UZASADNIENIE

(...) O Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w D. wniosła pozew przeciwko Towarzystwu (...) S.A. w W. o zapłatę kwoty 6213 zł z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 9.06.2021r. do dnia zapłaty, tytułem zwrotu kosztów najmu pojazdu zastępczego w związku z kolizją drogową z dnia 12.04.2021r., której sprawca ubezpieczony był u strony pozwanej od odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych. Podała, że w związku z likwidacją szkody w swoim pojeździe, poszkodowany P. K. (1) na okres od 16.04.2021r. do 25.05.2021r. wynajął od powoda samochód zastępczy, uzgadniając stawkę dobową za najem w wysokości 190 zł netto. Łączny koszt wynajmu pojazdu wyniósł 9548 zł brutto (40 dni x 190 zł netto), a nadto została doliczona opłata za podstawienie i odbiór pojazdu zastępczego. Na podstawie umowy cesji z dnia 25.05.2021r., poszkodowany przelał na powoda przysługującą mu względem pozwanego wierzytelność w zakresie zwrotu kosztów najmu auta zastępczego. Niniejszym pozwem powód dochodził różnicy pomiędzy kwotą, wynikającą z faktury nr (...) z dnia 1.06.2021r., w wysokości 9548 zł, wystawionej, tytułem najmu pojazdu przez poszkodowanego, a kwotą, wypłaconą dotychczas z tego tytułu w postępowaniu likwidacyjnym przez pozwanego (3335 zł).

Strona pozwana wniosła o oddalenie powództwa. Zarzuciła, że wypłaciła odszkodowanie po zweryfikowaniu stawki dobowej najmu do kwoty 165 zł za dzień. Uznała ponadto za usprawiedliwiony czas najmu w wymiarze 19 dni, jako niezbędny do naprawy uszkodzonego samochodu i ekonomicznie uzasadniony. Pozwana zarzuciła, że zaproponowała poszkodowanemu bezgotówkowy najem pojazdu zastępczego od współpracującego z pozwaną podmiotu, wg w.w. stawki. Poszkodowany nie skorzystał z tej oferty i wynajął pojazd za cenę przewyższającą ofertę pozwanej, czym doprowadził do nieuzasadnionej eskalacji rozmiaru szkody.

Stan faktyczny:

W dniu 12.04.2021r. w kolizji drogowej uszkodzony został samochód osobowy marki A. (...), nr rej. (...), będący własnością P. K. (1). Pozwany był ubezpieczycielem sprawcy wypadku z tytułu obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych. Poszkodowany zgłosił szkodę w pozwanym Zakładzie (...) telefonicznie w dniu 13.04.2021r.

Bezsporne.

Sąd ustalił:

W dniu 16.04.2021r. poszkodowany zawarł z powodem umowę najmu pojazdu zastępczego. W §6 umowy wskazano, że czynsz najmu wynosi 190 zł netto za dobę oraz przewidziano opłatę za podstawienie i odbiór auta w wysokości 100 zł brutto. Umowa została zawarta na czas do dnia, gdy uszkodzony samochód poszkodowanej będzie gotowy do odbioru z serwisu, a w przypadku tzw. szkody całkowitej, na okres do siedmiu dni po wypłacie odszkodowania przez zakład ubezpieczeń (§4). Samochód zastępczy został wydany poszkodowanemu w dniu 16.04.2021r. i zwrócony w dniu 25.05.2021r., tj. dzień po zakończeniu naprawy uszkodzonego w wypadku pojazdu. Poszkodowany upoważnił powoda do bezgotówkowego rozliczenia wynajmu pojazdu zastępczego w Towarzystwie ubezpieczeniowym sprawcy, w tym do wglądu w akta szkody, otrzymywania wszelkich informacji w zakresie likwidacji szkody, podania przy zgłoszeniu szkody i do kontaktu w trakcie likwidacji szkody adresu e-mail (...) i nr (...), załatwienia wszelkich spraw formalnych w zakresie likwidacji szkody oraz wynajmu auta zastępczego oraz do odbioru odszkodowania.

Dowód:

umowa najmu (k-15-16)

protokół zdawczo – odbiorczy (k-18)

upoważnienie z dnia 16.04.2021r. (k-17)

oświadczenie poszkodowanego z dn. 25.05.2021r. (k-19)

zeznania świadka P. K. (1) (k-105)

Pismem z dnia 14.04.2021r., wysłanym do poszkodowanego na adres: (...) , pozwany przedstawił poszkodowanemu propozycję skorzystania z oferty wypożyczalni pojazdów zastępczych, współpracujących z pozwanym – K. F. Sp. zo.o. sp.k., (...) Sp. z o.o., (...) S.A. i (...) Sp. z o.o. sp.k., wraz z kontaktem do tych wypożyczalni oraz pouczeniem o konsekwencjach skorzystania z najmu od podmiotów zewnętrznych i stawce, akceptowanej przez pozwanego (165 zł brutto). Propozycję organizacji auta zastępczego, wraz z informacją o akceptowalnej stawce dobowej w wys. 165 zł brutto za dobę, przekazano poszkodowanemu również telefonicznie w dniu 13.04.2021r.

Dowód:

pismo pozwanego do poszkodowanego z dnia 14.04.2021r. (k-79,72)

nagranie rozmowy telefonicznej (płyta CD – akta szkody, k-84)

zeznania świadka P. K. (1) (k-105)

Powołując się na upoważnienie od poszkodowanego, strona powodowa w e-mailu z dnia 22.04.2021r. (skierowanym na adres (...) ) oraz z dnia 23.04.2021r. (skierowanym na adres (...) ), poinformowała stronę pozwaną, że poszkodowany korzysta z pojazdu zastępczego, wynajętego od powoda; zwróciła się zarazem o przesłanie szczegółowych informacji odnośnie pojazdu zastępczego, oferowanego przez podmioty współpracujące z pozwaną, wobec wcześniejszej informacji pozwanej o możliwości organizacji takiego pojazdu za stawkę 165 zł za dobę.

Ponadto, również powołując się na upoważnienie od poszkodowanego, w dniu 23.04.2021r. powód zwrócił się do wypożyczalni współpracujących z pozwanym – K. F. Sp. zo.o. sp.k., (...) Sp. z o.o., (...) S.A. i (...) Sp. z o.o. sp.k. - o informację odnośnie pojazdu zastępczego, przesłanie konkretnej oferty pojazdu zastępczego oraz wszystkich dokumentów, jakie poszkodowany będzie musiał podpisać przed wynajmem pojazdu. W odpowiedzi z dnia 24.04.2021r., wysłanej z K. R., doręczono powodowi regulamin tej wypożyczalni wraz z aneksem, wynikającym z umowy zawartej z pozwanym Towarzystwem, informując, że usługa najmu zawiera: brak limitu kilometrów, brak udziału własnego w szkodzie, bezpłatne podstawienie oraz odbiór pojazdu zastępczego, stawkę najmu gwarantowaną przez towarzystwo ubezpieczeniowe, bezpłatną obsługę klienta poza godzinami pracy punktów obsługi K. R. oraz autoryzowany czas wynajmu, ustalany indywidualnie przez towarzystwo ubezpieczeniowe w procesie likwidacji szkody.

Dowód:

e-mail od powoda do pozwanego z dnia 22.04.2021r. (k-21)

e-mail od powoda do pozwanego z dnia 23.04.2021r. (k-34, 37)

e-mail od powoda do K. R. z dnia 23.04.2021r. (k-35)

e-mail od K. R. (k-36)

wiadomości e-mail od powoda do wypożyczalni, współpracujących z pozwanym (k-37-40)

W piśmie z dnia 23.04.2021r., skierowanym do poszkodowanego, pozwany ponownie zawarł informacje odnośnie pojazdu zastępczego z prośbą o kontakt pod wskazanym numerem telefonu w przypadku, gdy poszkodowany potrzebuje samochodu zastępczego, oferując organizację takiego pojazdu z wypożyczalni, z którą pozwany współpracuje.

Dowód:

pismo pozwanego do poszkodowanego z 23.04.2021r. (k-80).

Na podstawie umowy cesji wierzytelności z dnia 25.05.2021r. poszkodowany sprzedał powodowi wierzytelność z tytułu kosztów najmu w.w. pojazdu zastępczego w związku ze szkodą komunikacyjną.

Dowód: umowa cesji (k-41)

Szkoda z dnia 12.04.2021r. została rozliczona jako częściowa.

W dniu 27.04.2021r. na zlecenie strony pozwanej wykonane zostały oględziny uszkodzonego pojazdu; nastąpiło też przekazanie poszkodowanemu kosztorysu naprawy. Uszkodzony w wypadku samochód naprawiany był w warsztacie (...) w B.. Części do naprawy zostały zamówione w dniu 4.05.2021r. i odebrane w dniu 13.05.2021r. Naprawa rozpoczęła się w dniu 10.05.2021r. i zakończyła 24.05.2021r.

Dowód:

oświadczenie poszkodowanego (k-14)

Średnia rynkowa stawka za najem pojazdu zastępczego w kwietniu 2021r. na rynku lokalnym za pojazd, należący do segmentu D wynosiła 168 zł brutto za dobę.

Technologiczny czas naprawy przedmiotowego pojazdu, z uwzględnieniem czasu schnięcia elementów lakierowanych, wynosił pięć dni (w tym zamówienie i odbiór części zamiennych - 2 dni, oddanie pojazdu po naprawie - 1 dzień).

Dowód:

opinia biegłego sądowego z zakresu techniki samochodowej E. B. (k-115 i nast.).

Sąd zważył, co następuje:

Powództwo zasługiwało na częściowe uwzględnienie.

Kwestia odpowiedzialności pozwanej za skutki wypadku, jak również legitymacji czynnej, nie była sporna. Powód uzasadnił swoją legitymację wobec pozwanego ubezpieczyciela tym, że nabył wierzytelność o wypłatę odszkodowania, z tytułu kosztów najmu pojazdu zastępczego, od poszkodowanego, na podstawie umowy cesji (art. 509 k.c.). Poza sporem było również, że dotychczas pozwana wypłaciła kwotę 3335 zł, tytułem zwrotu kosztów najmu pojazdu zastępczego, przyjmując, jako bezsporny okres 19 dni najmu, po stawce 165 zł za dobę (3135 zł) oraz tytułem opłaty za podstawienie i odbiór pojazdu zastępczego (2 x 100 zł).

Należność dochodzona w pozwie obejmowała różnicę między kosztami wynajmu samochodu zastępczego, naliczonymi przez powoda, a wysokością odszkodowania, wypłaconego przez pozwanego ubezpieczyciela. Sporna była wysokość stawki za dobę najmu pojazdu oraz okres najmu, powód domagał się bowiem zapłaty za 40 dni najmu, po stawce 190 zł netto (233,70 zł brutto) za dobę.

Odnośnie stawki dobowej najmu, wskazać na wstępie należy, że poszkodowany nie miał obowiązku poszukiwać podmiotu, oferującego najniższe stawki. Wystarczy, aby stawki najmu pojazdu nie odbiegały rażąco od średnich stawek na rynku lokalnym.

W rozpoznawanej sprawie strona pozwana zarzuciła, że oferowała poszkodowanemu bezgotówkowy wynajem pojazdu zastępczego w jednej ze współpracujących z nią wypożyczalni, za cenę 165 za dobę. Podniosła, że za taką stawkę możliwy był najem pojazdu w zbliżonym standardzie do uszkodzonego, poszkodowany zaś nie skorzystał z tej oferty, wynajmując pojazd zastępczy od powoda za dużo wyższą cenę.

Jak ustalono, już w dniu zgłoszenia szkody (telefonicznie) poszkodowany otrzymał od pozwanego propozycję skorzystania z oferty wypożyczalni, współpracujących z pozwanym oraz pouczeniem o konsekwencjach skorzystania z najmu od podmiotów zewnętrznych i o wysokości stawki, jaka były akceptowana przez pozwanego. Następnie, pismem z dnia 14.04.2021r., wysłanym do poszkodowanego na adres: (...) , pozwany przedstawił poszkodowanemu propozycję skorzystania z oferty wypożyczalni pojazdów zastępczych, współpracujących z pozwanym – K. F. Sp. zo.o. sp.k., (...) Sp. z o.o., (...) S.A. i (...) Sp. z o.o. sp.k., wraz z kontaktem do tych wypożyczalni oraz pouczeniem o konsekwencjach skorzystania z najmu od podmiotów zewnętrznych i stawce, akceptowanej przez pozwanego (165 zł brutto).

Powołując się na obowiązek poszkodowanego minimalizowania szkody i zmniejszenia jej rozmiarów (art. 354 § 2, art. 362 i art. 826 § 1 kc), strona pozwana wykazała, że przedstawiła poszkodowanemu ofertę, która gwarantowała satysfakcjonujący poziom i zakres usług, a więc najem auta zastępczego w tej samej klasie co uszkodzony za cenę 165 zł za dobę. Poszkodowany mógł skorzystać z oferty pozwanego począwszy od następnego dnia po otrzymaniu tej informacji drogą elektroniczną. Faktycznie jednak skorzystał z pojazdu, wynajętego od powoda, co było ekonomicznie nieuzasadnione skoro ustalony z powodem czynsz najmu był dużo wyższy (233,70 zł) i niewspółmierny do jakości usług, oferowanych przez oba podmioty, przez co takie działanie doprowadziło do zwiększenia rozmiarów szkody. Nie zachodziły tu żadne szczególne warunki, uzasadniające wybór podmiotu, oferującego te same usługi po dużo wyższych kosztach, zwłaszcza w sytuacji, gdy to nie poszkodowany ponosił te koszty, a obowiązek ten spoczywał na ubezpieczycielu sprawcy wypadku. Dla poszkodowanego oferta pozwanego nie była mniej korzystna co do świadczonych usług, natomiast istotna była ich cena. Sąd miał na uwadze, że poszkodowany zapewniany był, że nie ponosi żadnych kosztów w związku z wypożyczeniem auta zastępczego. Z tego punktu widzenia wybór poszkodowanego oferty powoda był racjonalny, korzystał z podstawionego samochodu nie ponosząc żadnych kosztów najmu, przy czym został zapewniony, że wszystkie koszty pokrywa zakład ubezpieczeń. Oczywiście takie zachowanie poszkodowanego nie kreuje obowiązku odszkodowawczego i jego zakresu. W dalszym ciągu zakład ubezpieczeń odpowiada tylko w granicach art. 361 kc. Odszkodowanie ma zrekompensować szkodę, nie może służyć wzbogaceniu powoda.

Rację miał pozwany, powołując się na obowiązek poszkodowanego minimalizowania szkody i zmniejszenia jej rozmiarów (art. 354 § 2, art. 362 i art. 826 § 1 kc). Skorzystanie z oferty, która gwarantowała satysfakcjonujący poziom i zakres usług, a więc najem auta zastępczego w tej samej klasie co uszkodzony za cenę 165 zł za dobę, gwarantowałoby wypełnienie tego obowiązku. Jeśli jednak poszkodowany skorzystał z innej oferty i kontynuował najem u powoda bez uzasadnienia szczególnymi okolicznościami, to wówczas wyższe koszty tej usługi obciążają poszkodowanego, niezależnie od tego, że powód, który wynajął mu samochód za cenę wyższą, twierdzi, że jego stawka nie jest rażąco wygórowana w porównaniu z cenami innych wypożyczalni na rynku. Nie kwestionując uprawnienia poszkodowanego do wyboru wypożyczalni, wskazać należy, że w sytuacji, gdy dokonał on wyboru, nie kierując się kryterium celowym i ekonomicznym (nie uiścił wynagrodzenia za najem pojazdu w gotówce, lecz w formie cesji wierzytelności, w konsekwencji nie był zainteresowany negocjowaniem cen najmu, skoro i tak, to nie on ponosił ten koszt), to taka decyzja nie może wpływać na obowiązek odszkodowawczy pozwanego. Oferta pozwanego kompensowałaby bowiem szkodę. Wynajęcie auta za dużo wyższą stawkę, bez względu na zakres i jakość usług, prowadzi do nieuzasadnionego zwiększenia rozmiarów szkody i nie zasługuje na uwzględnienie. Trudno zarazem uznać, aby powód dążył do minimalizacji szkody, czego wyrazem miałoby być wysłanie do pozwanego i współpracujących z nim wypożyczalni wiadomości e-mail z prośbą o przedstawienie konkretnej oferty najmu pojazdu. Powód zwlekał z ich wysłaniem kilka dni. Co więcej, mimo uzyskania niezwłocznej odpowiedzi od jednej z wypożyczalni, tj. K. R. (k-36), poszkodowany nie zakończył współpracy z powodem, nie podjął decyzji o zmianie usługodawcy, chociaż istniała realna możliwość wynajęcia pojazdu zastępczego po dużo niższej cenie, a powód nie wykazał przy tym, że jakość lub zakres tej usługi były gorsze od oferty powoda. Skorzystanie z droższej oferty powoda nie było uzasadnione szczególnymi okolicznościami, nie wynika to również z zeznań świadka P. K. (2). Gołosłowne było zarazem twierdzenie powoda, że w przypadku wypożyczali, współpracującej z pozwanym, poszkodowany odpowiadałby za szkody, wyrządzone w pojeździe, oraz „posiadał innego rodzaju ograniczenia” (vide: wiadomość e-mail od K. R. – k.36).

Zgodnie z art. 826 § 1 kc, w razie zajścia wypadku, ubezpieczający obowiązany jest użyć dostępnych mu środków w celu ratowania przedmiotu ubezpieczenia oraz zapobieżenia szkodzie lub zmniejszenia jej rozmiarów. Oznacza to zarazem, że poszkodowany nie powinien swoim zachowaniem doprowadzać do zwiększenia rozmiarów szkody. Obowiązkiem poszkodowanego jest podejmowanie działań, zmierzających do zminimalizowania szkody. Brak z jego strony takiego działania nie może zwiększać obowiązku odszkodowawczego ubezpieczyciela, zobowiązanego do naprawienia szkody (por. uz. uchwały SN z dnia 22.04.1997r. III CZP 14/97, OSNC 1997, z. 8, poz. 103; uchwała SN z dnia 16.10.1998r., III CZP 42/98; wyrok SN z dnia 26.11.2002r., I CKN 1993/00).

Strony stosunku najmu samochodu zastępczego, nie mogą w sposób dowolny i z mocą wiążącą dla osób trzecich ustalać wysokości opłat za wynajem. Zgodnie z powołanym art. 826 § 1 kc, ubezpieczający ma obowiązek użycia dostępnych mu środków w celu m.in. zapobieżenia szkodzie lub zmniejszenia jej rozmiarów. Ubezpieczyciel, odpowiedzialny za szkodę, może oczekiwać od wierzyciela zachowania, zmierzającego do zminimalizowania szkody. Dlatego, ubezpieczyciel nie ma obowiązku zwrócić uprawnionemu każdej kwoty, wskazanej w fakturze, dokumentującej wartość szkody. Zgodnie z art. 354 § 1 kc, dłużnik powinien wykonać zobowiązanie zgodnie z jego treścią i w sposób odpowiadający jego celowi społeczno - gospodarczemu oraz zasadom współżycia społecznego, a jeżeli istnieją w tym zakresie ustalone zwyczaje - także w sposób odpowiadający tym zwyczajom. W taki sam sposób powinien współdziałać przy wykonaniu zobowiązania wierzyciel (§ 2). Nie oznacza to, jak już wyżej wskazano, że uprawniony ma obowiązek poszukiwać najtańszej oferty na rynku. Nie można jednak zaakceptować stanowiska, że kwestia wynajmu i jego kosztów pozostaje poza kontrolą czy też możliwością zajęcia stosownego stanowiska przez ubezpieczyciela. Wybór podmiotu, świadczącego usługę najmu należy do poszkodowanego, jednak decyzja w tym zakresie nie może powodować wzrostu zobowiązania ubezpieczyciela ponad niezbędny, uzasadniony zakres kosztów najmu.

Odnośnie okresu najmu, uwzględniając opinię biegłego sądowego E. B., należało uznać, że naprawa uszkodzonego w wypadku samochodu mogła rozpocząć się w następnym dniu po otrzymaniu przez poszkodowanego kosztorysu, tj. 28.04.2021r. Od tej daty należy liczyć technologiczny czas naprawy, tj. 2 dni na organizację części zamiennych (28 – 29.04), 2 dni na naprawę pojazdu (30.04 – 4.05, w tym 1-3.05 wolne od pracy), 1 dzień organizacyjny na oddanie pojazdu po naprawie (5.05). Mając powyższe na uwadze, należało uznać za zasadny okres 20 dni najmu – od 16 kwietnia do 5 maja 2021r. - po stawce 165 zł, co łącznie pozwala na ustalenie odszkodowania w kwocie 3300 zł. Uwzględniają dotychczas wypłaconą z tego tytułu kwotę 3135 zł, zasądzono na rzecz powoda różnicę, tj. 165 zł.

Mając powyższe na uwadze, na podstawie powołanych przepisów w zw. z art. 822 kc i art. 436 § 1 kc w zw. z art. 435 kc, art. 361 § 1 i 2 kc, art. 363 § 1 i 2 kc, orzeczono, jak w pkt I i II wyroku. Odsetki zasądzono dopiero po doręczeniu pozwu w niniejszej sprawie, tj. od 14.09.2021r., skoro powód nie wykazał, że wcześniej wezwał pozwaną do zapłaty konkretnej kwoty z tego tytułu (art. 481§1 i 2 kc w zw. z art. 455 kc i art. 817 kc).

Orzeczenie w pkt III oparto na przepisach art. 100 zd. 2 kpc w zw. z art. 98§ 1,1(1), 3 kpc. W skład kosztów procesu, poniesionych przez pozwanego, które zgodnie z wynikiem procesu obciążają powoda, wchodzi wynagrodzenie pełnomocnika, będącego radcą prawnym, w stawce minimalnej, uzależnionej od wartości przedmiotu sporu (1800 zł), wykorzystana zaliczka na wynagrodzenie biegłego (796,20 zł, k.120) i opłata skarbowa od pełnomocnictwa (17 zł).

Orzeczenie w pkt IV wyroku oparto na przepisie art. 84 ust. 1 ustawy z dnia 28 lipca 2005r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (t.j. 2019, poz. 785 ze zm.).

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE