UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 26 października 2011r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział
w C. stwierdził, że K. G. podlega obowiązkowym ubezpieczeniom: emerytalnemu, rentowym i wypadkowemu w okresie od 1 stycznia 2008r. do 24 stycznia 2011r. z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej i ustalił podstawy wymiaru składek na te ubezpieczenia oraz składki na Fundusz Pracy.

ZUS wskazał, że ubezpieczona prowadziła działalność gospodarczą od 18 listopada 1997r. do 25 stycznia 2011r., nie zgłaszała jej zawieszenia. Podał nadto, że od 24 lipca
1986r. przyznano K. G. prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy, przy czym – zgodnie z jej wnioskiem – od 16 września 1990r. wypłacano jej rentę rodzinną po zmarłym mężu, jako świadczenie korzystniejsze. Zdaniem organu rentowego, zgodnie z art. 9 ust. 4c ustawy z dnia 13 października 1998r. o systemie ubezpieczeń społecznych, K. G. podlegała więc ubezpieczeniom społecznym z tytułu prowadzonej działalności, gdyż w dacie wejścia w życie tego przepisu posiadała wiek emerytalny i pobierała rentę rodzinną. Przyznanie emerytury mogło nastąpić jedynie na jej wniosek, gdyż art. 27a ustawy
z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z FUS stanowi katalog zamknięty i brak było podstaw do przyznania emerytury z urzędu.

W odwołaniu od tej decyzji ubezpieczona domagała się jej zmiany i przyjęcia,
że w okresie od 1 stycznia 2008r. do 24 stycznia 2011r. nie podlegała obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej oraz o zasądzenie kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Zarzuciła, iż ZUS niewłaściwie zastosował art. 9 ust. 4c ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych przyjmując, że ma ustalone prawo do renty z tytułu niezdolności
do pracy i nie ma ustalonego prawa do emerytury. Podniosła, że organ rentowy naruszył również art. 27a oraz art. 101 i art. 95 ustawy o emeryturach i rentach z FUS.

Podała, że miała ustalone prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy oraz do renty rodzinnej. Na mocy art. 95 ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. pobierała rentę rodzinną, jako świadczenie korzystniejsze, co nie powinno mieć wpływu na ustalenie z urzędu prawa
do emerytury. W dniu wejścia w życie art. 27a tej ustawy miała skończone już 73 lata.

Organ rentowy wniósł o oddalenie odwołania podnosząc okoliczności wskazane
w zaskarżonej decyzji.

Wyrokiem z dnia 28 listopada 2014r., sygn. akt IV U 2035/11 Sąd Okręgowy – Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Częstochowie oddalił odwołanie K. G..

Na podstawie akt rentowych ustalił Sąd, że decyzją z dnia 24 lipca 1986r. ZUS przyznał odwołującej się prawo do renty inwalidzkiej według III grupy inwalidów na okres jednego roku, a następnie w oparciu o orzeczenie Komisji Lekarskiej ds. Inwalidztwa
i Zatrudnienia z dnia 9 lipca 1987r. na stałe. Z kolei decyzją z dnia 5 października 1990r.
– na wniosek ubezpieczonej z dnia 14 września 1990r. – przyznano jej prawo do renty rodzinnej po zmarłym mężu. Świadczenie to, jako korzystniejsze pobiera do chwili obecnej.

Za bezsporne uznał Sąd, że w okresie od 18 listopada 1997r. do 25 stycznia 2011r. K. G. prowadziła pozarolniczą działalność gospodarczą. Pismem z dnia 7 grudnia 2010r. ZUS poinformował ją, iż zgodnie z art. 9 ust. 4c ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych – obowiązującym od dnia 1 stycznia 2008r. – osoba prowadząca pozarolniczą działalność gospodarczą, mająca ustalone prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowemu i wypadkowemu do czasu ustalenia prawa do emerytury. Ubezpieczona od dnia 1 stycznia 2008r. została zgłoszona wyłącznie
do ubezpieczenia zdrowotnego. W dniu 2 lutego 2011r. odwołująca się złożyła
korekty dokumentów zgłoszeniowych i rozliczeniowych potwierdzających podleganie ubezpieczeniom społecznym oraz ubezpieczeniu zdrowotnemu w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą w okresie od 1 stycznia 2008r. do 24 stycznia 2011r.

Wskazał nadto Sąd, że pismem z dnia 31 marca 2011r. K. G. podała,
iż nie podlega obowiązkowym ubezpieczeniom: emerytalnemu i rentowym z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej, gdyż nie ma ustalonego prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy, lecz prawo do renty rodzinnej. Stwierdziła też, że wypłacane jest to ostatnie świadczenie, ponieważ prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy utraciła
z chwilą ustalenia prawa do emerytury.

Przechodząc do rozważań prawnych Sąd I instancji stwierdził, że kwestia sporna dotyczyła interpretacji przepisów art. 9 ust. 4c ustawy z dnia 13 października 1998r.
o systemie ubezpieczeń społecznych oraz przepisu art. 27a ustawy z dnia 17 grudnia 1998r.
o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (których treść przytoczył).

Wskazał Sąd, że do dnia 31 grudnia 2007r. wszyscy renciści wykonujący
pozarolniczą działalność podlegali dobrowolnie ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym. Natomiast od 1 stycznia 2008r. – zgodnie z art. 9 ust. 4c ustawy z dnia 13 października
1998 r. – sytuacja uległa zmianie w ten sposób, że osoby prowadzące pozarolniczą działalność gospodarczą posiadające ustalone prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy podlegają obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym do dnia ustalenia
prawa do emerytury.

Zauważył Sąd, że odwołująca się pobierała faktycznie rentę rodzinną jako świadczenie korzystniejsze. Nie ubiegała się o prawo do emerytury. Przyznanie tego świadczenia z urzędu nie było możliwe z uwagi na treść art. 27a ustawy o emeryturach i rentach z FUS.

W konsekwencji, Sąd Okręgowy w Częstochowie na podstawie art.477¹⁴ § 1 k.p.c. oddalił odwołanie K. G..

Powyższy wyrok zaskarżyła ubezpieczona domagając się jego zmiany i uwzględniania odwołania, ewentualnie uchylenia zaskarżonego wyroku i przekazania sprawy do ponownego rozpoznania.

Stwierdziła, że z chwilą osiągnięcia wieku emerytalnego utraciła prawo do renty
z tytułu niezdolności do pracy i uzyskała prawo do emerytury. Rentę rodzinną pobiera
na podstawie art. 95 ustawy o emeryturach i rentach z FUS. Natomiast prawo do emerytury powinno być ustalone z urzędu przez ZUS na zasadzie art. 101a tej ustawy.

Dodatkowo w piśmie procesowym z dnia 10 marca 2015r. (k. 287-288 a.s.) podniosła, że z literalnego brzmienia art. 9 ust. 4c ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych,
jak również stanowiska doktryny wynika, iż unormowanie w nim zawarte ma charakter szczególny, a zatem wymaga ścisłej wykładni.

Jej zdaniem stanowisko Sądu Okręgowego w Częstochowie pomija wykładnię celowościową tego przepisu. Wskazała, że na potrzeby ustalenia obowiązku objęcia ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi była traktowana, jako osoba posiadająca ustalone prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy, mimo iż faktycznie pobierała rentę rodzinną
po zmarłym mężu, jako świadczenie korzystniejsze. Nie może zatem – w kontekście art. 27a ustawy o emeryturach i rentach z FUS – być traktowana wyłącznie jako osoba
pobierająca rentę rodzinną. Wybierając bowiem świadczenie korzystniejsze nadal powinna
być traktowana jako osoba pobierająca rentę z tytułu niezdolności do pracy. Jej celem
nie było wyrzeczenie się uprawnień do renty z tytułu niezdolności do pracy, a jedynie pobieranie wyższego świadczenia.

Podniosła nadto, że intencją ustawodawcy było objęcie obowiązkiem ubezpieczenia osób posiadających ustalone prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy do chwili uzyskania przez te osoby wieku emerytalnego. Nie miał natomiast na celu objęcie tym obowiązkiem osób, które powinny już pobierać emeryturę.

Nie może zatem – w przedstawionej sytuacji – dla potrzeb art. 9 ust. 4c o systemie ubezpieczeń społecznych być traktowana jako osoba pobierająca rentę z tytułu
jej niezdolności do pracy, a w zakresie art. 27a ustawy o emeryturach i rentach z FUS
jako pobierająca rentę rodzinną.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja nie jest zasadna.

Spór w rozstrzyganej sprawie dotyczył zasadności objęcia skarżącej K. G. obowiązkowymi ubezpieczeniami: emerytalnym, rentowymi i wypadkowym w okresie
od 1 stycznia 2008r. do 24 stycznia 2011r. z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej.

Zgodnie z art. 9 ust. 4c ustawy z dnia 13 października 1998r. o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jedn. Dz. U. z 2015r., poz. 121 ze zm.) osoby prowadzące pozarolniczą działalność gospodarczą na podstawie przepisów o działalności gospodarczej lub innych szczególnych, mające ustalone prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy
podlegają obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym do czasu ustalenia
prawa do emerytury.

Z kolei art. 27a ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jedn. Dz. U. z 2015r., poz. 748 ze zm.) stanowi,
że emeryturę przyznaje się z urzędu zamiast pobieranej renty z tytułu niezdolności do pracy osobie, która osiągnęła wiek emerytalny, o którym mowa w art. 27 ust. 2 i 3, oraz
podlegała ubezpieczeniu społecznemu albo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym.
Przepis art. 24a ust. 2 stosuje się odpowiednio.

Okoliczności faktyczne w rozpoznawanej sprawie były bezsporne i przedstawiają
się w sposób wskazany przez Sąd Okręgowy w Częstochowie. Nie zachodzi zatem potrzeba ich ponownego przytaczania w tym miejscu.

Kwestia sporna dotyczyła wyłącznie interpretacji przytoczonych na wstępie przepisów.

Nie ulega wątpliwości, że obowiązujący od dnia 1 stycznia 2008r. art. 9 ust. 4c ustawy z dnia 13 października 1998r. o systemie ubezpieczeń społecznych ma zastosowanie do osób mających ustalone prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy i prowadzących pozarolniczą działalność. Podlegają one obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu
i rentowym (z tego tytułu) do czasu ustalenia prawa do emerytury.

W ocenie Sądu Apelacyjnego przepis ten ma zastosowanie wobec ubezpieczonej.

Bezsprzecznie bowiem ma ona ustalone prawo do stałej renty z tytułu
niezdolności do pracy, której jednak z uwagi na treść art. 95 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych nie pobierała.
Świadczeniem korzystniejszym jest renta rodzinna po zmarłym mężu, która jest skarżącej wypłacana od dnia 16 sierpnia 1990r.

W takiej sytuacji organ rentowy nie miał obowiązku przyznania z urzędu K. G. emerytury, gdyż nie pobierała renty z tytułu niezdolności do pracy. Wypłata tego ostatniego świadczenia była – zgodnie z art. 98 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998r.
– wstrzymana. ZUS byłby zobowiązany do przyznania ubezpieczonej emerytury
z urzędu po podjęciu wypłaty renty z tytułu niezdolności do pracy (por. art. 27a w związku
z art. 24a ust. 2).

Prawidłowo zatem przyjął Sąd I instancji podzielając stanowisko organu rentowego, że w zaistniałej sytuacji emerytura mogła zostać przyznana skarżącej jedynie na jej wniosek.

Mając powyższe względy na uwadze, skoro apelacja okazała się bezzasadna,
Sąd II instancji na mocy art. 385 k.p.c. oddalił ją.

/-/SSA A. Kolonko /-/SSA W. Bzibziak /-/SSA W. Nowakowski

Sędzia Przewodniczący Sędzia

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE