UZASADNIENIE

Powódka Spółdzielcza Kasa Oszczędnościowo-Kredytowa im. F. S. z siedzibą w G. wniosła pozew przeciwko pozwanej A. K. o zapłatę kwoty 56.051,25 zł wraz z odsetkami w wysokości 2-krotności odsetek ustawowych za opóźnienie od dnia 7 września 2022 roku do dnia zapłaty, a także zasądzenia na swoją rzecz kosztów procesu według norm przepisanych.

W uzasadnieniu wskazana, że powódka (jako pożyczkobiorca) na podstawie umowy nr (...) z dnia 17 lipca 2019 roku udzieliła pozwanej pożyczki w kwocie 62.000,00 zł. Umowa była aneksowana dnia 28 października 2021 roku. Umowa obowiązywała do dnia 5 sierpnia 2022 roku – wygasła na skutek jej wypowiedzenia.

Na dochodzoną pozwem kwotę składały się:

51.031,42 zł niespłaconego kapitału,

1.335,27 zł skapitalizowanych na dzień 7 września 2022 roku odsetek umownych,

3.684,56 zł skapitalizowanych na dzień 5 sierpnia 2022 roku odsetek umownych.

(pozew – k. 3-5)

Dnia 27 lutego 2023 roku wydano nakaz zapłaty w postępowaniu upominawczym.

(nakaz zapłaty – k. 53)

W sprzeciwie od nakazu zapłaty pozwana wniosła o oddalenie powództwa w całości i zasądzenie na swoją rzecz kosztów procesu według norm przepisanych.

Pozwana zarzuciła:

nienależyte wykazanie zasadności dochodzonego roszczenia,

stosowanie klauzul abuzywnych,

częściowej nieważności umowy z uwagi na wysokość prowizji w wysokości 5.536,60 zł, odsetek umownych, odsetek karnych, kosztów ubezpieczenia w wysokości 6.871,70 zł oraz wysokości opłaty za prowadzenie rachunku w wysokości 1.082,76 zł, wysokości opłaty za monity i opłaty – które to postanowienia umowne naruszają zasady współżycia społecznego oraz mają na celu obejście prawa,

przedwczesność powództwa z uwagi na nieskuteczne wypowiedzenie umowy pożyczki gotówkowej,

niepodjęcie przez powódkę żadnych działań w celu polubownego załatwienia sprawy,

niedołączenie do pozwu szczegółowego wyliczenia kwoty dochodzonej pozwem.

Pozwana podniosła także, że do pozwu dołączono niepodpisane oraz niepotwierdzone za zgodność z oryginałem dokumenty.

(sprzeciw – k. 58-60v.)

Stan faktyczny:

Dnia 17 lipca 2019 roku powódka Spółdzielcza Kasa Oszczędnościowo-Kredytowa im. F. S. w G. (jako pożyczkodawca) zawarła z pozwaną A. Z. (obecnie K.) umowę pożyczki o numerze (...). Pożyczka do kwoty 26.726,15 zł przeznaczona była na spłatę zobowiązań pozwanej zaciągniętych u powódki oraz innego podmiotu. Umowa została zawarta na okres od dnia 17 lipca 2019 roku do dnia 12 lipca 2026 roku. Całkowita kwota kredytu wyniosła 49.544,08 zł. Oprocentowaniu według zmiennej stopy wynoszącej na dzień zawarcia umowy 7,58 % w skali roku poddano powyższą kwotę powiększoną o koszty pożyczki w łącznej kwocie 12.455,92 zł, co stanowiło sumę prowizji (5.536,60 zł), składki ubezpieczeniowej (6.871,70 zł), opłat za przelewy składki ubezpieczeniowej oraz na konto zewnętrzne (47,62 zł). Pozwana miała także ponieść koszty prowadzenia rachunku w kwocie 1.082,76 zł. Zabezpieczeniem umowy była umowa ubezpieczenia indywidualnego Twój Duet (...) w (...) S.A. z dnia 17 lipca 2019 roku, stanowiąca załącznik do umowy pożyczki. Szacunkowa wartość odsetek wyniosła 18.308,26 zł, a szacunkowy całkowity koszt pożyczki 31.846,94 zł. Pożyczka miała być spłacana w 83 równych miesięcznych ratach po 967,57 zł każda za wyjątkiem ostatniej raty wynoszącej 967,52 zł. Zadłużenie przeterminowane miało być oprocentowane według rocznej stopy i wynosi 2-krotność sumy stopy referencyjnej NBP i 5,5 punktów procentowych, co na dzień zawarcia umowy stanowiło 14,00 %. Wypowiedzenie umowy mogło nastąpić z 30-dniowym terminem wypowiedzenia, co powodowało postawienie po upływie tego okresu, całej pożyczki wraz z odsetkami w stan natychmiastowej wymagalności. Wypowiedzenie mogło nastąpić w razie niezapłacenia w terminach określonych w umowie pełnych rat pożyczki za co najmniej dwa okresy płatności po uprzednim wezwaniu pożyczkobiorcy listem poleconym do zapłaty opóźnionych rat w terminie nie krótszym niż 14 dni roboczych od otrzymania wezwania pod rygorem wypowiedzenia umowy.

(dowód: umowa pożyczki – k. 7-10v., harmonogram – k. 11-12)

Aneksem do umowy z dnia 28 października 2021 roku strony zgodnie oświadczyły, że na ten dzień należność wynikająca z umowy wynosiła 51.957,43 zł. Zmieniono okres, na jaki umowa została zawarta, wydłużając go do dnia 12 czerwca 2027 roku i do tego dnia pożyczka miała być spłacona. W związku z tym zmienił się harmonogram spłaty pożyczki. Zmianie uległy odsetkowe koszty pożyczki. W związku z aneksem pozwana zobowiązana była ponieść kwotę 100,00 zł tytułem opłaty restrukturyzacyjnej. Zgodnie z nowym harmonogramem raty kapitałowo-odsetkowe od nr 28 do 93 wyniosły po 926,01 zł, natomiast ostatnia rata wyniosła 532,68 zł.

(dowód: aneks do umowy – k. 13-15, harmonogram – k. 16-17)

Kwota 62.000,00 zł została wypłacona na rachunek pozwanej i jednocześnie pobrano z niego kwotę 5.536,60 zł na zapłatę prowizji.

(dowód: wykaz operacji na rachunku – k. 23-34v.)

Pismem z dnia 28 grudnia 2021 roku powódka wezwała pozwaną do zapłaty przeterminowanego zadłużenia wynoszącego wówczas 967,36 zł, co stanowiło zaległe odsetki umowne. Pouczono pozwaną o możliwości złożenia wniosku o restrukturyzację zadłużenia.

(dowód: wezwanie – k. 35)

Pismem z dnia 25 stycznia 2022 roku powódka wezwała pozwaną do zapłaty przeterminowanego zadłużenia wynoszącego wówczas 1.935,65 zł, na co składały się: zaległy kapitał (168,83 zł), odsetki umowne (1.765,89 zł) oraz odsetki karne (0,93 zł) – w terminie 14 dni od doręczenia wezwania pod rygorem wypowiedzenia umowy i postawienia całego zadłużenia w stan natychmiastowej wymagalności. Pouczono pozwaną o możliwości złożenia wniosku o restrukturyzację zadłużenia. Wypowiedzenie podpisane zostało przez pełnomocnika zarządu A. B., który posiadał umocowanie do podjęcia tej czynności udzielone przez T. M., który z kolei posiadał umocowanie do udzielenia pełnomocnictwa przez dwóch członków zarządu powódki.

(dowód: wezwanie – k. 36, potwierdzenie nadania – k. 37-37v., pełnomocnictwa – k. 73, k. 91, wydruk z systemu śledzenia przesyłek – k. 74, informacja Poczty Polskie S.A. z dnia 13.09.2023r. – k. 113)

Pismem z dnia 28 czerwca 2022 roku powódka złożyła pozwanej oświadczenie o wypowiedzeniu umowy pożyczki, wskazując, że zadłużenie wynosiło wówczas 6.242,05 zł, na które składały się: zaległy kapitał (3.245,22 zł), odsetki umowne (2.857,51 zł) oraz odsetki karne (139,32 zł). Pouczono pozwaną o możliwości złożenia wniosku o restrukturyzację zadłużenia. Pozwana odebrała wypowiedzenie dnia 5 lipca 2022 roku.

(dowód: wypowiedzenie – k. 38, potwierdzenie odbioru – k. 39-39v.)

Na dzień wyrokowania niespłacone zadłużenie pozwanej z tytułu kapitału pożyczki wyniosło 51.031,42 zł, a skapitalizowane odsetki umowne łącznie 5.019,83 zł.

(dowód: wykaz operacji na rachunku – k. 23-34v.)

Sąd zważył, co następuje:

Powyższy stan faktyczny został przez Sąd ustalony na podstawie dowodów z dokumentów przedłożonych przez powódkę.

Sąd nie dopatrzył się żadnych podstaw do kwestionowania wiarygodności i mocy dowodowej powołanych powyżej dokumentów. Zgodnie z treścią art. 245 k.p.c. wymienione powyżej dokumenty prywatne korzystają z domniemania autentyczności oraz domniemania pochodzenia oświadczeń zawartych w tych dokumentach od ich wystawców, a domniemania te nie zostały w żaden sposób obalone przez stronę pozwaną. W tym stanie rzeczy brak było jakichkolwiek podstaw, aby dokumentom złożonym przez stronę powodową odmówić waloru wiarygodności i mocy dowodowej. Wbrew temu co twierdziła strona pozwana, podpisane dokumenty poświadczone zostały za zgodność z oryginałem przez reprezentującego powódkę pełnomocnika w osobie radcy prawnego.

Na podstawie art. 235² § 1 k.p.c. w zw. z art. 302 § 1 k.p.c. pominięto dowód z przesłuchania pozwanej, albowiem prawidłowo wezwana nie stawiła się na rozprawie i nie usprawiedliwiła swojej nieobecności.

Podstawę prawną żądania pozwu stanowił art. 720 § 1 k.c. w myśl którego, przez umowę pożyczki dający pożyczkę zobowiązuje się przenieść na własność biorącego określoną ilość pieniędzy albo rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku, a biorący zobowiązuje się zwrócić tę samą ilość pieniędzy albo tę samą ilość rzeczy tego samego gatunku i tej samej jakości. Kodeksowa definicja pożyczki wskazuje, że świadczeniem dającego pożyczkę jest przeniesienie na własność biorącego pożyczkę określonej ilości pieniędzy albo rzeczy oznaczonych co do gatunku i wykonanie tego świadczenia dający pożyczkę powinien udowodnić w procesie cywilnym.

Do przedmiotowej umowy zastosowanie miały regulacje zawarte w ustawie o kredycie konsumenckim według stanu na dzień zawarcia umowy (t.j. Dz. U. z 2019 r. poz. 1083 z późn. zm.). W myśl bowiem art. 3 ust. 1 i ust. 2 pkt 1 powołanej ustawy przez umowę o kredyt konsumencki rozumie się umowę o kredyt w wysokości nie większej niż 255.550 złotych albo równowartość tej kwoty w walucie innej niż waluta polska, który kredytodawca w zakresie swojej działalności udziela lub daje przyrzeczenie udzielenia konsumentowi, przy czym za umowę o kredyt konsumencki uważa się w szczególności umowę pożyczki. Ponadto zgodnie z art. 36 ust. 3 ustawy o spółdzielczych kasach oszczędnościowo-kredytowych z dnia 5 listopada 2009 r. (Dz.U. z 2012 r. poz. 855 ze zm.) do umów o kredyt konsumencki zawieranych przez kasy stosuje się przepisy ustawy z dnia 12 maja 2011 roku o kredycie konsumenckim (Dz.U. z 2022 r. poz. 246).

Kluczowy zarzut przeciwko zgłoszonemu roszczeniu łączyć należało ze skutecznością wypowiedzenia umowy.

Do przedmiotowej umowy przez zawarte w art. 75c ust. 6 ustawy prawo bankowe odesłanie do umowy pożyczki, a także odesłanie zawarte w art. 36 ustawy o spółdzielczych (...), zastosowanie miały regulacje art. 75c ustawy prawo bankowe. Zgodnie z ust. 1 jeżeli kredytobiorca opóźnia się ze spłatą zobowiązania z tytułu udzielonego kredytu, bank wzywa go do dokonania spłaty, wyznaczając termin nie krótszy niż 14 dni roboczych. Ustęp 2 powołanego przepisu stanowi, że w wezwaniu, o którym mowa w ust. 1, bank informuje kredytobiorcę o możliwości złożenia w terminie 14 dni roboczych od dnia otrzymania wezwania, wniosku o restrukturyzację zadłużenia. Zgodnie z ust. 3 tegoż przepisu, bank powinien, na wniosek kredytobiorcy, umożliwić restrukturyzację zadłużenia poprzez zmianę określonych w umowie warunków lub terminów spłaty kredytu, jeżeli jest uzasadniona dokonaną przez bank oceną sytuacji finansowej i gospodarczej kredytobiorcy. Restrukturyzacja, o której mowa w ust. 1, dokonywana jest na warunkach uzgodnionych przez bank i kredytobiorcę (ust. 4). W myśl ust. 5 bank, w przypadku odrzucenia wniosku kredytobiorcy o restrukturyzację zadłużenia, przekazuje kredytobiorcy, bez zbędnej zwłoki, szczegółowe wyjaśnienia, w formie pisemnej, dotyczące przyczyny odrzucenia wniosku o restrukturyzację.

W okolicznościach niniejszej sprawy Sąd uznał, że tryb wynikający z art. 75c ustawy prawo bankowe został zachowany przez powódkę. Z przedłożonych przez powódkę dokumentów wynikało, że wypowiedzenie umowy zostało poprzedzone dwukrotnym wezwaniem pozwanej do zapłaty zaległego zadłużenia z pouczeniem o możliwości złożenia wniosku o restrukturyzację. Po bezskutecznym upływie terminu umowa została skutecznie wypowiedziana. Wypowiedzenie podpisane zostało przez osobę uprawnioną do działania w imieniu powódki, co wynikało ze złożonych do akt sprawy pełnomocnictw. Pozwana nie zdołała wykazać, zgodnie z obowiązującą zasadą rozkładu ciężaru dowodu (art. 6 k.c.), aby kiedykolwiek składała wniosek o restrukturyzację zadłużenia (pomijając zawarcie aneksu). Nie sposób więc uznać, aby powódka uniemożliwiła pozwanej restrukturyzację zadłużenia.

W tym miejscu warto zauważyć, że zgodnie z art. 17 Prawa pocztowego (z dnia 23 listopada 2012 r. (Dz.U. z 2012 r. poz. 1529 ze zm.) potwierdzenie nadania przesyłki rejestrowanej lub przekazu pocztowego wydane przez operatora wyznaczonego oraz wydruk potwierdzenia nadania przesyłki rejestrowanej lub przekazu pocztowego pobrane samodzielnie z systemu teleinformatycznego operatora wyznaczonego służącego do nadawania rejestrowanych przesyłek pocztowych lub przekazów pocztowych mają moc dokumentów urzędowych.

Pozwana nie obaliła tego domniemania. Nie stawiła się zresztą nawet na rozprawę, co jest typowe w analogicznych sprawach i zarzutach.

Pozwana zarzuciła pozwanej niewykazanie wysokości roszczenia, ale zarzut ten nie został skonkretyzowany w ten sposób, aby wskazać, że wyliczenia powódki przedstawione na k. 70-71 są nieprawidłowe. W ocenie Sądu strona powodowa należycie wykazała wysokość zadłużenia pozwanej. Wykazała, że pozwana otrzymała kwotę pożyczki – częściowo wypłaconą na rachunek powódki. Na okoliczność wysokości zadłużenia powódka przedłożyła historię rachunku. Analizując szczegółowo przedłożone przez powódkę dokumenty, Sąd nie dopatrzył się żadnych uchybień czy nieprawidłowości. Wynika przeto, że również w dacie wypowiedzenia umowy pozwana zalegała z zapłatą przekraczającą dwa pełne okresy płatności, a to było przesłanką do złożenia tego oświadczenia. Nadto, żadnych wątpliwości nie budziła zastosowana przez wierzyciela stopa odsetek umownych i tzw. umownych karnych za opóźnienie. Wysokość stopy odsetek odpowiada bowiem treści umowy stron i wzorców umownych, stanowiących załączniki do umowy i nie przekracza wysokości odsetek maksymalnych. Wedle treści stosunku prawnego łączącego strony od niespłaconego kapitału pożyczki pobierane były odsetki w wysokości 2-krotności de facto odsetek ustawowych za opóźnienie.

Strona pozwana zakwestionowała również wszelkie opłaty związane z udzieleniem pożyczki, tj. wysokość prowizji, ubezpieczenia oraz kosztów prowadzenia rachunku.

Zgodnie z treścią art. 385¹ § 1 k.c. postanowienia umowy zawieranej z konsumentem nieuzgodnione indywidualnie nie wiążą go, jeżeli kształtują jego prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy (niedozwolone postanowienia umowne). Nie dotyczy to postanowień określających główne świadczenia stron, w tym cenę lub wynagrodzenie, jeżeli zostały sformułowane w sposób jednoznaczny. W myśl art. 385¹ § 3 k.c. nieuzgodnione indywidualnie są te postanowienia umowy, na których treść konsument nie miał rzeczywistego wpływu. W szczególności odnosi się to do postanowień umowy przejętych z wzorca umowy zaproponowanego konsumentowi przez kontrahenta. Z kolei wedle art. 385² k.c. oceny zgodności postanowienia umowy z dobrymi obyczajami dokonuje się według stanu z chwili zawarcia umowy, biorąc pod uwagę jej treść, okoliczności zawarcia oraz uwzględniając umowy pozostające w związku z umową obejmującą postanowienie będące przedmiotem oceny.

W myśl art. 385¹ § 3 k.c. nieuzgodnione indywidualnie są te postanowienia umowy, na których treść konsument nie miał rzeczywistego wpływu. W szczególności odnosi się to do postanowień umowy przejętych z wzorca umowy zaproponowanego konsumentowi przez kontrahenta. Podkreślić przy tym należy, że zgodnie z treścią art. 385¹ § 4 k.c. ciężar dowodu, że postanowienie zostało uzgodnione indywidualnie, spoczywa na tym, kto się na to powołuje, a więc w niniejszej sprawie na stronie pozwanej.

Z kolei zgodnie z art. 58 k.c. czynność prawna sprzeczna z ustawą albo mająca na celu obejście ustawy jest nieważna, chyba że właściwy przepis przewiduje inny skutek, w szczególności ten, iż na miejsce nieważnych postanowień czynności prawnej wchodzą odpowiednie przepisy ustawy (§ 1). Nieważna jest czynność prawna sprzeczna z zasadami współżycia społecznego (§ 2). Jeżeli nieważnością jest dotknięta tylko część czynności prawnej, czynność pozostaje w mocy co do pozostałych części, chyba że z okoliczności wynika, iż bez postanowień dotkniętych nieważnością czynność nie zostałaby dokonana (§ 3).

Zdaniem Sądu zarzuty w tym zakresie były chybione. Przede wszystkim należało zwrócić uwagę na fakt, że umowa zawarta została na 83 miesiące. Porównując kwestionowane zapisy umowne Sąd uznał, że nie są to koszty wygórowane, pozostające w znaczącej dysproporcji do całkowitej kwoty kredytu, jak również długości okresu kredytowania. Koszt prowadzenia rachunku w tym okresie wynieść miał 1.082,76 zł, co wynosiło nieco ponad 13 zł na miesiąc. Średniomiesięcznie z tytułu ubezpieczenia pozwana miała ponosić kwotę 83 zł. Przy czym pozwana odebrała warunki ubezpieczenia, znała zakres ochrony ubezpieczeniowej. Z treści umowy wynikało, że zabezpieczenie powinno spełniać określone przez Kasę kryteria, a zatem pozwana mogła indywidualnie zawrzeć umowę ubezpieczenia pożyczki w innym podmiocie i wypowiedzieć przedmiotową. Również niewygórowane były średniomiesięczne koszty prowizji wynoszące 67 zł. Zważyć należało, że zawarcie umowy wynikało m.in. zbadania zdolności kredytowej pozwanej oraz podjęcia szeregu typowych czynności z nią związanych, a także wiązała się z tym oczywista konieczność obsługi pożyczki – również w razie niewywiązywania się pozwanej z obowiązku zapłaty. Zatem koszty te nie były wygórowane ani globalnie ani średniomiesięcznie w dłuższym horyzoncie czasowym.

Reasumując, wskazać należało, iż powódka wykazała roszczenie zarówno co do zasady jak i wysokości w stosunku do pozwanej, w związku z czym w punkcie 1. wyroku na podstawie art. 720 k.c., art. 359 § 1, § 2¹ oraz § 2², a także art. 481 § 1 i 2¹ oraz 2² k.c., a także art. 482 § 1 k.c. należało zasądzić od pozwanej na rzecz powódki kwotę 56.051,25 zł wraz z umownymi odsetkami w wysokości odsetek maksymalnych za opóźnienie od dnia 7 września 2022 roku do dnia zapłaty, a więc po upływie 30-dniowego okresu wypowiedzenia umowy.

O kosztach procesu Sąd orzekł w punkcie 2. wyroku na podstawie art. 98 k.p.c. w zw. z § 2 pkt 6 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz.U.2015.1804 ze zm.), obciążając przegrywającą pozwaną całością poniesionych przez powódkę kosztów procesu, na co składały się: opłata sądowa od pozwu (2.803,00 zł) oraz wynagrodzenie kwalifikowanego pełnomocnika w osobie radcy prawnego w stawce minimalnej (5.400,00 zł). Od sumy tych kosztów na podstawie art. 98 § 1¹ k.p.c. należne były odsetki ustawowe za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty.

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE