UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem z 23 grudnia 2022 r. Sąd Okręgowy w Łodzi,
w sprawie z powództwa D. C. i P. C. przeciwko Skarbowi Państwa – Szefowi (...) Zarządu (...) w B. o ochronę naturalnego środowiska człowieka, zasądził od pozwanego solidarnie na rzecz powodów kwotę 95.822 zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie w zakresie kwoty 11.000 zł od 16 stycznia 2017 r. do dnia zapłaty, w zakresie kwoty
9.382 zł od 16 czerwca 2017 r. do dnia zapłaty oraz w zakresie kwoty 75.500 zł od 5 września 2019 r. do dnia zapłaty (pkt 1), zasądził od pozwanego solidarnie na rzecz powodów kwotę 3.617 zł tytułem zwrotu kosztów procesu (pkt 2),
a także zasądził od pozwanego na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego
w S. kwotę 5.723,59 zł tytułem zwrotu wydatków poniesionych tymczasowo przez Skarb Państwa (pkt 3).

(wyrok – k. 199 – 199 verte)

Powyższe rozstrzygnięcie zostało oparte na ustaleniach, które Sąd Apelacyjny w całości podzielił i przyjął za własne.

Z ustaleń tych wynikało, że powodowie są współwłaścicielami na prawach wspólności ustawowej nieruchomości położonej w C., gmina Ł., oznaczonej numerami działek (...), objętej księgą wieczystą KW nr (...), prowadzoną przez Sąd Rejonowy w Łasku. W zakresie zagospodarowania przestrzennego dla miejsca położenia nieruchomości nie ma aktualnie opracowanego planu miejscowego. Ze studiom uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy B. uchwalonego uchwałą Rady Gminy B. nr V/38/07 z 15 lutego 2007 r. wynika, że:

- działka nr (...), obszar od drogi stanowiącej południową granicę działki do około 70 m w głąb działki w kierunku północnym, to zabudowa mieszkaniowa z towarzyszącymi usługami nieuciążliwymi (w tym usługami publicznymi) oraz zabudowa letniskowa i zabudowa zagrodowa oznaczona symbolem Mr, pozostałą część działki stanowią grunty rolne oznaczone symbolem R, ponadto obszar działki od drogi stanowiącej południową granicę działki do około 130 m w kierunku północnym znajduje się w proponowanym obszarze ograniczonego użytkowania od lotniska,

- działka (...), obszar od drogi stanowiącej południową granicę działki do około 70 m w głąb działki w kierunku północnym, to zabudowa mieszkaniowa
z towarzyszącymi usługami nieuciążliwymi (w tym usługami publicznymi) oraz zabudowa letniskowa i zabudowa zagrodowa oznaczona symbolem Mr, pozostałą część działki stanowią grunty rolne oznaczone symbolem R, ponadto obszar działki od drogi stanowiącej południową granicę działki do około 140 m
w kierunku północnym znajduje się w proponowanym obszarze ograniczonego użytkowania od lotniska,

- działka nr (...) to zabudowa mieszkaniowa z towarzyszącymi usługami nieuciążliwymi (w tym usługami publicznymi) oraz zabudowa letniskowa
i zabudowa zagrodowa oznaczona symbolem Mr, ponadto obszar działki znajduje się w proponowanym obszarze ograniczonego użytkowania od lotniska,

- działka nr (...), obszar od drogi stanowiącej południową granicę
działki do około 100 m w głąb działki w kierunku północnym, to zabudowa mieszkaniowa z towarzyszącymi usługami nieuciążliwymi (w tym usługami publicznymi) oraz zabudowa letniskowa i zabudowa zagrodowa oznaczona symbolem Mr, pozostałą część działki stanowią grunty rolne oznaczone symbolem R, ponadto w odległości około 70 m od drogi stanowiącej południową granicę działki przebiega granica bezpośredniego zagrożenia powodzią, a obszar od drogi do około 200 m w głąb działki to proponowany obszar ograniczonego użytkowania od lotniska.

W dniu 25 października 2016 r. Sejmik Województwa (...) podjął nową uchwałę nr XXIX/379/16 w sprawie utworzenia obszaru ograniczonego użytkowania dla lotniska wojskowego Ł., w której nastąpiło przesunięcie granic poszczególnych podobszarów oznaczonych wyodrębnionymi izoliniami, która to uchwała uchyliła jednocześnie poprzednią uchwałę w tym przedmiocie
z 9 lutego 2010 r. w sprawie utworzenia obszaru ograniczonego użytkowania
dla lotniska wojskowego Ł.. Zgodnie z § 8 powołanej uchwały w obszarze ograniczonego użytkowania wprowadza się następujące ograniczenia w zakresie przeznaczenia terenu:

1) w podobszarze A:

a) zakaz przeznaczania terenu pod zabudowę mieszkaniową jedno-i wielorodzinną, zagrodową i zamieszkania zbiorowego, a także mieszkaniowo – usługową,

b) zakaz tworzenia terenów rekreacyjno-wypoczynkowych,

c) zakaz tworzenia stref ochronnych A uzdrowisk,

d) zakaz przeznaczania terenu pod budowę: szpitali, domów opieki społecznej, obiektów związanych ze stałym lub czasowym pobytem dzieci
i młodzieży.

2) w podobszarze B:

a) zakaz tworzenia stref ochronnych A uzdrowisk,

b) zakaz przeznaczania terenu pod budowę: szpitali, domów opieki społecznej, obiektów związanych ze stałym lub czasowym pobytem dzieci
i młodzieży, działających w porze nocy.

W myśl § 9 tej uchwały w obszarze ograniczonego użytkowania wprowadza się następujące ograniczenia w zakresie korzystania z terenu:

1) w podobszarze A:

a) zakaz budowy budynków jedno- i wielorodzinnych oraz zamieszkania zbiorowego, zagrodowego, mieszkaniowo – usługowego, szpitali, domów opieki społecznej, a także obiektów związanych ze stałym lub czasowym pobytem dzieci i młodzieży,

b) zakaz zmiany sposobu użytkowania obiektów budowlanych w całości lub części na budynki mieszkalne jedno- i wielorodzinne oraz zamieszkania zbiorowego, zabudowę zagrodową, mieszkaniowo – usługowe, szpitale, domy opieki społecznej, a także obiekty związane ze stałym lub czasowym pobytem dzieci i młodzieży,

c) dopuszcza się rozbudowę, odbudowę oraz nadbudowę istniejących szpitali, domów opieki społecznej i obiektów związanych ze stałym lub czasowym pobytem dzieci i młodzieży,

d) dopuszcza się zmianę sposobu użytkowania budynków w całości lub części na cele mieszkaniowe oraz budowę nowych budynków mieszkalnych jednorodzinnych jako towarzyszących innym funkcjom, na warunkach określonych w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego,
a w przypadku braku planu miejscowego, na warunkach określonych w decyzji o warunkach zabudowy.

2) w podobszarze B:

a) zakaz budowy szpitali, domów opieki społecznej, obiektów związanych ze stałym lub czasowym pobytem dzieci i młodzieży, działających w porze nocy,

b) zakaz zmiany sposobu użytkowania obiektów budowlanych w całości lub części na szpitale, domy opieki społecznej oraz obiekty związane ze stałym lub czasowym pobytem dzieci i młodzieży, działających w porze nocy,

c) dopuszcza się rozbudowę, odbudowę oraz nadbudowę istniejących szpitali, domów opieki społecznej i obiektów związanych ze stałym lub czasowym pobytem dzieci i młodzieży.

Zgodnie z § 10 uchwały w obszarze ograniczonego użytkowania wprowadza się następujące wymagania techniczne dotyczące budynków:

1) w podobszarze A:

a) w budynkach istniejących oraz nowoprojektowanych należy zapewnić właściwy klimat akustyczny w pomieszczeniach wymagających ochrony akustycznej, zgodnie z obowiązującymi normami, poprzez zastosowanie przegród budowlanych o odpowiedniej izolacyjności akustycznej,

2) w podobszarze B:

a) w budynkach szpitali, domów opieki społecznej i budynkach związanych ze stałym lub czasowym pobytem dzieci i młodzieży należy zapewnić właściwy klimat akustyczny w pomieszczeniach wymagających ochrony akustycznej, zgodnie zobowiązującymi normami, poprzez zastosowanie przegród budowlanych o odpowiedniej izolacyjności akustycznej.

Nieruchomość należąca do powodów znajduje się w całości w podobszarze A. Przedmiotowa nieruchomość położona jest w północno – zachodniej części gminy B.. W bliższym i dalszym sąsiedztwie nieruchomości znajdują się działki zabudowane budynkami mieszkalnymi jednorodzinnymi i w zabudowie zagrodowej, działki niezabudowane, tereny upraw rolnych, las i trasa S8. Większość punktów handlowych, usługowych i innych obiektów użyteczności publicznej znajduje się w centrum miejscowości B.. Zabudowana działka
nr 24/3 o powierzchni 6.900 m² ma kształt zbliżony do prostokąta o szerokości około 23 m przy drodze gruntowej. Teren jest częściowo ogrodzony płotem
z prefabrykowanych płyt betonowych z metalową furtką. Jest ona zabudowana murowanym, parterowym, z poddaszem nieużytkowym budynkiem mieszkalnym jednorodzinnym, a także drewnianą stodołą i drewnianą komórką. Na działce znajduje się infrastruktura techniczna: energetyczna, wodociągowa (woda ze studni), wodociąg w drodze. Zabudowana działka nr (...) o powierzchni
6.100 m² ma kształt zbliżony do prostokąta o szerokości około 25 m przy drodze gruntowej. Teren jest częściowo ogrodzony płotem z prefabrykowanych płyt betonowych z dwiema metalowymi bramami. Jest ona zabudowana murowanym budynkiem gospodarczym z dachem pokrytym papą oraz dwiema murowanymi komórkami. Na działce znajduje się infrastruktura techniczna: energetyczna, wodociągowa (woda ze studni), wodociąg w drodze. Niezabudowana działka gruntu nr (...) o powierzchni 800 m² ma kształt zbliżony do prostokąta
o szerokości około 28 m przy drodze gruntowej. Teren jest nieogrodzony.
Na działce znajduje się część stawu. Istnieje możliwość podłączenia do infrastruktury technicznej: energetycznej i wodociągowej. Niezabudowana działka gruntu nr (...) o powierzchni 1.000 m² ma kształt zbliżony do prostokąta o szerokości około 19 m przy drodze gruntowej. Teren jest nieogrodzony.
Na działce znajduje się część stawu. Istnieje możliwość podłączenia do infrastruktury technicznej: energetycznej i wodociągowej. Niezabudowana działka gruntu nr (...) o powierzchni 3.900 m² ma kształt zbliżony do prostokąta o szerokości około 14 m przy drodze gruntowej. Teren jest nieogrodzony, porośnięty drzewami i krzewami. Istnieje możliwość podłączenia do infrastruktury technicznej: energetycznej i wodociągowej.

Na nieruchomości powodów na skutek działania lotniska wojskowego
w Ł. dochodzi do przekroczenia norm hałasu zarówno w dzień, jak
i w nocy. W celu zapewnienia odpowiedniego klimatu akustycznego w budynku mieszkalnym należy wymienić 3 okna na okna o zwiększonej izolacyjności akustycznej, a ponadto należy zamontować 4 wentylatory sufitowe w celu skompensowania braku możliwości otwierania okien podczas występowania hałasu lotniczego.

Utrata wartości rynkowej zabudowanej części działki nr (...) położonej
w C. w następstwie wprowadzenia obszaru ograniczonego użytkowania wynosi 29.700 zł. Utrata wartości rynkowej niezabudowanej części działek nr (...) położonych w C. w następstwie wprowadzenia obszaru ograniczonego użytkowania wynosi 55.800 zł.

Wartość prac dostosowawczych niezbędnych w celu uzyskania pożądanego efektu podwyższonej izolacyjności akustycznej budynku mieszkalnego powodów, wynikających z opinii Politechniki (...),
wynosi 10.382 zł.

W dniu 28 grudnia 2016 r. powodowie wystosowali do pozwanego Skarbu Państwa – Szefa (...) Zarządu (...) w B. wezwanie do zapłaty, w którym wezwali go do zapłaty na ich rzecz w terminie do 15 stycznia 2017 r. kwoty 110.000 zł tytułem zmniejszeniem wartości ich nieruchomości oraz kwoty 50.000 zł tytułem konieczności zapewnienia właściwego klimatu akustycznego w budynku mieszkalnym w związku z ustanowieniem obszaru ograniczonego użytkowania na mocy uchwały nr XXIX/379/16 Sejmiku Województwa (...) z 25 października 2016 r. Pismem z 29 grudnia 2016 r. pozwany nie uznał roszczeń powodów za zasadne i odmówił wypłaty żądnych kwot.

Sąd Okręgowy w tak zilustrowanym stanie sprawy uznał powództwo za zasadne. Podzielił tym samym twierdzenia powodów, że wskutek wprowadzenia obszaru ograniczonego użytkowania, obejmującego stanowiącą ich własność nieruchomość, ponieśli oni szkodę polegającą na ograniczeniu w sposobie korzystania z nieruchomości, a w konsekwencji na zmniejszeniu jej wartości.

Wyjaśnił następnie, że działki powodów znajdują się w całości
w podobszarze A. Wskutek ustanowienia obszaru ograniczonego użytkowania uchwałą Nr XXIX/379/16 Sejmiku Województwa (...) z 25 października 2016 r. w podobszarze A wprowadzono ograniczenia dotychczasowego sposobu korzystania z nich. Powodowie nie mogą skutecznie dochodzić zaniechania immisji hałasu przez lotnisko, w związku z czym doszło do zawężenia przysługujących im, a wynikających z prawa własności uprawnień związanych
z podejmowaniem działań ochronnych wobec swojej własności. Ponadto z § 9 uchwały wynika zakaz przeznaczania terenu pod zabudowę mieszkaniową jedno- i wielorodzinną, zagrodową i zamieszkania zbiorowego oraz mieszkaniowo – usługową. Wartość nieruchomości powodów uległa obniżeniu z uwagi na położenie w okolicach lotniska wojskowego Ł. i na skutek hałasu
związanego z jego funkcjonowaniem, niewątpliwie negatywnie postrzeganego przez potencjalnych nabywców nieruchomości. Zainteresowanie nabyciem nieruchomości w okolicach lotniska spadło, a potencjalni nabywcy mogą być skłonni do kupna nieruchomości położonych w obszarze ograniczonego użytkowania, ale za odpowiednio niższą cenę.

Wobec powyższego oraz mając na uwadze opinię biegłego rzeczoznawcy L. B. Sąd Okręgowy ustalił, że wartość rynkowa nieruchomości powodów uległa obniżeniu o kwotę 85.500 zł

Ponadto Sąd Okręgowy stwierdził, że w przedmiotowej sprawie zachodzi związek przyczynowy nie tylko pomiędzy ustanowieniem obszaru ograniczonego użytkowania a szkodą poniesioną przez powodów w postaci zmniejszenia wartości ich nieruchomości, ale także koniecznością poniesienia przez nich nakładów na utrzymanie prawidłowego klimatu akustycznego w budynku mieszkalnym. W konsekwencji zasądził od pozwanego na rzecz powodów tytułem odszkodowania oprócz kwoty 85.500 zł, o którą zmniejszyła się wartość nieruchomości powodów na skutek utworzenia strefy ograniczonego użytkowania wokół lotniska wojskowego Ł., kwotę 10.382 zł stanowiącą koszt nakładów, jakie powodowie mają obowiązek poczynić w celu rewitalizacji akustycznej budynku mieszkalnego posadowionego na ich nieruchomości.

O odsetkach od zasądzonego roszczenia Sąd Okręgowy orzekł w ślad za art. 481 § 1 k.c. wskazując, że powodowie zgłosili pozwanemu żądanie zapłaty kwoty 110.000 zł tytułem zmniejszenia wartości nieruchomości, a także kwoty 50.000 zł tytułem odszkodowania za szkodę obejmującą koszty zapewnienia odpowiedniego klimatu akustycznego budynku mieszkalnego posadowionego na ich nieruchomości w piśmie z 28 grudnia 2016 r., domagając się zapłaty tych kwot w terminie do 15 stycznia 2017 r. Zatem na podstawie art. 481 § 1 k.c. odsetki ustawowe za opóźnienie od zasądzonej kwoty 11.000 zł należą się powodom od 16 stycznia 2017 r., to jest od dnia następnego po dniu, który powodowie wyznaczyli jako ostateczny termin spełnienia świadczenia, do dnia zapłaty, odsetki ustawowe za opóźnienie od kwoty 9.382,00 zł, zgodnie
z żądaniem powodów, od 16 czerwca 2017 r. do dnia zapłaty, natomiast odsetki ustawowe za opóźnienie od kwoty 75.500 zł, zgodnie z żądaniem powodów, od
5 września 2019 r. do dnia zapłaty.

Podstawą rozstrzygnięcia o kosztach procesu był art. 98 k.p.c.

(uzasadnienie zaskarżonego wyroku – k. 206 – 212 verte)

Pozwany zaskarżył opisany wyrok w całości apelacją, w której zarzucił naruszenie przepisów prawa materialnego, tj.:

1) art. 129 ust. 2 ustawy z 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska poprzez błędną wykładnię, polegającą na nieprawidłowym przyjęciu, że odpowiedzialność odszkodowawcza przewidziana w tym przepisie obejmuje spadek wartości nieruchomości spowodowany emisją hałasu związanego
z eksploatacją lotniska wojskowego Ł., a także spadek wartości spowodowany jest zawężeniem prawa własności powstałym wskutek wejścia w życie Uchwały nr XXIX/379/16 Sejmiku Województwa (...) z 25 października 2016 r.
w sprawie utworzenia obszaru ograniczonego użytkowania dla lotniska wojskowego Ł., podczas gdy prawidłowa wykładnia wskazanej regulacji prowadzi do wniosku, że odszkodowanie na podstawie art. 129 ust. 2 ustawy
z 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska należne jest jedynie
w przypadku udowodnienia przez stronę powodową, że postanowienia aktu ustanawiającego obszar ograniczonego użytkowania określają nakazy, zakazy, które w sposób bezpośredni wpływają na nieruchomości strony powodowej, wywołując szkodę w postaci spadku wartości nieruchomości, natomiast samo „zawężenie granic własności”, czy też „stygmatyzacja nieruchomości” nie stanowią podstawy do dochodzenia odszkodowania z tytułu ograniczenia sposobu korzystania z nieruchomości w związku z utworzeniem obszaru ograniczonego użytkowania,

2) art. 136 ust. 3 ustawy z 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska poprzez błędną wykładnię, polegającą na nieprawidłowym przyjęciu, że odpowiedzialność odszkodowawcza przewidziana w tym przepisie obejmuje również hipotetyczną wartość kosztów zapewnienia w budynku znajdującym się na nieruchomości położonej w strefie ograniczonego użytkowania odpowiedniego klimatu akustycznego, nawet w przypadku, gdy koszty te nie zostały poniesione, podczas gdy prawidłowa wykładnia wskazanej regulacji prowadzi do wniosku,
że odszkodowanie na podstawie art. 129 ust. 2 w zw. z art. 136 ust. 3
ustawy z 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska należne jest jedynie
w przypadku udowodnienia przez stronę powodową, że koszty związane
z zapewnieniem odpowiedniego klimatu akustycznego budynku posadowionego na nieruchomości należącej do strony powodowej zostały rzeczywiście poniesione.

W konkluzji skarżący wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez oddalenie powództwa w całości oraz zasądzenie kosztów postępowania za obie instancje.

(apelacja – k. 216 – 220 verte)

Powodowie w odpowiedzi na apelację wnieśli o jej oddalenie oraz zwrot kosztów, które ponieśli na tym etapie sporu.

(odpowiedź na apelacje – k. 234 – 236 verte)

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje.

Apelacja jest bezzasadna i podlega oddaleniu na podstawie art. 385 k.p.c.

Zaznaczyć przy tym należy, że Sąd Apelacyjny podziela pogląd Sądu Najwyższego wyrażony w uchwale z dnia 31 stycznia 2008 r., w sprawie III CZP 49/07 (OSNC 2008/6/55), że sąd drugiej instancji rozpoznający sprawę na skutek apelacji nie jest związany przedstawionymi w niej zarzutami dotyczącymi naruszenia prawa materialnego, wiążą go natomiast zarzuty dotyczące naruszenia prawa procesowego; w granicach zaskarżenia bierze jednak z urzędu pod uwagę nieważność postępowania. W związku z tym dla postępowania apelacyjnego znaczenie wiążące mają tylko takie uchybienia prawu procesowemu, które zostały przedstawione w apelacji i nie są wyłączone spod kontroli sądu odwoławczego na podstawie przepisu szczególnego.

Strona pozwana w apelacji nie zgłosiła żadnych zarzutów naruszenia prawa procesowego, a w szczególności nie zakwestionowała jakiegokolwiek ustalenia faktycznego, a zatem należy przyjąć, że został on bezspornie ustalony właściwe. Jednocześnie Sąd ad quem nie znajduje z urzędu żadnych podstaw do stwierdzenia nieważności postępowania.

Powyższa konstatacja musi prowadzić do wniosku, że strona pozwana
nie kwestionuje ustalenia, iż nieruchomość należąca do powodów znajduje się
w całości w podobszarze A, obszaru ograniczonego użytkowania dla lotniska wojskowego Ł., utworzonego w dniu 25 października 2016 r. uchwałą Sejmiku Województwa (...) o nr. XXIX/379/16. Ta uchwała określa konkretne nakazy, zakazy i zalecenia, ustalone szczegółowo przez Sąd Okręgowy dla podobszaru A, obejmującego nieruchomość powodów.

Tym samym ustalony stan faktyczny w całości odpowiada treści stanowiska Sądu Najwyższego wyrażonego w powołanych w skardze apelacyjnej judykatach – zarówno w uchwale z 7 kwietnia 2022 r., III CZP 80/22, jak
i w uchwale z 29 kwietnia 2021 r., III CZP 81/22 i stanowi – wbrew sugestii skarżącego – dodatkowy argument za oddaleniem apelacji.

W pierwszej uchwale Sąd Najwyższy wskazał, że wprowadzenie obszaru ograniczonego użytkowania z uwagi na niemożność zachowania standardów ochrony środowiska przed hałasem w związku z funkcjonowaniem lotniska
(art. 135 ust. 1 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska, t.j. Dz. U. z 2021 r., poz. 1973) nie stanowi samodzielnej podstawy roszczenia odszkodowawczego z tytułu obniżenia wartości nieruchomości, określonego
w art. 129 ust. 2 tej ustawy. A ponadto, że za ograniczające sposób korzystania z nieruchomości w rozumieniu art. 129 ust. 2 ustawy mogą być uznane wyłącznie postanowienia aktu ustanawiającego obszar ograniczonego użytkowania określające nakazy, zakazy i zalecenia skierowane do właścicieli nieruchomości (art. 135 ust. 3a powyższej ustawy).

Pogląd ten Sąd Apelacyjny w całości akceptuje.

Jak wynika z uzasadnienia powyższej uchwały, za trafne należy uznać stanowisko, zgodnie z którym art. 129 ust. 2 p.o.ś. podlega wykładni ścisłej. Należy zwrócić uwagę, że ustanowienie obszaru ograniczonego użytkowania jest legalnym działaniem władzy publicznej, a szkody, jakie z takiego działania powstały, są „szkodami legalnymi”. Działanie władzy publicznej, mające podstawę ustawową, nie jest bezprawne, dlatego też ewentualne szkody nie podlegają pełnej kompensacie i nie ma tu zastosowania wywodzona
z Konstytucji zasada pełnego odszkodowania, w przeciwieństwie do szkód wywołanych działaniem bezprawnym. Własność nie jest też prawem absolutnym i podobnie jak inne prawa podmiotowe może podlegać ograniczeniom określonym w aktach prawnych, w których przewiduje się zazwyczaj zakres odpowiedzialności za szkody oraz podmiot zobowiązany do zapłaty odszkodowania, przy czym odpowiedzialność takiego podmiotu (np. lotniska)
nie jest odpowiedzialnością „sprawczą”, skoro nie jego działalność jest źródłem szkody. Z tego względu zakres kompensowania skutków wynikających
z utworzenia obszaru ograniczonego użytkowania został szczegółowo określony w Prawie ochrony środowiska. Ustawa ta wprowadziła odrębny reżim odpowiedzialności prawnej, kompleksowo regulujący w art. 129-136 skutki utworzenia takiego obszaru i wyłączający stosowanie ogólnych przepisów Kodeksu cywilnego dotyczących odpowiedzialności cywilnej, chyba że Prawo ochrony środowiska do takich przepisów by odsyłało. Wymaga jednak podkreślenia, że omawiana ustawa zawiera szczególną regulację w tym zakresie
i brak w niej odesłania do przepisów ogólnych dotyczących odpowiedzialności
za szkodę. Odpowiedzialność określona w art. 129 p.o.ś. ma zatem charakter absolutny. Przepis ten ma charakter wyjątku od ogólnych przepisów
o odpowiedzialności cywilnej zawartych w Kodeksie cywilnym, podlega więc wykładni ścisłej.

Uregulowano w nim odpowiedzialność odszkodowawczą nie za samo utworzenie obszaru ograniczonego użytkowania, ale za ograniczenia w sposobie korzystania z nieruchomości znajdujących się w granicach obszaru, z tym że ograniczenia te są określone szczegółowo w akcie prawa miejscowego ustanawiającego obszar. Trzeba też zwrócić uwagę, że nie każda nieruchomość usytuowana w granicach obszaru jest dotknięta ograniczeniami, nie w stosunku do wszystkich wprowadzono zakazy, nakazy czy zalecenia i nie każda znajduje się w strefie przekroczeń standardów jakości środowiska dla zabudowy mieszkaniowej. Samo zatem „zawężenie granic własności”, czy „stygmatyzacja nieruchomości” nie stanowią podstawy do dochodzenia odszkodowania z tytułu ograniczenia sposobu korzystania z nieruchomości w związku z utworzeniem obszaru ograniczonego użytkowania.

Powyższe rozważania Sądu Najwyższego dodatkowo zatem wskazują, że sporna nieruchomość, znajdująca się w podobszarze A, objęta konkretnymi zakazami i nakazami, nawet przy wykładni ścieśniającej przepisów, spełnia kryteria odpowiedzialności odszkodowawczej Skarbu Państwa.

Tożsame stanowisko Sąd Najwyższy zajął w drugim przytoczonym judykacie, a ponadto w wyroku z 6 października 2022 r., (...) oraz we wcześniejszym wyroku z 20 kwietnia 2021 r., OSNC 2022/2/17.

Inaczej rzecz ujmując, stan faktyczny ustalony w tej sprawie nie podlega skutkom wykładni ścieśniającej tych przepisów, co słusznie zauważył Sąd Apelacyjnego w Poznaniu w wyroku z 27 września 2022 r., I ACa 1084/21, LEX nr 3435727, który w stanie faktycznym odpowiadającym stanowi tej sprawy, wskazał, że „odmienny pogląd nie wynika z wyroku Sądu Najwyższego
z 20 kwietnia 2021 r., (...) 5/21, który zapadł na tle roszczeń związanych
z rewitalizacją akustyczną budynku położonego w strefie zewnętrznej obszaru ograniczonego użytkowania”. Sporna nieruchomość znajduje się natomiast
w strefie wewnętrznej takiego obszaru.

Innych argumentów w istocie apelacja nie zawiera.

Dalej, za trafne należy więc przyjąć to, że przy dokonywaniu wykładni zakwestionowanych w apelacji przepisów należy wziąć pod uwagę, że celem ich uregulowań jest ułatwienie osobom poszkodowanym w wyniku wprowadzenia obszaru ograniczonego użytkowania dochodzenia roszczeń odszkodowawczych. Zatem należy przyjąć, że wskazanie na koszty poniesione w celu wypełnienia wymagań technicznych przez istniejące budynki miało wyeliminować spory
co do objęcia tych kosztów obowiązkiem naprawienia szkody. Obowiązek naprawienia szkody przez wypłatę odpowiedniej sumy pieniężnej nie jest uzależniony od tego, czy poszkodowany dokonał naprawy rzeczy i czy w ogóle zamierza ją naprawić. Odszkodowanie bowiem ma wyrównać uszczerbek majątkowy powstały w wyniku zdarzenia wyrządzającego szkodę, istniejący od chwili wyrządzenia szkody, do czasu, gdy zobowiązany wpłaci poszkodowanemu sumę pieniężną odpowiadającą szkodzie ustalonej w sposób przewidziany prawem (por. uchwała Sądu Najwyższego z 15 listopada 2001 r., III CZP 68/01; wyrok Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z 10 kwietnia 2008 r., I ACa 2/08).

Za przesądzone już w judykaturze należy uznać to, że prawo do żądania odszkodowania z tytułu konieczności poniesienia nakładów rewitalizacyjnych
w budynkach objętych o.o.u. nie jest uzależnione od wykazania przez właścicieli nieruchomości, że wydatki w tym celu rzeczywiście zostały już poniesione
(por. np. wyrok Sądu Najwyższego z 29 listopada 2012 r. w sprawie II CSK 254/12)

Już sama wykładnia językowa art. 136 ust. 3 u.p.o.ś. uprawnia do wniosku, że właściciel może domagać się odszkodowania, nawet gdy jeszcze nie poniósł wydatków związanych z rewitalizacją. Ustawodawca w powołanym przepisie wskazał bowiem, że szkodą są „także” koszty poniesione w celu wypełnienia wymagań technicznych, a zatem szkoda istnieje również wówczas, gdy koszty jeszcze nie zostały poniesione, ale zostały określone wymagania techniczne budynków. Wykładnia funkcjonalna przepisów art. 129 ust. 2
i art. 136 ust. 3 u.p.o.ś. potwierdza wyniki wykładni językowej. Obszar ograniczonego użytkowania został wprowadzony w związku z działalnością pozwanego i na skutek tej działalności. Umożliwia on działalność pozwanego, chociaż nie ma technicznych możliwości, aby ta działalność była prowadzona
z zachowaniem standardów jakości środowiska. Właściciel czy użytkownik wieczysty nieruchomości, chcąc sobie zapewnić odpowiedni komfort akustyczny, musi zatem we własnym zakresie dostosować nieruchomość do odpowiednich standardów technicznych.

W związku z tym uszczerbek majątkowy powstaje w chwili wejścia w życie aktu prawa miejscowego – w niniejszej sprawie uchwały Sejmiku – określającego wymagania techniczne dla budynków. Pozwany od tej chwili zobowiązany jest pokryć koszty rewitalizacji tak, aby właściciel nieruchomości mógł dochować tych wymagań, zgodnie z uchwałą Sejmiku. Po stronie właściciela nieruchomości powstają pasywa.

Odmienna wykładania prowadziłaby do wniosku, że prawo poszkodowanych do zamieszkiwania w niezbędnym dla higieny fizycznej
i psychicznej komforcie akustycznym uzależnione zostałoby od poziomu ich zamożności, gdyż wymagałoby najpierw wyłożenia kosztów rewitalizacji akustycznej budynków, a dopiero potem domagania się jej zwrotu.

Z tej przyczyny tutejszy Sąd ad quem nie akceptuje poglądu wyrażonego
w wyroku Sądu Apelacyjnego w Warszawie z 11 lipca 2022 r., VII AGa 326/22.

Nie może być sporu, że przepisy art. 129 ust. 2 w zw. z art. 136 ust. 3 u.p.o.ś. określają różne postacie tej samej szkody. Przepisy art. 129 ust. 2
i art. 136 ust. 3 u.p.o.ś. wyraźnie rozróżniają dwa rodzaje szkód, z tytułu zmniejszenia wartości nieruchomości (art. 129 ust. 2) i z tytułu kosztów poniesionych w celu wypełnienia wymagań technicznych dotyczących budynków (art. 136 ust. 3). Szkoda wymieniona w art. 136 ust. 3 występuje tylko w razie określenia na obszarze ograniczonego użytkowania wymagań technicznych dotyczących budynków. Przesłanki wystąpienia szkody są zatem inne,
a ustawodawca dał właścicielowi nieruchomości możliwość dochodzenia obu odszkodowań na podstawie art. 129 ust. 2 i art. 129 ust. 2 w zw. z art. 136
ust. 3 u.p.o.ś. Nie są to zatem szkody konkurencyjne, a istniejące obok siebie.

Obie powyższe szkody powodów zostały udowodnione niezakwestionowanymi opiniami biegłych.

Z tych wszystkich względów apelacja okazała się bezzasadna, a o kosztach postępowania apelacyjnego orzeczono zgodnie z art. 98 k.p.c. w zw. z § 2 pkt 6 oraz § 10 ust. 1 pkt 2 in principio rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości
z 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz.U.2023.1964 t.j.).

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE