UZASADNIENIE

W pozwie z dnia 19 sierpnia 2019 r. (data nadania przesyłki, k. 138) (...) Bank Spółka Akcyjna z siedzibą w W. wniósł przeciwko (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w W. o:

I. zasądzenie od pozwanego R. G. (1) na rzecz powoda kwoty 2.314.437,87 zł wraz z odsetkami:

- od kwoty 2.027.619,60 zł – umownymi w wysokości podwójnego oprocentowania umownego, które na dzień sporządzenia pozwu wynoszą 10,00% w skali roku, ale nie więcej niż w wysokości czterokrotności oprocentowania kredytu lombardowego NBP, liczonymi od dnia 2 sierpnia 2019 r. do dnia zapłaty;

- od kwoty 58.476,63 zł – ustawowymi za opóźnienie, tj. w wysokości równej sumie stopy referencyjnej NBP i 5,5 punktów procentowych, liczonymi od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty;

- od kwoty 228.341,64 zł – ustawowymi za opóźnienie, tj. w wysokości równej sumie stopy referencyjnej NBP i 5,5 punktów procentowych, liczonymi od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty;

II. zasądzenie od pozwanej (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością na rzecz powoda kwoty 2.314.437,87 zł wraz z odsetkami:

- od kwoty 2.027.619,60 zł – umownymi w wysokości podwojonego oprocentowania umownego, które na dzień sporządzenia pozwu wynoszą 10,00% w skali roku, ale nie więcej niż w wysokości czterokrotności oprocentowania kredytu lombardowego NBP, liczonymi od dnia 2 sierpnia 2019 r. do dnia zapłaty;

- od kwoty 58.476,63 zł – ustawowymi za opóźnienie, tj. w wysokości równej sumie stopy referencyjnej NBP i 5,5 punktów procentowych, liczonymi od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty;

- od kwoty 228.341,64 zł – ustawowymi za opóźnienie, tj. w wysokości równej sumie stopy referencyjnej NBP i 5,5 punktów procentowych, liczonymi od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty;

z jednoczesnym ograniczeniem odpowiedzialności pozwanej (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością do nieruchomości położonej w miejscowości B., dla której Sąd Rejonowy w Grodzisku Mazowieckim, IV Wydział Ksiąg Wieczystych, prowadzi księgę wieczystą z (...);

III. zastrzeżenie, że odpowiedzialność pozwanych względem powoda jest odpowiedzialnością in solidum oraz, że zapłata przez jednego z pozwanych całości lub części zasądzonej kwoty zwalnia drugiego z pozwanych z obowiązku zapłaty do wysokości zapłaconej kwoty;

IV. zasądzenie solidarnie od pozwanych na rzecz powoda kosztów procesu według norm przepisanych wraz z kwotą 17 zł tytułem uiszczonej opłaty skarbowej od pełnomocnictwa oraz kosztami poświadczeń notarialnych w kwocie 182,04 zł.

W uzasadnieniu pozwu strona powodowa wskazała, że powód zawarł z pozwanemu R. G. (1) umowę kredytu hipotecznego nr (...) z dnia 24 kwietnia 2009 r., na której podstawie udzielono kredyt w wysokości 1.999.972,82 zł z przeznaczeniem m. in. na dowolny cel konsumpcyjny, który miał zostać spłacony w 360 miesięcznych rat kapitałowo-odsetkowych, którą to umowę strony kilkukrotnie zmieniły. Prawnym zabezpieczeniem spłaty kredytu, zgodnie z §7 umowy kredytu w zw. z aneksem nr (...) z dnia 29 lipca 2013 r., strony ustanowiły m. in. hipotekę zwykłą w kwocie 1.999.972,82 zł oraz hipotekę kaucyjną do kwoty 1.399.980,97 zł, wpisane w dziale IV księgi wieczystej (...) prowadzonej przez Sąd Rejonowy w Grodzisku Mazowieckim dla nieruchomości położonej w miejscowości B.. Własność przedmiotowej nieruchomości przysługuje pozwanej (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością. W związku z zaległościami w spłacie rat kredytu powód wezwał pozwanego kredytobiorcę pismem z dnia 4 kwietnia 2018 r., pod rygorem wypowiedzenia umowy kredytu, do zapłaty zaległych rat kredytu oraz pouczył o możliwości restrukturyzacji zadłużenia. Następnie, na skutek bezskutecznego upływu terminu do zapłaty zaległości, powód wypowiedział umowę kredytu stawiając całą należność w stan wymagalności. Pismami z dnia 11 lipca 2018 r. powód wezwał pozwanych ponownie do zapłaty, tym razem w pełni wymagalnej wierzytelności. Zadłużenie z tytułu ww. umowy kredytu na dzień sporządzenia pozwu, tj. 2 sierpnia 2019 r., wynosi łącznie 2.314.437,87 zł, w tym: należność główna (kapitał) – 2.027.619,60 zł, odsetki umowne – 58.476,63 zł oraz odsetki za opóźnienie – 228.341,64 zł naliczone do dnia 1 sierpnia 2019 r. Roszczenie stało się wymagalne z dniem 18 czerwca 2018 r. i nie jest przedawnione. W zakresie żądania odsetkowego powód wskazał, że odsetki karne w wysokości podwójnego oprocentowania umownego (12,48%) przekraczają odsetki maksymalne, których wysokość nie może przekraczać czterokrtoności stopy kredytu lombardowego NBP (obecnie 10,00%), powód dochodzi od wymagalnego kapitału odsetek karnych, które na dzień sporządzenia pozwu wynoszą 10,00% w skali roku, liczonych od dnia 2 sierpnia 2019 r. do dnia zapłaty (pozew, k. 4-7).

W odpowiedzi na pozew z dnia 3 marca 2020 r. (data nadania przesyłki, k. 172) pozwany R. G. (1) działający w imieniu własnym oraz w imieniu (...) sp. z o.o. (dłużnik rzeczowy) jako Prezes Zarządu spółki wniósł o oddalenie powództwa w całości oraz zasądzenie od powoda na jego rzecz kosztów procesu według norm przepisanych.

W uzasadnieniu strona pozwana podniosła zarzut przedawnienia roszczenia dochodzonego przez powoda w niniejszej sprawie. Pozwany nie zaprzeczył faktowi zawarcia z bankiem umowy kredytu hipotecznego. Pozwany podniósł, że na obecnym etapie uznać należy, że wskazana przez powoda skapitalizowana wysokość odsetek nie została w wystarczający sposób udowodniona. Podanie ogólnej kwoty odsetek, których żąda powód nie spełnia wymogu precyzyjnego wykazania w jaki sposób została wyliczona ta część dochodzonego przez niego roszczenia. Strona powodowa winna precyzyjnie wskazać jak naliczała wzmiankowane odsetki, jaka stopa procentowa została zastosowana do ich wyliczenia, a wreszcie załączyć do pozwu dowody świadczące o tym, że wyliczenia te, zwłaszcza w zakresie wysokość przyjętej stopy procentowej są prawidłowe. Z załączonych do pozwu dokumentów nie wynika ile wynosiła stopa procentowa, którą posłużył się powód. Ogólne zapisy wynikające z umowy kredytu zawartego przez pozwanego z bankiem takiej wiedzy nie dają. Strona powodowa zakwestionowała tym samym prawidłowość i zasadność roszczenia powoda w zakresie odsetek. Nadto pozwany wskazał, że postanowienia zawarte w umowie kredytu hipotecznego nr (...) – w jego ocenie – winny zostać poddane przez Sąd wnikliwiej analizie pod kątem ich zgodność z obowiązującym prawem, w tym przede wszystkim ustawą o kredycie konsumenckim. Zdaniem pozwanego, wykluczenie przez pozwanego stosowania § 8 Umowy, tj. zapisów o kredycie konsumenckim jest nie tylko krzywdzące, ale stanowi wyraźną klauzulę abuzywną i niesie ze sobą wszelkie skutki z tym związane. W umowie zawarto zapis mówiący o tym, że oprocentowanie będzie zmienne i składa się ze stawki DBPLN i marży Banku. Powód nie wskazał również pozwanemu jako konsumentowi jak liczony jest (i z czego wynika) indeks DBPLN oraz na czym polega zmiana oprocentowania. Zapisy takie nie pozwalają pozwanemu na powzięcie wiedzy jaka stopa procentowa została zastosowana przez powoda do obliczenia odsetek. Odnosząc się do zarzutu przedawnienia roszczenia pozwany wskazał, że okoliczność wypowiedzenia umowy kredytu hipotecznego przez Bank nie miała wpływu na termin przedawnienia roszczeń wynikających z łączącej strony umowy co do tych rat, których wymagalność nastąpiła wcześniej. W tym zakresie strona pozwana wskazała, że powód pozostaje w błędzie wychodząc z założenia, że wymagalność roszczenia nastąpiła dopiero w dniu 18 czerwca 2018 r., gdyż przedawnienie tych roszczeń następowało odrębnie dla każdej z rat spłaty kredytu, które miał dokonywać pozwany na podstawie umowy i wynosiło ono 3 lata dla każdej raty. Zdaniem strony pozwanej, przedawnieniu uległy nie tylko wszystkie raty spłaty pożyczki, których termin płatności upływał przed dniem 2 sierpnia 2016 r., lecz również odsetki z tym związane. W uzasadnieniu wskazano również zarzuty pozwanego Spółki (...) Sp. z o.o. (dłużnika rzeczowego), który – jak podkreślono – nie był nigdy stroną głównej czynności bankowej, nie jest też następcą prawnym pożyczkobiorcy. Pozwany (dłużnik rzeczowy) wskazał, że przedłożony wyciąg z ksiąg bankowych nie korzysta z rangi dowodowej dokumentu urzędowego, został sporządzony wadliwie i w celu obejścia obowiązujących przepisów. Odpowiedzialność pozwanego (dłużnika rzeczowego) ogranicza się wyłącznie do rzeczy, nieruchomości stanowiącej jego własność. Powód w niniejszej sprawie korzysta wyłącznie z zabezpieczenia hipotecznego, które gwarantuje mu wyłącznie prawo pierwszeństwa zaspokojenia z nieruchomości przed innymi wierzycielami. Zatem w obecnym stanie faktycznym powód nie może wystąpić z roszczeniem o zapłatę wobec pozwanego (dłużnika rzeczowego), a jedynie skorzystać z prawa pierwszeństwa zaspokojenia, niezależnie od tego kto jest aktualnie właścicielem nieruchomości. Nadto pozwany (dłużnik rzeczowy) podniósł zarzut przedawnienia dochodzonego roszczenia, jeżeli nie w całości to na pewno w części w zakresie rat spłaty pożyczki, których termin płatności upływał przed dniem 2 sierpnia 2016 r., lecz również odsetki z tym związane (odpowiedź na pozew, k. 152-162).

Pismem procesowym z dnia 15 listopada 2023 r. strona powodowa sprecyzowała żądanie poprzez wskazanie, że w niniejszym postępowaniu wnosi o zasądzenie od pozwanych na rzecz powoda kwoty 2.314.437,87 zł wraz z odsetkami:

- umownymi za opóźnienie od kwoty kapitału 2.027.619,60 zł, liczonymi od dnia 02.08.2019 r. do dnia zapłaty, w wysokości podwojonego oprocentowania umownego, które na dzień sporządzenia pozwu wynosiło 10,00%. Oprocentowanie umowne stanowi suma stałej marży Banku, która wynosi 4,55% oraz wskaźnika DBPLN, który na dzień sporządzenia pozwu wynosił 1,69. Tak wskazana wysokość naliczanych odsetek z tytułu opóźnienia w żadnym czasie nie może przekroczyć odsetek maksymalnych określonych w art. 359 §21 k.c., których wysokość nie może w stosunku rocznym przekraczać czterokrotności wysokości stopy kredytu lombardowego NBP;

- ustawowymi za opóźnienie w wysokości równej sumie stopy referencyjnej NBP i 5,5 punktów procentowych liczonymi od kwoty odsetek umownych w wysokości: 58.476,63 zł od dnia wytoczenia powództwa do dnia zapłaty;

- ustawowymi za opóźnienie w wysokości równej sumie stopy referencyjnej NBP i 5,5 punktów procentowych liczonymi od kwoty odsetek za opóźnienie w wysokości: 228.341,64 zł od dnia wytoczenia powództwa do dnia zapłaty

z jednoczesnym ograniczeniem odpowiedzialności pozwanej (...) Sp. z o.o. do nieruchomości, opisanej w KW nr (...) (pismo procesowe powoda ze sprecyzowaniem roszczenia, k. 498).

Pismem procesowym z dnia 18 grudnia 2023 r. strona pozwana podtrzymała dotychczasowe stanowisko oraz dodatkowo, ponad argumentację dotyczącą klauzul niedozwolonych, wskazała że również § 15 Regulaminu Kredytu Hipotecznego (...) zawiera klauzulę niedozwoloną (pismo procesowe pozwanych, k. 503-505).

Pismem procesowym z dnia 7 marca 2024 r. powód podtrzymał dotychczasowe stanowisko w sprawie, zaprzeczył zarzutowi przedawnienia, zaprzeczył statusowi konsumenta pozwanych oraz wniósł o zasądzenie solidarnie od pozwanych na rzecz powoda kosztów postępowania wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie (pismo procesowe powoda, k. 510).

Do zamknięcia rozprawy strony podtrzymały dotychczasowe stanowiska w sprawie (protokół rozprawy z 12 kwietnia 2024 r., k.515).

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

R. G. (1) od 12 października 1990 r. prowadził działalność gospodarczą (...) zajmującą się sprzedażą handlową niewyspecjalizowaną (wydruk z CEIDG, k. 321). Był też udziałowcem i pełnił funkcje Prezesa w spółkach (...) sp. z o.o. (odpis pełny z KRS, k. 332-336), (...) sp. z o.o. (odpis pełny z KRS k. 337-341) oraz (...) sp. z o.o. (odpis pełny z KRS, k. 342-346).

W dniu 24 kwietnia 2009 r. pomiędzy (...) Bank S.A. z siedzibą w K. a R. G. (1) zawarta została umowa kredytu hipotecznego nr (...) (dalej: Umowa). W § 1 ust. 1 i 2 Umowy wskazano, że Bank udzielił kredytobiorcy kredytu w kwocie 1.999.972,82 zł, a spłata kredytu ma nastąpić w 360 miesięcznych ratach równych kapitałowo-odsetkowych.

W myśl § 1 ust. 3 Umowy, oprocentowanie kredytu jest zmienne i na dzień sporządzenia umowy wynosi 8,90% w skali roku, na które składa się suma obowiązującej stawki DBPLN i marży Banku, która wynosi 4,55% kredytobiorca oświadcza, iż jest świadomy ryzyka wynikającego ze zmiennego oprocentowania, w całym okresie kredytowania i akceptuje to ryzyko.

Na dzień sporządzenia niniejszej umowy odsetki karne kredytu wynoszą 17,80% i ulegają zmianie w przypadku zmiany wskaźnika DBPLN na zasadach określonych w § 13 umowy, i są nie większe niż odsetki maksymalne, których wysokość nie może w stosunku rocznym przekraczać czterokrotności wysokości stopy kredytu lombardowego NBP. Wysokość stopy kredytu lombardowego NBP na dzień sporządzenia umowy wynosi 5,25% (§ 1 ust. 4 Umowy).

Stosownie do treści § 1 ust. 6 Umowy, całkowity koszt kredytu na dzień sporządzenia Umowy Kredytu wynosi 3.744.468 zł. Ostateczna wysokość całkowitego kosztu kredytu uzależniona jest od zmian poziomu oprocentowania kredytu w całym okresie kredytowania.

Zgodnie z § 1 ust. 8 Umowy, niniejsza Umowa nie podlega rygorowi ustawy o kredycie konsumenckim z dnia 20 lipca 2001 r. (Dz. U. z 18 września 2001 r. z późn. zm.).

W § 2 Umowy określono cel kredytu wskazując, że kredyt jest przeznaczony na:

a) w wysokości 1.989.500 zł na dowolny cel konsumpcyjny kredytobiorcy na rachunek kredytobiorcy;

b) w wysokości 9.999,86 zł na pokrycie składek ubezpieczeniowych, o których mowa w § 4 ust. 1;

c) w wysokości 472,96 zł na uiszczenie kosztów związanych z ustanowieniem hipoteki zabezpieczającej spłatę kredytu.

Zabezpieczeniem spłaty kredytu były:

Hipoteka zwykła na rzecz Banku w wysokości kwoty kredytu określonej w § 1 ust. 1 oraz hipoteka kaucyjna na rzecz banku w złotych polskich do kwoty stanowiącej 70% kwoty kredytu określonej w § 1 ust. 1 na nieruchomości:

dz. ew. nr (...), o pow. 1.897 m², położonej w miejscowości B., nr KW: (...), prawo do nieruchomości: użytkowanie wieczyste działki gruntu i własność budynku przysługuje wyłącznie R. G. (1) (§ 3 ust. 1 Umowy).

W § 8 Umowy zawarto postanowienia dotyczące kredytu konsumenckiego w przypadku, gdy Umowa podlega rygorowi ustawy o kredycie konsumenckim.

W § 10 ust. 7 Umowy wskazano, że sposób i terminy zarachowania spłat określa Regulamin.

Zgodnie z § 13 ust. 1 Umowy (Indeks DBPLN i zmiana oprocentowania), oprocentowanie kredytu jest zmienne i ulega zmianie w pierwszym dniu najbliższego miesiąca następującego po ostatniej zmianie indeksu DBPLN.

Indeks DBPLN dla każdego miesiąca oblicza się jako średnią arytmetyczną stawek WIBOR 3M, obowiązujących w dniach roboczych w okresie liczonym od 26 dnia miesiąca, poprzedzającego miesiąc ostatni do 25 dnia miesiąca poprzedzającego zmianę. W przypadku, gdy 26 dzień miesiąca jest dniem wolnym od pracy, średnia stawek WIBOR 3M obliczana jest od najbliższego dnia roboczego następującego po tym dniu. W przypadku, gdy 25 dzień miesiąca jest dniem wolnym od pracy, średnia stawek WIBOR 3M obliczana jest do najbliższego dnia roboczego, poprzedzającego ten dzień. Indeks DBPLN obliczany jest do dwóch miejsc po przecinku (§ 13 ust. 2 Umowy).

Stosownie do treści § 13 ust. 3 Umowy, indeks DBPLN ulega zmianie w okresach miesięcznych i obowiązuje od pierwszego dnia miesiąca, jeżeli wartość Indeksu jest różna od obowiązującej stawki Indeksu DBPLN o przynajmniej 0,1 punktu procentowego.

Bank dokonując zmiany oprocentowania, zawiadamia kredytobiorcę, poręczycieli i właścicieli nieruchomości o aktualnej wysokości stopy oprocentowania oraz dacie jej wprowadzenia, doręczając nowy harmonogram spłat listem poleconym. Zawiadomienie o zmianie oprocentowania staje się integralną częścią umowy i nie wymaga aneksu (§ 13 ust. 5 Umowy).

W przypadku nie spłacenia przez kredytobiorcę w terminie całości lub części raty spłaty wynikającej z umowy kredytu, niespłacona kwota staje się zadłużeniem przeterminowanym. Bank nalicza od wymagalnego kapitału odsetki karne w wysokości podwójnego oprocentowania umownego z zastrzeżeniem § 1 ust. 4 (§ 14 ust. 1 i 2 Umowy).

Zgodnie z § 21 ust. 1 Umowy, w razie stwierdzenia przez Bank, że warunki udzielenia kredytu nie zostały dotrzymane, lub w razie zagrożenia terminowej spłaty kredytu z powodu złego stanu majątkowego kredytobiorcy, a w szczególności w przypadku niespłacenia dwóch rat odsetkowych lub odsetkowo-kapitałowych lub skierowania egzekucji do nieruchomości stanowiącej zabezpieczenie spłaty kredytu, Bank może:

a) wypowiedzieć umowę kredytu w całości lub części;

b) zażądać dodatkowego zabezpieczenia spłaty kredytu bądź przedstawienia w określonym terminie programu naprawczego i jego realizacji po zatwierdzeniu przez Bank.

Okres wypowiedzenia wynosi 30 dni, a w razie zagrożenia upadłością kredytobiorcy – 7 dni (§ 21 ust. 2 Umowy).

Po upływie okresu wypowiedzenia umowy kredytu kredytobiorca jest zobowiązany do niezwłocznego zwrotu wykorzystanego kredytu wraz z odsetkami należnymi bankowi za okres korzystania z kredytu (§ 21 ust. 3 Umowy) (umowa z 24 kwietnia 2009 r. kredytu hipotecznego nr (...), k. 48-52; Regulamin produktu kredyt hipoteczny (...) k. 54-61).

Zgodnie z § 20 ust. 1 Regulaminu produktu kredyt hipoteczny (...) (dalej: Regulamin) bank zalicza każdą wpłatę w następującej kolejności:

- koszt upomnień oraz opłaty i prowizje wynikające z „tabeli prowizji i opłat (...)”;

- wymagalne podwyższone odsetki umowne z tytułu opóźnienia w spłacie kapitału, - wymagalne odsetki umowne z tytułu zadłużenia,

- wymagalny kapitał,

- najbliższa rata kapitałowa, zapadająca przed najbliższym terminem wymagalności odsetek,

- odsetki wymagalne w najbliższym okresie wymagalności,

- niewymagalny kapitał,

- pozostałą ewentualną nadwyżkę Bank traktuje jako nieoprocentowany depozyt, który Bank stawia do dyspozycji Kredytobiorcy po całkowitej spłacie kredytu wraz z należnościami ubocznymi i kosztami oraz prowizją rekompensacyjną, jeżeli była zastrzeżona.

Stosownie do § 20 ust. 2 Regulaminu, kredytobiorca uprawniony jest wskazać inną kolejność zarachowania wpłaty wnoszonej na wierzytelność jeszcze nie wymagalną. Stosowne pismo Kredytobiorca zobowiązany jest złożyć na 3 dni przed dokonaniem wpłaty (Regulamin produktu kredyt hipoteczny (...) k. 54-61).

Kredyt został udzielony na 360 miesięcznych rat równych kapitałowo-odsetkowych (tj. okres 30 lat), co determinowało wysoki udział części odsetkowej w stosunku do części kapitałowej w comiesięcznej racie w początkowym okresie spłaty. Część odsetkowa była ponad dziesięciokrotnie wyższa niż część kapitałowa raty, która to pomniejszała kwotę kapitału kredytu pozostającego do spłaty, od której w kolejnym okresie (miesiącu) oblicza się odsetki. Przy długoletnich okresach kredytowania (20 lat i więcej) w początkowych latach spłaty zdecydowania większość kwoty trafia na poczet odsetek umownych, co jest cechą charakterystyczną dla tego typu zaciągniętych zobowiązań (opinia uzupełniająca z 3 lutego 2023 r. biegłego sądowego M. A. z zakresu bankowości, k. 417-418).

Kredyt został uruchomiony w dniu 27 kwietnia 2009 r. (historia rachunku dotycząca umowy kredytu hipotecznego nr (...), k. 111-137).

W dniu 26 października 2010 r. strony Umowy zawarły porozumienie, w którym bank udzielił kredytobiorcy karencji w spłacie kapitału oraz odsetek kredytowych na okres 6 miesięcy począwszy od 1 stycznia 2010 r. w związku z zaistnieniem – na dzień zawarcia porozumienia – wymagalnych zobowiązań kredytobiorcy w kwocie 15.862,43 zł (porozumienie do umowy kredytu hipotecznego nr (...) z dnia 24 kwietnia 2009 r., k. 62).

Aneksem z dnia 26 listopada 2012 r. do Umowy, z uwagi na złożony przez kredytobiorcę do banku wniosek o restrukturyzację zadłużenia z tytułu zawartej Umowy oraz zaistnienie na dzień zawarcia Aneksu wymagalnego zadłużenia kredytobiorcy w wysokości 52.530,79 zł wynikającego z tytułu Umowy kredytu nr (...) z dnia 24 kwietnia 2009 r. strony postanowiły, że kwota wymagalnych wierzytelności (kapitał, odsetki umowne, odsetki karne, odsetki bieżące, opłaty, prowizje i koszty) na dzień wejścia w życie postanowień niniejszego Aneksu, dopisana zostanie do kapitału niewymagalnego (powiększy kwotę kredytu) i od dnia wejścia w życie niniejszego Aneksu powiększać będzie podstawę naliczenia odsetek umownych. Zasady ustalenia oprocentowania, jak również naliczania odsetek ustalona w Umowie kredytu nie ulegają zmianie (§ 1 ust. 1 ww. Aneksu) (Aneks z 26 listopada 2012 r. do umowy kredytu hipotecznego nr (...) z dnia 24 kwietnia 2009 r., k. 64-65).

W 2011 r. zarejestrowano została założona spółka (...) Sp. z o.o. z siedzibą w W., której udziałowcem był R. G. (1) i (...) Sp. z o.o., w której R. G. (1) pełnił funkcję Prezesa Zarządu (odpis pełny z KRS, k. 322-331).

Aneksem nr (...) z dnia 30 lipca 2013 r. do Umowy dotychczasową treść § 3 skreślono, a w to miejsce wpisano nową treść w brzmieniu:

1. Zabezpieczeniem spłaty kredytu są:

Hipoteka zwykła na rzecz Banku w wysokości kwoty Kredytu określonej w § 1 ust. 1 oraz hipoteka kaucyjna na rzecz Banku w złotych polskich do kwoty stanowiącej 70 % kwoty Kredytu określonej w § 1 ust. 1 na nieruchomości:

dz. ew. nr (...), o pow. 1 897,00 m. kw., położenie: B., nr KW: (...),

prawo do nieruchomości: użytkowanie wieczyste działki gruntu i własność budynku przysługuje wyłącznie (...) SPÓŁKA Z OGRANICZONĄ ODPOWIEDZIALNOŚCIĄ (REGON (...))

W przypadku, gdy kredyt jest zabezpieczony hipoteką na kilku nieruchomościach, wszystkie zapisy umowy dotyczące nieruchomości, mają zastosowanie do każdej z nich.

2. Oświadczenie Kredytobiorcy o poddaniu się egzekucji do kwoty 3 999 945,64 zł.

3. Cesja na rzecz Banku wierzytelności z tytułu umowy ubezpieczenia Nieruchomości od ognia, powodzi i innych zdarzeń losowych na sumę ubezpieczeniową odpowiadającą wartości odtworzeniowej budynku, a jeżeli wartość odtworzeniowa nie została ustalona lub umowa dotyczy lokalu na kwotę odpowiadającą wartości rynkowej nieruchomości lub na inną kwotę zaakceptowaną przez Bank.

4. Weksel in blanco wraz z deklaracją do czasu przedstawienia w Banku odpisu z KW nieruchomości zawierającego prawomocny wpis hipoteki na rzecz Banku lub do końca ochrony ubezpieczeniowej z tytułu ubezpieczenia niskiego wkładu własnego w zależności od tego co nastąpi później. Warunki zwolnienia zabezpieczenia wekslowego określa § 16.

5. Cesja na rzecz Banku wierzytelności z tytułu umowy najmu, zgodnie z Umową Cesji z Wierzytelności nr (...)

6. Cesja na rzecz Banku wierzytelności z tytułu umowy najmu, zgodnie z Umową Cesji z Wierzytelności nr (...) (Aneks nr (...) z 30 lipca 2013 r. do umowy kredytu hipotecznego nr (...) z dnia 24 kwietnia 2009 r., k. 67).

W dziale IV – Hipoteka KW nr (...), Rubryka 4.4 wpisano hipotekę umowną zwykłą do kwoty 1.999.972,82 zł i hipotekę umowną kaucyjną do kwoty 1.399.980,97 zł na zabezpieczenie spłaty kredytu udzielonego R. G. (1) na podstawie umowy kredytu nr (...) z dnia 24 kwietnia 2009 r. (treść księgi wieczystej KW nr (...), k. 91-93).

Aneksem z dnia 30 grudnia 2015 r. (data złożenia podpisów) do Umowy strony postanowiły, że okres spłaty zobowiązań wynikających z Umowy kredytu zostanie wydłużony do dnia 31 marca 2059 r. (§ 1 ust. 1 Umowy). Strony dokonały też kapitalizacji wymagalnych wierzytelności wskazanych w pkt (ii) preambuły w kwocie 41.372,95 zł poprzez ich doliczenie do kapitału kredytu. W wyniku dokonanej kapitalizacji kapitał kredytu wynosi 2.051.739,31 zł (§ 1 ust. 2 Umowy).

W § 2 ust. 1 ww. Aneksu strony ustaliły, że oprocentowanie kredytu jest zmienne i w dniu zawarcia Aneksu wynosi 6,24% w skali roku. Warunki zmiany oprocentowania określa Umowa kredytu. Kredytobiorca oświadczył również, że jest świadomy ryzyka wynikającego ze zmiennego oprocentowania, w całym okresie spłaty kredytu i akceptuje to ryzyko. Zmiana stopy procentowej będzie miała wpływ na wartość ekspozycji kredytowej oraz na wysokość rat kapitałowo-odsetkowych lub odsetkowych. Sposób ustalenia oprocentowania określa Umowa kredytu (§ 2 ust. 2 ww. Aneksu).

Zgodnie z § 6 ust. 1 ww. Aneksu, w przypadku braku spłaty części lub całości, co najmniej dwóch rat, bank będzie uprawniony do wypowiedzenia Umowy kredytowej z zachowaniem 30-dniowego okresu wypowiedzenia, po uprzednim wezwaniu kredytobiorcy do zapłaty zaległych rat lub ich części, w terminie nie krótszym niż 7 dni od dnia otrzymania wezwania (Aneks z 30 grudnia 2015 r. do umowy kredytu hipotecznego nr (...) z dnia 24 kwietnia 2009 r., k. 69-72).

Aneksem nr (...) z dnia 21 października 2016 r. (data złożenia podpisów) dodano ust. 7, 8 do treści § 3 Umowy w brzmieniu:

7. Cesja na rzecz Banku wierzytelności z tytułu umowy najmu, zgodnie z Umową Cesji z Wierzytelności nr (...)

8. Cesja na rzecz Banku wierzytelności z tytułu umowy pożyczki, zgodnie z Umową Cesji z Wierzytelności nr (...) (Aneks nr (...) z 21 października 2016 r. do umowy kredytu hipotecznego nr (...) z dnia 24 kwietnia 2009 r., k. 75).

Aneksem z dnia 29 listopada 2016 r. (data złożenia podpisów) strony dokonały kapitalizacji wymagalnych wierzytelności wskazanych w pkt (ii) preambuły w kwocie 22.165,68 zł, poprzez ich doliczenie do kapitału kredytu. W wyniku dokonanej kapitalizacji kapitał kredytu wynosił 2.065.120,08 zł (§ 1 ust. 1 ww. Aneksu). Strony zgodnie postanowiły, że wymagane wierzytelności z tytułu odsetek umownych, odsetek karnych, kosztów naliczane od dnia sporządzenia aneksu do dnia spełnienia przez kredytobiorcę warunków do wejścia w życie Aneksu określonych w § 5 Aneksu, zostaną doliczone do kwoty kapitału kredytu, na co kredytobiorca wyraził zgodę (§ 1 ust. 2 ww. Aneksu) (Aneks z 29 listopada 2016 r. do umowy kredytu hipotecznego nr (...) z dnia 24 kwietnia 2009 r., k. 77-78).

Wezwaniem do zapłaty z dnia 4 kwietnia 2018 r. (...) Bank S.A., w związku z powstaniem zaległości w spłacie kredytu, wezwał pod rygorem wypowiedzenia umowy do uregulowania w terminie 14 dni roboczych od daty doręczenia wezwania całości zaległości obejmującej na dzień sporządzenia pisma następujące kwoty:

- 3.642,20 zł tytułem należności kapitałowej;

- 42.723,02 zł tytułem odsetek umownych;

- 133,48 zł tytułem odsetek podwyższonych za opóźnienie w spłacie należności kapitałowej;

- 31,30 zł plus 3,54 zł tytułem kosztów i opłat za czynności Banku zgodnie z zapisami umownymi oraz Tabelą Opłat i Prowizji, na które składają się: opłaty za czynności windykacyjne 3,54 zł i koszty ubezpieczenia 31,30 zł (wezwanie do zapłaty z 4 kwietnia 2018 r., k. 94).

W dniu 9 maja 2018 r. (...) Bank wystosował do R. G. (1) oświadczenie o wypowiedzeniu umowy, w którym wskazał, że w związku z nieuregulowaniem zaległości w spłacie kredytu/pożyczki na podstawie zapisów Umowy kredytu, wypowiada umowę kredytu nr (...) z zachowaniem 30-dniowego okresu wypowiedzenia liczonego od dnia doręczenia pisma. Wskazano, że w następnym dniu po upływie okresu wypowiedzenia całość środków kredytowych wraz z odsetkami i kosztami staje się wymagalna i podlega natychmiastowemu zwrotowi na wskazany w piśmie rachunek bankowy (oświadczenie banku o wypowiedzeniu umowy z 9 maja 2018 r., k. 97). Pismo zostało przesłane na adres: ul. (...) w W. i odebrane 17 maja 2018 r. (potwierdzenie odbioru, k. 99).

W dniu 9 maja 2018 r. (...) Bank wystosował do (...) Sp. z o.o. z siedzibą w W. oświadczenie o wypowiedzeniu umowy w stosunku do dłużnika rzeczowego, dokonane w trybie art. 78 ust. 1 ustawy o księgach wieczystych, w którym wskazał, że w związku z występowaniem zaległości w spłacie kredytu nr (...) zabezpieczonego w formie hipoteki na nieruchomości KW nr (...), (...) Bank S.A. wypowiada ww. umowę kredytu z zachowaniem 30-dniowego okresu wypowiedzenia liczonego od dnia doręczenia pisma. W piśmie wskazano, że w następnym dniu po upływie terminu wypowiedzenia całość środków kredytowych wraz z odsetkami i kosztami staje się wymagalna i podlega natychmiastowemu zwrotowi na wskazany w piśmie rachunek bankowy (oświadczenie o wypowiedzeniu umowy w stosunku do dłużnika rzeczowego z 9 maja 2018 r., k. 101). Wypowiedzenie zostało przesłane na adres: ul. (...) w W. i zostało doręczone 18 maja 2018 r. (potwierdzenie odbioru, k. 103v).

W dniu 11 lipca 2018 r., w związku z wypowiedzeniem umowy kredytu nr (...) i postawieniem całej należności w stan wymagalności, skierowano do R. G. (1) ostateczne wezwanie do zapłaty kwoty:

- 2.065.537,32 zł tytułem należności kapitałowej;

- 58.476,63 zł tytułem odsetek umownych;

- 13.221,24 zł tytułem odsetek podwyższonych za opóźnienie w spłacie należności kapitałowej;

- 478,74 zł oraz 3,54 zł tytułem kosztów i opłat za czynności banku zgodnie z zapisami umownymi oraz Tabelą Opłat i Prowizji, na którą składają się: opłata za czynności windykacyjne w wysokości 3,54 zł i 3,54 zł oraz koszty ubezpieczenia 475,20 zł (ostateczne wezwanie do zapłaty z 11 lipca 2018 r., k. 105).

Tego samego dnia, tj. w dniu 11 lipca 2018 r., w związku z wypowiedzeniem umowy kredytu nr (...) i postawieniem całej należności w stan wymagalności, skierowano do (...) Sp. z o.o. ostateczne wezwanie do zapłaty kwoty:

- 2.065.537,32 zł tytułem należności kapitałowej;

- 58.476,63 zł tytułem odsetek umownych;

- 13.221,24 zł tytułem odsetek podwyższonych za opóźnienie w spłacie należności kapitałowej;

Wysokość zadłużenia dłużnika R. G. (1)i (...) Sp. z o.o. z siedzibą w W. z tytułu hipoteki zwykłej w kwocie 1.999.972,82 zł oraz hipoteki kaucyjnej do kwoty 1.399.980,97 zł wpisanych w dziale IV hipoteki wieczystej (...) prowadzonej w G., IV Wydział Ksiąg Wieczystych, dla nieruchomości położonej w miejscowości B., została stwierdzona w wyciągu z ksiąg banku o nr (...) z dnia 2 sierpnia 2019 r., zgodnie z którym na dzień 2 sierpnia 2019 r. należność wynosiła 2.314.437,87 zł, w tym:

1. należność główna (niespłacony kapitał) w kwocie 2.027.619,60 zł;

2. odsetki umowne za okres korzystania z kapitału w wysokości 6,24% od dnia 1 sierpnia 2017 r. do dnia 18 czerwca 2018 r. w kwocie 58.476,63 zł;

3. odsetki za opóźnienie naliczane od kwoty niespłaconego kapitału w wysokości 10,00% od dnia 1 października 2017 r. do dnia 1 sierpnia 2019 r. w kwocie 228.341,64 zł (wyciąg z ksiąg (...) Bank S.A. w W. z dnia 2 sierpnia 2019 r. nr (...), k. 110; opinii biegłego sądowego M. A. z dziedziny bankowości z 16 marca 2022 r., k. 363-370; opinia uzupełniająca z 3 lutego 2023 r., k. 413-418).

W dniu 29 września 2022r. Bankowy Fundusz Gwarancyjny wydał decyzję w przedmiocie wszczęcia przymusowej restrukturyzacji wobec (...) Bank S.A. z siedzibą w W.. Wobec podmiotu w restrukturyzacji zastosowano instrument przymusowej restrukturyzacji w formie instytucji pomostowej, w ten sposób, że do instytucji pomostowej Bank (...) S.A. z siedzibą w W. (obecnie (...) S.A. z siedzibą w W.) z dniem 03 października 2022r. przenosi się ze skutkiem określonym w art. 191 ust. 1 ustawy o BFG przedsiębiorstwo Podmiotu w restrukturyzacji, obejmujące ogół praw majątkowych Podmiotu w restrukturyzacji według stanu na koniec dnia wszczęcia przymusowej restrukturyzacji, z określonymi w decyzji włączeniami. Zgodnie z przepisem art. 191 ustawy o BGF z dniem określonym w decyzji, o której mowa w art. 188 ust. 1 pkt 2 i 3, instytucja pomostowa wstąpiła w miejsce podmiotu w restrukturyzacji w zakresie przejętych praw majątkowych i zobowiązań, w tym do postępowań sądowych. Tym samym wierzytelność dochodzona w niniejszym postępowaniu została przeniesiona do instytucji pomostowej Banku (...) S.A. z siedzibą w W. (obecnie (...) S.A. z siedzibą w W.) (decyzja (...) z 29 września 2022 r., k. 435-441).

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie złożonych do akt sprawy dokumentów. Sąd w całości dał wiarę dokumentom wymienionym w stanie faktycznym, bowiem żadna ze stron nie kwestionowała ich autentyczności, a Sąd nie miał podstaw do podważenia ich wiarygodności bądź zawartej w nich treści z urzędu.

Ustalając stan faktyczny Sąd oparł się również na opinii biegłego sądowego M. A. z dziedziny bankowości (opinia biegłego sądowego z 16 marca 2022 r., k. 363-370). Zdaniem Sądu opinia sporządzona została zgodnie z zasadami wiedzy i doświadczenia zawodowego biegłego w oparciu o całokształt dostępnego w aktach sprawy na dzień sporządzenia opinii materiału dowodowego. Z uwagi na brak możliwości potwierdzenia bez biegłego prawidłowości naliczenia odsetek umownych wynikający z braku pełnej historii spłat ze szczegółowym rozbiciem na składowe płatności oraz przedłożenie przez powoda potrzebnych do tego dokumentów (k. 391-392), Sąd dopuścił dowód z opinii uzupełniającej biegłego (postanowienie z 5 września 2022 r., k. 397). W opinii uzupełniającej biegły potwierdził, że powód prawidłowo naliczył odsetki umowne oraz nie stwierdził dokonania błędnych zarachowań dokonywanych przez powoda względem pozwanego tytułem spłaty zaciągniętego zobowiązania (opinia uzupełniająca z 3 lutego 2023 r., k. 413-418).

Sąd Okręgowy zaważył, co następuje:

Powództwo zasługiwało na uwzględnienie niemal w całości.

W przedmiotowym postępowaniu powód (...) S.A. z siedzibą w W. (pierwotnie (...) Bank S.A.), w związku z umową kredytu hipotecznego nr (...) z dnia 24 kwietnia 2009 r., skierował swoje żądanie zapłaty kwoty 2.314.437,87 zł przeciwko R. G. (1) jako kredytobiorcy oraz przeciwko (...) Sp. z o.o. jako dłużnikowi rzeczowemu w związku z ustanowieniem hipoteki zwykłej w kwocie 1.999.972,82 zł i hipoteki kaucyjnej do kwoty 1.399.980,97 zł na nieruchomości położonej w miejscowości B. dla której Sąd Rejonowy w Grodzisku Mazowieckim, IV Wydział Ksiąg Wieczystych prowadzi księgę wieczystą nr (...). Dochodzona kwota stanowiła kapitał, odsetki umowne za okres korzystania z kapitału w wysokości 6,24% od dnia 1 sierpnia 2017 r. do dnia 18 czerwca 2018 r. oraz odsetki za opóźnienie naliczane od kwoty niespłaconego kapitału w wysokości 10,00% od dnia 1 października 2017 r. do dnia 1 sierpnia 2019 r.

Pozwany R. G. (1) podnosił zarzuty przedawnienia dochodzonego roszczenia, niewykazania przez powoda skapitalizowania wysokości odsetek, abuzywność postanowień umownych kredytu w szczególności § 8 Umowy wyłączającym możliwość stosowania Umowy o kredycie konsumenckim, a także z uwagi na niewskazanie pozwanemu (konsumentowi) jak liczony jest (i z czego wynika) indeks DBPLN oraz na czym polega zmiana oprocentowania, a które to postanowienia zostały zawarte we wzorcu umownym, jako sprzeczne z dobrymi obyczajami oraz rażąco naruszają interes pozwanego R. G. (1) jako konsumenta.

Pozwany (...) Sp. z o.o. również podniósł zarzut przedawnienia roszczenia, wskazał, że przedłożony wyciąg z ksiąg bankowych nie korzysta z rangi dowodowej dokumentu urzędowego, został sporządzony wadliwie i w celu obejścia obowiązujących przepisów, podniósł też brak możliwości skierowania żądania zapłaty wobec ograniczenia odpowiedzialności pozwanego dłużnika rzeczowego wyłącznie do rzeczy – nieruchomości.

Zdaniem Sądu zarzuty powyższe nie zasługiwały na uwzględnienie.

Odnosząc się w pierwszej kolejności do zarzutu pozwanego (...) Sp. z o.o. dotyczącego braku zasadności skierowania przez powoda żądania zapłaty wobec niego z uwagi na ograniczenie odpowiedzialności tego pozwanego dłużnika rzeczowego wyłącznie do rzeczy – nieruchomości położonej w miejscowości B. dla której Sąd Rejonowy w Grodzisku Mazowieckim, IV Wydział Ksiąg Wieczystych prowadzi księgę wieczystą nr (...), której właścicielem w trakcie trwania Umowy stała się pozwana spółka, a której poprzednim właścicielem był pozwany R. G. (1), co wynika z wprost z § 3 ust. 1 Umowy (k. 48v). Aneksem nr (...) z dnia 30 lipca 2013 r. do Umowy zmieniono treść § 3 wskazując, że właścicielem nieruchomości jest (...) Sp. z o.o. (Aneks nr (...) z 30 lipca 2013 r. do umowy kredytu hipotecznego nr (...) z dnia 24 kwietnia 2009 r., k. 67). Właścicielem nieruchomości obciążonej hipoteką zwykłą i kaucyjną stała się więc pozwana spółka, która stała się dłużnikiem rzeczowy odpowiadającym tylko ze stanowiącej jej własność nieruchomości obciążonej hipotekami.

Wskazać należy, że zgodnie z art. 65 ust. 1 ustawy z 06 lipca 1982 o księgach wieczystych i hipotece (Dz. U. z 2016, poz. 790 j.t.) w celu zabezpieczenia oznaczonej wierzytelności wynikającej z określonego stosunku prawnego można nieruchomość obciążyć prawem, na mocy którego wierzyciel może dochodzić zaspokojenia z nieruchomości bez względu na to, czyją stała się własnością i z pierwszeństwem przed wierzycielami osobistymi właściciela nieruchomości.

Hipoteka jest typowym i często stosowanym rodzajem zabezpieczenia. Jej istota polega na tym, że w razie nieuzyskania zaspokojenia od dłużnika osobistego, wierzyciel może uzyskać zaspokojenie od dłużnika rzeczowego. Jeżeli pomimo nadejścia terminu płatności wierzyciel hipoteczny nie otrzyma zapłaty, może żądać uiszczenia długu, według swego wyboru, od dłużnika osobistego lub rzeczowego albo od obydwu z nich (odpowiedzialność in solidum).

Tym samym podstawowym uprawnieniem wierzyciela z tytułu ustanowienia hipoteki jest prawo dochodzenia zaspokojenia z obciążonej nieruchomości, bez względu na to czyją stała się własnością i bez względu na to, czy pomiędzy wierzycielem hipotecznym a dłużnikiem rzeczowym (właścicielem obciążonej nieruchomości) istnieje stosunek obligacyjny. Dłużnik rzeczowy może, ale nie musi być dłużnikiem osobistym z tytułu zabezpieczonej wierzytelności. Dłużnik osobisty jest osobą, która zaciągnęła dług. Dłużnik rzeczowy jest natomiast właścicielem nieruchomości obciążonej hipoteką. Różnica między nimi tkwi w zakresie odpowiedzialności względem wierzyciela hipotecznego. Dłużnik osobisty odpowiada całym swoim majątkiem, natomiast dłużnik rzeczowy do wysokości wartości nieruchomości.

Sens hipoteki wyraża się właśnie w tym, że jeżeli dłużnik osobisty nie spełnia należnego świadczenia pieniężnego wierzyciel może wszcząć egzekucję przeciwko dłużnikowi rzeczowemu. Przedtem powinien jednak uzyskać przeciwko niemu tytuł wykonawczy (por. wyrok Sądu Najwyższego z 25 sierpnia 2004, sygn. akt IV CK 606/03, Legalis nr 78354). Niemniej jednak dla realizacji odpowiedzialności dłużnika rzeczowego wystarczającą legitymacją wierzyciela jest wpis hipoteki, bez potrzeby wykazania rzeczywistego istnienia zabezpieczonej wierzytelności (por. A. Szpunar „Akcesoryjność hipoteki”, Państwo i Prawo 1993/8, poz. 16). Dochodząc należności zabezpieczonej hipoteką wierzyciel może przywołać wyłącznie wpis hipoteki, dokumentowany stosownym odpisem z księgi wieczystej.

Pozwana (...) Sp. z o.o. jako dłużnik rzeczowy ponosi odpowiedzialność za zobowiązanie kredytowe w związku z ustanowieniem hipoteki. Ponieważ dłużnik osobisty – pozwany R. G. (1) – nie spłacił należności z zawartej umowy kredytu, wierzyciel (powód) mógł wystąpić z roszczeniem zapłaty przeciwko dłużnikowi rzeczowemu, a więc pozwanej (...) Sp. z o.o. Powód przedłożył również wydruk z elektronicznej księgi wieczystej nieruchomości położonej w miejscowości B. (KW nr (...)), potwierdzając, iż spółka jest właścicielem nieruchomości, na której ustanowiono hipoteki umowną zwykłą i kaucyjną w związku z umową zawartą między R. G. (1) a powodem (wydruk elektronicznej księgi wieczystej nr KW (...), k. 91-93).

W niniejszej sprawie podstawą roszczenia powoda jest art. 69 ust 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Prawo bankowe ( Dz. U. Nr 140, poz. 939 ze zm.). Zgodnie z jego treścią przez umowę kredytu bank zobowiązuje się oddać do dyspozycji kredytobiorcy na czas oznaczony w umowie kwotę środków pieniężnych z przeznaczeniem na ustalony cel, a kredytobiorca zobowiązuje się do korzystania z niej na warunkach określonych w umowie, zwrotu kwoty wykorzystanego kredytu wraz z odsetkami w oznaczonych terminach spłaty oraz zapłaty prowizji od udzielonego kredytu.

W myśl art.75 c ust. 1 powołanej powyżej ustawy, jeżeli kredytobiorca opóźnia się ze spłatą zobowiązania z tytułu udzielonego kredytu, bank wzywa go do dokonania spłaty, wyznaczając termin nie krótszy niż 14 dni roboczych. Zgodnie z ust. 2 tego przepisu., w wezwaniu, o którym mowa w ust. 1, bank informuje kredytobiorcę o możliwości złożenia, w terminie 14 dni roboczych od dnia otrzymania wezwania, wniosku o restrukturyzację zadłużenia. W myśl ust 4 tego art. restrukturyzacja, o której mowa w ust. 1, dokonywana jest na warunkach uzgodnionych przez bank i kredytobiorcę.

W świetle złożonych dokumentów strona powodowa wykazała, iż strony w dniu 24 kwietnia 2009 r. zawarły umowę kredytu hipotecznego nr (...), której to okoliczności strona pozwana nie kwestionowała. Nie została również zakwestionowana okoliczność uruchomienia (wypłaty) środków z kredytu oraz skutecznego wypowiedzenia Umowy na podstawie oświadczenia z dnia 9 maja 2018 r., które zostało przesłane zarówno do pozwanego (dłużnika osobistego) R. G. (1) (oświadczenie banku o wypowiedzeniu umowy z 9 maja 2018 r., k. 97; potwierdzenie odbioru, k. 99), jak i do pozwanej (dłużnika rzeczowego) (...) Sp. z o.o. (oświadczenie o wypowiedzeniu umowy w stosunku do dłużnika rzeczowego z 9 maja 2018 r., k. 101; potwierdzenie odbioru, k. 103v). Strona pozwana w toku postępowania nie kwestionowała również skuteczności wypowiedzenia przez powoda Umowy kredytu.

Jak wynika z przedłożonej przez powoda historii rachunku dotyczącego umowy nr (...) ( k. 111-137), pozwany R. G. (1) przez pewien czas dokonywał dobrowolnych spłat zgodnie z umową, jednakże w trakcie trwania Umowy pojawiały się opóźnienia w spłacie kredytu, które skutkowały zawarciem porozumienia i kolejnych trzech aneksów do umowy, które miały na celu restrukturyzację zadłużenia pozwanego. W dniu 26 października 2010 r., w związku z zaistnieniem wymagalnych zobowiązań kredytobiorcy w kwocie 15.862,43 zł, strony zawarły porozumienie, w którym bank udzielił kredytobiorcy karencji w spłacie kapitału oraz odsetek kredytowych na okres 6 miesięcy począwszy od 1 stycznia 2010 r. (porozumienie do umowy kredytu hipotecznego nr (...) z dnia 24 kwietnia 2009 r., k. 62). Następnie Aneksem z dnia 26 listopada 2012 r. (k. 64-65), Aneksem z dnia 30 grudnia 2015 r. (k. 69-72), Aneksem z dnia 29 listopada 2016 r. (k. 77-78), następowały kolejno restrukturyzacje zadłużenia powoda w których kwoty wymagalnego zadłużenia były dopisywane (kapitalizowane) do kapitału niewymagalnego (powiększały kwotę kredytu) i zwiększały podstawę naliczenia odsetek umownych. Powód – wbrew twierdzeniom strony pozwanej – załączył więc dowody potwierdzające wysokość roszczenia, w tym skapitalizowane odsetki, które wynikają m. in. z zawieranych między stronami Aneksów do Umowy oraz wyciągu z ksiąg banku (k. 110-137).

Odnosząc się z kolei do zarzutów formułowanych w zakresie przedłożonego przez stronę powodową wyciągu z ksiąg bankowych zaznaczyć należy, że wyciąg z ksiąg bankowych stanowi dokument prywatny w rozumieniu art. 245 k.p.c., zaś Sąd nie znalazł podstaw by kwestionować prawdziwość danych w nim zawartych. Wyciąg ten sporządzony został po prawidłowym wypowiedzeniu Umowy pozwanym, a przed którym to wypowiedzeniem powód wezwał pozwanych do uiszczenia brakujących zaległości dodatkowo informując o możliwości przeprowadzenia restrukturyzacji zadłużenia (oświadczenie banku o wypowiedzeniu umowy z 9 maja 2018 r., k. 97; oświadczenie o wypowiedzeniu umowy w stosunku do dłużnika rzeczowego z 9 maja 2018 r., k. 101). Wobec skuteczności wypowiedzenia Umowy, dokument w postaci wyciągu bankowego umożliwia ustalenie wysokości pozostałych do spłaty rat, a także okresu w jakim pozwany R. G. (1) nie wywiązywał się z przyjętego zobowiązania.

Kredytobiorca, mając na uwadze postanowienia Umowy i Regulaminu miał też możliwość ustalenia sposobu i kolejności zaliczania dokonywanych wpłat na poczet spłaty zobowiązania. W § 10 ust. 7 Umowy w zw. z § 20 ust. 1 Regulaminu określono sposób, terminy i kolejność zaliczania (zarachowania) wpłat wskazując, że bank zalicza każdą wpłatę w następującej kolejności:

- koszt upomnień oraz opłaty i prowizje wynikające z „tabeli prowizji i opłat (...)”;

- wymagalne podwyższone odsetki umowne z tytułu opóźnienia w spłacie kapitału, - wymagalne odsetki umowne z tytułu zadłużenia,

- wymagalny kapitał,

- najbliższa rata kapitałowa, zapadająca przed najbliższym terminem wymagalności odsetek,

- odsetki wymagalne w najbliższym okresie wymagalności,

- niewymagalny kapitał,

§ 20 ust. 2 Regulaminu, kredytobiorca posiadał uprawnienie do wskazania innej kolejności zarachowania wpłaty wnoszonej na wierzytelność jeszcze nie wymagalnej (Regulamin produktu kredyt hipoteczny (...) k. 54-61).

W toku postępowania dowodowego biegły sądowy z zakresu bankowości nie stwierdził błędnych zarachowań dokonywanych przez powoda względem pozwanego R. G. (1) tytułem spłaty zaciągniętego zobowiązania (opinia biegłego sądowego z 16 marca 2022 r., k. 363-370; opinia uzupełniająca z 3 lutego 2023 r., k. 413-418). Biegły wyjaśnił nadto, że kredyt został udzielony na 360 miesięcznych rat równych kapitałowo-odsetkowych (tj. okres 30 lat), co determinowało wysoki udział części odsetkowej w stosunku do części kapitałowej w comiesięcznej racie w początkowym okresie spłaty. Część odsetkowa była ponad dziesięciokrotnie wyższa niż część kapitałowa raty, która to pomniejszała kwotę kapitału kredytu pozostającego do spłaty, od której w kolejnym okresie (miesiącu) oblicza się odsetki. Przy długoletnich okresach kredytowania (20 lat i więcej) w początkowych latach spłaty zdecydowania większość kwoty trafia na poczet odsetek umownych, co jest cechą charakterystyczną dla tego typu zaciągniętych zobowiązań (opinia uzupełniająca z 3 lutego 2023 r. biegłego sądowego M. A. z zakresu bankowości, k. 417-418).

Zatem ustalenie wysokości aktualnego zadłużenia było możliwe w oparciu o zaprezentowany przez stronę powodową materiał dowodowy oraz dopuszczoną w sprawie opinię biegłego, która wykazała, że zarachowania dokonywane przez powoda względem pozwanego R. G. (1) tytułem spłaty zaciągniętego zobowiązania były prawidłowe.

W zakresie zarzutu przedawnienia roszczenia, należy podnieść, iż z zastrzeżeniem wyjątków przewidzianych w ustawie, roszczenia majątkowe ulegają przedawnieniu (art. 117 § 1 k.c.), a stosowanie do treści art. 117 § 2 k.c., po upływie terminu przedawnienia ten, przeciwko komu przysługuje roszczenie może uchylić się od jego zaspokojenia, chyba że zrzeka się korzystania z zarzutu przedawnienia. W myśl art. 118 k.c. w brzmieniu obowiązującym od dnia 9 lipca 2018 r., jeżeli przepis szczególny nie stanowi inaczej, termin przedawnienia wynosi sześć lat, a dla roszczeń o świadczenia okresowe oraz roszczeń związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej – trzy lata. Jednakże koniec terminu przedawnienia przypada na ostatni dzień roku kalendarzowego, chyba że termin przedawnienia jest krótszy niż dwa lata. W myśl art. 118 k.c. w brzmieniu sprzed wejścia w życie ustawa o zmianie ustawy - Kodeks cywilny oraz niektórych innych ustaw z dnia 13 kwietnia 2018 r. (Dz.U. z 2018 r. poz. 1104) termin przedawnienia wynosił dziesięć lat. Zgodnie z art. 5 ust. 1 ustawy z dnia 13 kwietnia 2018 r. o zmianie ustawy kodeks cywilny oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2018 r. poz. 1104) do roszczeń powstałych przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy i w tym dniu jeszcze nieprzedawnionych stosuje się od dnia wejścia w życie niniejszej ustawy przepisy ustawy zmienianej w art. 1, w brzmieniu nadanym niniejszą ustawą. Powyższe oznacza, że w niniejszej sprawie ma zastosowanie 6-letni termin przedawnienia.

Umowa kredytu została w niniejszej sprawie zawarta w dniu 24 kwietnia 2009 r. (k. 48), zaś skuteczne wypowiedzenie Umowy nastąpiło po 30-dniach od dnia doręczenia wypowiedzenia umowy, a więc wobec pozwanego R. G. (1) nastąpiło dnia 16 czerwca 2018 r . (wypowiedzenie doręczono dnia 17 maja 2018 r., k. 99v), zaś wobec pozwanego (...) Sp. z o.o. – dnia 17 czerwca 2018 r. (wypowiedzenie doręczono dnia 18 maja 2018 r., k. 103v). Z kolei pozew w niniejszej sprawie został wniesiony 19 sierpnia 2019 r. (data nadania przesyłki, k. 138).

Z tych względów zarzut strony pozwanej, dotyczący przedawnienia zgłoszonego przez powodowy bank roszczenia, należy uznać za niezasadny.

Odnosząc się z kolei do podnoszonych przez pozwanego R. G. (1) zarzutów dotyczących abuzywności postanowień umownych, w tym § 8 Umowy wyłączającym możliwość stosowania Umowy o kredycie konsumenckim, a także z uwagi na niewskazanie pozwanemu (konsumentowi) jak liczony jest (i z czego wynika) indeks DBPLN oraz na czym polega zmiana oprocentowania, a które to postanowienia zostały zawarte we wzorcu umownym, jako sprzeczne z dobrymi obyczajami oraz rażąco naruszają interes pozwanego R. G. (1) jako konsumenta, z uwagi na powoływanie się przez pozwanego R. G. (1) na posiadany przez niego w niniejszej sprawie status konsumenta, należało w pierwszej kolejności ustalić czy w dacie zawarcia spornej Umowy R. G. (1) był konsumentem.

Zgodnie z art. 22¹ k.c., konsumentem można być wyłącznie w zakresie czynności prawnych niezwiązanych bezpośrednio z własną działalnością gospodarczą lub zawodową. Decyduje więc brak związku danej czynności z wymienioną działalnością, a nie to, czy taka działalność jest w ogóle prowadzona przez osobę dokonującą czynności prawnej. Do uznania, że mamy do czynienia z konsumentem, wystarczy brak bezpośredniego związku czynności z działalnością gospodarczą lub zawodową; istnienie pośredniego związku nie wyklucza zatem uznania danej osoby za konsumenta (K. Osajda (red.), P. Miklaszewicz, Kodeks cywilny, Komentarz, wyd. 20, 2018, Legalis).

Mając na uwadze dowody przedłożone przez powoda w tym wydruk z CEIDG pozwanego R. G. (1) (k. 321), odpis pełny z KRS spółki (...) Sp. z o.o. (k. 322-331), odpis pełny z KRS spółki (...) sp. z o.o. (k. 332-336), odpis pełny z KRS spółki (...) sp. z o.o. (k. 337-341) oraz odpis pełny z KRS spółki (...) sp. z o.o. (k. 342-346) – w których to spółkach pozwany R. G. (2) pełnił funkcje Prezesa i których był udziałowcem Sąd uznał, iż w dacie zawarcia spornej umowy pozwany R. G. (1) nie posiadał statusu konsumenta.

Od 1990 r. prowadził bowiem działalność gospodarczą, był też udziałowcem i prezesem jednoosobowych zarządów spółek (...)" Sp. z o.o. z siedzibą w W., (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w W., spółki (...) sp. z o.o. z siedzibą w W., a także pozwanej spółki (...) sp. z o.o. z siedzibą w W.. Co istotne, spółki (...) sp. z o.o., (...) sp. z o.o. oraz (...) sp. z o.o. istniały już w chwili zawierania Umowy kredytu. Słusznie więc strona powodowa podnosi, że z uwagi na powyższe nie można uznać, by w dacie zawarcia Umowy pozwany R. G. (1) był konsumentem, zaś środki z kredytu przeznaczone były na aktywność związaną z prowadzoną działalnością czy funkcjonowaniem wymienionych spółek, której to okoliczności w toku niniejszego postępowania pozwany skutecznie nie zakwestionował. W ocenie Sądu, w okolicznościach niniejszej sprawy, nie można uznać za abuzywne postanowień § 1 ust. 8 w zw. z § 8 Umowy, w zakresie nie podlegania ww. Umowy rygorowi ustawy o Kredycie konsumenckim (k. 48).

Na marginesie należy jednak wskazać, że nawet przyjmując, iż pozwany R. G. (1) posiadał w dacie zawarcia umowy status konsumenta, to strona powodowa nie podołała wykazaniu abuzywności ww. postanowień Umowy, o czym szerzej w dalszej części uzasadnienia.

Zdaniem Sądu niedopuszczalne jest uproszczenie rozpoznania niniejszej sprawy poprzez odwołanie się tylko i wyłącznie do prejudycjalnego charakteru wyroków Sądu Ochrony Konkurencji i Konsumentów. Tym samym dotychczasowe orzecznictwo nie ma decydującego wpływu na interpretację sprawy, albowiem każdorazowo sąd obowiązany jest do dokonania całościowej oceny materiału dowodowego w celu ustalenia wiążącej strony treści stosunku prawnego. Jak stwierdził Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 19 grudnia 2003 r. (sygn. akt III CZP 95/03), kontrola dokonywana w trybie przepisów art. 479³⁶ -479⁴⁵ k.p.c. dotyczy nie analizy konkretnego stosunku zobowiązaniowego, lecz abstrakcyjnie rozumianej treści normatywnej wzorca umownego (niezależnie od tego nawet, czy znalazł on zastosowanie w następstwie zawarcia umowy), tj. na kontroli wzorca jako takiego, w oderwaniu od konkretnej umowy, której wzorzec dotyczy.

Sama treść Umowy kredytowej, z wyjątkiem postanowień odzwierciedlających dane zawarte we wniosku kredytowym, nie były indywidualnie uzgadniane, gdyż wynikały z przyjętego przez bank wzorca umowy, jednakże na kształt ostatecznie przyjętego wariantu tej umowy i w ogóle na decyzję o jej zawarciu decydujący wpływ miał pozwany R. G. (1), o czym w dalszej części uzasadnienia.

Zakres zastosowania przytoczonej regulacji art. 385¹ k.c. sprowadza się do umów zawieranych przez przedsiębiorców z konsumentami. Dotyczy on jedynie postanowień innych niż określające główne świadczenia stron, nieuzgodnionych z konsumentem indywidualnie. Ponadto przesłankami uznania postanowień umownych jest taka ich treść, która kształtuje prawa i obowiązki konsumenta w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając ich interesy. Należy, wobec tego zbadać sporną Umowę w aspekcie wszystkich powołanych przesłanek.

W odniesieniu do przesłanek sprzeczności postanowień z dobrymi obyczajami i rażącego naruszenia interesów konsumenta, a także naruszenia zasad współżycia społecznego Sąd uznał, że strona powodowa nie wykazała zajścia tychże przesłanek w niniejszym postępowaniu, co do żadnej ze spornych klauzul.

Jak podnosi się w doktrynie i orzecznictwie „dobre obyczaje” są w zasadzie odpowiednikiem „zasad współżycia społecznego”. Zgodnie z utrwaloną judykaturą do zasad tych zalicza się reguły postępowania niesprzeczne z etyką, moralnością, aprobowanymi społecznie zasadami. W rozumieniu art. 385¹ § 1 k.c. „działanie wbrew dobrym obyczajom” w zakresie kształtowania treści stosunku obligacyjnego wyraża się w tworzeniu przez partnera konsumenta takich klauzul umownych, które godzą w równowagę kontraktową tego stosunku, zaś „rażące naruszenie interesów konsumenta” oznacza nieusprawiedliwioną dysproporcję praw i obowiązków na jego niekorzyść w określonym stosunku zobowiązaniowym. Rażące naruszenie należy interpretować jako znaczne odbieganie przyjętego uregulowania od zasad uczciwego wyważenia praw i obowiązków. Naruszenie interesów konsumenta ma być niewątpliwe, bezsporne i nacechowane znacznym ujemnym ładunkiem (por. m. in. wyrok Sądu Najwyższego z 13 lipca 2005 r., sygn. I CK 832/04, Biul. SN 2005 nr 11).

Wskazane w tym przepisie formuły prawne, służą do oceny tego, czy standardowe klauzule umowne zawarte we wzorcu umownym przekraczają zakreślone przez ustawodawcę granice rzetelności kontraktowej twórcy wzorca w zakresie kształtowania praw i obowiązków konsumenta (por. wyrok Sądu Najwyższego z 13 lipca 2005 r., sygn. I CK 832/2004, Biul. SN 2005/11/13). Nie jest zatem wystarczające ustalenie nierównomiernego rozkładu praw i obowiązków stron umowy (sprzeczność z dobrymi obyczajami), lecz konieczne jest stwierdzenie prawnie relewantnego znaczenia tej nierównowagi (rażące naruszenie interesów konsumenta).

Zgodnie z art. 354 k.c. dłużnik powinien wykonywać zobowiązanie zgodnie z jego treścią i w sposób odpowiadający jego celowi społeczno-gospodarczemu oraz zasadom współżycia społecznego, a jeżeli istnieją w tym zakresie ustalone zwyczaje – także w odpowiadający tym zwyczajom.

Postanowienia Umowy wykluczają dowolność w zakresie zmiany oprocentowania. W § 13 Umowy wskazano jak oblicza się indeks DBPLN oraz kiedy ulega on zmianie (§ 13 Umowy, k. 50-50v). W Umowie jasno wskazano, że indeks DBPLN dla każdego miesiąca oblicza się jako średnią arytmetyczną stawek WIBOR 3M, obowiązujących w dniach roboczych w okresie liczonym od 26 dnia miesiąca, poprzedzającego miesiąc ostatni do 25 dnia miesiąca poprzedzającego zmianę. W przypadku, gdy 26 dzień miesiąca jest dniem wolnym od pracy, średnia stawek WIBOR 3M obliczana jest od najbliższego dnia roboczego następującego po tym dniu. W przypadku, gdy 25 dzień miesiąca jest dniem wolnym od pracy, średnia stawek WIBOR 3M obliczana jest do najbliższego dnia roboczego, poprzedzającego ten dzień. Indeks DBPLN obliczany jest do dwóch miejsc po przecinku (§ 13 ust. 2 Umowy). Indeks DBPLN ulega zmianie w okresach miesięcznych i obowiązuje od pierwszego dnia miesiąca, jeżeli wartość Indeksu jest różna od obowiązującej stawki Indeksu DBPLN o przynajmniej 0,1 punktu procentowego (§ 13 ust. 3 Umowy).

Powód w piśmie z 7 marca 2024 r. wyjaśnił nadto, że wysokość wskaźnika DBPLN wynosi 5,85%, a wysokość podwójnych odsetek umownych wynosi 20,80%, jednak z uwagi na ograniczenia zgodnie z § 1 ust. 4 Umowy, tak wskazana wysokość naliczanych odsetek z tytułu opóźnienia w żadnym czasie nie może przekroczyć odsetek maksymalnych określonych w art. 359 § 2¹ k.c., których wysokość nie może w stosunku rocznym przekraczać czterokrotności wysokości stopy kredytu lombardowego NBP. Z tego względu powód naliczał odsetki za opóźnienie (podwójne umowne) w wysokości 18,50% (k. 510v).

Wymienione postanowienia umowne są też, zdaniem Sądu, jasne i nie budzą wątpliwości. Tym samym nie można uznać – przyjmując, iż pozwany R. G. (1) posiadałby status konsumenta – że doszło do rażącego pokrzywdzenia jego interesów., a tym samym brak jest podstaw do stwierdzenia abuzywności kwestionowanych klauzul.

Mając powyższe na uwadze Sąd, w pkt I zasądził od (...) sp. z o.o. z siedzibą w W. na rzecz (...) Bank S.A. z siedzibą w W. kwotę 2.314.437,87 zł wraz z odsetkami:

a) od kwoty 2.027.619,60 zł – umownymi za opóźnienie w wysokości podwojonego oprocentowania umownego, przy czym oprocentowanie umowne wynosi sumę stałej marży 4,55% oraz wskaźnika DBPLN, a wysokość naliczanych odsetek z tytułu opóźnienia nie może przekroczyć odsetek maksymalnych, o których mowa w art. 359 § 2¹ k.c., których wysokość nie może w stosunku rocznym przekroczyć czterokrotności wysokości stopy kredytu lombardowego, liczonymi od dnia 2 sierpnia 2019 roku do dnia zapłaty,

b) od kwoty 58.476,63 (pięćdziesiąt osiem tysięcy czterysta siedemdziesiąt sześć i 63/100) złotych – ustawowymi za opóźnienie tj. w wysokości równiej sumie stopy referencyjnej NBP i 5,5% punktów procentowych, liczonymi od dnia 19 sierpnia 2019 roku do dnia zapłaty,

c) od kwoty 228.341,64 (dwieście dwadzieścia osiem tysięcy trzysta czterdzieści jeden i 64/100) złotych – ustawowymi za opóźnienie tj. w wysokości równiej sumie stopy referencyjnej NBP i 5,5% punktów procentowych, liczonymi od dnia 19 sierpnia 2019 roku do dnia zapłaty,

przy czym zapłata przez jednego z pozwanych całości lub części zasądzonego roszczenia zwalnia drugiego pozwanego z obowiązku zapłaty do wysokości zapłaconej kwoty, a odpowiedzialność pozwanej (...) sp. z o.o. z siedzibą w W. jest ograniczona do nieruchomości położonej w miejscowości B. dla której Sąd Rejonowy w Grodzisku Mazowieckim, IV Wydział Ksiąg Wieczystych prowadzi księgę wieczystą nr (...) do ustanowionej hipoteki zwykłej w kwocie 1.999.972,82 zł i hipoteki kaucyjnej do kwoty 1.399.980,97 zł, a w pozostałym zakresie oddalił powództwo w pkt II, to jest w zakresie pomięcia wskazanej w żądaniu pozwu wysokości oprocentowania w dacie sporządzania pozwu, jako żądanie nieuzasadnione z uwagi na wystarczające sprecyzowanie wysokości tego oprocentowania w żądaniu pozwu za cały wskazany okres oraz ograniczenia odpowiedzialności pozwanej spółki do wysokości ustanowionej hipoteki zwykłej w kwocie 1.999.972,82 złotych i hipoteki kaucyjnej do kwoty 1.399.980,97 złotych na wskazanej w żądaniu pozwu nieruchomości.

Zgodnie z art. 108 § 1 k.c. sąd rozstrzyga o kosztach w każdym orzeczeniu kończącym postępowanie w instancji. Podstawę rozstrzygnięcia o kosztach procesu w niniejszej sprawie stanowi przepis art. 98 § 1 k.p.c., zgodnie z którym strona przegrywająca sprawę obowiązana jest zwrócić przeciwnikowi na jego żądanie koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony (koszty procesu).

W niniejszej sprawie Sąd w myśl przepisu art. 108 § 1 zd. 2 k.p.c. rozstrzygnął jedynie o zasadach ponoszenia kosztów procesu. Zważywszy, że roszczenie powoda zostało uwzględnione niemal w całości Sąd ustalił, że pozwany przegrał proces w 100% i pozostawił rozliczenie kosztów postępowania referendarzowi sądowemu po uprawomocnieniu się niniejszego wyroku, o czym orzekł w punkcie III wyroku.

Mając na uwadze powyższe Sąd orzekł jak w wyroku.

Sędzia Ewa Ligoń-Krawczyk

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE