UZASADNIENIE

W dniu 27 października 2023 r. zapadł wyrok, którym Sąd Okręgowy oddalił powództwo o zasądzenie od pozwanej (określonej w wyroku jako spółka z ograniczoną odpowiedzialnością) na rzecz powodów kwoty 550.000,- zł, a także rozstrzygnął o kosztach procesu. Dnia 4 listopada 2022 r. wpłynęło (złożone osobiście w Biurze Podawczym Sądu) podpisane przez powódkę, a sformułowane w liczbie mnogiej pismo o „wydanie wyroku z orzeczeniem z dnia 27 października 2021 r.”. Mając wątpliwości co do charakteru tego pisma przewodnicząca w Sądzie Okręgowym nakazała wezwać powodów do wyjaśnienia, czy pismo to stanowi wniosek o sporządzenie uzasadnienia wyroku, pod rygorem przyjęcia, że jest to wyłącznie wniosek o wydanie orzeczenia. Wezwanie to zostało doręczone dnia 5 grudnia 2022 r. i dnia 14 grudnia 2022 r. wpłynęła odpowiedź (również sformułowana w liczbie mnogiej, natomiast podpisana wyłącznie przez powódkę), z której wynika, że chodziło o wydanie odpisu wyroku z uzasadnieniem. Uzasadnienie zostało sporządzone i odpis wyroku z uzasadnieniem doręczono powodowi 29 grudnia 2022 r., a powódce wysłano i po dwukrotnym awizowaniu (w dniach 28 grudnia 2022 r. i 5 stycznia 2023 r.), przesyłka została zwrócona do sądu. Dnia 11 stycznia 2023 r. do Sądu Okręgowego wpłynęła apelacja, podpisana przez powódkę, ale nie zawierająca wystarczającego precyzyjnego wniosku odwoławczego i o treści sformułowanej częściowo w liczbie pojedynczej, a częściowo mnogiej.

Apelacja podlega odrzuceniu.

Na wstępie zauważyć trzeba, że w rubrum zaskarżonego wyroku znajduje się omyłka, gdyż formę prawną strony pozwanej określono tam jako „spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością”, podczas gdy już w pierwszym swoim piśmie w sprawie pełnomocnik pozwanej wskazał, że w dniu 1 marca 2022 r. nastąpiło przekształcenie (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w (...) Spółkę Akcyjną, co zostało zarejestrowane w Krajowym Rejestrze Sądowym pod numerem KRS (...). Do wyżej wskazanego pisma pozwanej dołączono wydruk z CI KRS odpowiadający stanowi na dzień 29 marca 2022 r. (k. 30), z którego istotnie wynika, że (...) Spółka Akcyjna powstała z przekształcenia (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością. W takiej sytuacji podczas całego postępowania przed sądem pierwszej instancji podmiot formalnie wskazany w wyroku jako pozwany nie posiadałby zdolności sądowej, a musiało być ono (i było) de facto prowadzone przeciwko (...) Spółce Akcyjnej. Wskazana wyżej omyłka ma zatem oczywisty charakter, co uzasadniało jej sprostowanie przez Sąd Apelacyjny w postępowaniu odwoławczym w trybie art. 361 k.p.c. w zw. z art. 350 § 1 i 3 k.p.c.

Przechodząc natomiast do oceny prawidłowości wniesienia apelacji strony powodowej, na wstępie zauważyć można, że w zasadzie do chwili obecnej Sąd Okręgowy nie ustalił, czy pisma składane po wyroku z dnia 27 października 2022 r. były wnoszone przez samą powódkę i nieprawidłowo oznaczane jako wnoszone przez oboje powodów, czy też wnoszone przez oboje powodów i jedynie brakuje pod nimi podpisów powoda. Obecnie nie ma to jednak znaczenia dlatego, że w sprawie nigdy prawidłowo nie zgłoszono wniosku o uzasadnienie wyroku.

Wyrok ten został wydany na rozprawie dnia 27 października 2022 r. i w obecności obojga powodów. Stosownie do art. 328 § 1 k.p.c. pisemne uzasadnienie wyroku sporządza się na wniosek strony o doręczenie wyroku z uzasadnieniem zgłoszony w terminie tygodnia od dnia ogłoszenia wyroku. W niniejszej sprawie termin ten upływał więc z końcem dnia 3 listopada 2022 r. (miesiąc październik liczy 31 dni). Był to dzień roboczy (czwartek), więc nie ma mowy o przedłużeniu omawianego terminu, zaś wniosku powódki o uzasadnienie złożonego dopiero dnia 4 listopada 2022 r. nie sposób oceniać inaczej, niż jako spóźniony z punktu widzenia wyżej wskazanego przepisu. Jedynie na marginesie można zauważyć, że powódka podobny błąd popełniła ponownie przy okazji wezwania jej do wyjaśnienia, czy wyżej wskazany wniosek stanowi wniosek o uzasadnienie wyroku, gdyż wezwanie w tej kwestii doręczono jej 5 grudnia 2022 r. i zakreślono na odpowiedź termin 7 dni, co oznacza, że upływał on z końcem dnia 12 grudnia 2022 r. Był to dzień roboczy (poniedziałek), a odpowiedź na wezwanie została złożona dopiero dwa dni później.

Zgodnie z art. 328 § 4 k.p.c. sąd odrzuca wniosek o uzasadnienie niedopuszczalny, spóźniony, nieopłacony lub dotknięty brakami, których nie usunięto mimo wezwania. Sąd Okręgowy nie powinien był więc sporządzać i doręczać powódce/powodom odpisu wyroku z uzasadnieniem lecz – po wyjaśnieniu, że faktycznie chodzi o żądanie uzasadnienia wyroku - spóźniony wniosek odrzucić. Mimo początkowych wątpliwości co do charakteru wniosku nie powinien był on też otrzymać biegu dlatego, że w zakreślonym terminie nie udzielono odpowiedzi na wezwanie do wyjaśnienia, czy jest to w ogóle wniosek o uzasadnienie wyroku. To ostatnie wezwanie nie zostało jednak zaopatrzone w informację dla powodów, że w razie braku lub nieprawidłowej odpowiedzi wniosek zostanie odrzucony czy zwrócony. Zamiast tego pouczono, że w takim wypadku zostanie przyjęte, że jest to wniosek o wydanie samego odpisu wyroku.

Z tego punktu widzenia z upływem zakreślonego terminu Sąd Okręgowy powinien był przyjąć, że w istocie żaden wniosek o uzasadnienie wyroku nie został w ogóle złożony, a powódka domaga się tylko odpisu wyroku na własne potrzeby. W niniejszej zaś sprawie zarówno wydanie zaskarżonego wyroku, jak i wniesienie od niego apelacji nastąpiło pod rządami przepisów kodeksu postępowania cywilnego zmienionych ustawą z dnia 4 lipca 2019 r. o zmianie ustawy – Kodeks cywilny oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2019 Nr 1469). Z przepisów tych obecnie wynika, że apelację wnosi się do sądu, który wydał zaskarżony wyrok, w terminie dwutygodniowym od doręczenia stronie skarżącej wyroku z uzasadnieniem (art. 369 § 1 k.p.c.). Wzmiankowana nowelizacja dokonała z dniem 7 listopada 2019 r. usunięcia art. 369 § 2 k.p.c., który stanowił, że jeżeli strona nie zgłosiła wniosku o doręczenie wyroku z uzasadnieniem w terminie tygodniowym od dnia ogłoszenia sentencji, to termin do wniesienia apelacji biegnie od dnia, w którym upłynął termin do zgłoszenia takiego wniosku. Dokonano także zmiany art. 328 § 1 k.p.c., między innymi przez usunięcie możliwości wniesienia apelacji bez wniosku o uzasadnienie wyroku, a także zmiany art. 331 § 2 k.p.c., który obecnie stanowi, że sporządzenie pisemnego uzasadnienia wyroku nie zwalnia strony od zgłoszenia wniosku o doręczenie wyroku z uzasadnieniem. Zmian tych nie można interpretować inaczej niż w ten sposób, że zamierzeniem ustawodawcy było usunięcie podstaw do uznania za prawidłowo wniesiony środek odwoławczy, który nie został poprzedzony prawidłowym i co do zasady podlegającym opłacie w kwocie 100 zł (chociaż w tej sprawie jako dotyczącej szkód górniczych powodowie korzystają ze zwolnienia od kosztów sądowych) wnioskiem o sporządzenie uzasadnienia zaskarżonego orzeczenia. Zamiar uzależnienia skuteczności apelacji od takiego wniosku odzwierciedla także uzasadnienie projektu ustawy nowelizującej z dnia 4 lipca 2019 r. (dostępne jako druk Sejmu VIII Kadencji nr (...)). Powoływano się tam na takie argumenty, jak oczekiwania związane z odpłatnością wniosku o doręczenie wyroku z uzasadnieniem, a także doświadczenia sądów odwoławczych, z których wynika że kontrola instancyjna nie jest możliwa bez pisemnego uzasadnienia wyroków.

Skoro więc z czynności dokonanych przez powódkę na wezwania w Sądzie Okręgowym wynika, że faktycznie żaden wniosek o uzasadnienie wyroku nie został złożony w wymaganym do tego terminie, a już 13 grudnia 2022 r. można było przyjąć, że wniosek z dnia 4 listopada 2022 r. wnioskiem o uzasadnienie nie jest, to obecnie wypada uznać, że apelacja z dnia 11 stycznia 2023 r. została wniesiona bez zachowania wymogów związanych z uprzednim wnioskiem o doręczenie odpisu wyroku z uzasadnieniem. Co za tym idzie apelacji tej nie sposób traktować inaczej, niż jako niedopuszczalną w rozumieniu art. 373 § 1 k.p.c. Zgodnie z tym przepisem sąd drugiej instancji odrzuca apelację spóźnioną, nieopłaconą lub z innych przyczyn niedopuszczalną, jak również apelację, której braków strona nie usunęła w wyznaczonym terminie. W oparciu o powołany wyżej przepis Sąd Apelacyjny orzekł więc jak w sentencji.

SSO Aneta Pieczyrak-Pisulińska

POSTANOWIENIE

UZASADNIENIE