UZASADNIENIE WYROKU

z 29 lutego 2024 r. (k. 174)

Pismem z 15.09.2018 r. (koperta k. 8) skierowanym pierwotnie do Sądu Rejonowego dla Warszawy – Woli, następnie postanowieniem z 09.02.2020 r. (k. 77) przekazanym do Sądu Okręgowego w Warszawie J. F. domagał się zasądzenia na jego rzecz od Skarbu Państwa – Prezesa Sądu Okręgowego w Opolu kwoty 225.000 zł tytułem odszkodowania ewentualnie zadośćuczynienia na podstawie art. 417 §1 k.p.c., za uniemożliwienie powodowi wniesienia środka odwoławczego od postanowienia Sądu Okręgowego w Opolu z 29.01.2013 r. oddalającego jego skargę na przewlekłość. (pismo k. 1 – 7, 14 – 15, 38 – 40, 48 – 49, 68, 88)

Powód wskazywał, że sędziowie rozpoznający jego sprawę nie dopełnili obowiązków i przekroczyli uprawnienia jako funkcjonariusze publiczni poprzez bezczynność w toku postępowania, działanie na szkodę interesu prywatnego, naruszyli zasady etyki zawodowej, uchybili godności urzędu oraz sądu, ich zachowanie było nieempatyczne, niestaranne i nieobiektywne. Powód w swojej ocenie zasadnie złożył skargę na przewlekłość postępowania sądowego w okresie od 09.08.2012 r. do 30.11.2012 r., przy czym sędzia referent tej sprawy w ocenie powoda dążył do zaniechania i utajnienia procesu. Ponadto w ocenie powoda bezzasadnie obciążono go opłatą w wysokości 100 zł uiszczoną na konto NBP o/o w O.. Powód upatrywał w działaniach Sądu Okręgowego w Opolu naruszenia art. 239 §1 k.k. Wysokość żądania powód obliczył jako sumę kwot po 75.000 zł w stosunku do każdego z trzech sędziów biorących udział w rozpoznawaniu jego skargi na przewlekłość. W dalszych pismach procesowych powód wskazywał na przesłanki do zasądzenia na jego rzecz zadanej kwoty jako zadośćuczynienia za naruszenie jego dóbr osobistych tj. art. 445 k.c. w zw. z art. 24 k.c.

W odpowiedzi na pozew Skarb Państwa - Prezes Sądu Okręgowego w Opolu wnosił o oddalenie powództwa w całości oraz o zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego kosztów postępowania (odpowiedź na pozew k. 111 – 125)

Pozwany zaprzeczał bezprawności działań sędziów związanych z wydaniem postanowienia z 29.01.2013 r., wskazywał na niewykazanie przesłanek odpowiedzialności sędziów stosownie do rozkładu ciężaru dowodu w rozumieniu art. 6 k.c. w zw. z art. 417¹ §2 k.p.c. Na rozprawie 6 lutego 2024r. (k. 169) pozwany cofnął wniosek o zasądzenie kosztów procesu.

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

Powód pismem datowanym na 30.11.2012 r. wniósł do Sądu Okręgowego w Opolu skargę na przewlekłość w sprawie I C 452/12 w postępowaniu zainicjowanym jego pozwem z 09.08.2012 r. W skardze powód żądał przyznania mu od Skarbu Państwa kwoty 20.100 zł. (skarga na przewlekłość postępowania k. 4 – 4v, 116).

Pismem z 10 grudnia 2012 r. skarżący został wezwany do usunięcia braków fiskalnych skargi poprzez uiszczenie opłaty od skargi w kwocie 100 zł na rachunek Sądu Okręgowego w Opolu (wezwanie k. 5), ponieważ nie uzyskał zwolnienia od kosztów sądowych w całości a jedynie w zakresie opłaty od pozwu (postanowienie z 27.08.2012 r. sygn. akt I C 452/12 k. 117). Powód uiścił opłatę od skargi (bezsporne).

Postanowieniem z 29.01.2013 r. sygn. akt II S 63/12 Sąd Okręgowy w Opolu w składzie trzyosobowym oddalił skargę powoda, uznając że nie nastąpiła przewlekłość w sprawie. Sąd szczegółowo w uzasadnieniu opisał przebieg czynności podejmowanych w sprawie wywołanej pozwem powoda. (postanowienie z uzasadnieniem k. 6 – 7v, 116-122).

Powód nie zgadzając się z powyższym rozstrzygnięciem wnosił zażalenia do Sądu Okręgowego w Opolu, które zostały odrzucone postanowieniami z 28.02.2013 r. oraz 20.05.2013 r. Ponadto powód został poinformowany o braku środka zaskarżenia na postanowienie z 29.01.2013 r. (postanowienia wraz z korespondencją sądową k. 123 – 125).

Powyższy stan faktyczny Sąd Okręgowy ustalił na podstawie dokumentów zgromadzonych w aktach sprawy których autentyczności nie kwestionowała żadna ze stron. Sąd Okręgowy również nie znalazł podstaw do odmówienia im mocy dowodowej.

Sąd Okręgowy zważył co następuje:

Roszczenie jako niewykazane podlegało oddaleniu w całości.

Stan faktyczny pomiędzy stronami był niesporny, strony różniły się w ocenie prawidłowości i legalności działań ustalonych w postępowaniu wywołanym skargą na przewlekłość z 30.11.2012 r.

Na gruncie odpowiedzialności ustanowionej przepisem art. 417 § 1 k.c. w pierwszej kolejności konieczne jest ustalenie działania (zaniechania), z którego, jak twierdzi poszkodowany, wynikła szkoda oraz dokonanie oceny jego bezprawności, następnie ustalenie czy wystąpiła szkoda i jakiego rodzaju i dopiero po stwierdzeniu, że obie te przesłanki zachodzą, możliwe jest zbadanie istnienia między nimi normalnego związku przyczynowego" (zob. wyr. SA w Szczecinie z 27.6.2013 r., I ACa 174/13, Legalis; wyr. SA w Katowicach z 23.5.2014 r., I ACa 795/12, Legalis).

Wyrażona w art. 6 k.c. zasada odnosząca się do rozkładu ciężaru dowodowego ma zastosowanie również do spraw o odszkodowanie od władzy publicznej. To osoba dochodząca odszkodowania musi więc wykazać, że zachowanie władzy publicznej było bezprawne, że wystąpiła szkoda określonego rodzaju i rozmiarów oraz że zachodzi normalny związek przyczynowy pomiędzy tym zachowaniem a wystąpieniem szkody. Jedynie w przypadku dochodzenia zadośćuczynienia z powodu naruszenia dóbr osobistych poszkodowany nie musi wykazywać, że działanie sprawcy było bezprawne. Artykuł 24 § 1 k.c. wprowadza bowiem domniemanie bezprawności zachowania osoby naruszającej dobra osobiste innego podmiotu. Pokrzywdzony musi natomiast wykazać, że jego dobra osobiste rzeczywiście zostały naruszone (zob. uzasadnienie wyroku Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu z 25.9.2013 r., I ACa 944/13, Legalis). Z kolei art. 417² k.c. ma charakter specjalny w stosunku do art. 417, jak i art. 417¹ k.c., który reguluje odpowiedzialność odszkodowawczą za zgodne z prawem wykonywanie władzy publicznej. Istota jego przejawia się w odmiennościach dotyczących przesłanek odpowiedzialności odszkodowawczej, takich jak brak wymogu bezprawności, zakres i rodzaj szkód, za które można domagać się odszkodowania, a także w specyficzne podejście do związku przyczynowego. Zamiast wymogu bezprawności pojawia się natomiast wymóg, by za przyznaniem odszkodowania przemawiały względy słuszności, które w dorobku orzecznictwa przyjmuje się jako sytuacje gdy szkoda nastąpiła w wyniku działań podejmowanych w interesie ogółu. W uchwale SN(PSIC) z 15.2.1971 r. (III CZP 33/70, OSNCP 1971, Nr 4, poz. 59) Sąd Najwyższy zajął stanowisko, że dla oceny, czy zasady słuszności (zasady współżycia społecznego) uzasadniają w konkretnej sprawie przyznanie stosownego odszkodowania, nie bez znaczenia jest również zachowanie się samego poszkodowanego. Nie sposób bowiem obciążać Państwa jako podmiotu mienia ogólnonarodowego i tym samym rozkładać na społeczeństwo ciężaru szkody, jakiej doznał obywatel, który nie chce się podporządkować normom postępowania określonym przez przepisy prawa i zasady współżycia społecznego.

W przedmiotowej sprawie powód wskazywał na bezprawność działań Sądu Okręgowego ze względu na nieprawidłowe orzeczenie dotyczącej jego skargi na przewlekłości postępowania w sprawie I C 452/12, a następnie pozbawienie go możliwości złożenia środka zaskarżenia. Niemniej w ocenie Sądu Okręgowego w Warszawie działania składu orzekającego były prawidłowe – samo niezadowolenie z prędkości rozpoznawania jego sprawy czy też przekonanie powoda o zasadności jego skargi nie może stanowić podstawy do jej uwzględnienia. Powód nie wykazał także aby ustalenia Sądu Okręgowego co do przebiegu sprawy I C 452/12 i czynności podejmowanych w jej toku poczynione w uzasadnieniu skarżonego postanowienia były nieprawdziwe – jedynie ogólnie zaprzeczył opisanej przez Sąd sekwencji zdarzeń, co nie można zostać uznane za spełnienia wymogów udowodnienia a rozumieniu art. 6 k.c. Podkreślić wypadnie, iż rozstrzygnięcie zapadło w prawidłowym składzie przez uprawniony do tego ustawowo organ, jest prawomocne i nie było wzruszone przez powoda nadzwyczajnym środkiem zaskarżenia w związku z czym Sąd nie jest uprawniony do weryfikacji jego poprawności.

Na marginesie wypadnie zauważyć, że Sąd Okręgowy w Opolu w sposób prawidłowy i skrupulatny przeanalizował akta sprawy, w której powód zarzucił przewlekłość oraz w sposób spójny i logiczny wyjaśnił podstawy swojej decyzji. Nie sposób na gruncie rozważań poczynionych przez Sąd Okręgowy w Opolu dojść do odmiennych wniosków niż zaprezentowane w uzasadnieniu postanowienia z 29.01.2013 r. Prawidłowo także, wobec brzmienia art. 17 u.k.s.c. w dacie rozpoznawania skargi wezwał powoda do uiszczenia opłaty w kwocie 100 zł, biorąc pod uwagę, że został on zwolniony od kosztów sądowych jedynie w zakresie opłaty od pozwu. Fakt zaś, że rachunek bankowy Sądu jest prowadzony przez NBP wynika z §12 ust. 2 Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z 19 grudnia 2012 r. w sprawie szczegółowych zasad prowadzenia gospodarki finansowej i działalności inwestycyjnej sądów powszechnych (t.j. Dz. U. z 2021 r. poz. 1575). Rachunek dochodów budżetowych, na który wpłacane są opłaty sądowe nie jest oprocentowany. Nie sposób zatem uznać za zasadne któregokolwiek z twierdzeń powoda dotyczących nieprawidłowości żądania uiszczenia opłaty od skargi.

J. F. zarzucał bezprawność działań Sądu Okręgowego w odrzuceniu jego zażalenia na postanowienie z 29.01.2013 r. jednak i w tym aspekcie Sąd Okręgowy nie znalazł podstawy do uwzględnienia stanowiska powoda.

Przepisy ustawy z dnia 17 czerwca 2004 r. o skardze na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki (Dz. U. Nr 179, poz. 1843) przewidują jednoinstancyjny tryb rozpoznawania takiej skargi. Innymi słowy, przepisy tej ustawy, autonomicznie regulując zasady i tryb jej rozpoznawania, nie przyznają stronie prawa do odwołania się od postanowienia sądu właściwego do jej rozpoznania na podstawie art. 4 tej ustawy. Sąd Najwyższy, uchwałą 7 sędziów z dnia 23 marca 2006 roku (sygn. akt: III SPZP 3/05) ustanowił wiążącą zasadę prawną, zgodnie z którą, na postanowienie sądu rozstrzygające w przedmiocie skargi na przewlekłości postępowania cywilnego, zażalenie nie przysługuje. Orzecznictwo takie jest utrwalone i stabilne od wielu lat.

Jak wynika z powyższego, wbrew twierdzeniom powoda, działania sędziów Sądu Okręgowego w Opolu w sposób oczywisty nie mają charakteru dyskryminującego powoda w jakikolwiek sposób, nie są przejawem istnienia zorganizowanej grupy przestępczej ani chęci pozbawienia powoda jakichkolwiek słusznie należnych mu praw. Judykatura już od początku funkcjonowania ustawy z 17.06.2004 r. - jest konsekwentna, że postępowanie w przedmiocie skargi na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu przygotowawczym prowadzonym lub nadzorowanym przez prokuratora i postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki jest postępowaniem tak incydentalnym, jak i jednoinstancyjnym. Od wydanych w jego toku rozstrzygnięć nie przysługuje środek zaskarżenia – ani zażalenie, podobnie jak nie przysługuje ani skarga kasacyjna, ani skarga o wznowienie postępowania, czy też skarga o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia.

W świetle powyższego powód nie wykazał aby doszło do naruszenia jego dóbr osobistych na skutek działań Sądu Okręgowego w Opolu. Subiektywne, nawet silne przekonanie o zasadności jego żądań, nie znajduje odzwierciedlenia w okolicznościach sprawy. Powód nie wykazał także szkody – materialnej czy niematerialnej – powstałej na skutek decyzji Sądu. Również wysokość żądania nie znajduje żadnego odzwierciedlenia w stanie faktycznym. Sąd nie stwierdził naruszenia jakichkolwiek dóbr osobistych powoda czy też przepisów dotyczących ochrony danych osobowych – zarzuty powoda w tej mierze były ogólne i oderwane od faktów, nie wskazywały także które z dóbr osobistych powoda miałoby zostać naruszone. Przy tym działania pozwanego nie były bezprawne - w tym zakresie domniemanie faktyczne wynikające z art. 23 k.c. zostało obalone poprzez dowody zgromadzone w aktach.

Jako, że w sprawie nie wykazano poniesienia szkody, a także nie zachodziło pokrzywdzenie powoda działającego w interesie społecznym nie było także do przesłanek rozpatrywania możliwości zastosowania art. 417² k.c.

Z powyższych względów Sąd Okręgowy na podstawie przepisów przywołanych w treści uzasadnienia orzekł jak w sentencji, zaś wobec cofnięcia wniosku zasądzenie kosztów postepowania na rzecz pozwanego nie orzeczono w tym przedmiocie.

Sędzia Piotr Królikowski

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE WYROKU