliborza w Warszawie w sprawie karnej toczącej się pod sygnaturą IV K 175/19 . Zgodnie bowiem z normą art. 11 k.p.c. ustalenia wydanego w postępowaniu karnym prawomocnego wyroku skazującego co do popełnienia przestępstwa wiążą sąd w postępowaniu cywilnym. Jednocześnie przepis ten nie zamyka drogi do badania kwestii przyczynienia się poszkodowanego do szkody w procesie cywilnym. Zarzut pozwanego należało zatem uznać za procesowo dopuszczalny.
Przyczynienie się występuje, gdy w wyniku badania stanu faktycznego sprawy należy dojść do wniosku, że bez udziału poszkodowanego szkoda hipotetycznie nie powstałaby lub nie przybrałaby rozmiarów, które ostatecznie w rzeczywistości osiągnęła ( wyrok Sądu Apelacyjnego w Lublinie z dnia 9 maja 2013 roku, I ACa 813/12, LEX nr 1322526).
Przepis art. 362 k.c. zawiera normę adresowaną do Sądu, nakazującą zmniejszenie odszkodowania ustalonego zgodnie z art. 361 k.c. w razie, gdy poszkodowany przyczynił się do powstania (lub zwiększenia) szkody. Artykuł 362 k.c. zaliczany jest do tzw. prawa sędziowskiego, którego istotą jest pozostawienie sądowi pewnego marginesu swobody, co nie zwalnia z obowiązku uwzględnienia i wnikliwego rozważenia wskazówek zawartych w tym przepisie. Stopień redukcji sąd ma ustalić stosownie do stopnia winy obu stron ( wyrok Sądu Najwyższego z dnia 7 maja 2010 roku, III CSK 229/09, LEX nr 602264). Wskazać należy, iż samo przyczynienie ma charakter obiektywny, a elementy subiektywne mają znaczenie dopiero na etapie „miarkowania” odszkodowania. Natomiast porównanie stopnia winy stron, jak również sytuacja, w której tylko sprawcy można winę przypisać, mają niewątpliwie istotne znaczenie przy określaniu ewentualnego „odpowiedniego” zmniejszenia obowiązku odszkodowawczego ( wyrok Sądu Najwyższego z dnia 19 listopada 2009 roku, IV CSK 241/09, LEX nr 677896). Samo ustalenie przyczynienia się poszkodowanego nie nakłada na sąd obowiązku zmniejszenia odszkodowania, ani nie przesądza o stopniu tego zmniejszenia. Decyzja o obniżeniu odszkodowania jest uprawnieniem sądu, a rozważenie wszystkich okoliczności in casu, w wyniku oceny konkretnej i zindywidualizowanej - jest jego powinnością ( wyrok Sądu Najwyższego z dnia 19 listopada 2009 roku, IV CSK 241/09, LEX nr 677896). Wskazać należy, iż do okoliczności, o których mowa w art. 362 k.c., zaliczają się - między innymi - wina lub nieprawidłowość zachowania poszkodowanego, porównanie stopnia winy obu stron, rozmiar doznanej krzywdy i ewentualne szczególne okoliczności danego przypadku, a więc zarówno czynniki subiektywne, jak i obiektywne ( wyrok Sądu Najwyższego z dnia 19 listopada 2009 roku, IV CSK 241/09, LEX nr 677896).
Zaznaczyć należy, że przyczynieniem się poszkodowanego do powstania szkody w rozumieniu art. 362 k.c. jest takie jego zachowanie, które pozostaje w normalnym związku przyczynowym ze szkodą wyrządzoną przez inną osobę. Nie wystarcza, zatem aby zachowanie to było warunkiem ( conditio sine qua non) powstania szkody. O tym, czy zachowanie poszkodowanego stanowiło współprzyczynę szkody odpowiadającą cechom normalnego związku przyczynowego, decyduje ocena konkretnych okoliczności danej sprawy, dokonana według kryteriów obiektywnych i uwzględniająca zasady doświadczenia, a w razie potrzeby także wiadomości specjalne ( wyrok Sądu Najwyższego z dnia 19 listopada 2009 roku, IV CSK 241/09, LEX nr 677896).
Podkreślić należy, że obowiązek dbałości o życie i zdrowie człowieka może wynikać nie tylko z normy, także ustawowej, ale również ze zwykłego rozsądku, popartego zasadami doświadczenia, które nakazują podjęcie niezbędnych czynności zapobiegających możliwości powstania zagrożenia dla zdrowia lub życia człowieka.
Mając na uwadze powyższe okoliczności sprawy Sąd wbrew stanowisku obu stron ustalił, iż poszkodowana w wypadku C. F. przyczyniła się do szkody na poziomie 50%. Jak wskazano wcześniej nie ma znaku równości pomiędzy stopniem przyczynienia się, a stopniem obniżenia odszkodowania, chociaż nie jest też wykluczone, że w konkretnych okolicznościach sprawy zmniejszenie odszkodowania nastąpi w takim samym stopniu, w jakim poszkodowany przyczynił się do szkody i zdaniem tut. Sądu z taką sytuacją mamy do czynienia w niniejszej sprawie. Zgodnie z art. 362 k.c. przyczynienie się poszkodowanego winno być, zatem uwzględnione przy ustalaniu zarówno należnego zadośćuczynienia, jak i wszystkich innych świadczeń.
Zachowanie poszkodowanej bezpośrednio C. F. należało uznać za zachowanie obiektywnie nieprawidłowe, bezprawne i zawinione, albowiem zgodnie z przepisem art. 3 ust. 1 ustawy z dnia 20 czerwca 1997 roku prawo o ruchu drogowym (w brzmieniu na dzień zdarzenia) każdy uczestnik ruchu drogowego zobowiązany jest do zachowania ostrożności i unikania wszelkiego rodzaju zachowań, które mogą ten ruch utrudnić. Przede wszystkim jednak zgodnie z przepisem art. 13 ust. 1 w/w ustawy C. F. zobowiązana była do zachowania szczególnej ostrożności przechodząc przez jezdnię, natomiast zgodnie z art. 14 pkt 1 a) przedmiotowej ustawy powinna powstrzymać się od wchodzenia na jezdnię bezpośrednio przed jadący pojazd, w tym również na przejściu dla pieszych. C. F. była zobowiązana do zastosowania się do wyżej wymienionych powszechnie znanych zasad, nie tylko wobec treści cytowanego wyżej przepisu, ale przede wszystkim mając na uwadze własne bezpieczeństwo.
Mając na uwadze powyższe Sąd podzielił stanowisko pozwanego, iż doszło do przyczynienia się poszkodowanej bezpośrednio C. F. do powstania szkody, Sąd uznał jednak, iż poziom tego przyczynienia w realiach niniejszej sprawy należy ustalić na poziomie 50 %. Ustalając stopień przyczynienia się Sąd miał na uwadze okoliczności sprawy oraz zasady doświadczenia życiowego i zawodowego, które nakazują przyjąć, iż gdyby nie bezprawne i zawinione zachowanie R. H. oraz C. F. to do przedmiotowego wypadku w ogóle by nie doszło lub jego skutki z bardzo wysokim prawdopodobieństwem nie byłyby tak poważne. Z jednej strony piesza mogła uniknąć tego wypadku gdyby zachowała wymaganą ostrożność i ustąpiła pierwszeństwa pojazdowi, a z drugiej strony kierujący pojazdem marki F. (...) mógł w znacznym stopniu ograniczyć skutki tego wypadku, gdyby zachowując wymaganą ostrożność podjął działania obronne, w szczególności podjął hamowanie lub tzw. odbicie w lewo. Kierowca ten nie mógł uniknąć zderzenia z pieszym, jednak podjęciem prawidłowego manewru mógł ograniczyć jego skutki, w szczególności nie dopuścić do dostania się pieszego pod tylne koło pojazdu. Wynika to ze wszystkich opinii biegłych sądowych z zakresu rekonstrukcji wypadków drogowych zebranych w sprawie karnej o sygn. akt IV K 175/19 (k. 113-122, 148-151v., 399-413 akt sprawy karnej).
Sąd przy tym podzielił stanowisko biegłego S. H., iż to do organu procesowego należy ustalenie % przyczynienia się poszkodowanej do wypadku. Mając na uwadze powyższe, uwzględniając okoliczności sprawy, a w szczególności wagę naruszonych przez obu uczestników wypadku zasad obowiązujących w ruchu drogowym, Sąd przyjął 50 % przyczynienia się C. F. do wypadku, ponieważ pozwany nie wykazał i nie udowodnił, iż zmarła w wyższym zakresie przyczyniła się do powstania szkody.
W związku z powyższymi rozważaniami w przedmiocie przyczynia się C. F. do szkody ustalone przez Sąd kwoty z przedstawionych żądań należało pomniejszyć o 50 % przyczynienia. Nie ulega bowiem wątpliwości, iż zachowanie C. F. (bezpośrednio poszkodowanej) przyczyniło się do powstania szkody, w tym szkody niemajątkowej poniesionej przez powoda w związku z utratą więzi rodzinnych powoda z siostrą.
Dokonując oceny roszczenia o zapłatę zadośćuczynienia w związku z krzywdą doznaną przez powoda w związku ze śmiercią C. F. należało stwierdzić w dalszym toku, co następuje:
Roszczenie powoda z tego tytułu zasługuje na uwzględnienie w części.
Podstawę prawną rozstrzygnięcia w zakresie należności głównych z tytułu zadośćuczynienia stanowi przepis art. 446 § 4 k.c., zgodnie z którym najbliżsi członkowie rodziny osoby zmarłej mogą domagać się od osoby odpowiedzialnej za delikt cywilny odpowiedniej sumy tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę.
W odniesieniu do żądań powoda dotyczących zapłaty kwot pieniężnych z tytułu zadośćuczynienia na podstawie art. 446 § 4 k.c. należy uznać, iż powód co do zasady w uzasadniony sposób wystąpił ze swoim roszczeniem przeciwko pozwanemu. Zdaniem Sądu zostały zrealizowane wszystkie przesłanki uzasadniające zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda kwoty pieniężnej z tego tytułu.
Zdaniem Sądu w związku ze śmiercią siostry powodowi P. S. przysługuje co do zasady uprawnienie do zadośćuczynienia w kwocie 100.000 złotych.
Kwota ta jednak nie mogła zostać zasądzona w tej wysokości z dwóch przyczyn.
Po pierwsze, sam powód w uzasadniony sposób pomniejszył ją o kwotę 3.000 zł zasądzoną tytułem nawiązki w wyroku karnym i domagała się jedynie kwoty 97.000 złotych.
Po drugie kwota 97.000 zł podlegała pomniejszeniu o stopień przyczynienia się na poziomie 50 %. Stąd ostatecznie zasądzeniu podlegała kwota 48.500 złotych.
Powyższe stanowisko Sądu co do przyznania powodowi zadośćuczynienia znajduje uzasadnienie w tym, iż powód jako brat należy do najbliższych członków rodziny tragicznie zmarłej C. F., której śmierć spowodowała znaczne ujemne przeżycia psychiczne u powoda. Wymaga podkreślenia, iż przedmiotowe zdarzenie było nadzwyczajnym wstrząsem emocjonalnym, albowiem w jego wyniku w jednej chwili powód utracił najbliższą osobę.
Sąd uwzględniając wszelkie okoliczności sprawy uznał, iż powodowi należy się dodatkowa kwota pieniężna z tytułu zadośćuczynienia na podstawie art. 446 § 4 k.c. niezależnie od kwoty zasądzonej na jego rzecz w postępowaniu karnym bezpośrednio od sprawcy wypadku. Zdaniem Sądu tylko takie rozstrzygnięcie pozwala na osiągnięcie celu zadośćuczynienia z art. 446 § 4 k.c., czyli zrekompensowanie powodowi uszczerbku o charakterze niemajątkowym. Z ustaleń faktycznych przyjętych za podstawę wydanego wyroku wynika, iż powód bardzo przeżył śmierć osoby najbliższej - siostry, ponosząc ujemne skutki emocjonalne.
Siostra była dla powoda jedną z osób najbliższych, z którą miał bardzo dobry i stały kontakt.
Zmarła w dzieciństwie opiekowała się powodem jako starsza siostra, a po usamodzielnieniu się obojga wciąż pozostawali w bardzo bliskich relacjach – szczególnie w związku z faktem, iż wobec wczesnego rozwodu zmarłej, powód był dla niej najbliższą rodziną. Powód bardzo przeżył śmierć siostry i do tej pory nie może sobie psychicznie poradzić z jej śmiercią. Powód był silnie emocjonalnie związany z siostrą, która była dla niego wsparciem oraz najbliższym członkiem dla całej rodziny, m.in. wspomagając powoda i jego żonę w wychowaniu dzieci powoda. Z tego względu utrata siostry była dla niego wydarzeniem traumatycznym.
Mając na uwadze powyższe Sąd dokonał analizy sytuacji życiowej powoda i doszedł do wniosku, iż rozmiary ujemnych następstw natury niemajątkowej na skutek śmierci siostry jako osoby najbliższej dla powoda są bardzo znaczne. Za przyjęciem takiego stanu rzeczy przemawiają także zasady doświadczenia zawodowego i życiowego.
Powyższe stanowisko stanowi następstwo uznania, iż z zasady więzi emocjonalne pomiędzy rodzeństwem mają bardzo silny charakter. Wynika to z natury relacji łączących członków rodziny, a ponadto może być jeszcze bardziej wzmocnione w wyniku wieloletnich, bliskich kontaktów. Przeprowadzone postępowanie dowodowe potwierdziło powyższy stan rzeczy. W konsekwencji Sąd uznał, iż wskazana powyżej kwota w optymalny sposób czynią zadość krzywdzie powoda.
W tym miejscu należy także podnieść, że w ocenie Sądu powód wykazał w pełni co do zasady trafność dochodzonego przez niego roszczenia o zapłatę zadośćuczynienia, natomiast pozwany nie przedstawił żadnego dowodu przemawiającego za przyjęciem odmiennego stanu rzeczy. W ocenie Sądu zasądzona kwota w uzasadniony sposób kompensuje powodowi szkodę niemajątkową i jednocześnie zadośćuczynienie to jest utrzymane w rozsądnych granicach, odpowiadających aktualnym warunkom i przeciętnej stale rosnącej stopie życiowej społeczeństwa.
Stanowisko Sądu przedstawione powyżej w przedmiocie zasądzenia zadośćuczynień z art. 446 § 4 k.c. znajduje uzasadnienie w ugruntowanym orzecznictwie Sądu Najwyższego i sądów powszechnych.
Dokonując oceny jaka suma pieniężna powinna stanowić zadośćuczynienie za doznaną krzywdę Sąd wziął pod uwagę rodzaj i stopień nasilenia cierpień powoda i konsekwencji, jakie śmierć C. F. spowodowała w jego życiu osobistym. Sąd miał również na uwadze, iż zadośćuczynienie powinno spełnić funkcję kompensacyjną. Zdaniem Sądu przyznana kwota pieniężna z tytułu zadośćuczynienia powinna stanowić przybliżony ekwiwalent poniesionej szkody niemajątkowej, aby wynagrodzić doznane cierpienia psychiczne oraz ułatwić przezwyciężenie ujemnych przeżyć. Przyjęcie powyższej zasady jest niezbędne do tego, aby przynajmniej częściowo przywrócona została równowaga zachwiana na skutek popełnienia czynu niedozwolonego. Z uwagi na kompensacyjny charakter zadośćuczynienia jego wysokość musi przedstawiać odczuwalną wartość ekonomiczną adekwatną do warunków gospodarki rynkowej. W tym miejscu należy również podkreślić, iż powód domaga się zadośćuczynienia w związku z ujemnymi następstwami dla niego przedmiotowego wypadku z dnia 22 lipca 2018 roku powstałymi w związku ze śmiercią osoby najbliższej. W konsekwencji wysokość zadośćuczynienia z tego tytułu powinna być odpowiednio duża. Zaprezentowane powyżej stanowisko znajduje potwierdzenie w utrwalonym w tym zakresie orzecznictwie Sądu Najwyższego np. wyrok SN z dnia 09.11.2007 r., V CSK 245/07, OSNC, Zbiór Dodatkowy 2008, Nr D, poz. 95, wyrok z dnia 30.01.2004 r., I CK 131/03, OSNC 2005, Nr 2, poz. 40, z dnia 28.06.2005 r., I CK 7/05, nie publ., wyrok z dnia 10.03.2006 r., IV CSK 80/05, OSNC 2006/10/175.
Zdaniem Sądu zasądzona na rzecz powoda suma przedstawia ekonomicznie odczuwalną wartość, a jednocześnie nie jest nadmierna w stosunku do doznanej krzywdy i odpowiada aktualnej stopie życiowej społeczeństwa w warunkach gospodarki wolnorynkowej.
Zdaniem Sądu zadośćuczynienie jest roszczeniem o charakterze ściśle niemajątkowym mającym za zadanie kompensację doznanej krzywdy. Roszczenie to nie ma na celu wyrównania straty poniesionej przez członków najbliższej rodziny osoby zmarłej, lecz ma pomóc im dostosować się do nowej rzeczywistości. Ma także na celu złagodzenie cierpienia wywołanego utratą osoby bliskiej. Okoliczności wpływające na wysokość tego świadczenia to m.in.: dramatyzm doznań osób bliskich zmarłego, poczucie osamotnienia, cierpienia moralne i wstrząs psychiczny wywołany śmiercią osoby najbliższej, rola jaką w rodzinie pełniła osoba zmarłego, charakter i rodzaj zaburzeń w prawidłowym funkcjonowaniu pozostałych członków rodziny, stopień w jakim pozostali członkowie będą umieli odnaleźć się w nowej rzeczywistości i na ile zdolni są zaakceptować obecny stan rzeczy, skorzystanie z pomocy fachowej w czasie radzenia sobie w tej trudnej sytuacji, proces leczenia doznanej traumy mający na celu pomoc w odbudowie struktury rodziny i przywrócenie znaczenia każdego z jej członków.
W ocenie Sądu trudno jest wycenić ból, rozpacz, cierpienie. Nie można ustalać miernika bólu i cierpienia (tym bardziej, że generalnie brak w takiej sytuacji pomocniczego środka, jakim jest stopień trwałego uszczerbku na zdrowiu, uwzględniany przy art. 445 k.c.), każdy przypadek powinien być rozpatrywany indywidualnie i odrębnie przy stosowaniu wszystkich istotnych elementów dla danej sprawy.
Według Sądu z jednej strony konieczne jest odwołanie się do przeciętnej stopy życiowej, ale nie może ono pozbawiać roszczenia funkcji kompensacyjnej i przesłaniać innych ważniejszych przesłanek ustalenia należnych kwot. Jest to przesłanka pomocnicza, mająca charakter uzupełniający w stosunku do kwestii zasadniczej, jaką jest rozmiar szkody niemajątkowej.
Odczuwana przez powoda krzywda i żal są bardzo duże i wynikają z silnych związków z siostrą, poczuciem pustki, żałobą.
W ocenie Sądu mierzenie skali cierpienia osoby, która nie doznała uszkodzenia ciała i rozstroju zdrowia, w istocie pozostaje poza możliwościami dowodowymi sądu. Aktualny stan wiedzy nie pozwala na udowodnienie rozmiaru uczuć i przywiązania czy też ich braku. Przede wszystkim zaś trudno zakładać, aby ustawodawca "premiował" osoby o słabszej konstrukcji psychicznej, reagujące intensywniej na sytuację traumatyczną, a gorzej traktował roszczenia osób o osobowości zamkniętej, kumulującej w sobie wewnętrzne emocje.
Kryterium bólu jest więc nieprzydatne w praktyce sądowej i wydaje się słuszne, że kodeks cywilny nie odwołuje się do niego, zakładając, że utrata osoby najbliższej zawsze wywołuje ból. Samo odczuwanie bólu nie wymaga też dowodu (P. H. "Zadośćuczynienie za śmierć tylko dla członków najbliższej rodziny", (...) z 9 lipca 2009 roku).
Analizując przepis art. 446 § 4 k.c. należy wskazać, że kodeks zawęża grupę osób, które mogą otrzymać zadośćuczynienie za śmierć. Do świadczenia takiego mają prawo wyłącznie członkowie najbliższej rodziny. Tym samym zadośćuczynienie ma kompensować nie tyle doznany ból spowodowany śmiercią osoby bliskiej, lecz przedwczesną utratę członka rodziny. Dobrem osobistym, którego naruszenie wymaga rekompensaty jest zatem prawo do życia w rodzinie.
W każdym wypadku wysokość zadośćuczynienia powinna zostać dokonana z uwzględnieniem okoliczności, że śmierć każdej osoby jest zdarzeniem pewnym, które prędzej czy później musi nastąpić. Tym samym zadośćuczynienie rekompensuje w istocie często jedynie wcześniejszą utratę członka rodziny.
W orzecznictwie sądowym i doktrynie zostały wypracowane kryteria ustalania zadośćuczynienia pieniężnego za naruszenie dóbr osobistych (art. 23 i art. 24 w zw. z art. 448 k.c.). Sąd orzekając w przedmiocie takiego żądania musi wziąć pod uwagę kompensacyjny charakter zadośćuczynienia i rodzaj naruszonego dobra - ciężar gatunkowy poszczególnych dóbr osobistych nie jest bowiem jednakowy i nie wszystkie dobra osobiste zasługują na jednakowy poziom ochrony za pomocą środków o charakterze majątkowym. Z uwagi na ciężar gatunkowy dobra osobistego w postaci prawa do życia w rodzinie, wywodzonego z art. 446 § 4 k.c. powinno ono w hierarchii wartości zasługiwać na wzmożoną w porównaniu z innymi dobrami ochronę. Naruszenie tego dobra stanowi dalece większą dolegliwość psychiczną dla członka rodziny zmarłego, niż w przypadku innych dóbr, a jej skutki rozciągają się na całe życie osób bliskich. Dlatego doznana w tym przypadku szkoda jest bardziej godna ochrony z uwagi na naruszenie dobra wysokiej rangi i w najwyższym stopniu. Ponadto wymaga zaznaczenia, iż utrata osoby bliskiej ma zawsze charakter nieodwracalny.
Mając na uwadze powyższe Sąd uznał, iż ustalenie co do zasady wysokości zadośćuczynienia na poziomie kwoty 100.000 zł będzie odpowiednie do zaistniałego stanu rzeczy.
Jednocześnie powód wystąpił o zasądzenie odsetek ustawowych od dochodzonej kwoty zadośćuczynienia.
Podstawą rozstrzygnięcia w przedmiocie odsetek ustawowych od kwoty żądanej z tytułu zadośćuczynienia jest art. 481 § 1 k.c., zgodnie z którym wierzyciel może domagać się odsetek za opóźnienie w spełnieniu świadczenia pieniężnego.
Roszczenie o zapłatę zadośćuczynienia stosownie do treści art. 817 k.c. stało się zatem wymagalne po upływie 30 dni od dnia wezwania pozwanego do zapłaty skonkretyzowanej wierzytelności. Uchybienie temu terminowi rodzi odpowiedzialność z tytułu ustawowych odsetek za zwłokę stosownie do treści art. 481 k.c.
Sąd kierował się w tym zakresie treścią art. 481 § 1 k.c. i art. 817 k.c. uznając, że bezskuteczny upływ dni 30 od momentu zgłoszenia pozwanemu ubezpieczycielowi szkody, otwiera prawo żądania odsetek od tej części roszczeń, które zostały sprecyzowane i ostatecznie okazały się usprawiedliwione. Orzeczenie Sądu przyznające zadośćuczynienie ma charakter rozstrzygnięcia deklaratoryjnego, a nie konstytutywnego.
Zdaniem Sądu przewidziany w art. 817 § 1 k.c. trzydziestodniowy termin na wyjaśnienie okoliczności koniecznych do ustalenia odpowiedzialności ubezpieczyciela i wysokości należnego powodowi świadczenia był wystarczający.
Dodatkowo należy podkreślić, że obecnie funkcja odszkodowawcza odsetek przeważa nad ich funkcją waloryzacyjną.
Przyjęcie odmiennego poglądu prowadziłoby w istocie do nieuzasadnionego uprzywilejowania dłużnika, skłaniając go niekiedy do jak najdłuższego zwlekania z opóźnionym świadczeniem pieniężnym, w oczekiwaniu na orzeczenia sądu znoszące obowiązek zapłaty odsetek za wcześniejszy okres (tak np. Sąd Apelacyjny w Katowicach w wyroku z dnia 24 lipca 2008 r., V ACa 252/08).
Przedstawiony pogląd znajduje uzasadnienie w licznych orzeczeniach Sądu Najwyższego: wyrok z dnia 22.02.2007 r., I CSK 433/06, Lex nr 274209, wyrok z dnia 18.02.2011 r., I CSK 243/10, Lex nr 848109, wyrok z dnia 08.02.2012 r., V CSK 57/11, Lex nr 1147804, wyrok z dnia 14.01.2011 r., I PK 145/10, Lex nr 794777 oraz w orzeczeniach sądów powszechnych: wyrok Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu z dnia 10.02.2012 r., I ACa 1405/11, Lex nr 1109992, wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 28.10.2011 r., VI ACa 247/11, Lex nr 1103602.
W tym zakresie podnieść należy, iż powód pismem datowanym na dzień 22 stycznia 2021 roku (doręczonym pozwanemu najpóźniej w dniu 23 lutego 2021 r., tj. w dniu sporządzenia przez niego odpowiedzi skierowanej do R. M. – k. 60-68, k. 69), dokonał zgłoszenia ubezpieczycielowi w toku likwidacji szkody żądanie zapłaty tytułem zadośćuczynienia kwot 150.000 zł z tytułu śmierci C. F., które to żądanie później ponawiał, ostatecznie wnosząc pismem z dnia 5 lipca 2021 roku o zapłatę kwoty 144.360,00 zł (k. 78-80).
Mając na uwadze powyższe Sąd zasądził odsetki ustawowe od zadośćuczynienia należnego powodowi zgodnie z jego żądaniem, tj. od dnia 5 sierpnia 2021 roku, bowiem orzeczenie obowiązku zapłaty odsetek za okres przed tym dniem byłoby niedopuszczalnym orzeczeniem ponad żądanie pozwu – niezgodnym z dyspozycją art. 321 § 1 k.p.c., natomiast jest to dzień po upływie 30 dni od daty zgłoszenia pozwanemu szkody przez powoda. Powód bowiem po raz pierwszy wystąpił w stosunku do pozwanego z roszczeniem o zapłatę dochodzonego pozwem zadośćuczynienia w piśmie datowanym na dzień 22 stycznia 2021 roku, doręczonym pozwanemu najpóźniej w dniu 23 lutego 2021 roku. Przyjmując zatem 30-dniowy (art. 817 k.c.) termin na spełnienie roszczenia przez pozwanego, stwierdzić należy, że roszczenie powoda w dniu 5 sierpnia 2021 roku było już wymagalne, a więc powód jest uprawniony do dochodzenia odsetek od kwoty przyznanego mu zadośćuczynienia od tej daty.
Konsekwencją rozstrzygnięcia w przedmiocie żądań pozwu jest obowiązek rozstrzygnięcia przez Sąd w przedmiocie kosztów procesu. Sąd rozstrzygnął o kosztach procesu, w tym o kosztach zastępstwa procesowego na podstawie art. 108 § 1 k.p.c. wz. z art. 98 k.p.c., stosując zasadę odpowiedzialności za wynik procesu (powód wygrał spór w połowie), pozostawiając ich wyliczenie referendarzowi sądowemu po uprawomocnieniu się wyroku.
Mając na uwadze całokształt poczynionych powyżej rozważań Sąd orzekł jak w sentencji wyroku.