UZASADNIENIE

M. P. i K. P., reprezentowani w sprawie przez pełnomocnika w osobie adwokata, wnieśli o zasądzenie od TUZ Towarzystwa (...) z siedzibą w W. kwoty 2.028,80 zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 14 marca 2022 roku do dnia zapłaty. Wnieśli również o zasądzenie od pozwanej solidarnie na ich rzecz kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

W uzasadnieniu wskazali, że w dniu 21 grudnia 2021 roku doszło do kolizji drogowej, w wyniku której uszkodzony został, należący do nich, pojazd marki O. (...) o nr rej. (...). Sprawca kolizji posiadał zawartą z pozwaną umowę ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych. Podali, że w związku z zaistniałą szkodą zostali pozbawieni możliwości korzystania z uszkodzonego pojazdu, który był im niezbędny do prawidłowego funkcjonowania i wywiązywania się z obowiązków dnia codziennego. W związku z tym w dniu 21 grudnia 2021 roku wynajęli pojazd zastępczy po stawce 100 zł za dobę najmu. Samochód ten wynajmowali przez okres 38 dni i z tego tytułu ponieśli koszt w kwocie 3.800 zł. Ubezpieczyciel za zasadny uznał jedynie okres 18 dni najmu pojazdu zastępczego po stawce 98,40 zł. W związku z tym powodowie dochodzą niniejszym pozwem kwoty 2.028,80 zł, stanowiącej różnicę pomiędzy kosztem najmu pojazdu zastępczego w kwocie 3.800 zł (zgodnie z umową najmu), a wypłaconym przez pozwaną odszkodowaniem w kwocie 1.771,20 zł (pozew – k. 3 – 4v.).

TUZ Towarzystwo (...) z siedzibą w W. wniosło o oddalenie powództwa w całości oraz zasądzenie od powodów na jego rzecz kosztów postępowania. Pozwana nie kwestionowała swojej odpowiedzialności co do zasady. Zakwestionowała jednak roszczenie co do wysokości podnosząc, że zarówno okres najmu pojazdu zastępczego, jak również stawka najmu są zawyżone (odpowiedź na pozew – k. 18 – 22).

Sąd Rejonowy ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 21 grudnia 2021 roku doszło do kolizji drogowej, w wyniku której uszkodzony został pojazd marki O. (...) o nr rej. (...), należący do M. i K. małżonków P.. Przedmiotowy pojazd ze względu na uszkodzenia reflektora przedniego lewego oraz lampy przeciwmgielnej nie nadawał się do dalszego użytkowania (okoliczności bezsporne).

Sprawcą zdarzenia był kierujący pojazdem ubezpieczonym w zakresie OC w TUZ Towarzystwie (...) z siedzibą w W. (okoliczności bezsporne).

W dniu 21 grudnia 2021 roku K. P. wynajęła od P. M. samochód osobowy marki A. (...) o nr rej. (...) za kwotę 100 zł. za dobę. Wynajmowała ten pojazd w sposób uzasadniony do dnia 29 stycznia 2022 roku. Za najmem tego pojazdu poszkodowana zapłaciła 3.800 zł. Pojazd zastępczy był jej niezbędny do wywiązywania się z obowiązków dnia codziennego, do dojazdów do pracy, odwożenia dziecka do żłobka. W dacie zdarzenia nie posiadała ona innego pojazdu, którym mogłaby zastąpić uszkodzony samochód. Wprawdzie we wspólnym gospodarstwie domowym pozostawał jeszcze pojazd marki P., ale z auta tego stale korzystał jej mąż – M. P. (umowa wynajmu samochodu – k. 8 – 8v.; zeznania powoda – k. 83 – 84, płyta – k. 89; opinia pisemna biegłego sądowego z zakresu techniki samochodowej i ruchu drogowego T. C. – k. 90 – 95).

Decyzją z dnia 28 lutego 2022 roku TUZ Towarzystwo (...) z siedzibą w W. przyznało K. P. i M. P. odszkodowanie w kwocie 1.771,20 zł, uznając za zasadne 18 dni najmu oraz przyjmując stawkę dobową najmu w wysokości 98,40 zł brutto (decyzja – k. 10 – 10v.).

Powołany w niniejszej sprawie biegły z zakresu techniki samochodowej i ruchu drogowego T. C. wskazał, że uszkodzony pojazd marki O. (...) klasyfikowany jest do segmentu C. Stawki najmu pojazdu zastępczego w tym segmencie zawierały się w przedziale 95-159 zł brutto. Biegły stwierdził, że niezbędny okres najmu pojazdu zastępczego wynikający z działań administracyjnych ubezpieczyciela oraz czasookresu na naprawę samochodu wynosił 40 dni (opinia pisemna biegłego sądowego z zakresu techniki samochodowej i ruchu drogowego T. C. – k. 90 – 95; pisemna opinia uzupełniająca biegłego sądowego z zakresu techniki samochodowej i ruchu drogowego T. C. – k. 105 - 107).

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie zgromadzonego w sprawie wiarygodnego materiału dowodowego, w szczególności na podstawie powołanych wyżej dokumentów, zeznań powoda, a także opinii biegłego T. C..

Sąd uwzględnił załączone do akt sprawy dokumenty, gdyż ich prawdziwość i wiarygodność w świetle wszechstronnego rozważenia materiału dowodowego nie nasuwa żadnych wątpliwości i nie była kwestionowana przez żadną ze stron.

Sąd uwzględnił w całości zeznania powoda M. P. będącego jednym z poszkodowanych w przedmiotowej kolizji. Powód zeznał, że wprawdzie został poinformowany przez zakład ubezpieczeń o możliwości zorganizowania pojazdu zastępczego przez wypożyczalnię współpracującą z tym zakładem, ale ubezpieczyciel nie przedstawił mu żadnej konkretnej propozycji w tym zakresie. Zeznania te znajdują potwierdzenie w aktach szkody, w których brak jest w tym przedmiocie pisma, czy nagrania z rozmowy telefonicznej adresowanych do poszkodowanego z ofertą.

Wobec wyjaśnienia wszystkich faktów istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy, Sąd, na podstawie art. 235²§ 1 pkt 5 k.p.c., pominął dowód z przesłuchania w charakterze strony powódki K. P..

W ocenie Sądu opinia sporządzona przez biegłego z zakresu techniki samochodowej i ruchu drogowego T. C. jest jasna, rzetelna i logiczna oraz zawiera odpowiedzi na wszystkie postawione pytania. Wobec powyższego Sąd uznał opinię za mogącą stanowić podstawę dla rozstrzygnięcia niniejszej sprawy.

Sąd Rejonowy zważył, co następuje:

Odpowiedzialność pozwanego, jako ubezpieczyciela wynika z zawartej ze sprawcą wypadku umowy ubezpieczenia od odpowiedzialności cywilnej na podstawie art. 34 ust. 1 ustawy z dnia 22 maja 2003 roku o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych (tekst jednolity – Dz.U. z 2019 roku, poz. 2214 ze zm.), zgodnie z którym z ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych przysługuje odszkodowanie, jeżeli posiadacz lub kierujący pojazdem mechanicznym są obowiązani do odszkodowania za wyrządzoną w związku z ruchem tego pojazdu szkodę, będącą następstwem śmierci, uszkodzenia ciała, rozstroju zdrowia bądź też utraty, zniszczenia lub uszkodzenia mienia.

W myśl przytoczonego przepisu, odpowiedzialność zakładu ubezpieczeń ma charakter pochodny do odpowiedzialności cywilnej posiadacza pojazdu lub kierującego pojazdem. Powstaje wówczas, gdy istnieje odpowiedzialność posiadacza pojazdu lub kierującego
na podstawie przepisów prawa cywilnego. Określając zakres odpowiedzialności gwarancyjnej ubezpieczyciela należy mieć na uwadze art. 34 ust. 1, art. 35, art. 36 ust. 1 powołanej ustawy z dnia 22 maja 2003 roku o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych.

Na gruncie przedmiotowej sprawy powodowie domagali się naprawienia poniesionej szkody poprzez uiszczenie stosownej sumy pieniężnej tytułem zwrotu kosztów najmu pojazdu zastępczego. Strona pozwana nie kwestionowała istnienia podstaw swojej odpowiedzialności, ani zasadności wynajmu pojazdu zastępczego przez poszkodowanych, ponieważ w toku postępowania likwidacyjnego z tego tytułu przyznała i wypłaciła kwotę 1.771,20 zł uznając za uzasadniony okres najmu przez 18 dni po stawce 98,40 zł brutto. Powodowie z kolei wynajmowali pojazd przez 38 dni po stawce 100 zł. W niniejszej sprawie kwestią sporną był więc zarówno uzasadniony okres najmu pojazdu zastępczego jak i wysokość dobowej stawki najmu tego pojazdu.

Podkreślić należy, że zasada pełnej kompensacji szkody nie może przewidywać jakichkolwiek dowolnych kosztów, tylko ze względu na fakt, że finalnie koszty te ponosić ma ubezpieczyciel sprawcy szkody. Przyjęcie stanowiska, że koszty związane ze szkodą winny zostać pokryte niezależnie od ich wysokości, doprowadzić może do niewspółmiernego obciążania ubezpieczycieli nierzadko rażąco wygórowanymi żądaniami podmiotów świadczących usługi związane z najmem zastępczym pojazdów.

Zgodnie z art. 826 § 1 k.c., w razie zajścia wypadku, ubezpieczający obowiązany jest użyć dostępnych mu środków w celu ratowania przedmiotu ubezpieczenia oraz zapobieżenia szkodzie lub zmniejszenia jej rozmiarów. Oznacza to zarazem, że poszkodowany nie powinien swoim zachowaniem doprowadzać do zwiększenia rozmiarów szkody. Obowiązkiem poszkodowanego jest podejmowanie działań, zmierzających do zminimalizowania szkody. Brak z jego strony takiego działania nie może zwiększać obowiązku odszkodowawczego ubezpieczyciela, zobowiązanego do naprawienia szkody (por. uz. uchwały SN z dnia 22 kwietnia 1997 r. III CZP 14/97, OSNC 1997, z. 8, poz. 103; uchwała SN z dnia 16 października 1998 r., III CZP 42/98; wyrok SN z dnia 26 listopada 2002 r., I CKN 1993/00). Poszkodowany powinien więc - kierując się zasadą minimalizowania szkody - wynająć pojazd zastępczy, mając na uwadze koszt tych usług, odpowiadający średnim cenom, stosowanym na lokalnym rynku.

W zakresie kosztów najmu mamy do czynienia z szeroko rozumianą szkodą, związaną z utratą posiadania uszkodzonego pojazdu mechanicznego, polegającą na poniesieniu kosztów związanych z koniecznością zapewnienia pojazdu zastępczego. Zgodnie z ogólną regułą odpowiedzialności odszkodowawczej naprawieniu podlega wydatek pozostający w adekwatnym związku przyczynowym ze szkodą (art. 361 § 2 k.c.).

Jeśli chodzi o wysokość kosztów związanych z najmem pojazdu zastępczego, w orzecznictwie wypracowana została zasada, zgodnie z którą odpowiedzialność ubezpieczyciela z tytułu ubezpieczenia OC obejmuje wydatki celowe i ekonomicznie uzasadnione, przy czym odpowiedzialność ta nie jest uzależniona od niemożności korzystania przez poszkodowanego z komunikacji zbiorowej (uchwała Sądu Najwyższego z 22 listopada 2013 r., III CZP 76/13, Lex nr 1392609 oraz z 17 listopada 2011 r., III CZP 5/11, OSNC 2012/3/28). Nie budzi wątpliwości konieczność korzystania z pojazdu zwłaszcza w dzisiejszych czasach, gdzie samochód posiada większość ludzi, bowiem jest on niezbędny do wygodnej i szybkiej komunikacji celem załatwiania licznych obowiązków. Zasadności wynajęcia pojazdu nie kwestionował również sam pozwany, który wypłacił część należności z tego tytułu.

Jako podstawowe kryterium celowości i ekonomicznej zasadności wydatku należy przyjąć niezbędny czas naprawy pojazdu oraz adekwatność stawki najmu do warunków rynkowych.

Po przeanalizowaniu czasu trwania postępowania likwidacyjnego oraz uzasadnionego technologicznie czasu naprawy samochodu uszkodzonego biegły stwierdził, że uzasadniony czas najmu pojazdu zastępczego obejmował okres od 21 grudnia 2022 roku do dnia 29 stycznia 2022 roku, tj. 40 dni. Poszkodowani wskazali, że wynajmowali pojazd w tym okresie przez 38 dni, nie uznając tym samym dwóch dni najmu tj. 21 i 22 grudnia 2022 roku. Sąd uznał więc, że uzasadniony okres najmu wynosił 38 dni.

W zakresie określenia uzasadnionej stawki najmu pojazdu zastępczego Sąd oparł się na ustaleniach poczynionych przez biegłego, który podał, że stawki za wynajem pojazdu klasy tej samej co uszkodzone auto, zawierały się w przedziale 95 - 159 zł brutto za dobę najmu. Z wniosków płynących z opinii biegłego jednoznacznie wynika, iż stawka najmu pojazdu zastępczego, po której poszkodowani rzeczywiście wynajęli pojazd tj. 100 zł, była więc uzasadniona.

W tym miejscu należy również podkreślić, że proponowanie przez ubezpieczycieli (we współpracy z innymi przedsiębiorcami) pojazdów zastępczych jest niewątpliwie - ze względu na efekt skali i związaną z tym efektywność kosztową - rozwiązaniem korzystnym dla ogółu ubezpieczonych, jednakże nie eliminuje ani nie ogranicza przysługującej poszkodowanemu swobody wyboru kontrahenta, od którego wynajmie pojazd. Sprawia jedynie - ze względu na obowiązek zapobiegania zwiększeniu rozmiarów szkody - że zawierając umowę na mniej korzystnych warunkach od proponowanych przez ubezpieczyciela, poszkodowany będzie zmuszony ponieść część związanych z tym kosztów. Taki wyraził Sąd Najwyższy w swojej uchwale z dnia 24 sierpnia 2017 roku o sygn. akt III CZP 20/17.

Zważywszy na powyższe, poszkodowani mogli swobodnie skorzystać z możliwości najmu samochodu zastępczego od innego kontrahenta nie musząc korzystać z oferty złożonej przez pozwanego. Podkreślenia wymaga, że poszkodowani zawarli umowę najmu pojazdu zastępczego, w której stawka dzienna za użytkowanie pojazdu nie była wygórowana, zatem należy ją ocenić jako zawartą na korzystnych warunkach. Ponadto, w ocenie Sądu przedstawiona przez pozwaną oferta wynajmu pojazdu jest mało konkretna, nie wskazuje na istotne warunki zawarcia umowy. Pozwana nie wykazała także, aby wynajem samochodów w ramach współpracujących z nią sieci wypożyczalni był bardziej korzystny niż zaoferowany przez powodów, uwzględniając również inne czynniki poza ceną.

Podsumowując, Sąd uwzględnił zwrot kosztów najmu pojazdu zastępczego do kwoty 3.800 zł (38 dni x 100 zł). Ubezpieczyciel wypłacił już odszkodowanie z tego tytułu w kwocie 1.771,20 zł. Do dopłaty pozostaje zatem kwota 2.028,80 zł.

W rezultacie Sąd zasądził od strony pozwanej na rzecz powodów solidarnie kwotę 2.028,80 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 14 marca 2022 roku do dnia zapłaty (pkt I wyroku).

O odsetkach Sąd orzekł na podstawie art. 481 § 1 i 2 k.c.

Orzekając o odsetkach Sąd zważył, że orzeczenie zasądzające odszkodowanie ma charakter rozstrzygnięcia deklaratoryjnego, zaś zobowiązanie do zapłaty odszkodowania jest zobowiązaniem z natury rzeczy bezterminowym, dlatego też przekształcenie go w zobowiązanie terminowe następuje stosownie do treści art. 455 k.c. (niezwłocznie) – w wyniku wezwania wierzyciela (pokrzywdzonego) skierowanego wobec dłużnika (podmiotu zobowiązanego do naprawienia szkody) do spełnienia świadczenia. Reguła ta, w zakresie terminu spełnienia świadczenia, doznaje modyfikacji w przypadku, gdy podmiotem zobowiązanym do naprawienia szkody jest zakład ubezpieczeń. Wówczas termin do spełnienia świadczenia wyznacza regulacja art. 817 k.c. albo art. 14 ustawy z dnia 22 maja 2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych. W art. 14 ust. 1 ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych ustawodawca zobligował ubezpieczyciela do spełnienia świadczenia w terminie 30 dni od daty otrzymania przez niego zawiadomienia o szkodzie. Na wypadek, gdyby we wskazanym wyżej terminie nie było możliwe ustalanie odpowiedzialności zakładu ubezpieczeń lub wysokości odszkodowania, datę wypłaty świadczenia wyznacza termin 14 – dniowy, liczony od momentu, gdy przy zachowaniu należytej staranności wyjaśnienie tych okoliczności było możliwe. Powodowie zgłosił do pozwanego roszczenie związane z zakończeniem najmu pojazdu zastępczego w dniu 9 lutego 2022 roku (k. 7), a zatem żądanie zasądzenia odsetek po upływie 30 dni od daty tego zawiadomienia było uzasadnione.

O kosztach procesu Sąd orzekł w punkcie II (drugim) wyroku w oparciu o zasadę określoną w art. 98 k.p.c., zgodnie, z którą strona przegrywająca sprawę obowiązana jest zwrócić przeciwnikowi na jego żądanie koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw
i celowej obrony.

Na koszty procesu po stronie powodów złożyły się: opłata od pozwu w wysokości 200 zł, wynagrodzenie pełnomocnika w wysokości tj. 900 zł (ustalone na podstawie § 2 pkt 3 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności adwokackie, Dz. U. 2015.1800), 17 zł opłaty skarbowej od pełnomocnictwa oraz 600 zł tytułem uiszczonej zaliczki. Łącznie – 1.717 zł i w takiej właśnie wysokości Sąd zasądził od pozwanej na rzecz powodów solidarnie obowiązek zwrotu kosztów procesu. Dodatkowo na podstawie art. 98 § 1¹ k.p.c. Sąd zasądził od tej kwoty odsetki ustawowe za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się niniejszego orzeczenia do dnia zapłaty tytułem zwrotu kosztów procesu.

Wobec tego, że wydatki w sprawie zostały pokryte częściowo tymczasowo ze środków Skarbu Państwa, na podstawie art. 83 ust. 2 w zw. z art. 113 ust. 1 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych w zw. z art. 98 § 1 k.p.c., kwotą tych wydatków należało obciążyć stronę pozwaną. Na wydatki pokryte przez Skarb Państwa złożyło się wynagrodzenie biegłego w wysokości 408 zł (w pozostałej części wypłacone z zaliczek uiszczonych przez strony) (pkt III wyroku).

Sędzia Grzegorz Wąsik

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE

ZARZĄDZENIE