UZASADNIENIE

(...) S.A. w W. wniosło pozew przeciwko K. O. o zapłatę kwoty 6745,44 zł z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 23.10.2020r. do dnia zapłaty, tytułem regresu ubezpieczyciela do sprawcy szkody z dnia 13.07.2017r., na podstawie art. 828§1 kc.

Kurator ustanowiony dla nieznanego z miejsca pobytu pozwanego wniosła o oddalenie powództwa, zarzucając, że wyrok, wydany w postępowaniu karnym, zobowiązujący pozwanego - skazanego do naprawienia szkody, wyłącza ponowne orzekanie w postępowaniu cywilnym o odszkodowaniu, objętym tym wyrokiem. Skoro szkoda została wyceniona przez powoda na 6745,44 zł, a w wyroku skazującym na sprawcę nałożony został obowiązek naprawienia szkody w kwocie 7042,11 zł, to brak jest możliwości dochodzenia przez pokrzywdzonego, jak również przez ubezpieczyciela, jakichkolwiek roszczeń na drodze cywilnej, gdyż szkoda została pokryta orzeczonym obowiązkiem naprawienia szkody w postępowaniu karnym.

W piśmie procesowym z dnia 23.01.2024r. powód wskazał, że jedynym możliwym postepowaniem na mocy którego mógł uzyskać roszczenie regresowe od pozwanego było wytoczenie postępowania cywilnego. Powód podniósł, że pozwany, wobec którego orzeczono środek karny w postaci naprawienia szkody na kwotę 7042,11 zł, środka tego wobec pokrzywdzonego nie wykonał. Powód, jako ubezpieczyciel pokrzywdzonego, na podstawie polisy AC pokrył szkodę, tym samym zwalniając pozwanego z długu wobec pokrzywdzonego, jednak podstawą stosunku prawnego była polisa AC, a nie wyrok karny. Tym samym, w chwili wypłaty odszkodowania przez powoda na rzecz pokrzywdzonego, na powoda przeszły wierzytelności, powstałe w związku z wyrządzeniem przez pozwanego szkody, jednakże powód nie ma podstaw prawnych do dochodzenia w swoim imieniu zwrotu wypłaconego odszkodowania na podstawie wyroku karnego. Powód podniósł, że to nie pozwany naprawił szkodę, a zrobił to powód. Tym samym powstała wierzytelność powoda względem pozwanego, która nie może być realizowana na podstawie wyroku karnego.

Stan faktyczny:

Na mocy prawomocnego wyroku Sądu Rejonowego w Kłodzku II Wydział Karny z dnia 24 stycznia 2018r., sygn. akt II K 120/18, pozwany został skazany za przestępstwo z art. 288§1 kk w zw. z art. 64§1 kk, polegające na tym, że w dniu 13.07.2017r. dokonał zniszczenia mienia, poprzez wybicie szyb w oknach wystawowych salonu kosmetycznego oraz rozbicie szyby przedniej, szyby w lewych bocznych drzwiach, zarysowanie szyby w lewych tylnych drzwiach oraz wgniecenia powierzchni drzwi lewych przednich i lewych tylnych w samochodzie osobowym marki P. (...), nr rej. (...), który zaparkowany był na terenie posesji, powodując straty w kwocie 7042,11 zł, na szkodę M. i A. K.. Na podstawie art. 46§1 kk, w wyroku tym zobowiązano oskarżonego do naprawienia szkody, poprzez zapłatę na rzecz w.w. pokrzywdzonych kwoty 7042,11 zł.

Dowód: wyrok (k.15)

Poszkodowani zgłosili szkodę u strony powodowej – ubezpieczyciela z tytułu zawartej umowy ubezpieczenia autocasco, obejmującej w.w. pojazd, uszkodzony w opisanych wyżej okolicznościach w dniu 13.07.2017r. Likwidując szkodę, na podstawie decyzji z dnia 16.10.2017r., powód wypłacił na rzecz poszkodowanego odszkodowanie w kwocie 6745,44 zł, ustalone w oparciu o kalkulację naprawy nr (...).

Dowód: zgłoszenie szkody (k-10-13); polisa (k-16); decyzja z 16.10.2017r. (k-18); potwierdzenie przelewu (k-19); kalkulacja naprawy (k-20-23).

Sąd zważył, co następuje:

Powództwo zasługiwało na uwzględnienie.

Powód, będący ubezpieczycielem strony pokrzywdzonej przestępstwem pozwanego, naprawił szkodę przez niego wyrządzoną, przez wypłatę odszkodowania, do czego obligowała go zawarta z pokrzywdzonym umowa ubezpieczenia. Na skutek dokonanej wypłaty odszkodowania, powód wstąpił w prawa zaspokojonego wierzyciela – zgodnie z przepisem art. 828 § 1 kc. W miejsce pierwotnego wierzyciela do wysokości sumy zapłaconej przez ubezpieczyciela, z mocy prawa wstępuje sam ubezpieczyciel. Dłużnik jest więc w dalszym ciągu zobowiązany do świadczenia, tyle tylko, że nie wobec pierwotnego wierzyciela, ale wobec ubezpieczyciela (por. wyrok SN z 8.04.2016r., I CSK 181/15).

W art. 828 § 1 kc uregulowane zostały uprawnienia regresowe ubezpieczyciela do podmiotów, pozostających poza stosunkiem ubezpieczenia. Odnoszą się one do sytuacji, w których wystąpienie wypadku ubezpieczeniowego jest zdarzeniem prawnym, powodującym nie tylko odpowiedzialność ubezpieczeniową ubezpieczyciela, ale także odpowiedzialność innego podmiotu, czyli osoby trzeciej z tytułu jej odpowiedzialności cywilnej za szkodę w ubezpieczonym przedmiocie. Poszkodowany ma wówczas dwa roszczenia o naprawienie tej samej szkody: do ubezpieczyciela i do osoby trzeciej ponoszącej odpowiedzialność cywilną. Ubezpieczyciel, który zaspokoił roszczenie ubezpieczeniowe, jest natomiast uprawniony do dochodzenia w drodze regresu zwrotu wypłaconego odszkodowania od osoby ponoszącej odpowiedzialność cywilną. Istota tego regresu polega na zmianie wierzyciela w stosunku zobowiązaniowym między poszkodowanym a osobą odpowiedzialną za szkodę przez wejście ubezpieczyciela w miejsce poszkodowanego, a następnie na realizacji roszczenia (por. wyrok SO w Lublinie z dnia 6 listopada 2014 r., II Ca 621/14).

Zakres przedmiotowy i podmiotowy powagi rzeczy osądzonej reguluje art. 366 kpc, stanowiąc, że wyrok prawomocny ma powagę rzeczy osądzonej tylko co do tego, co w związku z podstawą sporu stanowiło przedmiot rozstrzygnięcia, a ponadto tylko między tymi samymi stronami. W orzecznictwie Sądu Najwyższego ugruntował się pogląd, zgodnie z którym tożsamość przedmiotu uprzedniego orzeczenia oraz kolejnego powództwa, wykluczająca możliwość jego merytorycznej oceny i uzasadniająca odrzucenie pozwu, zachodzą w przypadku jednakowej podstawy faktycznej i prawnej rozstrzygnięcia oraz ponownego żądania powoda, przy czym przesłanki te muszą wystąpić kumulatywnie (por. wyrok SA w Katowicach z 18.04.2018r., I ACa 1078/17).

W niniejszej sprawie, w innej sprawie karnej orzeczono o obowiązku naprawienia przez pozwanego (skazanego za przestępstwo) naprawienia szkody, wyrządzonej przestępstwem. Wyroki w sprawie cywilnej i karnej są skuteczne wobec innych podmiotów. W procesie cywilnym przeciwko sprawcy szkody wobec ubezpieczyciela z tytułu regresu ubezpieczeniowego, Sąd określa granice obowiązku sprawcy wobec ubezpieczyciela, istniejące w chwili zamknięcia rozprawy. Skoro sprawca (pozwany) nie zapłacił żadnej kwoty, z tytułu orzeczonego środka karnego, to wartości tej nie uwzględnia się, ustalając wysokość odszkodowania, należnego z tytułu regresu ubezpieczeniowego.

Zatem, wobec granic podmiotowych i przedmiotowych powagi rzeczy osądzonej, pozwany nie może powoływać się na treść wyroku karnego i twierdzić, że wobec nałożenia tym wyrokiem na sprawcę obowiązku zapłaty na rzecz pokrzywdzonych kwoty 7042,11 zł, tytułem naprawienia szkody, o wartość tę powinien być pomniejszony jego obowiązek wobec ubezpieczyciela, z tytułu regresu. Skoro w niniejszej sprawie wyrok karny w części orzekającej środek karny nie został przez skazanego w żadnym zakresie wykonany, to treść tego wyroku pozostaje bez znaczenia dla obowiązków pozwanego względem powoda, wynikających z udzielenia ochrony ubezpieczeniowej pokrzywdzonemu, na podstawie zawartej z nim umowy autocasco.

Pokrzywdzony, który otrzymał odszkodowanie z tytułu ubezpieczenia, nie może go otrzymać od sprawczy czynu zabronionego, skoro jego roszczenie zostało zaspokojone.

Ubezpieczyciel nabył wierzytelność o zapłatę odszkodowania wobec osoby odpowiedzialnej za szkodę (pozwanego) do wysokości wypłaconego odszkodowania, niezależnie od reżimu odpowiedzialności, w ramach którego następuje wypłata tego odszkodowania (art. 828 kc). Oznacza to, że w takim zakresie osoba odpowiedzialna za szkodę nie jest już zobowiązana świadczyć na rzecz pokrzywdzonego, lecz na rzecz ubezpieczyciela. Należy zauważyć, że ubezpieczający lub ubezpieczony, któremu wypłacono odszkodowanie, nie może dochodzić tego samego odszkodowania od sprawcy, gdyż nie jest już w tym zakresie poszkodowany.

Mając powyższe na uwadze, orzeczono jak w pkt I wyroku. Odsetki ustawowe za opóźnienie zasądzono do wskazanej tam kwoty dopiero od dnia 26.10.2023r., tj. po doręczeniu pozwu w niniejszej sprawie (k.104v.) na podstawie art. 455 kc w zw. z art. 481§1 i 2 kc. W dalszej części, w zakresie żądania zasądzenia odsetek od daty wcześniejszej, powództwo podlegało oddaleniu. Powód nie wykazał, że wcześniej skutecznie wezwał pozwanego do zapłaty konkretnej kwoty z tego tytułu, na prawidłowy i aktualny adres (art. 61§1 kc). Z relacji Komornika, który dokonał próby doręczenia pozwanemu dokumentów sądowych w niniejszej sprawie wynika, że pozwany od kilku lat nie mieszka pod adresem, na który wysłano wezwanie do zapłaty z dnia 19.11.2020r. (k. 25 i 67).

Roszczenie regresowe stanowi przypadek roszczenia bezterminowego, zatem staje się wymagalne niezwłocznie po wezwaniu sprawcy szkody przez ubezpieczyciela do zapłaty (art. 455 kc). Od tego momentu ubezpieczycielowi przysługują odsetki za opóźnienie (por. wyr. SA w Warszawie z 7.3.2018 r., L.).

Wynagrodzenie należne kuratorowi ustanowionemu dla pozwanego nieznanego z miejsca pobytu ustalono w oparciu o przepisy § 2 pkt 4 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015r. w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz.U. z 2015r., poz. 1800 ze zm.) i § 1 ust. 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 9 marca 2018r. w sprawie określenia wysokości wynagrodzenia i zwrotu wydatków poniesionych przez kuratorów ustanowionych dla stron w sprawie cywilnej (Dz.U. 2018, poz. 536). Wynagrodzenie kuratora ustalono, zgodnie z powołanymi przepisami, w wysokości nieprzekraczającej 40% stawki minimalnej za czynności adwokackie (720 zł + VAT).

Wydatkami poniesionymi na wynagrodzenie kuratora tymczasowo przez Skarb Państwa (ponad uiszczoną przez powoda zaliczkę), obciążono pozwanego, na podstawie przepisów art. 83 ust. 2, art. 113 ust. 1 ustawy z dnia 28 lipca 2005r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (t.j. Dz. U. z 2023r., poz. 1144 ze zm.) w zw. z art. 98 § 1 kpc, co orzeczono, jak w pkt IV wyroku.

Orzeczenie w pkt V wyroku oparto na przepisach art. 98§1, 1 ¹ i 3 kpc. Pozwany, jako przegrywający sprawę, powinien zwrócić powodowi koszty procesu, w skład których wchodzi: opłata sądowa od pozwu (400 zł), wynagrodzenie pełnomocnika, będącego radcą prawnym (w stawce minimalnej, uzależnionej od wartości przedmiotu sporu – 1800 zł), opłata skarbowa od pełnomocnictwa (17 zł), wydatki, poniesione na wynagrodzenie komornika, celem doręczenia pozwanemu dokumentów sądowych (223,52 zł) i uiszczona zaliczka na wynagrodzenie kuratora (590,40 zł).