UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 27 grudnia 2011 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w C. odmówił ubezpieczonemu E. P. prawa do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym z tytułu wykonywania pracy
w szczególnych warunkach wskazując, iż na dzień 1 stycznia 1999 roku ubezpieczony udowodnił wymagany 25-letni okres podlegania ubezpieczeniu, lecz nie legitymuje się wymaganym okresem pracy w warunkach szczególnych, do którego nie uwzględniono okresu pracy ubezpieczonego w Hucie (...) S. A. w Z. na stanowisku ślusarza od 24 kwietnia 1984 roku do 31 grudnia 1998 roku.

W odwołaniu od decyzji ubezpieczony wnosił o jej zmianę i przyznanie prawa do emerytury podnosząc, iż spełnia on wszystkie warunki do uzyskania prawa do emerytury z tytułu pracy w warunkach szczególnych, a organ rentowy niezasadnie nie zaliczył okresu zatrudnienia w Hucie (...).

Organ rentowy w odpowiedzi na odwołanie, powołując się na okoliczności podniesione w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji, wniósł o jego oddalenie.

Sąd Okręgowy - Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Częstochowie wyrokiem z dnia 9 lipca 2014r., sygn. IV U 2426/13 zmienił zaskarżoną decyzję
i przyznał ubezpieczonemu prawo do emerytury od 17 grudnia 2011r.

Z ustaleń Sądu Okręgowego, poczynionych w oparciu o dokumentację akt organu rentowego, z zeznań świadków i ubezpieczonego, wynika, że urodzony w dniu (...), E. P. w dniu 8 grudnia 2011 roku złożył wniosek o przyznanie mu prawa do emerytury. Na dzień 1 stycznia 1999 roku ubezpieczony udowodnił okresy składkowe i nieskładkowe w wymiarze 32 lat
2 miesięcy i 12 dni.

Ubezpieczony w okresie:

• od 1 października 1966 roku do 29 czerwca 1974 roku pracował na stanowisku ślusarza w Zakładach (...)
w L.,

• od 1 lipca 1974 do 23 kwietnia 1984 roku pracował na stanowisku ślusarza - tokarza w Rolniczej Spółdzielni Produkcyjnej im. (...)” w B.,

• od 24 kwietnia 1984 roku do 27 grudnia 2000 roku pracował na stanowisku ślusarza w Hucie (...) w miejscowości Z..

Dalej Sąd Okręgowy ustalił, że praca ubezpieczonego w Hucie (...) na stanowisku ślusarza na Wydziale W. (...) polegała na wykonywaniu czynności remontowych związanych z naprawą i ustawianiem tzw. klatek służących do kalibrowania rur, jak też z naprawą ław, które to elementy służyły do produkcji. E. P. pracował również przy produkcji trzpieni potrzebnych do rolowania rur, jak również przy przygotowywaniu tzw. osprzętu. W środowisku pracy panowały szkodliwe dla zdrowia warunki związane z ponadnormatywnym hałasem, wysoką temperaturą, grafitowym zapyleniem. Ubezpieczony pracował na tym stanowisku stale i w pełnym wymiarze czasu pracy.

Sąd pierwszej instancji wskazał, że Sąd Okręgowy - po raz pierwszy rozpoznający sprawę - uznał, iż E. P. ukończył 60 lat, na dzień
1 stycznia 1999 roku posiadał udokumentowane okresy składkowe i nieskładkowe
w wymiarze 32 lat 2 miesięcy i 12 dni oraz udowodnił wymagany okres pracy
w szczególnych warunkach. Do szczególnego stażu ubezpieczeniowego Sąd Okręgowy zaliczył okres zatrudnienia ubezpieczonego w Hucie (...) oraz jego pracę na stanowisku ślusarza od 11 października 1966 roku do 29 czerwca 1974 roku w Zakładach (...) w L., kwalifikując uznane okresy do prac wymienionych w poz.25 działu XIV wykazu A stanowiącego załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze.

Sąd Okręgowy wyrokiem z dnia 15 października 2012 roku sygn. akt IV U 160/12 zmienił zaskarżoną decyzję i przyznał odwołującemu prawo do emerytury od dnia 17 grudnia 2011 roku. W związku z apelacją organu rentowego, wyrokiem z dnia 16 października 2013r. sygn. akt III AUa 2312/12 Sąd Apelacyjny w Katowicach uchylił zaskarżony wyrok i przekazał sprawę Sądowi Okręgowemu w Częstochowie do ponownego rozpoznania. W motywach orzeczenia, Sąd Apelacyjny wskazał,
iż odnośnie pierwszego spornego okresu zatrudnienia ubezpieczonego w Hucie (...) w okresie od dnia 24 kwietnia 1984 roku do dnia 31 grudnia 1998 roku
i zakwalifikowania tego zatrudnienia jako pracy w warunkach szczególnych - wymienionej w poz. 25 działu XIV wykazu A stanowiącego załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów, Sąd pierwszej instancji przeprowadził prawidłowe postępowanie dowodowe. Ustaleń w przedmiocie charakteru i miejsca wykonywanej pracy Sąd Okręgowy dokonał w oparciu o zeznania świadków, które słusznie uznał
za wiarygodne, nie naruszając granic określonych w art. 233 § 1 k.p.c. Świadkowie wraz z ubezpieczonym pracowali na Wydziale W. (...) Huty (...). Miejsce i charakter świadczonych obowiązków pracowniczych zostało dodatkowo zweryfikowane w postępowaniu toczącymi się przed Sądem Okręgowym w Częstochowie w sprawie o sygn. akt IV U 1058/11 z odwołania J. K. od decyzji odmawiającej ustalenia prawa do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym. Sąd Apelacyjny wskazał, iż zaliczenie okresu zatrudnienia w Hucie (...) skutkuje jedynie udowodnieniem 14 lat 8 miesięcy i 7 dni pracy
o kwalifikowanym charakterze.

Natomiast na okoliczność charakteru i miejsca świadczonej przez ubezpieczonego pracy w Zakładach (...) w L. w okresie od 11 października 1966 roku do 29 czerwca 1974 roku na stanowisku ślusarza Sąd Okręgowy nie przeprowadził postępowania dowodowego. Zdaniem Sądu Apelacyjnego dopiero przeprowadzenie odnośnie tego okresu zatrudnienia postępowania dowodowego pozwoli na dokonanie stanowczych ustaleń, czy ubezpieczony spełnia warunek posiadania 15-letniego okresu zatrudnienia w warunkach szczególnych.

Sąd Okręgowy ponownie rozpoznając sprawę, po przeprowadzeniu dowodu
z akt osobowych ubezpieczonego z Zakładów (...) w L., zeznań świadka G. K. oraz wyjaśnień ubezpieczonego, ustalił, iż ubezpieczony w Zakładach (...) pracował w zespole tzw. załodze i był zatrudniony jako ślusarz - składał konstrukcje, wykonywał sczepianie, cięcie, grzał na gorąco. Konstrukcje te były przekazywane do spawania. Spawacze spawali na tej samej hali. Czynności tokarskie ubezpieczony wykonywał incydentalnie, dorywczo w sytuacjach dużej kumulacji pracy tego rodzaju.

W ocenie Sądu pierwszej instancji, wyniki postępowania dowodowego pozwoliły na stwierdzenie, iż praca ubezpieczonego w Zakładach (...) w L. - to poz.12 działu XIV wykazu A stanowiącego załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych
w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze - prace przy spawaniu
i wycinaniu elektrycznym, gazowym, atomowodorowym.

Sąd Okręgowy podzielił pogląd Sądu Najwyższego, wyrażony w wyroku z dnia 29 stycznia 2008 roku, sygn. akt I UK 192/07 (OSNP 2009/5-6/79), iż prace pracowników innych niż spawacze zatrudnionych w procesie spawania zalicza się jako wykonywane w warunkach szczególnych. Sąd Najwyższy wyjaśnił, iż pojęcie „prace przy spawaniu” obejmuje także prace wykonywane w przebiegu procesu spawania przez pracowników niebędących spawaczami.

W rozważaniach prawnych Sąd Okręgowy powołał regulacje art.184, art.32 ust.1 - 2 i ust.4 ustawy z dnia 17.12.1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2009r., nr 153, poz. 1227) dalej zwaną ustawą
w związku z przepisami § 1 - 4 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz. 43 z późn. zm.)
i stwierdził, że ubezpieczony w spornym okresie, wykonywał prace zaliczane do prac wykonywanych w szczególnych warunkach.

W tym stanie rzeczy Sąd Okręgowy zmienił zaskarżoną decyzję i przyznał ubezpieczonemu prawo do emerytury, orzekając na podstawie art.477¹⁴ § 2 k.p.c. oraz przepisów wskazanych w treści uzasadnienia.

Wyrok w całości apelacją zaskarżył organ rentowy, zarzucając:
(-) naruszenie przepisów prawa procesowego - art.233 § 1 k.p.c. poprzez dokonanie ustaleń sprzecznych z zebranym w sprawie materiałem dowodowym, tj. przyjęcie,
iż w okresie od 11 października 1966r. do 29 czerwca 1974r. ubezpieczony zatrudniony w charakterze tokarza i ślusarza pracował stale i w pełnym wymiarze czasu pracy w warunkach szczególnych; (-) w konsekwencji; naruszenie przepisów prawa materialnego, tj. art.32 ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, przy zastosowaniu § 2 i § 4 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze poprzez przyznanie ubezpieczonemu prawa do wcześniejszej emerytury z tytułu pracy
w warunkach szczególnych w sytuacji niespełnienia przesłanki posiadania co najmniej 15-letniego okresu pracy w warunkach szczególnych wykonywanej stale i w pełnym wymiarze czasu pracy.

Wskazując na powyższe zarzuty apelacji, skarżący organ rentowy wniósł
o zmianę wyroku i oddalenie odwołania oraz zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Zdaniem apelującego Zakładu z zebranego w sprawie materiału dowodowego wynika, że ubezpieczony pracował w spornym okresie na stanowisku ślusarza, czasem tokarza przy produkcji wózków, wiązarów stropowych, schodów, łańcuchów na kopalnie, kubłów. Bowiem z zeznań świadka oraz ubezpieczonego nie wynika,
że ubezpieczony wykonywał prace ślusarskie „w procesie spawania”. Na pracę ubezpieczonego składało się oprócz sczepiania i cięcia palnikiem, wiele innych czynności ślusarskich, takich jak między innymi, odczytywanie rysunków technicznych, zakładanie metalowych klamer i dokręcanie śrub, wiercenie otworów, także w początkowej fazie pracy. Sam ubezpieczony zeznał, że kiedy złożył konstrukcję, to dopiero była ona przekazywana do spawania pracownikom zatrudnionym wyłącznie na stanowisku spawacza. Z zeznań świadka nie wynika, aby czynności tokarskie ubezpieczony wykonywał tylko dorywczo. Świadek ten zeznał,
że „pracownicy robili to co majster im zlecił, jak robota była na tokarce to robiło się na tokarce”.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Jakkolwiek trafnym jest zarzut, iż charakterowi zatrudnienia ubezpieczonego
w Zakładach (...) nie sposób przypisać waloru pracy świadczonej w szczególnych warunkach stale i w pełnym wymiarze czasu pracy, to jednak inne względy rozstrzygnęły o bezzasadności apelacji.

Spośród warunków niezbędnych do przyznania prawa do emerytury
w obniżonym wieku emerytalnym z tytułu pracy w szczególnych warunkach, określonych w przepisach art.184 i art.32 ust.2 i ust.4 ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (obecnie tekst jednolity: Dz. U. z 2015r., poz.748.), zwanej ustawą emerytalną, przy zastosowaniu §4 ust.1 i §2 ust.1 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 8 lutego 1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub
w szczególnym charakterze (Dz. U. nr 8, poz.43 ze zm.), dalej jako rozporządzenie, ubezpieczony wykazał, iż w dniu (...) ukończył 60 lat, nie jest członkiem otwartego funduszu emerytalnego i na dzień 1 stycznia 1999r. wykazał ponad 25-letni okres składkowy i nieskładkowy.

Istotą sporu było legitymowanie się przez ubezpieczonego co najmniej
15-letnim stażem pracy w warunkach szczególnych. Badanie tej przesłanki wymagało ustalenia, czy w trakcie zatrudnienia w Zakładach (...)
i Galanterii Metalowej (...) w L. w okresie od 1 października 1966r. do 29 czerwca 1974r. oraz w Hucie (...) w Z. od 24 kwietnia 1984r. do 31 grudnia 1998r. ubezpieczony stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał pracę w szczególnych warunkach.

Szczególny charakter zatrudnienia ubezpieczonego na Wydziale W. (...) Huty (...) jako ślusarza remontowego przy remontach urządzeń do walcowania rur został prawidłowo zakwalifikowany do prac wymienionych
w poz.25 działu XIV wykazu A załącznika do rozporządzenia. Ustalenia odnośnie miejsca i charakteru świadczonej przez ubezpieczonego pracy, Sąd Okręgowy dokonał w oparciu o zeznania świadków, współpracujących z wnioskodawcą przy tych samych pracach na tym wydziale Huty. Miejsce i charakter pracy, będącej udziałem ubezpieczonego, został dodatkowo zweryfikowany w postępowaniu przed Sądem Okręgowym w Częstochowie w sprawie sygn. IV U 1058/11 z odwołania świadka J. K., którego okres pracy od 28 października 1970r. do 15 grudnia 2001r. został uznany za pracę, o jakiej mowa w wykazie A dział XIV poz.25 załącznika do rozporządzenia i w konsekwencji stanowiło podstawę do ustalenia prawa do emerytury wyrokiem z dnia 22 listopada 2011r. Rozstrzygnięcie to nie było zaskarżone apelacją przez organ rentowy i zostało wykonane decyzją z dnia 9 stycznia 2012r. (vide: wyrok Sądu Okręgowego w Częstochowie z dnia 22 listopada 2011r. sygn. IV U 1058/11 wraz z uzasadnieniem - k.77-85, decyzja z dnia 9 stycznia 2012r. - k.113-115 akt emerytalnych świadka J. K.). Uwzględniony w szczególnym stażu ubezpieczeniowym okres pracy wnioskodawcy w Hucie (...) wykonywanej stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wynosi 14 lat, 8 miesięcy i 7 dni.

Natomiast nie sposób nie podzielić zarzutu skarżącego Zakładu,
iż nieuprawnionym jest przypisanie zatrudnieniu wnioskodawcy w Zakładach (...) w okresie od
1 października 1966r. do 29 czerwca 1974r. szczególnego, kwalifikowanego charakteru wykonywanej pracy realizowanej stale i w pełnym wymiarze czasu pracy. Po wyłączeniu ze spornego okresu odbywania praktycznej nauki zawodu do
31 sierpnia 1969r., na badany okres od 1 września 1969r. do 29 czerwca 1974r. przypada okres odbywania zasadniczej służby wojskowej od 28 października 1970r. do 14 października 1972r. Pozostawiając poza oceną kwestię możliwości zaliczenia do szczególnego stażu ubezpieczeniowego, okresu zasadniczej służby wojskowej ubezpieczonego, Sąd Apelacyjny stwierdza, iż u tego pracodawcy udziałem ubezpieczonego na stanowisku ślusarza były - wbrew ocenie Sądu Okręgowego - nie tylko prace świadczone w przebiegu procesu spawania („haftowane” konstrukcje przekazywane spawaczom do spawania), ale też prace z tym procesem nie związane. Bowiem jak wynika z zeznań świadka G. K., ubezpieczony wykonywał także inne prace ślusarskie oraz tokarskie „ja również toczyłem jakieś elementy, jak
i ubezpieczony (…), jak była robota na tokarce to się robiło na tokarce.” (vide: k.68 a.s.). Ubezpieczony, utrzymując iż prace tokarskie wykonywał dorywczo, nie zaprzeczył zeznaniom świadka. Przyznał natomiast, iż „w L.” pracowałem
w zespole i wykonywałem wszystko co nam zlecono” (k.68v a.s.).

Zatem analiza tej części materiału dowodowego przeczy uznaniu Sądu pierwszej instancji, iż w okresie zatrudnienia w Zakładach (...) ubezpieczony wykonywał prace w szczególnych warunkach stale i w pełnym wymiarze czasu pracy.

Jednakże, zdaniem Sądu Apelacyjnego, do okresu wykonywania pracy
o kwalifikowanym, szczególnym charakterze podlegają zaliczeniu przypadające na okres zatrudnienia w Hucie (...) okresy niezdolności ubezpieczonego do pracy za które pobrał świadczenia z ubezpieczenia społecznego, poczynając od 16.12.1991r. w łącznym wymiarze 223 dni tj. 7 miesięcy i 13 dni (vide: karta przebiegu zatrudnienia - k.29 a. e). W orzecznictwie Sądu Najwyższego utrwalonym jest pogląd, iż do okresu pracy w szczególnych warunkach, o jakich mowa w § 4 ust. 1 pkt 3 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz. 43 ze zm.), wlicza się okresy zasiłku chorobowego
w czasie trwania tego stosunku pracy, przypadające po dniu wejścia w życie ustawy
z dnia 17 października 1991r. o rewaloryzacji emerytur i rent, o zasadach ustalania emerytur i rent oraz o zmianie niektórych ustaw (Dz. U. Nr 104, poz. 450 ze zm.) - vide: uchwała Sądu Najwyższego z dnia 27 listopada 2003r., sygn. III UZP 10/03, OSNP 2004 Nr 5, poz.87. Z kolei w wyroku z dnia 7 lutego 2006r., sygn. akt I UK 154/05 (LEX nr 272581) Sąd Najwyższy stwierdził, że art.32 ust.1 ustawy nie ma zastosowania do oceny nabycia prawa do emerytury przed dniem 1 lipca 2004r.

Zatem należy stwierdzić, że ubezpieczony legitymuje się wymaganym
co najmniej 15-letnim okresem pracy w szczególnych warunkach, wykonywanej stale i w pełnym wymiarze czasu pracy i z dniem 17 stycznia 2011r., spełniając pozostałe przesłanki niezbędne do przyznania tego świadczenia - nabył prawo żądanej emerytury (art.100 ust.1 ustawy).

Uznając, iż zaskarżony wyrok odpowiada prawu, Sąd Apelacyjny po myśli art.385 k.p.c. orzekł jak w sentencji.

/-/SSA Gabriela Pietrzyk-Cyrbus /-/SSA Lena Jachimowska /-/SSA Antonina Grymel

Sędzia Przewodniczący Sędzia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE