UZASADNIENIE

Powód (...) sp. z o.o. z siedzibą w W. wniósł o zasądzenie od pozwanej Wspólnoty Mieszkaniowej przy ul. (...) w K. kwoty 43.455,12 zł wraz z ustawowymi odsetkami za późnienie od dnia 09.12.2020 r. do dnia zapłaty oraz kosztami procesu wg norma prawem przewidzianych.

W uzasadnieniu powód wskazał, że jego roszczenie wynika z zawartej w dniu 30.11.2016 r.
z W. K. umowny na kompleksową dostawę paliwa gazowego, zmienionej następnie aneksem, w którym odbiorca zadeklarował odbiór minimalnej ilości paliwa gazowego, jakie zostaną odebrane w okresie trwania aneksu tj. 1.210.000 khw. Na podstawie zawartej w dniu 15.05.2017 r. pomiędzy powodem, pozwaną i W. K. cesji, pozwana wstąpiła do w/w umowy w miejsce dotychczasowego odbiorcy.

W związku z niedotrzymaniem warunków umowy tj. odebraniem przez pozwaną jedynie 359.257 kwh paliwa gazowego, powód w dniu 06.11.2020 r. wystawił notę odsetkową tytułem kary umownej za niedotrzymanie warunków umowy, albowiem zgodnie z jej zapisami, pozwana zobowiązała się, że w przypadku nie odebrania zamówionej ilości paliwa gazowego, zapłaci na rzecz powoda karę umowną za każdą 1 kwh paliwa gazowego, stanowiącego różnicę pomiędzy kontraktową ilością obowiązkową,
a ilością faktycznie pobraną. Termin płatności noty upłynął w dniu 8.12.2020 r. i do dnia wniesienia pozwu pozwana nie uregulowała zaległości.

W odpowiedzi na pozew pozwana Wspólnota wniosła o jego oddalenie i zasądzenie na jej rzecz od powoda kosztów postępowania wg norm prawem przewidzianych.

W uzasadnieniu odpowiedzi pozwana podniosła zarzut przedawnienia roszczenia powoda oraz zarzut sprzeczności tego roszczenia z zasadami współżycia społecznego (art. 5 kc). Pozwana wskazała m.in., że nigdy nie była stroną umowy, jaką pozwany zawarł z W. K., który był jedynie wykonawcą budynku zajmowanego przez członków Wspólnoty i nie posiadał żadnego umocowania od Wspólnoty, aby taką umowę w jej imieniu zawrzeć, tym bardziej, że Wspólnota ukonstytuowała się dopiero po podpisaniu wspomnianej umowy. W ocenie pozwanej zawarta przez powoda z W. K. umowa była nieważna w świetle treści art. 58 kc. Dodatkowo pozwana podniosła, że sama ilość zamówionego paliwa gazowego była ustalona przez powoda w sposób arbitralny, nieadekwatny do zapotrzebowania Wspólnoty i niemożliwa do zrealizowania.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 30.11.2016 r. pomiędzy (...) sp. z o.o. z siedzibą w W. a W. K. została zawarta na czas nieoznaczony umowa kompleksowa dostarczania paliwa gazowego nr (...). Zgodnie z jej zapisami (§1) sprzedawca zobowiązał się dostarczać paliwo gazowe do instalacji znajdującej się w Obiekcie Odbiorcy na adres K. ul. (...) dz. 180/17, 181/8. W § 1 ust. 2 umowy określono minimalny pobór paliwa gazowego w ilości 154 kwh, przy czym z załączniku do umowy odbiorca określił ilość zamówionego przez niego paliwa w okresach miesięcznych. Zgodnie z § 6 ust. 1 umowy rozliczenia pomiędzy stronami miały odbywać się w okresach miesięcznych, a fakturę sprzedawca miał wystawiać do 7 – ego dnia każdego miesiąca. Płatność faktur wstępnych miała następować do 19 – tego dnia każdego miesiąca, a faktur rozliczeniowych w terminie 14 dni od daty wystawienia (§ 6 ust. 2).

(dowód: umowa z załącznikami k. 14 - 22)

W tym samym dniu tj. 30.11.2016 r. do w/w umowy zawarto na czas oznaczony tj. do dnia 30.11.2018 r. aneks nr (...), w którym odbiorcy udzielono rabatu od ceny taryfowej paliwa oraz w którym odbiorca zamówił w związku z tym, że w okresie od 16.12.2016 r. do dnia 30.11.2018r. paliwo gazowe w ilości 1.210.000 kwh. W § 4 ust. 3a aneksu wskazano, że aneks wygasa jeśli upłynął okres jego obowiązywania, a w § 6 ust.1, że w okresie obowiązywania aneksu zawarta pomiędzy stronami umowa kompleksowa jest umową na czas oznaczony. W § 5 aneksu wskazano, że jeżeli odbiorca z przyczyn od niego zależnych, nie odbierze w okresie obowiązywania aneksu Kontraktowych Ilości Obowiązkowych paliwa gazowego, zobowiązany będzie do zapłaty Sprzedawcy kary umownej za każdą 1 kwh paliwa gazowego, stanowiącego różnice między (...) a ilością faktycznie odebraną w wysokości 75% stałej ceny specjalnej za paliwo gazowe określonej w aneksie, obowiązującej w dniu jego wygaśnięcia. .

(dowód: aneks z załącznikami k. 23 – 31)

W dniu 15.05.2017 r. pomiędzy powodem, W. K. a pozwaną została zawarta umowa przeniesienia praw i obowiązków, na mocy której W. K. z dniem 01.05.2017 r. przeniósł na pozwaną wszelkie prawa i obowiązki wynikające z umowy z dnia 30.11.2016 r. , a pozwana te prawa i obowiązki przejęła.

(dowód: umowa k. 139 – 140)

Ostatnią fakturą dotyczącą podpisanego aneksu była faktura z dnia 06.12.2018 r., której termin płatności upłynął w dniu w ty samym dniu.

(dowód: faktura k. 130)

Pozwana otrzymała od powoda ofertę na sprzedaż paliwa za okres od dnia 1.12.2018 r. do dnia 30.11.2019 r. oraz kolejną na okres od dnia 1.12.2019 r. do dnia 31.12.2021 r., które zaakceptowała.

(dowód: oferty k. 111 – 114)

Pismem z dnia 04.11.2020 r. powód poinformował pozwaną o konieczności zapłaty ary umownej, wynikającej z § 5 aneksu z dnia 30.11.2016 r. i przesłał ofertę porozumienia jej spłaty oraz notę obciążeniową na kwotę 43.455,12 zł z dnia 06.11.2020 r. wraz z wyliczeniem kary umownej. Pozwana wspólnota odmówiła zapłaty kary i strony wymieniały się korespondencją.

(dowód: pismo z dnia 04.11.2020 r. z załącznikami: k. 32 – 38, nota obciążeniowa z wyliczeniem kary umownej k. 39 – 42, korespondencja k. 43 - 53)

Sąd zważył, co następuje:

Powództwo nie zasługuje na uwzględnienie, albowiem w ocenie sądu roszczenie powoda uległo przedawnieniu.

Sąd ustalił stan faktyczny na podstawie przedłożonych przez strony dokumentów, których wiarygodność, a w szczególności ich treść, co do zasady nie była przez nie kwestionowana. Również sąd nie znalazł podstaw aby odmówić tym dokumentom wiary. W świetle zasadnie podniesionego przez pełnomocnika pozwanej zarzutu przedawnienia, dla rozstrzygnięcia sprawy ostateczne żadnego znaczenia nie miały zeznania świadka A. L. oraz przesłuchanie w charakterze strony członka zarządu pozwanej Wspólnoty T. S..

W niniejszej sprawie powód swoje żądanie zapłaty kary umownej opiera na zawartym na czas określony aneksie do umowy z dnia 30.11.2016 r., który wygasał z dniem 30.11.2018 r. Biorąc pod uwagę treść tego dokumentu oraz treść umowy kompleksowej z tego samego dnia, stwierdzić należy, że strony wiązała umowa sprzedaży paliwa gazowego, o której mowa w treści art. 535 § 1 kc, zgodnie z którym przez umowę sprzedaży sprzedawca zobowiązuje się przenieść na kupującego własność rzeczy i wydać mu rzecz, a kupujący zobowiązuje się rzecz odebrać i zapłacić sprzedawcy cenę.

Zgodnie z treścią art. 117 § 1 kc z zastrzeżeniem wyjątków w ustawie przewidzianych, roszczenia majątkowe ulegają przedawnieniu. Z kolei z treści art. 118 kc wynika, że o ile przepis szczególny nie stanowi inaczej, termin przedawnienia wynosi sześć lat, a dla roszczeń o świadczenia okresowe oraz roszczeń związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej - trzy lata. Jednakże koniec terminu przedawnienia przypada na ostatni dzień roku kalendarzowego, chyba że termin przedawnienia jest krótszy niż dwa lata.

Wyjątkiem od zasady określonej w art. 118 kc, w części przewidującej 3-letni termin przedawnienia dla roszczeń związanych z prowadzaniem działalności gospodarczej jest przepis
art. 554 kc, w którym przewidziano krótszy, 2-letni termin przedawnienia roszczenia z tytułu sprzedaży dokonanej w zakresie działalności przedsiębiorstwa, co ma miejsce w niniejszej sprawie, ponieważ powód zawarł umowę na sprzedaż paliwa gazowego w ramach prowadzonej przez siebie działalności gospodarczej.

Jak już wielokrotnie wskazywano w orzecznictwie oraz judykaturze, dwuletni termin przedawnienia, o którym mowa w treści art. 554 kc dotyczy roszczeń sprzedawcy, a nie kupującego. Roszczenia sprzedawcy to nie tylko żądanie zapłaty, ale także roszczenie o odszkodowanie czy zapłatę kary umownej, które również należy zaliczyć do roszczeń z tytułu sprzedaży, a jak wskazał SN w uzasadnieniu wyroku z dnia 18.11.1997 r. w sprawie II CKN 465/97, zasadnym jest, aby roszczenia wynikające z jednego stosunku prawnego podlegały temu samemu reżimowi przedawniania. Podobne stanowisko SN zaprezentował w uzasadnieniu wyroku z dnia 13.06.2019 r. w sprawie
V CSK 268/18 i chociaż dotyczyło ono odszkodowania za nienależyte wykonanie umowy, z całą pewnością można odnieść je również do żądania zapłaty kary umownej z tytułu niewłaściwego wykonania umowy. W uzasadnieniu w/w wyroku SN wskazał, że roszczenie sprzedawcy z tytułu odszkodowania za nienależyte wykonanie umowy przez kupującego jest roszczeniem z tytułu sprzedaży, podlegającym dwuletniemu terminowi przedawnienia, o ile sprzedaż dokonana została w zakresie działalności przedsiębiorstwa sprzedawcy, a ograniczenie dyspozycji art. 554 kc jedynie do roszczenia sprzedawcy o zapłatę ceny, nie wynika ani z brzmienia ani z celu tego przepisu. Wprost przeciwnie, ogólne sformułowanie powołanego przepisu wskazuje, że dla zakwalifikowania danego roszczenia do zakresu zastosowania art. 554 kc wystarczające jest, aby roszczenie to było roszczeniem sprzedawcy i wynikało z umowy sprzedaży dokonanej w zakresie działalności przedsiębiorstwa sprzedawcy. Przez roszczenie w tym przypadku należy rozumieć możliwość domagania się od konkretnej osoby, aby w stosunku do uprawnionego zachowała się w ten sposób, że spełni na jej rzecz świadczenie pieniężne lub niepieniężne, wykona pewną czynność, powstrzyma się od jakiegoś działania lub zniesie działanie uprawnionego. Powstaje ono w następstwie zaistnienia w relacjach między uprawnionym i zobowiązanym faktów, z którymi przepisy prawa wiążą konsekwencje determinujące treść poszczególnych roszczeń (porównaj postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 18 czerwca 2015 r., III CZ 27/15). Niewątpliwie żądanie zapłaty przez sprzedawcę odszkodowania z tytułu nienależytego wykonania umowy, zakwalifikować należy jako roszczenie tego sprzedawcy wobec kupującego. Wynikanie roszczenia z umowy sprzedaży oznacza natomiast, że umowa musi istnieć, oraz że zgłoszone roszczenie ma przyczynę w tej umowie, przy czym nie chodzi tu wyłącznie o roszczenia mające źródło w samej umowie., t.j. w jej treści, ale także o roszczenia wynikające z reżimu ustanowionego przez ustawę, a to z mocy art. 56 kc. Takim reżimem jest również odpowiedzialność odszkodowawcza za niewykonanie lub nienależyte wykonanie zobowiązania, określona w 471 kc. Chodzi więc o sytuacje, w których umowa - a nie np. ustawa, czyn niedozwolony lub inne zdarzenie - jest normatywnym podłożem dochodzonego roszczenia. Pomiędzy umową sprzedaży a roszczeniem odszkodowawczym musi więc zachodzić stosunek wynikania.

Opisany przez Sąd Najwyższy stosunek wynikania zachodzi również w rozpoznawanej sprawie, ponieważ pomiędzy stronami zawarta została umowa sprzedaży, która w ocenie powoda nie została wykonana przez pozwaną w sposób należyty i z tego tytułu powód, który dokonał sprzedaży paliwa gazowego w ramach działalności swojego przedsiębiorstwa, dochodzi od pozwanej zapłaty kary umownej. Umowa sprzedaży, a właściwie zawarty pomiędzy powodem o poprzednikiem prawnym pozwanej aneks, stanowi normatywną podstawę zgłoszonego przez powoda żądania zapłaty. Jak wskazał dalej w cytowanym wyżej uzasadnieniu SN sytuacja przedstawiałaby się inaczej, gdyby umowa sprzedaży była tylko pośrednio przyczyną (niejako tłem) sporu, a nie źródłem roszczeń, np. gdyby roszczenia sprzedawcy związane były z nieważnością umowy sprzedaży, ustawowym czy umownym odstąpieniem od tej umowy bądź były wynikiem nowacji. Wówczas to normatywną podstawą roszczenia powoda byłoby bezpodstawne wzbogacenie bądź inne zobowiązanie umowne (powodujące wygaśnięcie zobowiązania wynikającego uprzednio z umowy sprzedaży). Sytuacja taka nie miała jednak miejsca w rozpoznawanej sprawie.

Mając na uwadze powyższe, sąd uznał, że żądanie przez powoda zapłaty na jego rzecz kary umownej, wynikające bezpośrednio z wiążącej strony umowy sprzedaży, podlegało 2 – letniemu terminowi przedawnienia.

Odnośnie samego liczenia terminu przedawnienia roszczenia powoda o zapłatę kary umownej, należy je liczyć przy uwzględnieniu treści art. 120 §1 kc, zgodnie z którym bieg przedawnienia rozpoczyna się od dnia, w którym roszczenie stało się wymagalne, a jeżeli wymagalność roszczenia zależy od podjęcia określonej czynności przez uprawnionego, bieg terminu rozpoczyna się od dnia, w którym roszczenie stałoby się wymagalne, gdyby uprawniony podjął czynność w najwcześniej możliwym terminie.

Przyjmuje się, że roszczenie staje się wymagalne, gdy wierzyciel uzyskał prawną możliwość żądania wykonania na jego rzecz świadczenia, a dłużnik ma obowiązek je spełnić. Co do terminów,
od których tę wymagalność należy liczyć to w przypadku kary umownej strony mogły ustalić w umowie termin jej zapłaty i wówczas bieg terminu przedawnienia rozpoczynałby się we wskazanym przez nie dniu wymagalności. W sytuacji gdy strony nie zastrzegły w umowie terminu zapłaty kary umownej, co miało miejsce w niniejszej sprawie, w takim przypadku bieg przedawnienia kary umownej rozpoczął się w dniu, w którym roszczenie to stałoby się wymagalne, gdyby wierzyciel dokonał wezwania w najwcześniej możliwym terminie . Ten najwcześniejszy termin, to moment, w którym zrealizują się wszystkie przesłanki odpowiedzialności dłużnika i już wówczas wierzyciel przez wezwanie dłużnika do spełnienia świadczenia może spowodować wymagalność powstałego na jego rzecz roszczenia. Dłużnik powinien to świadczenie spełnić po upływie odpowiedniego czasu, ustalonego zgodnie z kryterium "niezwłoczności" opisanego w art. 455 kc (por. uchwałę Sądu Najwyższego z dnia 22 listopada 2013 r. w sprawie III CZP 72/13). Również w orzeczeniu z dnia 30 czerwca 2011 r., w sprawie III CSK 282/10 SN stwierdził, że roszczenie wynikające z zobowiązania bezterminowego, obejmującego zapłatę kary umownej, staje się wymagalne w dniu, w którym świadczenie powinno być spełnione, gdyby wierzyciel wezwał dłużnika do wykonania zobowiązania w najwcześniej możliwym terminie.

W realiach niniejszej sprawy najwcześniej możliwy termin wezwania pozwanej do zapłaty kary umownej na rzecz powoda to dzień 6.12.2018 r. tj. data wystawienia faktury za ostatni okres dostarczania paliwa gazowego, ponieważ w tym dniu powód powinien posiadać już wiedzę, że pozwana nie wywiązała się należycie z obowiązującej strony umowy i w okresie obowiązywania aneksu zużyła mniej paliwa gazowego niż zakontraktowała.

Ponieważ jak wskazano wyżej, termin przedawnienia roszczenia powoda wynosił 2 lata, roszczenie objęte pozwem przedawniło się z dniem 31.12.2020 r.

Roszczenie powoda uległoby przedawnieniu również w sytuacji gdyby uznać, że roszczenie o zapłatę kary umownej jest świadczeniem ubocznym i przedawnia się najpóźniej z dniem przedawnienia roszczenia głównego z umowy, której dotyczy, w tym przypadku roszczenia o zapłatę ceny za dostarczone paliwo gazowe. W rozpoznawanej sprawie termin zapłaty ostatniej faktury za sprzedaż 0paliwa gazowego dostarczonego zgodnie z aneksem do umowy oznaczony był również na dzień 6.12.2018 r., w związku z czym i przy takim sposobie liczenia terminu przedawnienia upłynąłby on z dniem 31.12.2020 r.

Sąd nie podzielił stanowiska powoda, że wymagalność jego roszczenia nastąpiła dopiero w dacie zapłaty wskazanej w nocie obciążeniowej, albowiem nota ta nie kreuje daty wymagalności roszczenia i sam fakt jej wystawienia oraz okoliczności, które spowodowały tak późną datę jej sporządzenia nie mogą modyfikować zasad wymagalności roszczeń przewidzianych w kodeksie cywilnym, ponieważ w przeciwnym wypadku doszłoby do niepożądanej praktyki wstrzymywania się przez wierzyciela z wystawianiem takiej noty, aby w ten sposób wstrzymywać bieg terminu przedawnienia roszczenia nią objętego.

Ponieważ sąd w pierwszej kolejności zobowiązany był do zbadania zrzutu przedawnienia dochodzonego pozwem roszczenia, który okazał się zasadny, zbędę stały się rozważania dotyczące innych zarzutów pozwanego.

Wobec powyższego sąd oddalił powództwo, a o kosztach postępowania orzekł na podstawie
art. 98 kpc, obciążając nimi w całości powoda.

Przewodniczący:	sędzia Beata Bihuń
Protokolant:	sekretarz sądowy Agnieszka Piskorz

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE