UZASADNIENIE

Powód (...) wystąpił przeciwko pozwanym M. W. i K. W. z roszczeniem o eksmisję z lokalu mieszkalnego położonego w K. przy ul. (...). Powód wniósł nadto o nieprzyznawanie pozwanym prawa do lokalu socjalnego i zasądzenie od nich zwrotu kosztów procesu.

W uzasadnieniu pozwu wskazano, że powód jest właścicielem lokalu socjalnego położonego w K. przy ul. (...). Powód zawarł umowę najmu powyższego lokalu w dniu 1 stycznia 2020 r. z pozwaną M. W.. Umowa zawarta została na czas określony do dnia 31 grudnia 2021 r. W lokalu powoda poza najemcą zamieszkuje pozwany K. W.. Pomimo upływu terminu, na jaki zawarta został umowa najmu pozwani nie opuścili lokalu i nie wydali go powodowi.

Wniosek o nieprzyznawanie pozwanym prawa do lokalu socjalnego powód uzasadnił tym, że w jego ocenie nie zachodzą przesłanki określone w art. 14 ustawy z dnia 21 czerwca 2001 r. o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego uprawniające do przyznania prawa do takiego lokalu.

Pozwana M. W. w odpowiedzi na pozew wniosła o oddalenie powództwa.

W uzasadnieniu pozwana podniosła, że jest osobą słabowidzącą, dlatego nie zauważyła, że umowa najmu lokalu socjalnego została z nią zawarta na okres jedynie dwóch lat. Po upływie tego okresu powód nie chciał zawrzeć z nią umowy na kolejny okres. Pozwana podkreśliła, że nie zalega z opłatami czynszowymi, a ponadto spłaca zadłużenie związane z poprzednim mieszkaniem na ul. (...) oraz że jest 63-letnią niesprawną osobą, a w wyniku eksmisji z lokalu objętego pozwem grozi jej bezdomność.

Pozwany K. W. nie złożył odpowiedzi na pozew i nie stawił się na wyznaczonej rozprawie.

Sąd ustalił, co następuje:

W dniu 1 stycznia 2020 r. powód (...), w imieniu którego działał (...)w K. zawarł z pozwaną M. W. umowę najmu lokalu socjalnego położonego w K. przy ul. (...). Lokal ma powierzchnię użytkową 18,16 m² i jest o znacznie obniżonym standardzie. Lokal położony jest na dwóch kondygnacjach budynku i składa się z jednego pokoju o powierzchni 8 m² i toalety - na klatce schodowej - położonych na niższej kondygnacji ( pierwszym piętrze ) oraz kuchni położonej na kolejnym piętrze – 27 stopni wyżej. Praktycznie do każdego z pomieszczeń: pokoju, toalety i kuchni wchodzi się z klatki schodowej. Przy czym do kuchni wchodzi się od razu ze stopnia schodów.

Umowa najmu została zawarta na czas oznaczony do 31 grudnia 2021 r.

W najętym lokalu socjalnym wraz z pozwaną zamieszkał i zamieszkuje jej syn pozwany K. W.. Pozwana sypia w kuchni, natomiast jej syn w pokoju.

Pozwana prawidłowo wywiązuje się z obowiązków najemcy. Nie posiada zaległości w opłatach czynszowych. W chwili zawarcia umowy czynsz został naliczony za 2 osoby i określony na kwotę 96,02 zł a obecnie wynosi około 144 zł.

( dowód: umowa najmu lokalu socjalnego z dnia 1.01-2020 r. k. 10 – 11 akt, oświadczenie pozwanej k. 9 akt, zeznania pozwanej k. 30v-31 akt )

Sporny lokal socjalny został przydzielony pozwanej po orzeczeniu eksmisji z poprzednio zajmowanego lokalu przy ul. (...) w K.. Przyczyną eksmisji były wówczas zaległości w płatności czynszu, spowodowane utratą zatrudnienia przez pozwaną. Zadłużenie wynikające z zaległości w opłatach mieszkaniowych związanych z poprzednim lokalem jest egzekwowane od pozwanej przez komornika sądowego, który dokonał zajęcia jej świadczenia emerytalnego. Komornik co miesiąc potrąca pozwanej kwotę 421,63 zł.

Pozwana M. W. ma 63 lata. Utrzymuje się z emerytury w wysokości 1.125,26 zł netto (1.699,88 zł brutto).

Jest osobą niepełnosprawną i potrzebuje pomocy i opieki osób trzecich. Nie widzi w ogóle na lewe oko z uwagi na uraz, którego doznała w przeszłości. Prawym okiem widzi słabo i widzenie ulega stopniowemu pogorszeniu. Ma problemy z czynnościami samoobsługowymi z uwagi na przebyte w 1994 r. złamanie kości łokciowej lewej ze zwichnięciem kości promieniowej lewej typu M., które wymagało zespolenia złamanej kości łokciowej lewej płytą i śrubami. Ma również problemy z poruszaniem się wynikające z urazu nogi, którego doznała wychodząc z kuchni na klatkę schodową w aktualnie zajmowanym lokalu socjalnym. Chodzi o kuli. Bez pomocy syna pozwana nie radziłaby sobie z codziennym funkcjonowaniem.

Pozwany K. W. ma 24 lata. Pracuje fizycznie jako glazurnik. Nie posiada żadnej umowy o pracę ani zlecenia. Pracodawca obiecuje mu, że zostanie zarejestrowany. Zarabia około 2.500 zł miesięczne. Ma na utrzymaniu syna na którego płaci alimenty po 600 zł miesięcznie i spłaca zaległości alimentacyjne. Wymaga leczenia operacyjnego z powodu torbiela zatokowego, któremu nie może się poddać z uwagi na brak ubezpieczenia zdrowotnego.

Pozwani nie posiadają tytułu prawnego do żadnego innego lokalu mieszkalnego.

( dowód: zeznania pozwanej M. W. k. 30v – 31 akt, karta informacyjna leczenia szpitalnego k. 24 akt, historia zdrowia i choroby w części dotyczącej porad ambulatoryjnych lub wizyt domowych lekarza okulisty k. 25 akt, zaświadczenie o wysokości emerytury k. 28 akt )

Pismem z dnia 13 września 2023 r. powód wezwał pozwaną M. W. do dobrowolnego wydania przedmiotowego lokalu w terminie 14 dni pod rygorem skierowania sprawy na drogę postępowania sądowego. Wezwanie do wydania lokalu zostało doręczone pozwanej w dniu 20 września 2023 r. Pozwana złożyła wniosek o zawarcie kolejnej umowy najmu spornego lokalu socjalnego. Powód odmówił uwzględnienia wniosku.

( dowód: wezwanie do wydania lokalu ze zwrotnym potwierdzeniem odbioru przesyłki poleconej k. 8 – 8v akt )

Sąd zważył, co następuje:

Stan faktyczny w niniejszej sprawie w zakresie uzyskania i utraty przez pozwanych tytułu prawnego do lokalu socjalnego Sąd ustalił w oparciu o dokumenty przedłożone przez powoda.

Sytuację zdrowotną i finansową pozwanej M. W. Sąd ustalił w oparciu o zeznania złożone przez pozwaną M. W. na rozprawie w dniu 15 lutego 2024 r. i na podstawie dokumentów przez nią przedłożonych i powołanych wyżej.

Autentyczność i prawdziwość dowodów z dokumentów nie była kwestionowana przez strony postępowania. Sąd również nie znalazł podstaw, aby odmówić im wiarygodności.

Za wiarygodne i prawdziwe Sąd uznał również zeznania pozwanej. Zostały one potwierdzone uznanymi za wiarygodne dokumentami. Ponadto w ocenie Sądu zeznania te były spójne, szczere i spontaniczne.

Stan faktyczny był zatem w niniejszej sprawie bezsporny. Pozwani nie kwestionowali, że łącząca ich z powodem umowa najmu lokalu socjalnego wygasła z uwagi na upływ czasu, na jaki została zawarta i że aktualnie zajmują lokal socjalny bez tytułu prawnego.

W świetle dokonanych w toku postępowania ustaleń Sąd uznał jednak, że roszczenie powoda jest nadużyciem prawa i jako takie nie korzysta z ochrony prawnej.

Zgodnie z art. 5 k.c. nie można czynić ze swego prawa użytku, który by był sprzeczny ze społeczno-gospodarczym przeznaczeniem tego prawa lub z zasadami współżycia społecznego. Takie działanie lub zaniechanie uprawnionego nie jest uważane za wykonywanie prawa i nie korzysta z ochrony.

Przede wszystkim wskazać należy, że sporny lokal mieszkalny nie spełnia ustawowych wymogów lokalu socjalnego. Zgodnie z art. 22 ustawy o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego z dnia 21 czerwca 2001 r. (tekst jednolity Dz.U. z 2023 r. poz. 725) Umową najmu socjalnego lokalu jest umowa najmu lokalu nadającego się do zamieszkania ze względu na wyposażenie i stan techniczny, którego powierzchnia pokoi przypadająca na członka gospodarstwa domowego najemcy nie może być mniejsza niż 5 m² , a w przypadku jednoosobowego gospodarstwa domowego 10 m², przy czym lokal ten może być o obniżonym standardzie.

Sporny lokal posiada jeden pokój o powierzchni zaledwie 8 m² zamiast wymaganych ustawą co najmniej 10 m². Prawo do lokalu socjalnego zostało przyznane pozwanej w wyroku nakazującym eksmisję z poprzedniego mieszkania. Sąd zgodnie z ustawą nakazał wstrzymanie eksmisji do czasu złożenia przez (...) oferty zawarcia umowy najmu lokalu socjalnego. W wyniku tego wyroku powód zawarł z pozwaną umowę najmu spornego lokalu, jako lokalu socjalnego, mimo, że lokal nie spełniał ustawowych wymogów takiego lokalu dla dwóch osób. Razem z pozwaną zamieszkał w lokalu jej syn K. W.. Fakt ten był znany powodowi ponieważ w umowie opłaty za odpady komunalne, zimną wodę i ścieki zostały naliczone za 2 osoby. Nadużył więc swojego prawa wykorzystując niewiedzę i przymusowe położenie pozwanych pozostających z orzeczoną eksmisją.

W chwili obecnej ponownie nadużywa swojego prawa występując z roszczeniem o eksmisję.

Podstawą faktyczną roszczenia powoda jest obecnie wyłącznie upływ terminu na który została zawarta umowa najmu lokalu socjalnego.

Zgodnie z art. 23 ust. 1 ustawy o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego z dnia 21 czerwca 2001 r. (tekst ujednolicony Dz.U. z 2023 r. poz. 725) umowę najmu socjalnego lokalu zawiera się na czas oznaczony. Zgodnie natomiast z ust. 3 zd. 1 przytoczonego przepisu umowę najmu socjalnego lokalu można po upływie oznaczonego w niej czasu przedłużyć na następny okres, jeżeli najemca nadal znajduje się w sytuacji uzasadniającej zawarcie takiej umowy.

W ocenie Sądu pozwani znajdują się nadal w sytuacji uzasadniającej zawarcie umowy najmu socjalnego lokalu.

Nie posiadają żadnego innego lokalu mieszkalnego i mają niezaspokojone potrzeby mieszkaniowe. Zgodnie z § 6 ust. 4 uchwały nr XXII/217/20 z dnia 14 grudnia 2020 r. Rady Miejskiej w K. niezaspokojone potrzeby mieszkaniowe mają osoby które zamieszkują w lokalu, który zgodnie z jego podstawową funkcją nie może służyć do zaspokojenia potrzeb mieszkaniowych. Jak wyżej wskazano sporny lokal nie spełnia wymogów lokalu socjalnego dla dwóch osób. Zgodnie z § 5 tej uchwały są to „trudne warunki mieszkaniowe” kwalifikujące wnioskodawcę do ich poprawy.

Pozwani prawidłowo wykonują obowiązki najemców. Płacą wszystkie należne opłaty i czynsz zgodnie z umową i nie posiadają z tego tytułu żadnych zaległości.

Pozwana jest osobą w podeszłym wieku i niepełnosprawną. Ma 63 lata. Wykazała dokumentami, że nie widzi na oko lewe a na prawo bardzo słabo. Dodatkowo ma problemy z poruszaniem się i samoobsługą z uwagi na przebyte operacje lewego łokcia i kończyny dolnej. Chodzi o kuli. Wymaga pomocy osób trzecich. Opiekę nad nią sprawuje głównie syn K. W..

Dochody pozwanych są bardzo niskie i na granicy dochodu uprawniającego do otrzymania lokalu od powoda lokalu mieszkalnego czy to socjalnego czy na czas nieoznaczony. Pozwana otrzymuje emeryturę w kwocie 1.125,26 zł miesięcznie. Jest to jedyny stały dochód rodziny. Pozwany K. W. nie ma stałej pracy, pracuje dorywczo oczekując na stałe zatrudnienie przez osobę u której pracuje. Zarabia około 2.500 zł miesięcznie a więc znacznie poniżej minimalnego wynagrodzenia, które obecnie wynosi 4.242 zł brutto. Z tego płaci alimenty na syna w kwocie 600 zł miesięcznie i spłaca zaległości alimentacyjne. Jego dochód nie jest jednak stały i pewny z uwagi na brak umownego uregulowania świadczenia tej pracy i to pomimo starań pozwanego.

W przypadku zatem nawet uwzględniania powództwa, Sąd mając na uwadze dotychczasowy sposób korzystania z lokalu oraz sytuację materialną i rodzinną pozwanych orzekłby, że pozwanym przysługiwałoby prawo do lokalu socjalnego na podstawie art. 14 ust. 3 ustawy o ochronie praw lokatorów (…).

Na marginesie wskazać należy, że oddalając powództwo Sąd krytycznie ocenił decyzję powoda nie uwzględniającą wniosku pozwanej o zawarcie umowy najmu spornego lokalu socjalnego na dalszy okres czasu, z tego powodu, że posiada nieuregulowane zobowiązania wobec powoda z tytułu najmu poprzedniego lokalu mieszkalnego. W ocenie Sądu decyzja taka przeczy zasadom praworządności i stanowi niejako podwójne „karanie” za to samo. Z uwagi na zaległości czynszowe dotyczące poprzedniego lokalu mieszkalnego, umowa najmu została wypowiedziana a Sąd orzekł eksmisję z tamtego lokalu. Pozwana spłaca przez cały czas zaległy czynsz. Odmowa zatem zawarcia kolejnej umowy najmu spornego lokalu socjalnego z powodu zaległości czynszowych dotyczących innego lokalu i zaległości, które pozwana systematycznie spłaca w drodze egzekucji komorniczej jest nieakceptowalne.

Wskazać należy, że Sąd miał na uwadze fakt, że co do zasady art. 5 k.c. nie może prowadzić do unicestwienia roszczenia windykacyjnego. Sąd miał na uwadze, że prawo własności jest prawem chronionym konstytucyjnie i nie można co do zasady pozbawiać właściciela prawa własności. Istotą prawa cywilnego jest strzeżenie praw podmiotowych, a zatem wszelkie rozstrzygnięcia prowadzące do redukcji lub unicestwienia tych praw wymagają ostrożności i wnikliwości, a zastosowanie art. 5 k.c. pozostaje w nierozłącznym związku z całokształtem okoliczności danej sprawy.

Ale Sąd miał również na uwadze fakt, że właścicielem lokalu jest Gmina a spór dotyczy lokalu socjalnego. Gmina ma obowiązek chronić swoich mieszkańców, wspierać osoby starsze, niepełnosprawne, zaspokajać potrzeby mieszkaniowe tych którzy tej pomocy potrzebują, pomagać gdy mają przejściowe kłopoty i przeciwdziałać bezdomności. Wynika to z przepisu art. 4 ust. 2 ustawy o ochronie praw lokatorów (….). Zgodnie z treścią tego przepisu gmina na zasadach i w wypadkach przewidzianych w ustawie zapewnia lokale w ramach najmu socjalnego i lokale zamienne, a także zaspokaja potrzeby mieszkaniowe gospodarstw domowych o niskich dochodach. W przepisie tym ustawodawca określił zatem kategorie osób, które posiadają prawo do najmu lokalu mieszkalnego z gminnego zasobu, a osobami takimi są osoby: niemające zaspokojonych potrzeb mieszkaniowych, mieszkające na terenie gminy, posiadające niskie dochody.

Lokale socjalne są właśnie formą pomocy publicznej dla osób, których sytuacja materialna nie pozwala na zabezpieczenie potrzeb mieszkaniowych we własnym zakresie. Pozwani ewidentnie należą do tej kategorii osób: nie mają zaspokojonych potrzeb mieszkaniowych, posiadają niskie dochody i nie mają możliwości wynajęcia lokalu mieszkalnego na wolnym rynku.

Stosowanie klauzul generalnych ma na celu zapobieganie skutkom wyroku, które mogłyby zostać ocenione jako niemoralne, rozmijające się z poczuciem sprawiedliwości (por. wyrok SN z 9 grudnia 2009 r., IV CSK 290/09).

Uwzględnienie powództwa w okolicznościach niniejszej sprawy przeczyłoby zasadom praworządności i zasadom moralnym funkcjonującym w społeczeństwie. W ocenie Sądu orzeczenie eksmisji ze spornego lokalu socjalnego, który nawet nie spełnia wymogów tego lokalu, byłoby krzywdzące, nie etyczne i nieakceptowalne w świetle powszechnego poczucia sprawiedliwości.

Z tego względu, Sąd uznał w okolicznościach niniejszej sprawy, że roszczenie powoda stanowi nadużycie prawa i z tego powodu oddalił je na podstawie art. 5 k.c.

Na marginesie wskazać należy, że oddalenie powództwa nie pozbawia właściciela przysługującego mu prawa podmiotowego. W razie zmiany okoliczności roszczenie powoda może być skutecznie dochodzone. Skutkiem bowiem wyroku oddalającego powództwo windykacyjne na podstawie art. 5 k.c. jest to, że jest on pozbawiony prawomocności materialnej a zarzut ma charakter dylatoryjny.

Z uwagi na to, że pozwany K. W. nie złożył odpowiedzi na pozew i nie stawił się na wyznaczonej rozprawie, Sad wydał wobec niego wyrok zaoczny.

Sędzia Halina Maliszewska

WYROK ZAOCZNY

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE