UZASADNIENIE

Powodowie A. P. i R. K. w pozwie złożonym 11 października 2018 r. wnieśli o zasądzenie od pozwanej Ochrona (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w W. następujących należności:

A. P.:

- z tytułu dodatkowego wynagrodzenia za pracę w porze nocnej w okresie od 1 września 2015 r. do 31 lipca 2016 r. w kwocie 2.249,52 wraz z odsetkami za opóźnienie od dat i kwot wskazanych w pozwie (k. 3-3v)

- z tytułu dodatkowego wynagrodzenia za pracę w godzinach nadliczbowych za kwartały: III-IV 2015 r., I-II 2016 r. oraz za lipiec 2016 r. w kwocie 11.193,99 złotych wraz z odsetkami za opóźnienie od dat i kwot wskazanych w pozwie (k. 3v)

R. K.:

- z tytułu dodatkowego wynagrodzenia za pracę w porze nocnej w okresie od 1 września 2015 r. do 31 grudnia 2016 r. w kwocie 4.836 wraz z odsetkami za opóźnienie od dat i kwot wskazanych w pozwie (k. 3v-4)

- z tytułu dodatkowego wynagrodzenia za pracę w godzinach nadliczbowych za kwartały: III-IV 2015 r., I-IV 2016 r. w kwocie 37.625,90 złotych wraz z odsetkami za opóźnienie od dat i kwot wskazanych w pozwie (k. 3v).

Swoje żądania uzasadnili tym, iż w spornych okresach pracowali dla pozwanej jako członkowie patrolu interwencyjnego. Ich praca polegała na odbieraniu zgłoszeń, i podejmowaniu interwencji. Pozwana dopuszczała możliwość zatrudnienia powodów tylko w taki sposób, iż zawierali oni z nią umowę o pracę przewidującą minimalne wynagrodzenie za prace. Jednocześnie z inną spółką powiązaną kapitałowo z pozwaną zawierali oni umowę zlecenia za wynagrodzeniem określonym stawką godzinową. Celem tego zabiegu było obejście przez pozwaną m.in. przepisów o dodatku za pracę w godzinach nadliczbowych i w porze nocnej. Powodowie pełnili 24-godzinne służby, przy czym pozwana przyjmowała, że w ramach stosunku pracy pracowali tylko przez 12 godzin. Pozostałe 12 godzin pracowali w ramach umowy zlecenia. Tymczasem przez całą służbę wykonywali te same obowiązki w ramach patrolu interwencyjnego, podlegali jednemu kierownictwu, korzystali z tego samego sprzętu. Wypłacano im wynagrodzenie odpowiadające iloczynowi stawki godzinowej i ilości godzin przepracowanych w danym miesiącu (k. 3-7).

Roszczenia R. K. zostały ostatecznie określone w piśmie z 11 czerwca 2021 r. (k. 448-449).

Pozwana Ochrona (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w W. w odpowiedzi na pozew wniosła o oddalenie powództw i zasądzenie kosztów procesu. Podniosła zarzut braku biernej legitymacji procesowej. Wskazała, że nie zawierała z powodami tak umów o pracę, jak i umów zlecenia. Oznaczenie jej jako strony pozwanej (k. 34-34v).

W piśmie złożonym 5 lutego 2019 r. powodowie wskazali jako pozwaną Ochrona (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością spółkę komandytową w W.(k. 41-41v). W kolejnym piśmie procesowym sprecyzowali, że dochodzone kwoty mają zostać zasądzone solidarnie od pozwanych. Owa solidarność ma swoje źródło w art. 31 § 1 i 2 k.s.h.(k. 47-47v).

Na rozprawie w dniu 25 kwietnia 2019 r. Sąd wezwał do udziału w sprawie po stronie pozwanej Ochrona (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością spółkę komandytową w W. (k. 120), która wniosła o oddalenie powództw i zasądzenie kosztów procesu. Zgłosiła zarzut przedawnienia w całości roszczenia A. P. oraz przedawnienia roszczenia R. K. za okresy rozliczeniowe przypadające przed kwietniem 2016 r. (k. 135).

Ochrona (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością spółka komandytowa w W. poparła stanowisko Ochrona (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w W. co do braku biernej legitymacji procesowej drugiej ze spółek. Z kolei spółka komandytowa poparła zarzut przedawnienia zgłoszony przez spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością (...) pozwane podniosły, iż spółka z ograniczoną odpowiedzialnością może ponosić odpowiedzialność za zobowiązania spółki komandytowej tylko akcesoryjnie i w granicach tejże odpowiedzialności. Odpowiada za nie na zasadzie odpowiedzialności za cudzy dług. Dlatego też miarodajnym dla określenia biegu terminu przedawnienia winien być moment wstąpienia do postępowania przez spółkę komandytową. Dodatkowo pozwane wskazały, iż powodowie nie wykazali dowodami wysokości swoich roszczeń. Nadto pozwane współpracują nie tylko ze sobą, ale i z innymi podmiotami świadczącymi usługi ochraniarskie m.in. w zakresie korzystania z załóg patroli interwencyjnych. Same zaś przepisy prawa pracy nie zakazują podejmowania przez pracownika dodatkowego zatrudnienia (k. 140-151).

Pismem złożonym 5 czerwca 2021 r. interwencję po stronie pozwanej zgłosiła Agencja Ochrony (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością spółka komandytowa w W.. Wniosła o oddalenie powództw i zasądzenie kosztów procesu. Powtórzyła zarzuty podniesione przez pozwanych przeciwko roszczeniom powodów (k. 463-467).

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

W ramach prowadzonej działalności gospodarczej pozwane Ochrona (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w W. oraz Ochrona (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością spółka komandytowa w W. zajmują się świadczeniem usług ochrony osób i mienia. Pozwane współpracują ze sobą, w tym korzystają z jednego centrum monitoringu, które zajmuje się odbieraniem zgłoszeń o interwencję i kierowaniem tych zgłoszeń do poszczególnych załóg patrolowych. Współpraca ta obejmuje również inną ze spółek należących do grupy J., mianowicie Agencja Ochrony (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością spółkę komandytową w W..

Dowód:

- zeznania Ł. M. k. 270-271v

- przesłuchanie P. S. k. 443-444 (445)

- zeznania W. P. k. 522-523

Zasadą przy zatrudnianiu pracowników ochrony przez powiązane osobowo i kapitałowo spółki grupy J. było, iż jedna ze spółek zawierała z nimi umowę o pracę w pełnym wymiarze czasu pracy za minimalnym wynagrodzeniem za pracę, a inna zawierała umowę zlecenia na świadczenie usług tożsamych z obowiązkami wykonywanymi w ramach umowy o pracę i wynagrodzeniem wyrażonym w stawce godzinowej. Pracownicy ochrony wiedzieli, że ich rzeczywiste wynagrodzenie będzie odpowiadało iloczynowi stawki godzinowej i ilości przepracowanych godzin bez rozróżnienia, dla której ze spółek praca miała być świadczona.

Dowód:

- zeznania Ł. M. k. 270-271v

- zeznania J. A. k. 271v-272

- przesłuchanie R. K. k. 377

- przesłuchanie A. P. k. 377-377v

A. P. zatrudniony był w Ochrona (...) spółce z ograniczoną odpowiedzialnością w W. od 29 marca 2013 r. na stanowisku pracownika ochrony za wynagrodzeniem odpowiadającym wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę.

W dniu 1 listopada 2014 r. A. P. zawarł umowę zlecenia z Agencja Ochrony (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością spółką komandytową w W.. Na jej podstawie zobowiązał się do zapewniania wspólnie z innymi zleceniobiorcami ochrony obiektów polegającej na ich objazdach i obserwacji, szybkim dojeździe do obiektu w celu udaremnienia powstania szkody na osobie lub mieniu klienta zleceniodawcy. Za wykonane usługi otrzymywać miał wynagrodzenie określone stawką godzinową. Została ona określona w aneksie do umowy zlecenia datowanym również na 1 listopada 2014 r. i wynosiła 7,06 zł brutto.

Także i R. K. miał zawartą umowę o pracę z Ochrona (...) spółką z ograniczoną odpowiedzialnością w W. i zawarł umowę zlecenia z Agencja Ochrony (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością spółką komandytową w W. o treści tożsamej z treścią umowy zawartej przez A. P.. Aneksem z dnia 1 czerwca 2015 r. strony tej umowy ustaliły wysokość stawki godzinowej na 9,40 zł brutto. Uległa ona obniżeniu do kwoty 7,03 zł brutto z dniem 1 stycznia 2016 r., zaś z dniem 1 sierpnia 2016 r. podwyższono ją do kwoty 14,50 zł brutto.

Powodów obowiązywał system równoważnego czasu pracy.

Dowód:

- umowy k. 10, 13-14, 281-282, 295-296, 308-309,

- porozumienie k. 11

- aneksy k. 12, 15, 297, 298, 310

- zeznania Ł. M. k. 270-271v

- przesłuchanie R. K. k. 377

- przesłuchanie A. P. k. 377-377v

Praca powodów polegała na patrolowaniu obiektów w przypisanym im rejonie oraz podejmowaniu interwencji zlecanych przez wspólne dla spółek grupy J. centrum monitoringu. Świadczyli ją w dwuosobowych załogach, przy czym R. K. był kierowcą, a A. P. wyłącznie towarzyszył kierowcy jako drugi załogant. Pracę w danym dniu rozpoczynali o godzinie 7.00 i kończyli o 7.00 następnego dnia. Kolejny patrol rozpoczynali z reguły po upływie 48 godzin.

W ciągu jednego 24-godzinnego dyżuru patrolowali obiekty w swoim rejonie oraz dokonywali interwencji w lokalizacjach podawanych przez centrum monitoringu. Nie wiedzieli, czy dane polecenie interwencji dotyczy obiektu ochranianego przez Ochrona (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością spółkę komandytową w W., czy Agencja Ochrony (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością spółkę komandytową w W., czy też przez inny podmiot. Korzystali z tego samego środka transportu.

Dowód:

- zeznania Ł. M. k. 270-271v

- zeznania J. A. k. 271v-272

- przesłuchanie R. K. k. 377

- przesłuchanie A. P. k. 377-377v

- przesłuchanie P. S. k. 443-444 (445)

- zeznania W. P. k. 522-523

Ochrona (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością spółka komandytowa w (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością spółka komandytowa w W. rozliczały czas pracy powodów w ten sposób, że 12 godzin ich pracy traktowane było jako czas pracy w ramach umowy o pracę z (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością spółka komandytowa w W., zaś pozostałe 12 godzin jako świadczenie usług na rzecz Agencja Ochrony (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością spółka komandytowa w W.. Przy czym nie było reguły, iż pierwsze 12 godzin ma zostać rozliczone przez Agencja Ochrony (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością spółkę komandytową w W., a drugie 12 godzin przez Ochrona (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością spółkę komandytową w W..

Przed każdym 3-miesięcznym okresem rozliczeniowym przełożeni pracowników ochrony spółki Ochrona (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością spółka komandytowa wręczali do podpisu harmonogramy pracy na ten okres i karty ewidencji czasu pracy. Wskazywano w nich, że powodowie dyżury dla tej pozwanej rozpoczynać mieli zarówno o 6.00, jak i 18.00.

Dowód:

- harmonogramy oraz karty ewidencyjne k. 152-193 (k. 211-252)

- zeznania Ł. M. k. 270-271v

- zeznania J. A. k. 271v-272

- przesłuchanie R. K. k. 377

- przesłuchanie A. P. k. 377-377v

Wynagrodzenie za pracę w danym miesiącu pozwana Ochrona (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością spółka komandytowa w W. wypłacała powodom do 10-go dnia następnego miesiąca. Jego wysokość odpowiadała wysokości wynagrodzenia wynikającego z umowy o pracę. Do 21-go dnia miesiąca powodowie otrzymywali pozostałą część wynagrodzenia wypłacaną przez Agencja Ochrony (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością spółkę komandytową w W.. Łączna wysokość wynagrodzenia odpowiadała iloczynowi stawki godzinowej i ilości przepracowanych godzin. Stawka godzinowa wynagrodzenia była wyższa dla załoganta wykonującego jednocześnie obowiązki kierowcy pojazdu patrolowego.

Na potrzeby rozliczenia z Agencja Ochrony (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością spółką komandytową w W. powodowie otrzymywali rachunki za świadczone dla niej usługi, które podpisywali i składali jej celem wypłaty wynagrodzenia.

Dowód:

- zeznania Ł. M. k. 270-271v

- przesłuchanie R. K. k. 377

- przesłuchanie A. P. k. 377-377v

Powód A. P. pracował w dniach:

- 4-5, 7-8, 10-11, 13-14, 16-17, 19-20, 22-23, 25-26, 28-29 września 2015 r.

- 1-2, 4-5, 7-8, 10-11, 13-14, 16-17, 19-20, 22-23, 25-26, 28-29 października 2015 r. oraz 31 października-1 listopada 2015 r.

- 3-4, 6-7, 9-10, 12-13, 15-16, 18-19, 21-22, 24-25, 27-28 listopada 2015 r. i 30 listopada-1 grudnia 2015 r.

- 2-3, 5-6, 8-9, 11-12, 14-15, 20-21, 23-24, 26-27,29-30 stycznia 2016 r.

- 1-2,4-5,7-8,10-11,13-14,16-17,19-20,22-23,25-26,28-29 lutego 2016 r.

- 2-3,8-9,11-12,14-15,17-18,20-21,23-24,26-27,29-30 marca 2016 r.

- 1-2,4-5,7-8,10-11,16-17,19-20,22-23,25-26,28-29 kwietnia 2016 r.

- 1-2,4-5,7-8,10-11,13-14,16-17,19-20,25-26,28-29 maja 2016 r. i 31 maja-1 czerwca 2016 r.

- 3-4,6-7,9-10,12-13,18-19,24-25,27-28 czerwca 2016 r. i 30 czerwca -1 lipca 2016 r.

- 1-2,6-7,9-10,12-13,15-16,18-19,21-22,24-25,27-28,30-31 lipca 2016 r.

W pierwszym kwartale 2016 r. A. P. wypracował 176 nadgodzin wynikających z przekroczenia przeciętnej tygodniowej normy czasu pracy. W drugim kwartale 2016 r. wypracował 144 nadgodziny. W lipcu 2016 r. ilość nadgodzin wyniosła 72.

Powód R. K. pracował w dniach:

- 4-5, 7-8, 10-11, 13-14, 16-17, 19-20, 22-23, 25-26, 28-29 września 2015 r.

- 1-2, 4-5, 7-8, 10-11, 13-14, 16-17, 19-20, 22-23, 25-26, 28-29 października 2015 r. oraz 31 października-1 listopada 2015 r.

- 3-4, 6-7, 12-13, 15-16, 18-19, 21-22, 24-25, 27-28 listopada 2015 r. i 30 listopada-1 grudnia 2015 r.

-5-6,8-9,11-12,14-15,17-18,20-21,23-24,26-27,29-30 stycznia 2016 r.

- 1-2,3-4,6-7,9-10,12-13,16-17,19-20,22-23,25-26,27-28, lutego 2016 r.

- 2-3,5-6,8-9,11-12,14-15,17-18,20-21,23-24,26-27,29-30 marca 2016 r.

- 1-2,4-5,7-8,13-14,16-17,19-20,25-26,28-29 kwietnia 2016 r.

- 1-2,4-5,7-8,10-11,13-14,16-17,19-20,25-26,28-29 maja 2016 r. i 31 maja-1 czerwca 2016 r.

- 3-4,6-7,9-10,12-13,15-16,18-19,24-25,27-28 czerwca 2016 r.

- 3-4,6-7,9-10, 12-13,14-15,18-19,21-22,24-25,27-28,30-31 lipca 2016 r.

- 2-3,4-5,6-7,10-11,24-25,26-27,28-29,30-31 sierpnia 2016 r.

- 1-2,4-5,7-8,13-14,16-17,18-19,22-23,25-26,28-29 września 2016 r.

- 1-2,4-5,7-8,10-11,13-14,19-20,22-23,25-26,28-29 października 2016 r. i 31 października-1 listopada 2016 r.

- 3-4,6-7,9-10,12-13,15-16,18-19,21-22,24-25,27-28,30 listopada 2016 r.

- 3-4,6-7,9-10,12-13,15-16,18-19,21-22,24-25,30-31 grudnia 2016 r.

W pierwszym kwartale 2016 r. R. K. wypracował 200 nadgodzin wynikających z przekroczenia przeciętnej tygodniowej normy czasu pracy. W drugim – 168 nadgodzin. W trzecim – 128 nadgodzin. W czwartym – 200 nadgodzin.

Dowód:

- karty przebiegu dyżurów k. 253-268

Powodowie otrzymali wynagrodzenie za pracę odpowiadające ilości przepracowanych godzin pracy.

Bezsporne

Powodom nie wypłacono dodatku za pracę w porze nocnej oraz dodatkowego wynagrodzenia z tytułu przekroczenia przeciętnej tygodniowej normy czasu pracy.

Należność A. P. z tytułu dodatku za pracę w porze nocnej w okresie od 1 stycznia 2016 r. do 31 lipca 2016 r. wyniosła po 201,56 zł miesięcznie.

W pierwszym kwartale 2016 r. powód powinien otrzymać dodatkowe wynagrodzenie za przekroczenie przeciętnej tygodniowej normy czasu pracy w wysokości 2.307,19 zł. W drugim kwartale 2016 r. - 2.329,66 zł, a za lipiec 2016 r. – 1.543,85 zł.

Należność R. K. z tytułu dodatku za pracę w porze nocnej w okresie od 1 stycznia 2016 r. do 31 grudnia 2016 r. wyniosła:

- 256,30 zł za styczeń 2016 r.

- 339,60 zł za luty 2016 r.

- 245,20 zł za marzec 2016 r.

- 247,50 zł za kwiecień 2016 r.

- 348,90 zł za maj 2016 r.

- 250 zł za czerwiec 2016 r.

- 367,80 zł za lipiec 2016 r.

- 186 zł za sierpień 2016 r.

- 208,90 zł za wrzesień 2016 r.

- 192,50 zł za październik 2016 r.

- 255,30 zł za listopad 2016 r.

- 205,70 zł za grudzień 2016 r.

Z tytułu dodatkowego wynagrodzenia za przekroczenie przeciętnej tygodniowej normy czasu pracy powód powinien otrzymać:

- 4.824,50 zł za I kwartał 2016 r.

- 4.904,20 zł za II kwartał 2016 r.

- 4.551,60 zł za III kwartał 2016 r.

- 3.649,70 zł za IV kwartał 2016 r.

Dowód:

- karty przebiegu dyżurów k. 253-268

- częściowo opinia biegłego k. 322-331v

Sąd zważył, co następuje:

Powództwa okazały się częściowo uzasadnione.

Podstawę prawną roszczeń powodów o dodatek za pracę w porze nocnej stanowił przepis art. 151⁸ § 1 k.p., który stanowi, że pracownikowi wykonującemu pracę w porze nocnej przysługuje dodatek do wynagrodzenia za każdą godzinę pracy w porze nocnej w wysokości 20% stawki godzinowej wynikającej z minimalnego wynagrodzenia za pracę, ustalanego na podstawie odrębnych przepisów.

Z kolei podstawy prawnej roszczeń o dodatkowe wynagrodzenie za pracę w godzinach nadliczbowych należało upatrywać w art. 151¹ § 2 w zw. z art. 151¹ § 1 pkt 1 k.p. Na podstawie tych przepisów dodatek do wynagrodzenia w wysokości 100% przysługuje za każdą godzinę pracy nadliczbowej z tytułu przekroczenia przeciętnej tygodniowej normy czasu pracy w przyjętym okresie rozliczeniowym, chyba że przekroczenie tej normy nastąpiło w wyniku pracy w godzinach nadliczbowych, za które pracownikowi przysługuje prawo do dodatku w wysokości 100%.

Swoje roszczenia powodowie oparli na twierdzeniu, że elementy ich stosunków pracy, wynikające z umów o pracę, miały charakter pozorny w zakresie wysokości wynagrodzeń. W istocie nie mieli otrzymywać najniższego wynagrodzenia za pracę, wynikającego z umów o pracę, ale wynagrodzenie określone stawką godzinową. Obaj też podnieśli, że obowiązki wykonywane przez nich w okresach objętych sporem, stanowiły wykonywanie umowy o pracę. Zawarte przez nich umowy zlecenia miały pozwolić pozwanym na obejście przepisów prawa pracy, w szczególności przepisów o rekompensacie pracy w godzinach nadliczbowych.

Materiał dowodowy zgromadzony w sprawie pozwolił na poczynienie stanowczych ustaleń co do tego, że powodowie, będąc zatrudnieni w Ochrona (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością spółce komandytowej w W., pełnili pracę w patrolach interwencyjnych. Zakres współpracy spółek należących do grupy J. oraz powiązania osobowo-kapitałowe, sprowadziły ich obowiązki do realizacji wspólnych zadań, bez jakiejkolwiek możliwości rozróżnienia, dla której ze spółek zadania te wykonują. Rozpoczynali patrol o godzinie 7.00 i kończyli go o 7.00 następnego dnia. W ciągu jednego 24-godzinnego dyżuru patrolowali obiekty w swoim rejonie oraz dokonywali interwencji w lokalizacjach podawanych przez centrum monitoringu. Nie wiedzieli, czy dane polecenie interwencji dotyczy obiektu ochranianego przez Ochrona (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością spółkę komandytową w W., czy Agencja Ochrony (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością spółkę komandytową w W., czy też przez inny podmiot. Korzystali z tego samego środka transportu, pojazdu i umundurowania. Mieli jednego przełożonego w osobie Ł. M..

Powyższe wynika przede wszystkim z zeznań świadków zawnioskowanych przez pozwane i interwenienta ubocznego.

Ł. M. zeznał, że choć z zasady po 12 godzinach pracy na podstawie umowy o pracę następowało 12 godzin świadczenia usług na podstawie umowy zlecenia, to praca powodów przed godziną 19.00 i po niej niczym się nie różniła. Zmieniała się wyłącznie częstotliwość interwencji. Zeznał też, że nie było przypadku pracownika, który w okresie świadczenia pracy pracowałby bez zawartej umowy zlecenia.

Z zeznań w/w świadka mogłoby wynikać, że specyfika pracy członków patrolu była uzależniona od pory dnia. W porze dziennej obowiązki patrolu skupiały się na obiektach stacjonarnych, a w porze nocnej na obiektach ochrony fizycznej. Miało to uzasadniać wprowadzenie dwóch umów z osobnymi podmiotami. Nie mniej jednak relacja świadka nie znalazła oparcia w harmonogramach pracy powodów, gdzie praca w ramach umowy o pracę miała być przez nich świadczona tak w porze dziennej, jak i nocnej.

J. A. – pracownik ochrony - zeznał, że polecenia interwencji otrzymywał z centrum monitoringu pozwanych, bez względu na to czy obowiązywał go czas pracy wynikający z umowy o pracę, czy też z umowy zlecenia. Zawsze pracował w systemie 12 godzin patrolu w ramach umowy o pracę i 12 godzin patrolu w ramach umowy zlecenia. Zmiana następowała o godzinie 19.00, ale nic nie zmieniało to w sposobie wykonywania przez niego obowiązków pracownika patrolu interwencyjnego.

Relacjom tym nie przeczy przesłuchanie P. S. oraz zeznania W. P.. Nie mieli oni szczegółowych informacji o specyfice pracy powodów. P. S. potwierdził, iż załogi patrolowe nie miały wiedzy, kto ochrania obiekty, których dotyczyły interwencje. W. P. potwierdził, iż spółki z grupy J. współpracowały ze sobą oraz innymi firmami ochraniarskimi. Również według niego załogi patrolowe nie wiedziały, jaki podmiot ochrania dany obiekt.

W świetle powyższego Sąd uznał za wiarygodną relację powodów co do tego, że wykonywanie przez nich obowiązków pracowników ochrony w patrolu interwencyjnym, w czasie dyżuru od godziny 7.00 do godz. 7.00 następnego dnia, stanowiło realizację zobowiązania wynikającego z umowy o pracę. Wynagrodzenie powodów określone było od początku stawką godzinową, a nie wynagrodzeniem wskazanym w umowach o pracę. Aneksy do umowy zlecenia określała tę stawkę.

Sąd na podstawie art. 242 k.p.c. pominął wniosek interwenienta ubocznego o dopuszczenie dowodu z zeznań świadka M. N.. Świadek miał odnieść się do warunków zatrudnienia powodów, zakresu ich obowiązków i sposobu ich wykonywania, wymiaru czasu pracy i współpracy między interwenientem i pozwanymi. Sąd trzykrotnie wzywał świadka. Adres dla doręczeń (miejsce zatrudnienia) wskazany pierwotnie przez interwenienta okazał się nieaktualny. Nie było możliwym doręczenie wezwania na adres wskazany jako miejsce zamieszkania świadka. Za pośrednictwem policji ustalono, że świadek pod nim nie zamieszkuje i nie zamieszkiwał. Uprawniało to Sąd do zastosowania regulacji zawartej w art. 242 k.p.c.

Dokonane ustalenia co do sposobu świadczenia pracy przez powodów (i innych członków zespołów patrolowych) nakazują uznanie, iż rozdział pracy był tylko formalny – w drodze podpisania dwóch różnych umów. W praktyce jednak nie zostały wyodrębnione czynności pracownicze świadczone w ramach umów o pracę od wykonywanych w ramach umów zlecania. Przez cały czas powodowie wykonywali takie same obowiązki, jak wynikające z umowy o pracę (charakterystyczne dla stanowiska pracownika ochrony).

Formalne rozdzielenie pracy – w istocie wykonywanej na rzecz pracodawcy – na różne umowy było obejściem prawa pracy i ubezpieczeń społecznych, zmierzającym do zmniejszenia kosztów zatrudniania pracowników. Podpisanie przez powiązany z podmiot umów zlecenia z powodami ukierunkowane było na czerpanie przez pracodawcę korzyści z pracy bez konieczności wypłacania im dodatków wynikających z kodeksu pracy za pracę w godzinach nadliczbowych oraz przy zmniejszeniu odprowadzanych składek. Umowa zlecenia w istocie tylko pozorna pozostawała więc nieważna (art. 83 § 1 k.c., art. 58 § 1 k.c.).

Spółki, z którymi powodowie mieli podpisane umowy, są powiązane kapitałowo i osobowo. W ich interesie finansowym było zlecania sobie wzajemnie czynności w ramach podwykonawstwa czy kształtowania zatrudnienia pracowników ochrony tak, jak miało to miejsce w tej sprawie. Zatrudnianie jednej osoby formalnie na podstawie kilku umów przez powiązane spółki powoduje istotne oszczędności. Po pierwsze unika się wypłacania dodatków za pracę w godzinach nadliczbowych i zmniejsza obciążenie składkowe, po drugie nie zachodzi konieczność zwiększenia składu osobowego w związku z ustawowymi ograniczeniami godzin nadliczbowych przypadających na jednego pracownika. Ograniczenie wydatków związanych z zatrudnieniem to nie tylko oszczędność, ale i większa konkurencyjność na rynku, jako że niższe koszty pozwalają na zaoferowanie kontrahentom atrakcyjniejszych cen.

Powyższe nakazywało uznanie, że praca wykonywana przez powodów jako pracowników ochrony była pracę świadczoną w całości ramach zatrudnienia pracowniczego u pozwanej Ochrona (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością spółkę komandytową w W., a kwoty wypłacane powodom z umów zlecenia przez Agencja Ochrony (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością spółkę komandytową w W. były w istocie częścią należnego pracownikom wynagrodzenia ze stosunku pracy.

To z kolei, w świetle danych wynikających z kart przebiegu dyżurów, prowadziło do przyjęcia, że powodowie wykonywali czynności pracownicze ponad pełny wymiar czasu pracy wynikający ze stosunku pracy w przyjętym okresie rozliczeniowym, co oznacza, iż pracowali w godzinach nadliczbowych. Zgodnie bowiem z art. 151 k.p. za taką uważana jest praca wykonywana ponad obowiązujące pracownika normy czasu pracy, a także praca wykonywana ponad przedłużony dobowy wymiar wynikający z obowiązującego pracownika systemu i rozkładu pracy. Ustawowy wymiar czasu pracy to 8 godzin na dobę i przeciętnie 40 godzin w przeciętnie pięciodniowym tygodniu pracy w przyjętym okresie rozliczeniowym (art. 129 § 1 k.p.).

Powodowie byli zatrudnieni w systemie równoważnego czasu pracy, gdzie dobowy, zazwyczaj 8-godzinny czas pracy mógł być przedłużony do 16 godzin (art. 135 § 1 k.p.). Omawiany system charakteryzuje się tym, że jeśli pracownik pracuje w danym dniu dłużej niż 8 godzin, ale krócej niż 16 godzin, to czas pracy ponad 8 godzin, a poniżej 12 godzin nie stanowi godzin nadliczbowych. Pracownik powinien jednak otrzymać rekompensatę za przedłużenie dobowego czasu pracy w postaci skrócenia o przepracowany czas innego dnia pracy w danym okresie rozliczeniowym lub udzielenia dni wolnych. W przypadku powodów okres rozliczeniowy ustalony był na 3 miesiące, co nie naruszało art. 135 § 2 k.p.

Celem ustalenia wysokości dodatkowego wynagrodzenia za pracę w godzinach nadliczbowych i dodatku za pracę w porze nocnej Sąd dopuścił dowód z opinii biegłego z zakresu wyliczania wynagrodzeń za pracę. W postanowieniu wydanym 20 kwietnia 2020 r. wskazał biegłemu wytyczne, którymi miał się on kierować przy dokonywaniu wyliczeń. W szczególności nakazał biegłemu przyjęcie, iż podstawę do obliczenia należności winna stanowić suma minimalnego wynagrodzenia za pracę oraz średniego wynagrodzenia uzyskanego przez każdego z powodów w spornym okresie.

Ostatecznie jednak Sąd uznał, że skoro powodowie zgodzili się zatrudnić za wynagrodzeniem określonym stawką godzinową, to ona winna stanowić podstawę wyliczeń należności dochodzonych w pozwie. Skutkowało to weryfikacją wyliczeń przedstawionych przez biegłego.

Przed przystąpieniem do rozważań odnośnie sposobu wyliczenia należności należy wskazać, że zasadnym okazał się zarzut przedawnienia części roszczeń.

A. P. domagał się dodatkowego wynagrodzenia za pracę w porze nocnej w okresie od 1 września 2015 r. do 31 lipca 2016 r. oraz dodatkowego wynagrodzenia za pracę w godzinach nadliczbowych za kwartały: III-IV 2015 r., I-II 2016 r. oraz za lipiec 2016 r. R. K. domagał się domagał się dodatkowego wynagrodzenia za pracę w porze nocnej w okresie od 1 września 2015 r. do 31 grudnia 2016 r. oraz dodatkowego wynagrodzenia za pracę w godzinach nadliczbowych za kwartały: III-IV 2015 r., I-IV 2016 r.

Swój pozew wnieśli 11 października 2018 r., ale skierowali go wobec niewłaściwego podmiotu, jakim jest Ochrona (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w W.. Ochrona (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością spółka komandytowa w W. została oznaczona jako strona pozwana dopiero w piśmie złożonym 5 lutego 2019 r. To ta data była miarodajna dla ustaleń w kwestii przedawnienia, a nie data doręczenia spółce komandytowej odpisu pozwu.

Zgodnie z treścią art. 123 § 1 pkt 1 k.c. bieg przedawnienia przerywa się przez każdą czynność przed sądem lub innym organem powołanym do rozpoznawania spraw lub egzekwowania roszczeń danego rodzaju albo przed sądem polubownym, przedsięwziętą bezpośrednio w celu dochodzenia lub ustalenia albo zaspokojenia lub zabezpieczenia roszczenia.

Taką czynnością jest właśnie zainicjowanie postępowania sądowego poprzez złożenie pozwu. Samo zaś doręczenie jego odpisu stronie pozwanej należy do Sądu i strona powodowa nie ma wpływu na to, w jakim terminie owo doręczenie nastąpi.

Oczywiście przerwanie biegu, o którym mowa w w/w przepisie następuje tylko wobec podmiotu, który został oznaczony jako strona pozwana. W sytuacji, gdy w toku postępowania nastąpią zmiany podmiotowe po stronie pozwanej, przerwanie biegu przedawnienia wobec nowego podmiotu następuje dopiero w momencie, gdy stał się stroną, czyli gdy został oznaczony jako pozwany przez stronę powodową, albo wezwany do udziału w postępowaniu przez sąd, który m.in. w sprawach z zakresu prawa pracy nie musi działać na wniosek powoda.

Strona powodowa po złożeniu odpowiedzi na pozew przez próbowała naprawić swój błąd powołując się na instytucję sprostowania. Sąd takiej możliwości nie dopuścił, albowiem jest ona „zarezerwowana” wyłącznie w odniesieniu do pomyłek, błędów i niedokładności sądu (por. orzeczenia Sądu Najwyższego w sprawach o sygn. II CKN 817/97, I PZ 93/01 i IV PRN 4/77 oraz wyrok Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z dnia 16 marca 2017 r., sygn. I ACa 93/16).

Ostatecznie powodowie zdecydowali się na s pozwanie tak spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, jak i spółki komandytowej. Przy czym solidarnej odpowiedzialności tej pierwszej za dług drugiej upatrywali w art. 31 § 1 i 2 k.s.h. Przepis ten stanowi, iż Wierzyciel spółki może prowadzić egzekucję z majątku wspólnika w przypadku, gdy egzekucja z majątku spółki okaże się bezskuteczna. W orzecznictwie dopuszcza się możliwość wszczęcia postępowania sądowego przeciwko komplementariuszowi spółki komandytowej jeszcze przed stwierdzeniem bezskuteczności egzekucji prowadzonej przeciwko tej spółce. Jednakże termin przedawnienia roszczeń wobec komplementariusza biegnie od chwili, w której okazało się, że egzekucja z majątku spółki jest bezskuteczna. dopiero stwierdzenie bezskuteczności egzekucji wobec spółki komandytowej daje możliwość przerwania biegu przedawnienia roszczenia przeciwko komplementariuszowi za zobowiązania spółki (por. wyrok Sądu Najwyższego z 11 sierpnia 2022 r., sygn. II CSKP 733/22).

Zdaniem Sądu orzekającego subsydiarność odpowiedzialności komplementariusza nie może prowadzić do sytuacji, w której odpowiada on za większe zobowiązanie, niż spółka. Jeżeli zobowiązanie spółki uległo przedawnieniu, a więc nie może być skutecznie dochodzone przed sądem, to tym samym nie powinno być możliwości jego dochodzenia wobec wspólnika/komplementariusza.

Powyższe skutkowało stwierdzeniem przez Sąd, że dopiero w dniu 5 lutego 2019 r. doszło do przerwania biegu przedawnienia roszczeń zgłoszonych przez powodów.

Wedle treści art. 291 k.p. roszczenia ze stosunku pracy ulegają przedawnieniu z upływem 3 lat od dnia, w którym roszczenie stało się wymagalne.

Roszczenie o dodatek za pracę w porze nocnej przysługuje za każdy miesiąc i staje się wymagalne z datą płatności wynagrodzenia za pracę. Zgodnie z regulacją zawartą w art. 85 § 2 k.p. wynagrodzenie za pracę płatne raz w miesiącu wypłaca się z dołu, niezwłocznie po ustaleniu jego pełnej wysokości, nie później jednak niż w ciągu pierwszych 10 dni następnego miesiąca kalendarzowego.

Roszczenie o dodatkowe wynagrodzenie za pracę w godzinach nadliczbowych wynikającą z przekroczenia przeciętnej tygodniowej normy czasu pracy w przyjętym okresie rozliczeniowym staje się wymagalne w dacie płatności wynagrodzenia przysługującego za ostatni miesiąc tego okresu.

Skoro przerwanie terminu przedawnienia wobec pozwanych nastąpiło 5 lutego 2019 r., to należałoby przyjąć, że przedawniły się roszczenia przypadające za okresy przed 5 lutego 2016 r. Natomiast Sąd, w oparciu o przepis art. 300 k.p., zastosował odpowiednio regulację z art. 118 zdanie drugie k.c. Wedle niej koniec terminu przedawnienia przypada na ostatni dzień roku kalendarzowego, chyba że termin przedawnienia jest krótszy niż dwa lata. Oznacza to, że przedawnieniu uległy roszczenia powodów za okres do końca 2015 r. Dlatego też wyliczenia należności powodów ograniczyły się do przypadających po 31 grudnia 2015 r.

W kwestii podstawy wyliczeń powodowie w pozwie wskazali, że wynikająca z umów zlecenia stawka godzinowa wynosiła 8,73 zł netto dla kierowcy patrolu i 8,23 zł netto dla drugiego członka patrolu. Na okoliczność tą nie zaproponowali tylko anek do umowy zlecenia zawartej przez A. P.. Wynika z niego, że od 1 listopada 2014 r. stawka godzinowa wynagrodzenia tego powoda wynosiła 7,06 zł brutto.

Kolejne dowody w omawianym zakresie przedstawił interwenient uboczny. Są to aneksy do umów zlecenia powodów. Wynika z nich, że stawka godzinowa A. P. od 1 listopada 2014 r. wynosiła 7,06 zł brutto. Stawka R. K. początkowo (od 1 listopada 2014 r.) wynosiła 9,40 zł brutto. Z dniem 1 stycznia 2016 r. uległa ona obniżeniu do kwoty 7,03 zł brutto, zaś z dniem 1 sierpnia 2016 r. podwyższono ją do kwoty 14,50 zł brutto.

Sami powodowie nie potrafili w sposób spójny określić wysokości obowiązujących ich stawek wynagrodzenia. R. K. zeznał, że jako kierowca patrolu w 2015 r. otrzymywał „około 10,50 zł”. Drugi członek załogi otrzymywał 10 zł za godzinę pracy. Od lipca mieli stawkę 12,50 zł. Nie pamiętał jednak od którego roku. Później nastąpiła podwyżka do 13,50 zł, ale jak wrócił na rejon 252, to obniżono stawkę do 12,50 zł. Tutaj też nie potrafił wskazać dat.

Powód A. P. zeznał, że w 2016 r. jego stawka wynosiła 8,50 zł. Stawka Kierowcy wynosiła 9 zł. Gdy wrócił do pracy w lutym 2017 r. (nie pamiętał dnia) jego stawka wynosiła 12 zł.

W tym stanie rzeczy Sąd nie mógł oprzeć się na relacjach powodów i za miarodajne uznał stawki wynikające z aneksów do umów zlecenia z tym jednak zastrzeżeniem, że nie mogły one prowadzić do ustalenia wynagrodzenia miesięcznego w wysokości niższej od minimalnego wynagrodzenia za pracę. Zatem w miesiącach, gdzie iloczyn stawki i ilości godzin do przepracowania, był niższy od najniższego wynagrodzenia, zastosowano stawkę godzinową wynikającą z podzielenia minimalnego wynagrodzenia i ilości godzin do przepracowania.

Zestawienie należności powodów przedstawiono poniżej.

R. K. - dodatek za pracę w porze nocnej

m-c	Dodatek żądany (k. 448)	Dodatek należny	Dodatek podlegający zasądzeniu
09.15	391,30	przedawnione
10.15	433,60 (430,70)	przedawnione
11.15	430,70 (261,10)	przedawnione
12.15	215,60	przedawnione
1.16	256,30	174,96	174,96
2.16	339,60	176	176
3.16	245,20	168	168
4.16	247,50	140,80	140,80
5.16	348,90	184,80	184,80
6.16	250	134,40	134,40
7.16	367,80	176	176
8.16	186	185,60	185,60
9.16	208,90	208,80	208,80
10.16	192,50	232	232
11.16	255,30	232	232
12.16	205,70	208,80	208,80
			suma: 2 222,16 zł

Wartość dodatku wyliczono stosownie do treści art. 151⁸ § 1 k.p., czyli przyjęto za podstawę 20% stawki godzinowej wynikającej z kwoty 1.850 zł (minimalne wynagrodzenie za pracę w roku 2016), ilość godzin do przepracowania w danym miesiącu i ilość godzin pracy w porze nocnej w danym miesiącu (po 8 godzin na każdy dyżur, gdyż pora nocna obejmuje godziny od 23.00 do 7.00). Dla przypomnienia, Sąd przyjął, że R. K. pracował w dniach:

- 5-6,8-9,11-12,14-15,17-18,20-21,23-24,26-27,29-30 stycznia 2016 r.