UZASADNIENIE

Pozwem z dnia 28 lutego 2019 r., złożonym w Sądzie Rejonowym Lublin-Zachód w Lublinie, Bank (...) S.A. z siedzibą w W. wniósł o zasądzenie na swoją rzecz od J. K. kwoty 110.655,76 zł wraz z odsetkami umownymi w wysokości czterokrotności stopy lombardowej NBP rocznie, ale nie więcej niż w wysokości odsetek maksymalnych za opóźnienie od dnia 28 lutego 2019 r. do dnia zapłaty oraz
o zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda zwrotu kosztów procesu, tj. poniesionych kosztów sądowych i kosztów zastępstwa procesowego wg norm przepisanych.

W uzasadnieniu pozwu powód wskazał, że przysługuje mu względem pozwanego wymagalna wierzytelność z tytułu umowy pożyczki nr (...), zawartej przez strony w dniu 24 czerwca 2015 r., na mocy której powód przekazał pozwanemu kwotę 150.000 zł a pozwany zobowiązał się do jej terminowej spłaty wraz z należnymi odsetkami, opłatami i prowizjami. Pozwany zaprzestał spłacania pożyczki, w związku z czym powód w dniu 12 czerwca 2018 r. wezwał pozwanego do spłaty zadłużenia przeterminowanego pod rygorem wypowiedzenia umowy. Z uwagi na brak płatności bank w dniu 14 lipca 2018 r. wysłał do pozwanego oświadczenie o wypowiedzeniu umowy pożyczki. W dniu 27 września 2018 r. zobowiązanie stało się w całości wymagalne.

Powód określił, że na dzień wniesienia pozwu zaległość pozwanego wynosi 110.655,76 zł, na co składa się: kapitał w kwocie 101.499,80 zł oraz odsetki umowne w kwocie 9.155,96 zł, naliczone za okres od 12 kwietnia 2018 r. do 27 lutego 2019 r. (pozew w elektronicznym postępowaniu upominawczym, k. 4-6).

Postanowieniem z dnia 12 marca 2019 r. Sąd Rejonowy Lublin-Zachód w Lublinie VI Wydział Cywilny stwierdził brak podstaw do wydania nakazu zapłaty i przekazał sprawę do Sądu Okręgowego w Warszawie (postanowienie, k. 8).

Postanowieniem z dnia 27 maja 2021 r., na podstawie art. 143 i 144 k.p.c., ustanowiono dla J. K., którego miejsce pobytu nie jest znane, kuratora procesowego w osobie adw. A. G.. Postanowieniem z 14 czerwca 2022 r. zmieniono postanowienie z 27 maja 2021 r. poprzez zmianę osoby kuratora na adw. E. Z. (postanowienie – k. 127, postanowienie – k. 138).

W odpowiedzi na pozew, złożonej przez kuratora pozwanego, wniesiono o oddalenie powództwa w całości oraz zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego kosztów procesu według norm przepisanych. Kurator wniósł ponadto o zasądzenie na jego rzecz wynagrodzenia w stawce maksymalnej, podwyższonego o należny podatek od towarów i usług. W uzasadnieniu podniesiono, że powód nie wykazał, by pozwanemu wypłacona została w istocie kwota pożyczki oraz by zadłużenie pozwanego odpowiadało dochodzonej kwocie. Wskazano również, że ze względu na kierowanie przez bank przesyłek do pozwanego na adres inny niż wynikający z umowy – nie doszło do skutecznego poinformowania pozwanego o przysługujących mu uprawnieniach wynikających z art. 75c ust. 2 prawa bankowego (odpowiedź na pozew – k. 145-146).

W dalszym toku postępowania stanowiska stron nie uległy zmianie (protokół rozprawy – k. 229).

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 24 czerwca 2015 r. J. K. zawarł z Bankiem (...) S.A. z siedzibą w W. umowę pożyczki ekspresowej nr (...). Zgodnie z § 1 ust. 1 umowy bank udzielił pożyczki w kwocie 150.000 zł na okres do 12 czerwca 2022 r.

Wypłata pożyczki miała nastąpić po zawarciu umowy i ustanowieniu wszystkich prawnych zabezpieczeń spłaty pożyczki określonych w umowie, jednak nie później niż w terminie 30 dni od dnia zawarcia umowy, poprzez przelew na wskazany rachunek kwoty 49.407,72 zł oraz poprzez przelew tytułem spłaty kredytu na wskazany rachunek kwoty 96.092,28 zł.

Kwota wypłacanej pożyczki miała zostać automatycznie pomniejszona o wysokość należnej prowizji za udzielenie pożyczki (§ 1 ust. 2).

Pożyczka miała być przeznaczona na cele konsumpcyjne (49.407,72 zł), na spłatę kredytu (96.092,28 zł) oraz na pokrycie prowizji za udzielenie pożyczki (4.500 zł).

Prawnym zabezpieczeniem spłaty pożyczki było pełnomocnictwo do dysponowania przez bank rachunkiem (...)/rachunkiem bankowym, o którym mowa w § 10 ust. 1 umowy, którego właścicielem był J. K. (§ 1 ust. 4).

Pożyczka była oprocentowana wg zmiennej stopy procentowej, ustalanej na podstawie zmiennej Stopy Bazowej Pożyczki Ekspresowej zgodnie z postanowieniami § 4 i stałej w całym okresie obowiązywania umowy – marży banku w wysokości 7,14%. W dniu zawarcia umowy Stopa Bazowa Pożyczki Ekspresowej wynosiła 1,74% w stosunku rocznym, a oprocentowanie pożyczki 8,88% w stosunku rocznym.

Rzeczywista roczna stopa oprocentowania pożyczki wynosiła 10,31% w stosunku rocznym (§ 3 ust. 1). Całkowity koszt pożyczki w dniu zawarcia umowy wynosił 55.862,57 zł, na co składały się: odsetki w kwocie 51.362,57 zł oraz prowizja za udzielenie pożyczki w kwocie 4.500 zł (§ 5 ust. 1). Całkowita kwota do zapłaty przez pożyczkobiorcę na dzień zawarcia umowy wynosiła 201.362,57 zł (§ 5 ust. 4). Całkowita kwota pożyczki została określona jako różnica pomiędzy kwotą określoną w § 1 ust. 1 a kwotą sfinansowanej prowizji za udzielenie pożyczki.

Należności banku z tytułu pożyczki rozliczane miały być w ciężar prowadzonego w banku dla pożyczkobiorcy rachunku (...), na podstawie odrębnego pełnomocnictwa. Pożyczkobiorca zobowiązał się do zapewnienia środków wystarczających na spłatę pożyczki i odsetek na wskazanych rachunku najpóźniej do godziny 15:00 w 12. dniu każdego miesiąca (§ 10 ust. 1, 3 oraz § 7 ust. 5). Pożyczkobiorca zobowiązał się do zwrotu pożyczki wraz z należnymi odsetkami oraz zapłacenia prowizji i opłat należnych bankowi zgodnie z umową (§ 11 ust. 1).

Zgodnie z § 24 ust. 1 umowy bank miał prawo wypowiedzieć umowę w całości lub w części, jeśli pożyczkobiorca: 1) utracił zdolność kredytową lub 2) nie zapłacił w terminie określonym umową pełnych rat pożyczki za co najmniej 2 okresy płatności, po uprzednim poinformowaniu pożyczkobiorcy o konieczności spłaty zaległych rat w terminie 7 dni od otrzymania informacji o braku spłaty wymagalnej części zadłużenia. Okres wypowiedzenia wynosił 30 dni. Do końca ostatniego dnia okresu wypowiedzenia pożyczkobiorca zobowiązany był do spłaty całości zadłużenia. W przypadku braku tej spłaty bank mógł przystąpić do dochodzenia swoich wierzytelności z prawnych zabezpieczeń pożyczki i majątku pożyczkobiorcy.

Zgodnie z § 26 ust. 1 umowy w przypadku braku na rachunku środków, które mogły zostać wypłacone przez bank na spłatę zadłużenia w terminach spłat określonych w umowie lub braku spłaty następnego dnia po upływie okresu wypowiedzenia, powstałe zadłużenie traktowane było jako zadłużenie przeterminowane, w tym kwota kapitału / rata kapitałowa jako kapitał przeterminowany. Wysokość stopy oprocentowania zadłużenia przeterminowanego pożyczki była równa stopie odsetek maksymalnych. Od kapitału przeterminowanego bank miał pobrać odsetki w wysokości, o której mowa w § 26 ust. 2 umowy.

Zgodnie z § 26 ust. 5-8 umowy o powstaniu zadłużenia przeterminowanego bank miał informować pożyczkobiorcę poprzez pisemne informacje o braku spłaty wymagalnej części zadłużenia wynoszącej co najmniej 30 zł oraz poprzez kontakty telefoniczne. Wysłanie pierwszego listu (informacji o braku spłaty wymagalnej części zadłużenia) miało nastąpić nie później w 7. dniu braku spłaty. Nie wcześniej niż w 80. dniu braku spłaty miał być wysyłany kolejny – czwarty list zawierający oświadczenie o wypowiedzeniu umowy (umowa pożyczki ekspresowej – (...)– k. 35-39).

Jednocześnie z umową J. K. podpisał oświadczenie, że został zaznajomiony z postanowieniami umowy przed jej podpisaniem, podpisał umowę przy pełnej znajomości zawartych w jej treści warunków i po udzieleniu wszystkich dodatkowych informacji i wyjaśnień, o które prosił oraz że został poinformowany o ryzyku wynikającym ze zmiennej stopy procesowej (oświadczenia – k. 168, 169).

Kwota pożyczki została J. K. wypłacona w dniu 25 czerwca 2015 r. ( potwierdzenie przelewu kwoty 145.500 zł - k. 171).

W związku z brakiem spłaty rat pożyczki w terminach przewidzianych umową, pismem z 12 czerwca 2018 r. bank wezwał J. K. do uregulowania należności (7.221,43 zł) w terminie 14 dni roboczych od otrzymania wezwania. Bank poinformował pożyczkobiorcę, że dalszy brak spłaty wymagalnego zadłużenia może skutkować rozwiązaniem umowy w trybie wypowiedzenia, skutkującego obowiązkiem spłaty całej należności pod rygorem podjęcia przez bank czynności w celu zaspokojenia roszczeń w ramach postępowania egzekucyjnego. Poinformowano pożyczkobiorcę również o możliwości złożenia wniosku o restrukturyzację zadłużenia w terminie 14 dni roboczych. Wezwanie zostało wysłane na adres ul. (...) lok. (...), (...)-(...) W.. Nie zostało odebrane przez adresata, wróciło awizowane, nie podjęte w terminie (wezwanie – k. 40, koperta – k. 41).

Wobec dalszej braku spłaty zadłużenia, pismem z 14 lipca 2018 r. bank wypowiedział umowę pożyczki, informując pożyczkobiorcę, że z dniem upływu okresu wypowiedzenia umowa zostanie rozwiązana i powstanie obowiązek dokonania natychmiastowej spłaty całości zadłużenia wobec banku. Według stanu na dzień sporządzenia pisma kwota zadłużenia przeterminowanego wynosiła 9.665,49 zł, w tym kapitał - 6.655,46 zł i odsetki – 3.010,03 zł. Poinformowano pożyczkobiorcę, że powyższą kwotę należy powiększyć o odsetki od zadłużenia przeterminowanego za każdy dzień zwłoki w zapłacie oraz kwotę kolejnych rat, które będą wymagalne w dniu dokonywania płatności. Przesyłka wróciła awizowana, nie podjęta w terminie (wypowiedzenie umowy – k. 42, koperta – k.43).

Pismem z dnia 28 listopada 2018 r. bank wystosował do pożyczkobiorcy ostateczne przedsądowe wezwanie do zapłaty, żądając kwoty 108.090,07 zł, na którą składały się: kapitał w wysokości 101.499,80 zł i odsetki w wysokości 6.590,27 zł.

Poinformowano również pożyczkobiorcę, że w indywidualnie uzasadnionych przepadkach możliwe jest rozważenie przez bank restrukturyzacji zadłużenia (wezwanie do zapłaty – k. 44).

J. K. nie odpowiedział na kierowaną do niego korespondencję ani nie uregulował zadłużenia.

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie wymienionych wyżej dokumentów, gdyż ich prawdziwość i autentyczność nie budziła wątpliwości i nie była kwestionowana przez strony.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Powództwo zasługiwało na uwzględnienie.

Umowa pożyczki pieniężnej udzielanej przez bank znajduje podstawę w art. 720-724 k.c. oraz art. 78 Prawa bankowego. Zgodnie z art. 720 § 1 k.c. przez umowę pożyczki dający pożyczkę zobowiązuje się przenieść na własność biorącego określoną ilość pieniędzy albo rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku, a biorący zobowiązuje się zwrócić tę samą ilość pieniędzy albo tę samą ilość rzeczy tego samego gatunku i tej samej jakości. Zgodnie 78 w zw. z art. 69 ust. 2 pkt 5 i 6 Prawa bankowego do umów pożyczek zawieranych przez bank stosuje się odpowiednio przepisy Prawa bankowego dotyczące zabezpieczenia spłaty i oprocentowania kredytu, a zatem umowa pożyczki powinna określać wysokość oprocentowania kredytu i warunki jego zmiany oraz sposób zabezpieczenia spłaty kredytu.

Umowa pożyczki jest umową konsensualną, a zatem dochodzi do skutku w wyniku porozumienia stron; wydanie przedmiotu pożyczki stanowi wykonanie zawartej już umowy. Jest to umowa dwustronnie zobowiązująca: pożyczkodawca zobowiązuje się do przeniesienia własności przedmiotu pożyczki „w zamian” za zobowiązanie pożyczkobiorcy do zwrotu, czyli do przeniesienia własności takiego samego przedmiotu na pożyczkodawcę. W odniesieniu do pożyczki bankowej, niezależnie od przepisów prawa bankowego, mają zastosowanie przepisy regulujące kredyt konsumencki określone w ustawie z dnia 12 maja 2011 r. o kredycie konsumenckim (Dz. U. Nr 126, poz. 715 z późn. zm.).

Pozwany zawarł z powodem umowę pożyczki ekspresowej nr (...), która z uwagi na brak terminowej spłaty rat została wypowiedziana, wskutek czego stała się wymagalna cała kwota zadłużenia, od której zostały naliczone określone w umowie odsetki od zadłużenia przeterminowanego.

Niezasadnie strona pozwana kwestionowała upoważnienie osób, które podpisały umowę do działania w imieniu banku oraz fakt wypłacenia pozwanemu kwoty kapitału pożyczki, bowiem powód wykazał te okoliczności dowodami z dokumentów w postaci pełnomocnictw ( k. 199-200) oraz potwierdzenia przelewu kwoty 145.500 zł ( k. 171), tj. kwoty pożyczki pomniejszonej o prowizję.

Odnosząc się do podniesionego przez kuratora pozwanego zarzutu nieskutecznego doręczenia pozwanemu wezwania do zapłaty i wypowiedzenia umowy podnieść trzeba, że oświadczenia te zostały skierowane na adres pożyczkobiorcy wynikający z pozostających w dyspozycji banku dokumentów w postaci zaświadczenia o niezaleganiu w podatkach wystawionego przez Naczelnika (...) US (...) z 1 czerwca 2015 r. oraz zaświadczenia o niezaleganiu w opłacaniu składek wystawionego przez ZUS w dniu 9 czerwca 2015 r. (k. 175, 176), przyjąć zatem trzeba, że bank skierował korespondencję do pozwanego na adres, pod którym mógł on ww. oświadczenia odebrać i z nimi się zapoznać.

Niezależnie od powyższego podnieść trzeba, że zgodnie z umową pożyczki termin jej spłaty przypadał na 12 czerwca 2022 r., a zatem w dacie wyrokowania z pewnością pozwany był zobowiązany do zwrotu kapitału pożyczki, który wg stanu na datę sporządzenia oświadczenia o wypowiedzeniu umowy (28 listopada 2018 r.) wynosił 101 499,80 zł.

Powód wykazał, że wypłacił pozwanemu pożyczkę zgodnie z umową, jeżeli zaś strona pozwana chciałaby wykazać, że pożyczka została zwrócona w większym zakresie, niż to wynika z twierdzeń powoda, to zgodnie z art. 6 k.c. i art. 232 k.p.c. na stronie pozwanej spoczywał obowiązek wykazania tej okoliczności (w przeciwnym razie powód byłby zobowiązany do wykazania okoliczności negatywnej, tj. że pożyczka nie została mu w całości zwrócona, co jest sprzeczne z naturą dowodu). Strona pozwana jednakże nie przedstawiła lub zaoferowała jakiegokolwiek dowodu na okoliczność, że pożyczka została zwrócona w większej części, a nawet nie skonkretyzowała zarzutów co do wyliczenia przez powoda dochodzonej należności.

Niezasadny okazał się również zarzut niewypełnienia obowiązków wynikających z art. 75c prawa bankowego. Wzywając pożyczkobiorcę do spłaty zadłużenia pismem z 12 czerwca 2018 r. bank poinformował pozwanego o możliwości złożenia wniosku o restrukturyzację długu – podjął więc względem dłużnika działania określone w art. 75c ww. ustawy.

Z uwagi na konsumencki charakter przedmiotowej umowy, Sąd zbadał kwestię przedawnienia roszczenia powoda. Stosownie do art. 118 k.c. termin przedawnienia roszczeń związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej wynosi 3 lata, przy czym koniec terminu przedawnienia przypada na ostatni dzień roku kalendarzowego. Roszczenia powoda będącego bankiem wynikają oczywiście z działalności gospodarczej, a zatem ma do nich zastosowanie trzyletni termin przedawnienia.

Oprocentowanie pożyczki w dacie zawarcia umowy wynosiło 8,88 %, w tym 7,14% marża banku i 1,74% stopa bazowa odpowiadająca średniej arytmetycznej Wibor 3m z trzech ostatnich miesięcy. Średnia stopa Wibor 3m w 2015 r. wyniosła 1,75%, w 2016 r. 1,7%, w 2017 r. 1,73%, a w 2018 r. 1,71% ((...)), przyjąć zatem trzeba, że w okresie od dnia zawarcia umowy do jej wypowiedzenia w czerwcu 2018 r. nie doszło do istotnej zmiany oprocentowania, a stałe raty kapitałowo-odsetkowe wynosiły około 2400 zł (§ 7 umowy pożyczki). Wnioskować z tego należy, że wg stanu na 12 czerwca 2018 r. zadłużenie przeterminowane w kwocie 7221,43 zł odpowiadało około trzem zaległym ratom kapitałowo-odsetkowym, a pozwany zaprzestał spłaty rat w II kwartale 2018 roku. W tych okolicznościach po pierwsze za skuteczne uznać należy wypowiedzenie umowy kredytu dokonane pismem z dnia 14 lipca 2018 r. (§ 24 umowy), a po drugie, wniesienie pozwu w dniu 28 lutego 2019 r. (k. 3) z pewnością nastąpiło przed upływem 3-letniego terminu przedawnienia.

O odsetkach Sąd orzekł zgodnie z § 26 umowy pożyczki oraz art. 481 § 1 k.c.

Mając na uwadze powyższe, powództwo zasługiwało na uwzględnienie w całości, o czym orzeczono w pkt I wyroku.

O kosztach procesu w punkcie II wyroku Sąd orzekł na podstawie art. 98 § 1 i 3 k.p.c. stosownie do zasady odpowiedzialności za wynik sprawy, a zatem w całości obciążył przegrywającego sprawę pozwanego kosztami poniesionymi przez powoda. Na zasądzone koszty składały się: opłata od pozwu w wysokości 5533 zł, wydatki na poczet wynagrodzenia kuratora w wysokości 2 656,80 zł, wydatki na poczet doręczenia komorniczego – 133,80 zł, wynagrodzenie pełnomocnika w wysokości 5400 zł (§ 2 pkt 6 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie), opłata skarbową od pełnomocnictwa (17 zł), a także taksa notarialna (9,85 zł).

O wynagrodzeniu kuratora pozwanego, w punkcie III wyroku, Sąd orzekł zgodnie z § 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie określenia wysokości wynagrodzenia i zwrotu wydatków poniesionych przez kuratorów ustanowionych dla strony w sprawie cywilnej z dnia 9 marca 2018 r. w zw. z § 2 pkt 6 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie.

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE