UZASADNIENIE

Pozwem z 13 grudnia 2023 roku powód (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w W. wniósł o zasądzenie od pozwanej D. Z. kwoty 5 141,01 złotych wraz z odsetkami umownymi w wysokości odsetek maksymalnych za opóźnienie od kwoty 2 824,42 zł od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty oraz odsetkami ustawowymi za opóźnienie od kwoty 775,20 zł i 1 541,39 zł od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty. Powód domagał się również zasądzenia kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych (k. 4-6). Motywując swoje stanowisko powód wskazał, że pozwana zawarła z pożyczkodawcą: Centrum (...) spółką z ograniczoną odpowiedzialnością umowę pożyczki nr (...) z dnia 12 grudnia 2019 roku. Pożyczkodawca udostępnił pozwanej kwotę 2200 złotych, zaś pozwana zobowiązała się do zwrotu kapitału, prowizji i odsetek kapitałowych. Łączna kwota do zapłaty przez pożyczkobiorcę wynosiła 2 821,90 zł. Powód wskazał, że pożyczka została zawarta na odległość. Powód wskazał również, że pożyczka nie została spłacona w terminie. W związku z tym, twierdzi powód, pozwana wystąpiła do (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością o udzielenie pożyczki przeznaczonej na spłatę poprzedniego zobowiązania. W konsekwencji zawarta miała zostać pomiędzy (...) spółką z o.o. a pozwaną umowa pożyczki nr (...) w dniu 15 stycznia 2020 roku. W ramach zawartej umowy (...) spółka z o.o. miała spłacić zobowiązanie pozwanej wobec Centrum (...) spółki z o.o. w całości. Według powoda pozwana nie wywiązała się z zobowiązania wynikającego z umowy zawartej z (...) spółką z o.o., na mocy której była zobowiązana do zapłaty kwoty 3 618,22 zł do dnia 14 lutego 2020 roku, na którą składała się kwota udzielonej pożyczki powiększona o prowizję umowną i oprocentowanie. Powód zaznaczył, że pierwotny wierzyciel zbył na podstawie umowy cesji wierzytelności przysługującą względem pozwanego wierzytelność na rzecz M. O. z siedzibą w Estonii. Ten podmiot z kolei zbył wierzytelność na rzecz powoda. Powód podał, że na żądaną kwotę składają się kapitał pożyczki w wysokości 2 824,42 złotych, 775,20 złotych tytułem prowizji, 1 541,39 złotych tytułem niespłaconych skapitalizowanych odsetek za opóźnienie od kwoty pożyczki oraz prowizji od dnia następującego po dniu wymagalności pożyczki do dnia 3 października 2023 roku.

W odpowiedzi na pozew pozwana oświadczyła, że miała tylko jedną pożyczkę w Centrum Rozwiązań Kredytowych, którą spłaciła, a także zaprzeczyła jakoby występowała do (...) spółka z o.o. o przyznanie jej pożyczki na spłatę poprzedniego zobowiązania w Centrum Rozwiązań Kredytowych. Pozwana oświadczyła też, że nie otrzymała wezwania do zapłaty (k. 56). Pozwana w piśmie procesowym z dnia 3 czerwca 2024 roku wskazała, że Centrum Rozwiązań Kredytowych pozwem w sprawie X C 802/23 prowadzonej przed Sądem Rejonowym w Toruniu pozwało ją o spłatę należności z dnia 12 listopada 2019 roku. Pozwana wskazała, że w dniach 21 września 2023 roku, 28 grudnia 2023 roku, 15 kwietnia 2024 roku, 22 kwietnia 2024 roku i 30 kwietnia 2024 roku wpłaciła na konto Centrum Rozwiązań Kredytowych kwotę 7150 złotych.

Powód w piśmie procesowym z dnia 24 czerwca 2024 roku podniósł, że potwierdzenia przelewów załączone przez pozwaną nie dotyczą pożyczki objętej pozwem, lecz dotyczą zobowiązania objętego postępowaniem o sygn. akt X C 802/23 upr prowadzonego przez Sąd Rejonowy w Toruniu. Podał także, że pozwana wystąpiła do (...) spółki z o.o. o udzielenie pożyczki celowej i w związku z wnioskiem o pożyczkę w dniu 15 stycznia 2020 roku została zawarta pomiędzy (...) spółką z o.o. i pozwaną umowa pożyczki nr (...).

Do zamknięcia rozprawy stanowiska stron nie uległy zmianie.

Sąd Rejonowy ustalił następujący stan faktyczny:

12 grudnia 2019 roku została zawarta umowa pożyczki nr (...) pomiędzy Centrum (...) spółką z ograniczoną odpowiedzialnością w W. a pozwaną D. Z.. Na mocy tej umowy pozwanej wypłacono w dniu 12 grudnia 2019 roku kwotę 2200 złotych. Całkowita kwota pożyczki i zarazem całkowita kwota do zapłaty wynosiła 2 821,90 zł, prowizja wyniosła 603,90 zł, oprocentowanie wynosiło 18,00 zł. Roczna stopa oprocentowania pożyczki wynosiła 10%. Termin spłaty pożyczki to 11 stycznia 2020 roku. Zgodnie z punktem 4 umowy w załączeniu do umowy pożyczkobiorcy miała został przesłana ramowa umowa pożyczki nr (...) w formie pliku (...) możliwego do zapisania w systemie komputerowym pożyczkobiorcy. Zgodnie z punktem 5 umowy, zapisy ramowej umowy pożyczki miały mieć zastosowanie do umowy pożyczki, w tym w szczególności w zakresie zasad i terminu spłaty pożyczki, w tym w szczególności kolejności zaliczania wpłat na poczet należności pożyczkodawcy, prawa pożyczkobiorcy do otrzymania w każdym czasie harmonogramu spłaty pożyczki, informacji o kosztach, które pożyczkobiorca zobowiązany jest ponieść w związku z umową pożyczki, rocznej stopy oprocentowania przeterminowanego oraz warunki jej zmiany, skutków braku płatności, terminu, sposobu i skutków odstąpienia pożyczkobiorcy od umowy pożyczki, prawa pożyczkobiorcy do spłaty pożyczki przed terminem, informacji o warunkach wypowiedzenia umowy, wskazania organu nadzoru właściwego w sprawach ochrony konsumentów. Zgodnie z punktem 6 umowy, opłaty związane z nieterminową spłatą udzielonej pożyczki oraz innych kosztów określa ramowa umowa pożyczki (załącznik – Tabela Opłat) zawarta przez pożyczkobiorcę z pożyczkodawcą. Zgodnie z punktem 7 umowy, załącznik do umowy pożyczki stanowił także wzór oświadczenia o odstąpieniu od umowy pożyczki, jak również formularz informacyjny dotyczący pożyczki. W sprawach nieuregulowanych w umowie zastosowania miały znaleźć zapisy ramowej umowy pożyczki (punkt 8 umowy).

Dowód: bezsporne, a nadto wydruk umowy pożyczki z dnia 12 grudnia 2019 r. nr (...)– k. 17, potwierdzenie przelewu – k. 30, przesłuchanie pozwanej D. Z. na rozprawie w dniu 15 lipca 2024 roku – k. 81v, znacznik czasowy 00:21:40 do 00:39:53, wydruk rachunku bankowego pozwanej – k. 71

D. Z. przyporządkowano identyfikator odpowiadający numerowi PESEL (...).

Dowód: informacja dotycząca logowania – k. 30v

15 stycznia 2020 roku został sporządzony wydruk umowy pożyczki o numerze: (...) pomiędzy (...) spółką z ograniczoną odpowiedzialnością w W. a D. Z..

Na mocy tej umowy kwota wypłacona miała wynosić 2824,42 złotych. Całkowita kwota pożyczki i zarazem całkowita kwota do zapłaty wynosić miała 3 622,72 zł, prowizja wynosić miała 155,04 zł, oprocentowanie 23,10 zł. Roczna stopa oprocentowania pożyczki wynosiła 10%. Termin spłaty pożyczki to 14 lutego 2020 roku. Pożyczka miała być spłacona w dwóch ratach: pierwsza w wysokości 620,16 zł do dnia 15 stycznia 2020 roku, a druga w wysokości 3002,56 zł do dnia 14 lutego 2020 roku. Zgodnie z punktem 2 wydruku umowy pożyczki, kwota pożyczki miała nastąpić na rachunek bankowy należący do Centrum (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością. Zgodnie z punktem 4 umowy w załączeniu do umowy pożyczkobiorcy miała został przesłana ramowa umowa pożyczki nr (...) w formie pliku (...) możliwego do zapisania w systemie komputerowym pożyczkobiorcy. Zgodnie z punktem 5, zapisy ramowej umowy pożyczki miały mieć zastosowanie do umowy pożyczki, w tym w szczególności w zakresie zasad i terminu spłaty pożyczki, w tym w szczególności kolejności zaliczania wpłat na poczet należności pożyczkodawcy, prawa pożyczkobiorcy do otrzymania w każdym czasie harmonogramu spłaty pożyczki, informacji o kosztach, które pożyczkobiorca zobowiązany jest ponieść w związku z umową pożyczki, rocznej stopy oprocentowania przeterminowanego oraz warunki jej zmiany, skutków braku płatności, terminu, sposobu i skutków odstąpienia pożyczkobiorcy od umowy pożyczki, prawa pożyczkobiorcy do spłaty pożyczki przed terminem, informacji o warunkach wypowiedzenia umowy, wskazania organu nadzoru właściwego w sprawach ochrony konsumentów. Zgodnie z punktem 6 umowy, opłaty związane z nieterminową spłatą udzielonej pożyczki oraz innych kosztów określa ramowa umowa pożyczki (załącznik – Tabela Opłat) zawarta przez pożyczkobiorcę z pożyczkodawcą. Zgodnie z punktem 7 umowy, załącznik do umowy pożyczki stanowił także wzór oświadczenia o odstąpieniu od umowy pożyczki, jak również formularz informacyjny dotyczący pożyczki. Zgodnie z punktem 8, w sprawach nieuregulowanych w umowie zastosowania miały znaleźć zapisy ramowej umowy pożyczki. Wydruk ten nie został opatrzony podpisem żadnej ze stron lub innym zwyczajowo przyjętym sposobem weryfikacji stron (przelew weryfikacyjny, rozmowa autoryzacyjna itp.).

Dowód: wydruk umowy pożyczki z 15 stycznia 2020 roku – k. 28v-29

W dniu 9 października 2019 roku, sporządzony został wydruk ramowej umowy pożyczki, z którego treści wynika, że Centrum (...) spółka z o.o. w W. reprezentowana przez pośrednika (...) z siedzibą w Zjednoczonych Emiratach Arabskich zawarła z pozwaną D. Z. wskazaną umowę ramową pożyczki określającą zasady udzielania pożyczek oraz pożyczek refinansujących. Tego samego dnia, tj. 9 października 2019 roku sporządzony został wydruk ramowej umowy pożyczki, z którego treści wynika, że (...) spółka z o.o. w W. reprezentowana przez pośrednika (...) z siedzibą w Zjednoczonych Emiratach Arabskich zawarła z pozwaną D. Z. wskazaną umowę ramową pożyczki określającą zasady udzielania pożyczek oraz pożyczek refinansujących. Obie umowy ramowe są tożsamej treści, z tą różnicą, że w przypadku wydruku umowy ramowej zawartej z Centrum (...) spółką z o.o. w poszczególnych częściach umowy jest mowa o tym podmiocie, natomiast w przypadku wydruku umowy ramowej zawartej z (...) spółką z o.o. umowa wskazuje w tych samych miejscach ten właśnie podmiot. Warunkiem udzielenia pożyczki zgodnie z § 3 każdej z umów ramowych jest zarejestrowanie się przez pożyczkobiorcę na stronie internetowej freezl.pl (tak definicja strony internetowej w § 1 pkt 1 ppkt 31 umów ramowych), dokonanie przez pożyczkobiorcę przelewu potwierdzającego rejestrację, złożenie wniosku o udzielenie pożyczki zaakceptowanego przez pożyczkodawcę oraz przejście przez pożyczkobiorcę weryfikacji. Zgodnie z § 8 pkt 1 i § 1 pkt 1 ppkt 4 umów ramowych, wniosek o udzielenie pierwszej pożyczki zarejestrowany pożyczkobiorcy może złożyć wyłącznie za pośrednictwem formularza internetowego udostępnionego pożyczkobiorcom na stronie internetowej pożyczkodawcy. Wniosek o udzielenie kolejnej pożyczki pożyczkobiorca może złożyć przez formularz internetowy, jak również wysyłając wiadomość tekstową (SMS) na numer telefonu podany na stronie internetowej pożyczkodawcy lub dzwoniąc na numer infolinii podany na stronie internetowej pożyczkodawcy (§ 10 pkt 3 umów ramowych). Zgodnie z § 14 pkt 1 umów ramowych, pożyczkodawca dopuszcza udzielenie pożyczkobiorcy pożyczki refinansującej zobowiązania u innych pożyczkodawców wymienionych na stronie internetowej pośrednika. W ramach pożyczki refinansującej pożyczkodawca spłaca zobowiązanie wobec pożyczkodawcy, względem którego pożyczkobiorca ma zobowiązanie. Zgodnie z § 14 pkt 2 umów ramowych, niezwłocznie po złożeniu przez pożyczkobiorcę wniosku o udzielenie pożyczki refinansującej na podstawie danych zawartych we wniosku, pożyczkodawca działając za pośrednictwem pośrednika przedstawia pożyczkobiorcy ofertę spłaty pożyczki refinansującej. Zgodnie z § 14 pkt 8 umów ramowych, w przypadku gdy pożyczkobiorca nie dokona spłaty pożyczki refinansującej lub jej części, pożyczkodawca jest uprawniony do naliczania odsetek za opóźnienie w wysokości maksymalnych odsetek za opóźnienie (§ 14 pkt 8 umów ramowych w zw. z § 15 pkt 2). Żadna z umów ramowych nie zawiera informacji o tym jakie umowy stanowi integralną część.

Dowód: wydruk umowy ramowej pożyczki z Centrum (...) spółką z o.o. z 9.10.2019 r. – k. 13-16v, wydruk umowy ramowej pożyczki z (...) spółką z o.o. z 9.10.2019 r. – k. 23-26

(...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością, jak i (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością ustanowiły regulaminy świadczenia usług drogą elektroniczną, lecz postanowienia tych regulaminów pokrywają się w przeważającej mierze z postanowieniami umów ramowych.

Dowód: wydruk regulaminu świadczenia usług drogą elektroniczną przez Centrum (...) sp. z o.o. – k. 9-12v, wydruk regulaminu świadczenia usług drogą elektroniczną przez (...) sp. z o.o.– k. 18v-22

14 grudnia 2022 roku (...) sp. z o.o. w W. zawarła z M. O. w T. umowę cesji, mocą której M. O. nabyła pakiet wierzytelności. W wyciągu z listy wierzytelności pod pozycją 97614 wymieniona była wierzytelność w kwocie 2824,42 złote z tytułu pożyczki o numerze (...) zaciągniętej 15 stycznia 2020 roku, przez D. Z.. Wyciąg wymieniał również numer PESEL pozwanej.

Dowód: odpis umowy cesji wraz z wyciągiem z listy dłużników – k. 31-35

8 lutego 2023 roku M. O. w T. zbyła na rzecz powoda (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w W. pakiet wierzytelności. W wyciągu z listy wierzytelności pod pozycją 97614 wymieniona była wierzytelność w kwocie 2824,42 złote z tytułu pożyczki o numerze (...) zaciągniętej 15 stycznia 2020 roku, przez D. Z.. Wyciąg wymieniał również numer PESEL pozwanej.

Dowód: odpis umowy cesji wraz z wyciągiem z listy dłużników – k. 36-40

(...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością pismem z dnia 16 marca 2020 roku wezwał pozwaną do zapłaty kwoty 3 670,84 zł. Powód pismem z dnia 13 listopada 2023 roku zawiadomił pozwaną o przelewie wierzytelności i wezwał ją do zapłaty kwoty 5 603,21 złotych z tytułu przedmiotowej umowy. Wezwania pozostały bezskuteczne.

Dowód: kopia wezwania do zapłaty z dnia 16 marca 2020 r. – k. 29v, kopia wezwania do zapłaty z dnia 13 listopada 2023 r. z potwierdzeniem nadania – k. 40v-41

W dniu 23 czerwca 2024 roku działająca w imieniu Centrum (...) spółki z o.o. prezes zarządu A. S. wydała oświadczenie, w którym potwierdziła w imieniu reprezentowanej spółki, że na poczet spłaty pożyczki D. Z. wpłynęła wpłata w wysokości 2 824,42 zł w dniu 15 stycznia 2020 roku z konta spółki (...) spółki z o.o.

Dowód: kopia pisma z dnia 23.06.2024 r. – k. 86

Z informacji wynikających z rejestru przedsiębiorców Krajowego Rejestru Sądowego Centrum (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w W. oraz (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w W. wynika, że w każdej z tych spółek jedynymi wspólnikami w przeszłości były (...) oraz (...) Ltd – każdy z tych podmiotów dysponował w każdej ze spółek 50 udziałami o łącznej wartości po 2500 zł, a następnie w każdej ze spółek doszło do zwiększenia kapitału zakładowego z 5000 złotych do 200 000 złotych. Wraz ze zwiększeniem kapitału zakładowego jedynym wspólnikiem w obu spółkach stał się (...) Ltd, który dysponował 4000 udziałami o łącznej wartości 200 000 złotych. Następnie udziały należące do (...) Ltd zmieniły właścicieli i obecnie w każdej ze spółek są inny wspólnicy – w (...) spółce z o.o. jest nim S. C., który stał się posiadaczem wszystkich udziałów spółki w wyniku nabycia ich od (...) Ltd, który z kolei nabył je od (...) Ltd. Z kolei w Centrum (...) spółce z o.o., (...) Ltd wyzbył się swoich udziałów na rzecz (...) Ltd, który z kolei zbył udziały na rzecz (...) Ltd – aktualnego jedynego wspólnika spółki.

Dowód: odpis pełny z Krajowego Rejestru Sądowego Centrum (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w W. oraz (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w W. – dostępne w rejestrze publicznym na stronie internetowej https://wyszukiwarka-krs.ms.gov.pl

Sąd Rejonowy zważył, co następuje:

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie dokumentów zgromadzonych w aktach sprawy, uznając je za wiarygodne w całości. Sąd uznał za wiarygodne także zeznania pozwanej D. Z., aczkolwiek w przeważającej części nie były one przydatne dla ustalenia stanu faktycznego. Pozwana potwierdziła zawarcie umowy pożyczki z dnia 19 grudnia 2019 roku, a także opisała swój aktualny stan majątkowy i rodzinny. Okoliczności dotyczące sytuacji osobistej pozwanej były jednak irrelewantne dla rozstrzygnięcia sprawy w sytuacji, w której powództwo podlegało oddaleniu. Sąd nie uznał za przydatne dla rozstrzygnięcia sprawy także w przeważającej mierze wydruków z rachunku bankowego pozwanej. W części (k. 71) potwierdzają one otrzymanie przez pozwaną kwoty 2200 złotych od Centrum Rozwiązań Kredytowych, lecz operacje wskazujące na spłatę pożyczki zawierają informację o spłacie na rzecz Centrum Rozwiązań Kredytowych w W., zaś powód dochodził roszczenia wynikającego z umowy pożyczki refinansującej zawartej z (...) spółką z ograniczoną odpowiedzialnością w W..

Wobec stanowiska pozwanej, to na stronie powodowej ciążył obowiązek udowodnienia, że strony zawarły umowę pożyczki refinansowanej, że została ona wykonana przez pierwotnego pożyczkodawcę, a nadto wykazania roszczenia co do wysokości. Tymczasem dowody przedstawione przez powoda nie wykazały w sposób dostateczny by dochodzona pozwem wierzytelność w ogóle istniała. Również zeznania pozwanej złożone na rozprawie w dniu 15 lipca 2024 roku wskazują, że nie składała ona wniosku o zawarcie umowy pożyczki refinansującej.

Zgodnie z art. 720 § 1 k.c., przez umowę pożyczki dający pożyczkę zobowiązuje się przenieść na własność biorącego określoną ilość pieniędzy albo rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku, a biorący zobowiązuje się zwrócić tę samą ilość pieniędzy albo tę samą ilość rzeczy tego samego gatunku i tej samej jakości. Ustawa z 12 maja 2011 roku o kredycie konsumenckim (dalej: u.k.k.) stanowi w art. 3 ust. 1 i ust. 2 pkt 1, iż przez umowę o kredyt konsumencki rozumie się umowę o kredyt w wysokości nie większej niż 255 550 zł albo równowartość tej kwoty w walucie innej niż waluta polska, który kredytodawca w zakresie swojej działalności udziela lub daje przyrzeczenie udzielenia konsumentowi. Za umowę o kredyt konsumencki uważa się w szczególności umowę pożyczki.

Na wstępie należy podkreślić, że fakt, iż umowa nie została ona zawarta w formie pisemnej nie powoduje, że nie jest ona ważna. Do ważności umowy pożyczki zawartej w drodze elektronicznej nie jest bowiem wymagana forma pisemna, co wynika z treści przepisu art. 29 ust. 1 u.k.k., zgodnie z którym umowa o kredyt konsumencki powinna być zawarta w formie pisemnej, chyba że odrębne przepisy przewidują inną szczególną formę. Z przepisu tego nie wynika zatem, aby forma pisemna została zastrzeżona pod rygorem nieważności, a zatem należało przyjąć, że zastrzeżenie formy pisemnej, zgodnie z przepisem art. 73 § 1 k.c., zostało zastrzeżone jedynie pod rygorem dowodowym.

Innymi słowy, brak podpisów stron pod wydrukiem umowy pożyczki zawartej na odległość, nie świadczy o nieważności bądź nieistnieniu takiej umowy. Jednakże w takim wypadku to na pożyczkodawcy, czy też – jak w niniejszej sprawie – jego następcy, spoczywa ciężar wykazania, że do zawarcia przedmiotowej umowy faktycznie doszło.

Powód nie sprostał temu wymaganiu. Wśród materiałów złożonych w sprawie nie ma bowiem jakichkolwiek śladów aktywności pozwanej świadczących o tym, że w dniu 15 stycznia 2020 roku D. Z. wyraziła wolę przystąpienia do umowy pożyczki refinansowanej na warunkach określonych przez powoda. Brak np. złożonego przez pozwanego wniosku o pożyczkę, wyrażonych zgód czy potwierdzeń, indywidualnej autoryzacji automatycznego oświadczenia.

Za taki dowód nie mógł zdaniem Sądu zostać uznany wydruk pisma z 23 czerwca 2024, w którym działająca w imieniu Centrum (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w W. prezes zarządu A. S. wydała oświadczenie, w którym potwierdziła w imieniu reprezentowanej spółki, że na poczet spłaty pożyczki D. Z. wpłynęła wpłata w wysokości 2 824,42 zł w dniu 15 stycznia 2020 roku z konta spółki (...) spółki z o.o. (...) to żadną miarą nie potwierdza woli zawarcia umowy pożyczki przez pozwaną, ani tego, że składała wniosek o udzielenie jej pożyczki refinansującej. W świetle stanowiska pozwanej konsekwentnie zaprzeczającej złożeniu wniosku o refinansowanie pożyczki udzielonej przez Centrum (...) spółkę z o.o. nie można na podstawie tego dokumentu przyjąć, że umowa z (...) spółka z o.o. została zawarta.

Podobnie, fakt, że pożyczkodawca dysponował danymi personalnymi pożyczkobiorcy, nie świadczył o tym, że pozwana do spornej umowy przystąpiła. Nie można bowiem tracić z pola widzenia, że umowa została zawarta z udziałem pośrednika, który dysponował już danymi pozwanej na użytek refinansowanej umowy pożyczki. Rola pośrednika kredytowego mogła być wykorzystana do transferu tych danych oraz procesu rzekomego refinansowania pożyczki.

Podsumowując, stwierdzić należało, że zaproponowany przez powoda materiał dowodowy, w świetle stanowiska pozwanej, która przeczyła zawarciu umowy pożyczki refinansującej, nie pozwalał przyjąć, że do zawarcia spornej umowy w ogóle doszło.

W dalszej kolejności stwierdzić należało, że nawet gdyby założyć, że pozwana faktycznie zawarła z poprzednikiem powoda umowę pożyczki refinansowanej, z której powód wywodzi swoje roszczenie, to i tak umowę tę uznać należałoby za nieważną, jako zmierzającą do obejścia przepisów ustawy o kredycie konsumenckim (art. 58 § 1 k.c.).

W spornej umowie powód nie wskazał jakie zobowiązanie zaciągnięte przez pozwaną miało być spłacone poprzez pożyczkę refinansującą. W punkcie 2 umowy wskazano jedynie, że zgodnie z dyspozycją pożyczkobiorcy wypłata kwoty pożyczki miała nastąpić na rachunek bankowy należący do Centrum (...) sp. z o.o. Z tego postanowienia zawartego w umowie pożyczki refinansującej można mniemać, iż dotyczyło to pożyczki zawartej z Centrum (...) sp. z o.o., ale brak jest jakichkolwiek innych danych dotyczących tej umowy. Powód dołączył dokumenty przedstawiające warunki umowy refinansowanej, lecz z umowy pożyczki refinansującej nie da się wywnioskować, że właśnie pożyczka zaciągnięta przez pozwaną w związku z umową zawartą w dniu 12 grudnia 2019 roku była spłacona pożyczką refinansującą.

Oprócz tego zarówno umowa pożyczki refinansującej, jak i umowa pożyczki refinansowanej odwołują się do ramowej umowy pożyczki, ale żadna z ramowych umów pożyczki nie zawiera żadnych odniesień do którejkolwiek z umów pożyczek, których wydruki zostały załączone do pozwu. Na samym końcu obydwu umów ramowych pożyczki wskazano, że stanowią one załączniki stanowiące integralną część umowy, lecz umowa ta nie została wymieniona. Nie wiadomo zatem czy właśnie te ramowe umowy odnoszą się do umów pożyczek załączonych do pozwu. Podobnie rzecz ma się z regulaminami świadczenia usług elektronicznych – w żadnej z umów pożyczek nie znajduje się jakiekolwiek odwołanie do wspomnianych regulaminów, a jedynie do ramowej umowy pożyczki.

Zgodnie z art. 36b u.k.k., w przypadku odroczenia spłaty zadłużenia wynikającego z umowy o kredyt konsumencki w okresie 120 dni od dnia wypłaty tego kredytu całkowitą kwotę kredytu dla celów ustalenia maksymalnej wysokości pozaodsetkowych kosztów kredytu, o której mowa w art. 36a, stanowi kwota udzielonego i wypłaconego kredytu, którego spłata została następnie odroczona, zaś do pozaodsetkowych kosztów kredytu dolicza się wszystkie koszty i opłaty, które kredytobiorca jest obowiązany ponieść w związku z odroczeniem spłaty kredytu, naliczone w okresie 120 dni od dnia wypłaty kredytu. Analogicznie uregulowane zostały zasady udzielania kolejnego kredytu konsumentowi, który nie dokonał pełnej spłaty kredytu w art. 36c u.k.k. Celem przedmiotowych regulacji jest zapobieżenie omijaniu limitów kosztów pozaodsetkowych w razie udzielenia kredytów na krótkie okresy i pobierania wysokich opłat za ich przedłużanie.

Za umowę zmierzającą do obejścia prawa w rozumieniu art. 58 § 1 k.c. uznaje się takie czynności, które nie są wprost zakazane i ich treść nie zawiera elementów sprzecznych z ustawą, ale zmierzają do wywołania rezultatu, któremu miała zapobiec obchodzona norma.

Raz jeszcze w tym miejscu podkreślić należy, że powód nie dostarczył materiału dowodowego pozwalającego przyjąć, że pozwana zawarła z poprzednikiem powoda jakąkolwiek umowę pożyczki refinansującej. Zakładając jednak dla potrzeb niniejszych rozważań, że doszło do zawarcia przez pozwaną dwóch umów pożyczki refinansującej, których wydruki dołączono do pozwu, to umowa pożyczki refinansującej stanowiłaby umowę sprzeczną z art. 36c u.k.k. Zgodnie z art. 36c u.k.k., w przypadku udzielenia przez kredytodawcę lub podmiot z nim powiązany konsumentowi, który nie dokonał pełnej spłaty kredytu, kolejnych kredytów w okresie 120 dni od dnia wypłaty pierwszego z kredytów:

1) całkowitą kwotę kredytu, dla celów ustalenia maksymalnej wysokości pozaodsetkowych kosztów kredytu, o której mowa w art. 36a, stanowi kwota pierwszego z kredytów;

2) pozaodsetkowe koszty kredytu obejmują sumę pozaodsetkowych kosztów wszystkich kredytów udzielonych w tym okresie.

Należy przy tym zaznaczyć, że przepis art. 36c u.k.k. w wyniku nowelizacji, która weszła w życie w dniu 18 grudnia 2022 roku znajduje zastosowanie także w przypadku udzielenia przez podmiot powiązany z kredytodawcą pożyczki konsumentowi, który nie dokonał pełnej spłaty kredytu, kolejnych kredytów w okresie 120 dni od dnia wypłaty pierwszego z kredytów. Przepis art. 36c u.k.k. w brzmieniu obowiązującym w dacie zawarcia spornej umowy pożyczki refinansującej nie przewidywał limitowania kosztów pozaodsetkowych w razie udzielenia pożyczki przez podmiot powiązany z kredytodawcą. Niemniej jednak w ocenie Sądu ewentualne udzielenie pożyczki refinansującej przez (...) spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością w celu spłaty pożyczki udzielonej pozwanej przez Centrum (...) spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością miało na celu obejście przepisów art. 36a-36c u.k.k. Należy zauważyć, że pierwsza z umów pożyczki, zawarta w dniu 12 grudnia 2019 roku została zawarta na okres 30 dni. Udostępniona pozwanej kwota wynosiła 2 200 zł, wobec czego maksymalne pozaodsetkowe koszty kredytu obliczone na podstawie wzoru wskazanego w art. 36a u.k.k. w brzmieniu obowiązującym w dacie zawarcia umowy wynosiły ok. 604 zł. Prowizja w umowie pożyczki z dnia 12 grudnia 2019 roku wynosiła 603,90 zł, a zatem stanowiła równowartość maksymalnych pozaodsetkowych kosztów kredytu. Umowa pożyczki refinansującej z dnia 15 stycznia 2020 roku (a zatem miała być zawarta czwartego dnia po upływie terminu na spłatę pożyczki z 12 grudnia 2019 roku) natomiast przewiduje kwotę pożyczki w wysokości 2 824,42 zł oraz prowizję w wysokości 155,04 zł. Gdyby pożyczki refinansującej udzielała Centrum (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością, nie mogłaby dochodzić dodatkowych pozaodsetkowych kosztów udzielenia pożyczki, bowiem byłoby to sprzeczne z art. 36c u.k.k. Zastosowany przez Centrum (...) spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością oraz (...) spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością mechanizm służył obejściu ograniczenia pozaodsetkowych kosztów kredytu konsumenckiego.

Art. 5 pkt 3a u.k.k. zawiera definicję podmiotu powiązanego – definicja ta znalazła się w ustawie o kredycie konsumenckim także od dnia 18 grudnia 2022 roku w związku z nowelizacją ustawy. Podmiotem powiązanym jest podmiot powiązany w rozumieniu przepisów rozporządzenia Komisji (WE) nr 1126/2008 z dnia 3 listopada 2008 r. przyjmującego określone międzynarodowe standardy rachunkowości zgodnie z rozporządzeniem (WE) nr 1606/2002 Parlamentu Europejskiego i Rady (Dz. Urz. UE L 320 z 29.11.2008, str. 1, z późn. zm.( 4 )). Z kolei zgodnie z definicją podmiotu powiązanego zawartą w powołanym w ustawie o kredycie konsumenckim rozporządzeniu Komisji nr 1126/2008 z dnia 3 listopada 2008 r., podmiot powiązany jest osobą lub jednostką związaną z jednostką, która sporządza sprawozdanie finansowe (w niniejszym standardzie nazywaną "jednostką sprawozdawczą").

a) Osoba lub bliski członek rodziny tej osoby jest związany z jednostką sprawozdawczą, jeżeli ta osoba:

(i) sprawuje kontrolę lub współkontrolę nad jednostką sprawozdawczą;

(ii) ma znaczący wpływ na jednostkę sprawozdawczą; lub

( (...)) jest członkiem kluczowego personelu kierowniczego jednostki sprawozdawczej lub jej jednostki dominującej.

b) Jednostka jest związana z jednostką sprawozdawczą, jeżeli spełniony jest jeden z poniższych warunków:

(i) Jednostka i jednostka sprawozdawcza są członkami tej samej grupy (co oznacza, że każda jednostka dominująca, zależna i współzależna jest związana z pozostałymi jednostkami).

(ii) Jedna jednostka jest jednostką stowarzyszoną lub wspólnym przedsięwzięciem innej jednostki (lub jednostką stowarzyszoną lub wspólnym przedsięwzięciem członka grupy, której członkiem jest ta inna jednostka).

( (...)) Obydwie jednostki są wspólnymi przedsięwzięciami tego samego trzeciego podmiotu.

(iv) Jedna jednostka jest wspólnym przedsięwzięciem trzeciej jednostki, a dana inna jednostka jest jednostką stowarzyszoną trzeciej jednostki).

(v) Jednostka jest programem świadczeń po okresie zatrudnienia na rzecz pracowników jednostki sprawozdawczej lub jednostki związanej z jednostką sprawozdawczą. Jeżeli jednostka sprawozdawcza jest sama w sobie takim programem, sponsorujący pracodawcy są również związani z jednostką sprawozdawczą.

(vi) Jednostka jest kontrolowana lub wspólnie kontrolowana przez osobę określoną w pkt a).

(vii) Osoba określona w pkt a) ppkt (i) ma znaczący wpływ na jednostkę lub jest członkiem kluczowego personelu kierowniczego jednostki (lub jednostki dominującej tej jednostki).

(viii) Jednostka lub dowolny członek grupy, której jednostka jest częścią, świadczy usługi kluczowego personelu kierowniczego na rzecz jednostki sprawozdawczej lub jej jednostki dominującej.

Jak już wskazywano wcześniej, wspólnikami obu podmiotów - Centrum (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością oraz (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością były w przeszłości te same podmioty. Oprócz tego w dacie zawierania wspomnianych umów obydwa podmioty miały tę samą siedzibę, korzystały z identycznych wzorów umów pożyczek, regulaminów, umów ramowych pożyczek, pośrednika oraz strony internetowej. Wszystkie te okoliczności w ocenie sądu świadczą o tym, że w rzeczywistości mimo pozornie dwóch różnych podmiotów, pożyczek udzielał konsumentom, w tym również pozwanej, ten sam pożyczkodawca. Ocenę tę wzmacnia także decyzja Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów z dnia 29 grudnia 2023 roku nr (...) (dostępna na stronie internetowej Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów: https://decyzje.uokik.gov.pl/bp/dec_prez. (...)?editDocument&act=Decyzja). W decyzji tej wskazano, że Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów – uznaje za praktykę naruszającą zbiorowe interesy konsumentów działania

przedsiębiorców:

1. (...) Sp. z o.o. z siedzibą w W.,

2. (...) Sp. z o.o. z siedzibą w W.,

3. Centrum (...) Sp. z o.o. z siedzibą w W.,

polegające na udzielaniu naprzemiennie przez (...) Sp. z o.o., (...) Sp. z o.o. oraz Centrum (...) Sp. z o.o., za pośrednictwem przedsiębiorcy T. L. z siedzibą w Zjednoczonych Emiratach Arabskich (wcześniej prowadzącą działalność pod firmą: (...) z siedzibą w Zjednoczonych Emiratach Arabskich), konsumentom, którzy nie dokonali pełnej spłaty pożyczki, kolejnych pożyczek gotówkowych na spłatę poprzedniej pożyczki w okresie 120 dni od dnia wypłaty pierwszej z pożyczek oraz pobieraniu z tego tytułu przez ww. przedsiębiorców od konsumentów prowizji bez uwzględnienia ograniczeń wysokości pozaodsetkowych kosztów kredytu określonych w ustawie z dnia 12 maja 2011 r. o kredycie konsumenckim (Dz. U. z 2023 r. poz. 1028 ze. zm.)

- co stanowi obejście art. 36c w związku z art. 36a ustawy o kredycie konsumenckim oraz godzi w zbiorowe interesy konsumentów, a tym samym stanowi praktykę naruszającą zbiorowe interesy konsumentów, o której mowa w art. 24 ust. 1 i ust. 2 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów i nakazuje zaniechanie jej stosowania.

W uzasadnieniu decyzji podano m.in., że „mechanizm działania P. oraz instytucji pożyczkowych: S. G., (...) i (...), oparty jest na udzielaniu pożyczek naprzemiennie, co pozwalało im na ustalaniu pozaodsetkowych kosztów kredytu na poziomie dużo wyższym, niż w sytuacji gdyby zawierali osobno, kolejne umowy, ponieważ wtedy byliby zobligowani do uwzględniania limitów określonych w art. 36c ustawy o kredycie konsumenckim. Zwrócić bowiem należy uwagę, że z brzmienia tego przepisu wynika, że dotyczy on sytuacji, w której pierwszego, jak i wszystkich kolejnych kredytów udzielał ten sam kredytodawca temu samemu konsumentowi. Natomiast w analizowanej sprawie, kolejnych pożyczek udzielali temu samemu konsumentowi na zmianę różni Pożyczkodawcy powiązani ze sobą. Naprzemienne refinansowanie pożyczek pozwalało Pożyczkodawcom każdorazowo na ustalanie kosztów (prowizji) w wysokości wyższej, niż gdyby ten sam Pożyczkodawca udzielał kolejnej pożyczki na spłatę poprzednio udzielonej temu samemu konsumentowi stosownie do reżimu przewidzianego przez u.k.k. Podkreślenia wymaga, że prowizja była ustalana na poziomie maksymalnych pozaodsetkowych kosztów kredytu obliczonych według wzoru wskazanego w art. 36a ust. 1 ustawy o kredycie konsumenckim, a kryterium, które decydowało o przyjęciu lub odrzuceniu wniosku o pożyczkę był status bieżącej relacji z klientem, tzn. w przypadku istnienia otwartej relacji pożyczkowej z danym klientem – dany Pożyczkodawca nie przyjmował wniosku o pożyczkę refinansującą, a wniosek o tę pożyczkę kierowany był przez P. do innego Pożyczkodawcy, z którym współpracował w ramach umowy o świadczenie usług pośrednictwa finansowego. (…) między Pożyczkodawcami i P. istniały powiązania kapitałowo – osobowe. Te ostatnie dotyczyły trzech kluczowych osób kierujących lub zarządzających działalnością Spółek” (por. uzasadnienie decyzji Prezesa UOKiK motyw 91 i następne str. 41-44).

W ocenie Sądu powyższe okoliczności świadczą jednoznacznie o tym, że mechanizm refinansowania pożyczki wykorzystywany był w realiach niniejszej sprawy do obejścia przepisów chroniących konsumentów oraz obciążania ich kosztami przewyższającymi wartości dopuszczone przez ustawodawcę. Refinansowanie służyć miało naliczeniu kolejnej prowizji. Taki mechanizm tylko udaje refinansowanie pożyczki, będąc w istocie sposobem „rolowania” długów i tworzenia spirali zadłużenia konsumenta.

Powód żądał kapitału pożyczki 2 824,42 złotych, prowizji umownej wraz z odsetkami umownymi w kwocie 775,20 złotych, a także 1 541,39 złotych tytułem niespłaconych skapitalizowanych odsetek za opóźnienie, ale w świetle powyższych okoliczności, należało uznać, że całość zobowiązania jest bezwzględnie nienależna.

Umowy adhezyjne kształtowały pozycję konsumenta rażąco niekorzystnie z uwagi na całkowity brak ekwiwalentności świadczeń. Tymczasem europejski standard ochrony konsumenta, znajdujące bezpośrednie zastosowanie w sprawie postanowienia dyrektywy 93/13/EWG stanowczo sprzeciwiają się takiemu mechanizmowi. Powód nie wykazał, że zastosowany mechanizm był indywidualnie wyjaśniony konsumentowi, zrozumiały, konsument świadomie przystąpił do rzeczonej umowy. Z perspektywy pożyczkobiorcy nie było żadnych racjonalnych i ekonomicznie uzasadnionych podstaw do zawarcia umowy pożyczki refinansowanej na warunkach przedstawionych przez powoda. Brak dowodu, że wyraził zgodę na zawarcie rzeczonej umowy.

W świetle poczynionych uwag nie było potrzeby szerszego odnoszenia się do kwestii dotyczących ważności umów cesji, z których powód wywodził swoje roszczenie. Godzi się jednak zasygnalizować, że Sąd co do zasady nie znalazł podstaw, aby kwestionować ważność zawartych umów cesji wierzytelności. Powód przedstawił odpisy przedmiotowych umów wraz z wyciągami z załączników i tym samym w sposób dostateczny wykazał fakt ich zawarcia. Powyższe rozważania pozostają jednak bez wpływu na treść rozstrzygnięcia, bowiem dla skutecznego nabycia wierzytelności w drodze cesji konieczne jest istnienie przelewanej wierzytelności. Tego zaś, o czym wcześniej była mowa, powód nie zdołał wykazać.

Podobnie w związku z poczynionymi uwagami nie było potrzeby szerzej odnosić się do twierdzeń pozwanej jakoby spłaciła ona pożyczkę refinansowaną, otrzymaną w związku z zawarciem umowy pożyczki z dnia 12 grudnia 2019 roku z Centrum (...) spółką z ograniczoną odpowiedzialnością. W tym kontekście warto jednak poczynić uwagę, że pozwana nie wykazała, że spłaciła właśnie tę pożyczkę. Pozwana wskazała w piśmie procesowym z dnia 3 czerwca 2024 roku, że wpłaciła na konto Centrum Rozwiązań Kredytowych łącznie kwotę 7150 złotych. Oprócz tego pozwana przyznała, że w Sądzie Rejonowym w Toruniu prowadzone było pod sygnaturą X C 802/23 inne postępowanie z powództwa tego właśnie podmiotu w związku z inną zaciągniętą przez pozwaną pożyczką. Pozwana nie wykazała, że spłaciła pożyczkę zaciągniętą w dniu 12 grudnia 2019 roku, zaś powód zaprzeczył, że przelewy dotyczyły pożyczki udzielonej w dniu 12 grudnia 2019 roku wskazując, że spłata dotyczyła zobowiązania objętego postępowaniem o sygn. akt X C 802/23 upr. W tytułach przelewów wychodzących z rachunku bankowego pozwanej nie wskazano na poczet jakiej umowy pożyczki dokonywane były spłaty. Finalnie nie miało to jednak znaczenia, bowiem powód nie dochodził roszczenia wynikającego z umowy pożyczki z dnia 12 grudnia 2019 roku, tylko z umowy pożyczki refinansującej z dnia 15 stycznia 2020 roku. Powód nie zdołał natomiast wykazać, że taka umowa w ogóle została przez pozwaną z (...) spółką z ograniczoną odpowiedzialnością zawarta. Gdyby natomiast została zawarta, to wpłaty na rzecz Centrum (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością na poczet umowy pożyczki z dnia 12 grudnia 2019 roku były irrelewantne dla rozstrzygnięcia sprawy, bowiem pożyczka byłaby już dawno spłacona na skutek jej refinansowania.

Z tych względów, Sąd, mając na uwadze zasadę rozkładu ciężaru dowodu wyrażoną w art. 6 k.c. oraz przywołane wyżej przepisy prawa oddalił powództwo w całości o czym orzeczono w punkcie I wyroku.

O kosztach procesu Sąd orzekł w punkcie II wyroku na podstawie art. 98 § 1 k.p.c. zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik procesu. Powód przegrał proces w całości, wobec czego zobowiązany był do zwrotu poniesionych przez pozwaną kosztów procesu. Niemniej jednak pozwana nie poniosła w przedmiotowym postępowaniu kosztów, w związku z tym Sąd nie zasądził na jej rzecz żadnej kwoty. Sąd orzekł jedynie, że kosztami procesu obciąża powoda, natomiast wszystkie koszty procesu w instancji zostały już przez powoda poniesione.

Przewodniczący:	asesor sądowy Paweł Kamiński
Protokolant:	starszy sekretarz sądowy Karolina Kotowska

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE