Dnia 7 kwietnia 2014 r.
Sąd Okręgowy w Poznaniu IV Wydział Karny – Odwoławczy w składzie:
Przewodniczący: SSO Hanna Bartkowiak
Protokolant: asyst. sędz. J. W.
przy udziale Prokuratora Prokuratury Okręgowej
po rozpoznaniu w dniu 7 kwietnia 2014 r.
sprawy H. K.
oskarżonego z art.207 § 1 kk
na skutek apelacji wniesionej przez prokuratora
od wyroku Sądu Rejonowego w Wągrowcu
z dnia 30 grudnia 2013 r. sygn. akt II K 1109/13
H. B.
Sąd Rejonowy w Wągrowcu, wyrokiem z dnia 30 grudnia 2013 r. wydanym w postępowaniu o sygn. akt II K 1109/13, uznał oskarżonego H. K. za winnego tego, że w okresie od stycznia 2010 r. do 5 listopada 2013 r. w Ł. gm. W. znęcał się fizycznie i psychicznie nad swoją córką M. W. w ten sposób, że będąc pod wpływem alkoholu wszczynał awantury domowe, w trakcie których popychał i szarpał za odzież B. K. a ponadto kierował pod adresem córki M. W. epitety powszechnie uważane za obelżywe, groził im pozbawieniem życia, a także zakłócał ich nocny wypoczynek, tj. występku z art. 207 § 1 kk i za to, na podstawie tego przepisu skazał go na karę 10 miesięcy pozbawienia wolności, której wykonanie, na podstawie art. 69 § 1 i 2 kk i art. 70 § 1 pkt 1 kk warunkowo zawiesił na okres 3 lat próby.
W dalszej kolejności, na podstawie art. 73 § 1 kk. oddał oskarżonego w okresie próby pod dozór kuratora, a na podstawie art. 72 § 1 pkt. 5 kk zobowiązał go do powstrzymywania się w okresie próby od nadużywania alkoholu. Zobowiązał go również, na podstawie art. 72 § 1 pkt. 8 kk do powstrzymywania się w okresie próby od wywoływania awantur domowych.
W ostatnim punkcie wyroku, na podstawie art. 624 § 1 kpk i art. 17 ust. 1 ustawy o opłatach w sprawach karnych zwolnił w całości oskarżonego od zapłaty na rzecz Skarbu Państwa kosztów sądowych.
Apelację od całości wyroku wywiódł na niekorzyść oskarżonego prokurator. Zarzucił mu obrazę przepisu postępowania, tj. art. 335 § 1 kpk, która mogła mieć wpływ na treść orzeczenia, poprzez zwolnienie w całości oskarżonego od zapłaty kosztów sądowych na rzecz Skarbu Państwa, mimo że wedle uzgodnień uczynionych w trybie art. 335 § 1 kpk z H. K. miał on ponieść koszty sądowe i opłatę sądową.
Wywodząc tak, apelujący po zmodyfikowaniu stanowiska na rozprawie odwoławczej wniósł ostatecznie o zmianę zaskarżonego wyroku w punkcie 5 poprzez zasądzenie od oskarżonego na rzecz Skarbu Państwa kosztów sądowych, a w tym wymierzenie mu opłaty.
Sąd Okręgowy zważył, co następuje:
Apelacja była zasadna i zasługiwała na uwzględnienie.
Uzasadniając powyższe, należy w pierwszej kolejności zaznaczyć, że w toku postępowania odwoławczego nie stwierdzono z urzędu okoliczności, które wskazywałyby na dopuszczenie się przez Sąd niższej instancji błędów pociągających za sobą konieczność uchylenia, bądź zmiany zaskarżonego wyroku niezależnie od granic zaskarżenia, czy też podniesionego w apelacji zarzutu.
Sąd Okręgowy dostrzegł co prawda, że w części wstępnej wyroku Sądu I instancji nieprecyzyjnie został przytoczony zarzut stawiany oskarżonemu, gdyż ewidentnie omyłkowo jako ofiara znęcania została pominięta na początku opisu pokrzywdzona B. K., lecz uznał, że jest to błąd, który może zostać usunięty przez Sąd Rejonowy w trybie art. 105 kpk.
Odnosząc się zaś do samej apelacji, Sąd II instancji stwierdził, że zgłoszony nią zarzut obrazy przepisów postępowania, która mogła mieć wpływ na treść zaskarżonego orzeczenia, był uprawniony. Sąd niższej instancji niewątpliwie bowiem naruszył art. 335 § 1 kpk. Uwzględniwszy wniosek prokuratora o wydanie wyroku skazującego i orzeczenie uzgodnionych z oskarżonym elementów kary, w orzeczeniu kończącym postępowanie nie obciążył podsądnego kosztami postępowania, mimo że takie rozstrzygnięcie było objęte uzgodnieniem z oskarżycielem publicznym.
Dla zrozumienia istoty uchybienia popełnionego przez Sąd Rejonowy ważnym będzie przypomnienie, że zgodnie z art. 335 § 1 kpk (w brzmieniu obowiązującym od 9.11.2013 r.) prokurator może dołączyć do aktu oskarżenia wniosek o wydanie wyroku i orzeczenie uzgodnionych z oskarżonym kar lub innych środków przewidzianych w Kodeksie karnym za przypisany mu występek, bez przeprowadzenia rozprawy, jeżeli okoliczności popełnienia przestępstwa nie budzą wątpliwości, a postawa oskarżonego wskazuje, że cele postępowania zostaną osiągnięte. Uzgodnienie może obejmować również poniesienie przez oskarżonego kosztów postępowania.
Przedmiotem negocjacji i uzgodnień pomiędzy prokuratorem a oskarżonym może być jedynie treść wniosku z jakim prokurator wystąpi do sądu. Jak podkreśla się w doktrynie uzgodnienia te nie są dla sądu wiążące. Zachowuje jednak aktualność teza, że sąd jest związany treścią wniosku prokuratora w tym sensie, że potrzeba dokonania jakiejkolwiek zmiany jego treści musi powodować rozpoznanie sprawy na zasadach ogólnych – art. 343 § 7 kpk (por. kom. do art. 335 kpk [w:] Kodeks postępowania karnego. Komentarz. P. Hofmański, E. Sadzik, K. Zgryzek, C.H. Beck 2007).
Nie budzi wątpliwości, że wyrok w przedmiotowej sprawie zapadł w drodze uwzględnienia wniosku prokuratora złożonego na podstawie art. 335 kpk. Z treści protokołu posiedzenia Sądu Rejonowego z dnia 30 grudnia 2013 r. wynika, że Sąd ten nie dostrzegał potrzeby ingerowania w treść uzgodnień dokonanych przez oskarżyciela publicznego z oskarżonym czy to w zakresie wydania wyroku i orzeczenia uzgodnionej kary i środków karnych, czy też co do sposobu rozstrzygnięcia o kosztach procesu. Mimo to, naruszywszy element uzgodnień, zwolnił oskarżonego w wyroku od zapłaty kosztów sądowych. Jak wynika przy tym z pisemnych motywów zaskarżonego wyroku, postąpił tak, gdyż uznał, że zasądzenie kosztów i opłaty od oskarżonego byłoby dla niego zbyt uciążliwe ze względu na jego sytuację materialną.
Mając na uwadze całokształt okoliczności sprawy, należało uznać, że zwolnienie podsądnego w wyroku z obowiązku uiszczenia kosztów sądowych nastąpiło z naruszeniem art. 335 § 1 kpk. Przepisu, który od 9 listopada 2013 r. określa, że uzgodnienie między prokuratorem a oskarżonym może również obejmować kwestię ponoszenia przez tego ostatniego kosztów postępowania. Uchybienie to było niewątpliwie istotne, gdyż miało wpływ na treść orzeczenia.
Stwierdziwszy, że Sąd Rejonowy dopuścił się obrazy przepisu postępowania należało rozważyć kwestię konsekwencji tego stanu rzeczy. Sąd Okręgowy doszedł do przekonania, że należytym będzie dokonanie zmiany zaskarżonego wyroku, a nie wydanie wyroku kasatoryjnego, o co początkowo wnosił oskarżyciel publiczny. Sąd odwoławczy stwierdził, że skoro wniosek o wydanie wyroku bez przeprowadzenia rozprawy był wynikiem negocjacji, gdzie wola oskarżonego w tej mierze została wyrażona w sposób jednoznaczny (por. k. 25), a do chwili wyrokowania w II instancji – mimo doręczenia podsądnemu apelacji prokuratora oraz prawidłowego zawiadomienia o rozprawie odwoławczej (k. 71) – jej nie zaprzeczono, to nie została przełamana chęć konsensualnego zakończenia sprawy. Z uwagi na to, a także ze względu na ekonomikę procesową, za najwłaściwszą reakcję uznano zmianę zaskarżonego wyroku. Sąd Okręgowy dokonał więc modyfikacji wyroku w części zawierającej rozstrzygnięcie o kosztach procesu, powstałych przed wydaniem wyroku w I instancji.
Mając na uwadze powyższe, na podstawie art. 437 § 1 i 2 kpk, Sąd Okręgowy zmienił zaskarżony wyrok (pkt 1 wyroku), a w pozostałym zakresie utrzymał go w mocy (pkt 2 wyroku).
O kosztach postępowania odwoławczego Sąd Okręgowy orzekł w pkt 3, opierając swe rozstrzygnięcie na art. 634 kpk i art. 627 kpk w zw. art. 624 § 1 kpk. Ponieważ konieczność podjęcia postępowania odwoławczego spowodowana była okolicznością niezawinioną przez oskarżonego, Sąd zwolnił go od obowiązku zapłaty na rzecz Skarbu Państwa kosztów procesu za II instancję. Za takim rozstrzygnięciem przemawiały względy słuszności.
H. B.