UZASADNIENIE

Pozwem wniesionym do tut. Sądu w dniu 17 lutego 2023 roku (data stempla pocztowego – k. 82) powód Spółdzielnia (...) w W. wniósł o zasądzenie na jego rzecz od pozwanego (...) W. kwotę 211 105,08 zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia doręczenia odpisu pozwu do dnia zapłaty. Ponadto wniósł o zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda kosztów procesu.

W uzasadnieniu powód wskazał, że żądana kwota została uiszczona przez powoda na rzecz (...) W. jako odszkodowanie za utracone korzyści w związku z posiadaniem przez powoda bez tytułu prawnego gruntu położonego w W. przy ul (...) oznaczonego numerami działek (...) w okresie od stycznia 2019 roku do dnia 31 maja 2022 roku. Powód jednak kwestionuje zasadność zgłoszonego żądania pozwanego, a w trosce o interes członków spółdzielni zamieszkujących budynek przy ul. (...), powód zapłacił wskazaną kwotę z zastrzeżeniem zwrotu. Powód żąda więc zwrotu tej kwoty jako świadczenia nienależnego (pozew – kk. 3-10).

W odpowiedzi na pozew wniesionej w dniu 15 czerwca 2023 roku (data stempla pocztowego – k. 129) pozwany wniósł o oddalenie powództwa oraz o zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego kosztów postępowania. W uzasadnieniu pozwany podniósł, że zaprzecza tezom pozwu, iż zawarł z powodem umowę, na mocy której Spółdzielnia mogła korzystać z nieruchomości bez konieczności ponoszenia wynagrodzenia oraz że na skutek nieustanowienia prawa użytkowania wieczystego Spółdzielnia poniosła jakiekolwiek straty finansowe. W ocenie pozwanego wpłacona kwota nie stanowi świadczenia nienależnego w rozumieniu art. 410§2 k.c. Wynagrodzenie zostało obliczone w kwocie odpowiadającej potencjalnej wysokości opłaty rocznej z tytułu użytkowania wieczystego. Pozwany ocenił, że nietrafne jest przekonanie, że żądanie przez (...) W. wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z nieruchomości stanowi nadużycie prawa w rozumieniu art. 5 k.c. (odpowiedź na pozew – kk. 97-101).

Do dnia zamknięcia rozprawy stanowiska stron co do zasady nie uległy zmianie. W piśmie procesowym z dnia 25 marca 2024 roku powód m.in. podtrzymał stanowisko, że fakt korzystania z gruntu za wiedzą i zgodą właściciela przez okres ponad 50 lat należy traktować jako dorozumiany stosunek prawny (nienazwaną umowę; pismo – kk. 162-166).

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

(...) W. jest właścicielem nieruchomości gruntowej położonej w W. przy ul. (...), stanowiącej działki ew. nr (...) w obrębie (...), objętych księgą wieczystą nr (...) o pow. 0,0341 ha (działka nr (...)) i 0,0448 ha (działka nr (...)), a także działki ew. nr (...) z obrębu (...), objętej księgą wieczystą nr (...) o pow. 0,0138 – na podstawie decyzji komunalizacyjnych nr (...) Wojewody (...) z dnia 5 maja 2000 roku i nr (...) z dnia 5 lipca 2002 roku (wydruki z KW – kk. 27-29v.; kk. 78-80).

W latach 50-tych XX wieku grunt położony w W. przy ul. (...) objął w posiadanie Związek Spółdzielni (...) w W. w celu wybudowania na gruncie budynku mieszkalnego z przeznaczeniem dla członków spółdzielni. Podjęcie inwestycji w zakresie budowy domu mieszkalnego na tym terenie zostało zatwierdzone decyzją z dnia 30 grudnia 1954 roku (zaświadczenie lokalizacyjne nr (...) z 2.07.1954 – k. 31; zaświadczenie wstępne lokalizacyjne nr (...) z 27.09.1954 – k. 30; karta rejestracyjna projektu wstępnego kompleksu budynków B. (...) – kk. 32-33; protokół nr (...) – k. 34; decyzja z 30.12.1954 – k. 35; oświadczenie Prezesa Zarządu Spółdzielni – kk. 36-37).

Inwestycja została zrealizowana w 1958 roku. W budynku wybudowano 28 lokali mieszkalnych. Jako właściciel budynku w jej karcie ewidencyjnej figurował (...) Z.S.S. (karta ewidencyjna budynku – kk. 38-40).

Na podstawie umowy z dnia 10 grudnia 1990 roku (...) Związek Spółdzielni (...) w likwidacji przekazał odpłatnie (...) Spółdzielni Mieszkaniowej (...) w W. szereg budynków mieszkalnych, w tym budynek mieszkalny przy ul. (...) (§1). Protokolarne przejęcie budynków nastąpiło z dniem 1 grudnia 1990 roku (§6). Związek zobowiązał się do uregulowania stanu prawnego zakładowych budynków wielomieszkaniowych i sukcesywnego przenoszenia aktem notarialnym ich własności na rzecz Spółdzielni, z zabezpieczeniem hipotecznym niespłaconych należności za przejęte nieruchomości (§9) (umowa – kk. 41-43; opis budynków – kk. 44-45).

W 1992 roku została zmieniona nazwa spółdzielni z (...) Spółdzielni Mieszkaniowej (...) w W. na Spółdzielnię (...) (odpis z rejestru spółdzielni – kk. 47-49; postanowienie Sądu Rejonowego dla m. st. Warszawy z dnia 12.10.1992 – kk. 50-50v.).

Ww. spółdzielnia przez lata zagospodarowała przekazany jej do użytkowania teren, zajmowała się jej utrzymaniem oraz objęła cały teren swoją administracją – zbudowała infrastrukturę osiedlowej drogi, miejsca parkingowe, place zabaw, pielęgnowała zieleń, dbała o czystość osiedla, dbałą o przejezdność szlaków komunikacyjnych (remonty dróg, odśnieżanie) i wykonywała inne czynności w zakresie prawidłowego utrzymania nieruchomości. Obecnie w budynku jest 29 lokali mieszkalnych. Większość z nich nie ma urządzonej księgi wieczystej. Z uwagi na nieuregulowany stan prawny, brak tytułu prawnego Spółdzielni do jego posiadania, wszelkie decyzje o podejmowaniu prac remontowych, ociepleniu budynku, są utrudnione, z uwagi na konieczność ubiegania się o zgodę od (...) W. oraz konserwatora zabytków. Uniemożliwia to również ubieganie się o wszelkiego rodzaju dofinansowanie. Z kolei konieczność zapłaty odszkodowania w kwocie objętej przedmiotowym powództwem jest bardzo dotkliwa dla mieszkańców, którymi są w dużej mierze osoby starsze (zeznania świadek M. K. – kk. 155-157; zeznania świadek E. M. – kk. 158-159; zeznania świadek B. S. – kk. 159-160; wydruk z geoportal.gov.pl – k. 26).

Wnioskiem z dnia 30 sierpnia 1993 roku wniesionym do Zarządu Dzielnicy W.Spółdzielnia wnosiła o ustanowienie użytkowania wieczystego gruntów położonych w W. przy ul. (...). Ponowiła żądanie wnioskiem z dnia 14 grudnia 1995 roku, a także pismem datowanym na styczeń 1998 roku wniesionym w dniu 12 lutego 1998 roku (w związku z decyzją administracyjną w przedmiocie zatwierdzenia projektu podziału nieruchomości przy ul. (...)), pismem z dnia 10 kwietnia 2000 roku (w związku z urządzeniem ksiąg wieczystych znajdujących się we władaniu Spółdzielni), pismem z dnia 10 maja 2001 roku (w związku z nabyciem przez Dzielnicę W. Gminy (...) nieodpłatnie własności nieruchomości B. (...)nr działki ew. (...) pow. 341 m^{(

2)}), pismem z dnia 28 czerwca 2001 roku, wnioskiem z 17 lipca 2007 roku, pismem z dnia 17 września 2008 roku, pismem z dnia 15 marca 2011 roku, pismem z dnia 12 maja 2011 roku, pismem z dnia 25 listopada 2014 roku, pismem z dnia 2 marca 2015 roku (precyzując wniosek, że wnosi o nabycie w użytkowanie wieczyste nieruchomości o pow. 927 m^{(

2)} stanowiącą jedną całość gospodarczą obejmującą działki ew. nr (...), (...) i (...) z obrębu (...)) oraz pismami z dnia 18 czerwca 2021 roku (wniosek z 30.08.1993 – k. 51; wniosek z 14.12.1995 – k. 52; wniosek z 01.1998 – k. 53; wniosek z 10.04.2000 – k. 54; wniosek z 10.05.2001 – k. 55; wniosek z 17.07.2007 – kk. 56-57; pismo z 17.09.2008 – k. 80; pismo z 15.03.2011 – k. 61; pismo z 12.05.2011 – k. 62; pismo z 28.06.2001 – k. 64; pismo z 25.11.2014 – k. 67; pismo z 2.03.2015 – k. 68; pisma z 18.06.2021 – k. 69, k. 70).

Do ustanowienia użytkowania wieczystego nie doszło do dnia zamknięcia rozprawy w niniejszej sprawie. Pismem z dnia 21 marca 2022 roku (...) W. przedstawiło Spółdzielni warunki ustanowienia użytkowania wieczystego i poprosiło o wyrażenie zgody na nie (pismo z 21.03.2022 – kk. 71-72). Pismem z dnia 4 lipca 2022 roku Spółdzielnia przedstawiła swoje uwagi co do operatów szacunkowych dotyczących opisanych gruntów oraz wskazała, że działka nr (...), jako zajęta pod drogę, nie jest objęta przedmiotem zainteresowania spółdzielni i pragnie wyłączyć ją z zakresu umowy użytkowania wieczystego (pismo z 4.07.2022 – kk. 73-75).

Działka nr (...) (nr księgi wieczystej: (...)) stanowi nieruchomość ogólnodostępną, wykorzystywaną jako droga dojazdowa służąca mieszkańcom sąsiednich nieruchomości (pismo (...) W. z 12.04.2022 – kk. 76-77; wydruk z KW – kk. 78-80; zeznania świadek E. M. – k. 159).

Fakt bezpłatnego korzystania z nieruchomości przez Spółdzielnię był co do zasady tolerowany przez (...) W.. Dopiero pismem z dnia 31 maja 2022 roku Zarząd D. W. (...) W. wezwał Spółdzielnię Budowlano-Mieszkaniową (...) w W. do zapłaty odszkodowania za utracone korzyści wynikające z korzystania z nieruchomości w postaci gruntu położonego przy ul. (...), oznaczonego jako działki ew. nr (...) o pow. 789 m^{(

2)} z obrębu (...), nr KW (...), bez tytułu prawnego, w okresie od stycznia 2019 roku do 31 maja 2022 roku w wysokości 199 629 zł. Odszkodowanie zostało wyliczone na podstawie operatu szacunkowego sporządzonego przez rzeczoznawcę majątkowego, w którym określona została wysokość odszkodowania. Nadto naliczono też odszkodowanie za utracone korzyści wynikające z korzystania z gruntu oznaczonego jako działka ew. nr (...)o pow. 138 m^{(

2)} z obrębu (...), dla której prowadzona jest księga wieczysta nr (...), z uwagi na fakt, że Spółdzielnia korzysta jako dojście i dojazd do nieruchomości opisanej wyżej – w wysokości 11 476,08 zł. Tę kwotę wyliczono w oparciu o miesięczne stawki czynszu netto z tytułu dzierżawy gruntów stanowiących własność (...) W. i położonych na terenie D. W. zgodnie z zarządzeniem nr (...) Prezydenta (...) W. z dnia 5 maja 2017 roku. (...) W. zażądała ww. kwot do dnia 30 czerwca 2022 roku. Pismo to wpłynęło do siedziby Spółdzielni w dniu 8 czerwca 2022 roku (pismo z 31.05.2022 – kk. 18-19; operat szacunkowy – kk. 104-120; zeznania świadek E. M. – kk. 158-159; zeznania świadek B. S. – kk. 159-160).

W odpowiedzi na ww. pismo, pismem z dnia 28 czerwca 2022 roku Spółdzielnia oświadczyła, że ubiega się o ustanowienie na jej rzecz prawa użytkowania wieczystego do przedmiotowego gruntu od 1993 roku, a (...) W. uznała to roszczenie pismem z dnia 21 marca 2022 roku. Z Spółdzielnia zakwestionowała roszczenie co do zasady i co do wysokości, podnosząc, że niezgodne z zasadami współżycia społecznego jest domaganie się odszkodowania za stan faktyczny, za który to (...) W. jest wyłącznie odpowiedzialne, z uwagi na przewlekłość w uregulowaniu stanu prawnego opisanej nieruchomości. Domaganie się takiej kwoty stanowi ogromne zaskoczenie, na które Spółdzielnia nie była przygotowana, w tym finansowo, zaś mieszkańców znajdującego się na gruncie budynku – członków Spółdzielni, nie stać na poniesienie tak dużego wydatku. Ponadto domaganie się odszkodowania w zakresie terenu w części ogólnodostępnego (droga) nie znajduje uzasadnienia (pismo z 28.06.2022 – kk. 20-21).

Pismem z dnia 22 sierpnia 2022 roku (...) W. podtrzymało stanowisko zawarte w piśmie z 31 maja 2022 roku, podnosząc, że niekwestionowanym faktem jest posiadanie przez Spółdzielnię przedmiotowego gruntu bez tytułu prawnego i bez ponoszenia żadnych opłat na rzecz właściciela – (...) W.. Nadto w zakresie gruntu w postaci działki nr (...) wskazało, że inny podmioty korzystające z niego wykonują to korzystanie na zasadzie ustanowionej służebności przejścia i przejazdu. Wskazano, że Miasto dochodzi swoich praw od wszystkich podmiotów, niezależnie od prowadzonych postępowań w zakresie regulacji stanu prawnego nieruchomości, dlatego nie odstępuje od dochodzonych należności (pismo z 22.08.2022 – k. 22).

Pismem z dnia 22 września 2022 roku Spółdzielnia poinformowała, że zapłaciła żądaną kwotę 211 105,08 zł, wskazując, że dokonanie tej płatności nie stanowi jednak o uznaniu należności co do zasady i wysokości, podtrzymując stanowisko zgłoszone w piśmie z dnia 28 czerwca 2022 roku, w związku z czym sygnalizuje zamiar wszczęcia postępowania o zwrot zapłaconych kwot jako świadczenia nienależnego, dlatego przedmiotowa płatność została dokonana z zastrzeżeniem zwrotu (pismo z 22.09.2022 – k. 23; potwierdzenie dokonania płatności – k. 24; potwierdzenie przelewu – k. 25).

Sąd dokonał ustaleń faktycznych w oparciu o zebrany w sprawie materiał dowodowy w postaci powołanych dowodów z dokumentów (kopii), a także zeznań ww. świadków. Dokumenty nie budziły wątpliwości Sądu co do swej wiarygodności oraz autentyczności. Stan faktyczny nie był co do zasady sporny, a strona pozwana kwestionowała roszczenie, wskazując, że nie można mówić, aby kwota wpłacona przez Spółdzielnię była świadczeniem nienależnym w rozumieniu art. 410§2 k.c., a zatem argumentacja odnosiła się w do oceny prawnej zaistniałego stanu faktycznego.

Na podstawie całokształtu materiału dowodowego, w tym zeznań opisanych świadków, a także twierdzeń stron przedstawianych w pismach procesowych, Sąd przyjął, że fakt bezpłatnego korzystania z nieruchomości przez Spółdzielnię był co do zasady tolerowany przez (...) W. aż do momentu wystosowania pisma z dnia 31 maja 2022 roku. Co prawda świadek M. K. zeznała, że w 2005 roku „została zgłoszona prośba o wydanie nieruchomości” (protokół – k. 156), jednak zeznania te nie znalazły potwierdzenia w pozostałym materiale dowodowym, w szczególności strona pozwana o żadnej takiej prośbie nie wspomniała, jak też żadnego dowodu na tak sformułowaną prośbę nie przedstawiła, w związku z tym zeznania świadka M. K. w tym zakresie należało pominąć.

Sąd pominął dowód z opinii biegłego z zakresu wyceny nieruchomości „celem wykazania wartości nieruchomości, a w konsekwencji – niezasadności roszczenia Miasta (...) W. co do wysokości”, wnioskowany przez powoda, uznając go za niepotrzebny w świetle końcowego rozstrzygnięcia. Strona powodowa podnosiła, że niezależnie od zakwestionowania żądania przez (...) W. opisanej kwoty co do zasady, to kwestionuje je również co do wysokości, wskazując, że kwota odszkodowania wyliczona na podstawie operatu szacunkowego sporządzonego przez rzeczoznawcę majątkowego na zlecenie (...) W. jest zawyżona. Jej zdaniem powinny zostać zastosowane stawki dzierżawne dla gruntów zabudowanych budynkami mieszkalnymi określone w załączniku nr 2 do Zarządzenia nr 811/2017 r. Prezydenta Miasta W. z dnia 5 maja 2017 roku w sprawie zasad wydzierżawiania na okres do trzech lat nieruchomości (...) W. i nieruchomości Skarbu Państwa, dla których organem reprezentującym właściciela jest Prezydent (...) W.. Należy jednak zauważyć, że tak sformułowana teza dowodowa nie zmierzałaby do ustalenia prawidłowej wysokości wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z przedmiotowej nieruchomości. Owszem, w ramach operatu szacunkowego sporządzonego przez M. O., zostało dokonane określenie wartości rynkowej nieruchomości gruntowej, jednak to był tylko jej element, który miał posłużyć do osiągnięcia celu, jakim było „określenie wysokości odszkodowania za utracone korzyści wynikające z korzystania z nieruchomości gruntowej (traktowanej jako niezabudowana) zlokalizowanej w (...) W., dzielnicy W., ul. (...), obręb (...), dz. ew. nr (...), (...), nr KW (...)” (operat szacunkowy, strony 1-2 – kk. 104-105). Poza tym powód nie wskazał też w ramach tej tezy konkretnej daty, na którą miałaby być dokonana wycena, co jest okolicznością istotną dla potencjalnie sporządzanego operatu. W konsekwencji tak sformułowana teza, jak to określono w pozwie, nie pozwoliłaby na osiągnięcie celu, do jakiego faktycznie miałoby doprowadzić dopuszczenie dowodu z opinii biegłego, w związku z czym dowód ten podlegał pominięciu.

Sąd zważył, co następuje:

Powództwo zasługiwało na uwzględnienie w przeważającej części.

Strona powodowa domagała się zapłaty wskazanej kwoty pieniężnej tytułem świadczenia nienależnego, które zostało spełnione na rzecz (...) W. jako odszkodowanie za utracone korzyści w związku z posiadaniem przez powoda bez tytułu prawnego gruntu położonego w W. przy ul (...) oznaczonego numerami działek (...) w okresie od stycznia 2019 roku do dnia 31 maja 2022 roku. Pozwany kwestionował zasadność żądania, wskazując, że powód niewątpliwie nie posiada tytułu prawnego do nieruchomości i w myśl art. 225 k.c., w zw. z art. 224§2 k.c., jako posiadacz samoistny w złej wierze, był obowiązany do uiszczenia wynagrodzenia za korzystanie z nieruchomości.

W pierwszej kolejności należy odnieść się do argumentacji strony powodowej dotyczącej tego, że żądanie przez (...) W. wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z nieruchomości stanowi nadużycie prawa w rozumieniu art. 5 k.c. W tym miejscu należy przychylić się do stanowiska pozwanego, że argumentacja powoda w tym zakresie nie może być brana pod uwagę. Klauzula generalna zawarta w tym przepisie, jako że nie ma charakteru nadrzędnego, musi być przez Sąd stosowana ostrożnie i w wyjątkowych wypadkach. Jej istotą i funkcją jest możliwość uwzględnienia w ocenie różnego rodzaju, lecz o charakterze wyjątkowym, okoliczności faktycznych, które jednakże nie mogą – w oderwaniu od konkretnego stanu faktycznego (sytuacji prawnie relewantnej) – być źródłem powstania prawa podmiotowego w stosunku do drugiej osoby. Artykuł 5 k.c. nie może stanowić samodzielnej podstawy powództwa (wyrok SN z 19.03.2002 r., IV CKN 892/00, LEX nr 54380; wyrok SN z 14.11.2013 r., II CSK 78/13, LEX nr 1415503). Przenosząc powyższe na grunt niniejszej sprawy należy więc uznać, że mimo iż nie sposób odmówić słuszności argumentacji odnoszącej się do tego, że konieczność zapłaty tak dużego odszkodowania jest bardzo dotkliwa, niesprawiedliwa dla mieszkańców budynku przy ul. (...) i może budzić moralny sprzeciw, to Spółdzielnia mogłaby powoływać się na ten zarzut tylko w wypadku, gdyby sama była stroną pozwaną – a zatem gdyby sprawa dotyczyła pierwotnego żądania przez (...) W. zapłaty objętej pozwem kwoty.

Sąd nie mógł również podzielić twierdzeń strony powodowej w zakresie tego, że kwota odszkodowania wyliczona na podstawie operatu szacunkowego sporządzonego przez rzeczoznawcę majątkowego na zlecenie (...) W. jest zawyżona. Dowód z opinii biegłego z opisanych wyżej przyczyn podlegał pominięciu, a okoliczność podnoszona w ramach tego twierdzenia musiałaby zostać zbadana jedynie z wykorzystaniem wiadomości specjalnych, zaś skoro takowych nie uzyskano, fakt ten należało uznać za nieudowodniony po myśli art. 6 k.c. w zw. z art. 232 k.p.c.

Tym samym argumentację strony powodowej obejmującą wyżej wymienione elementy uzasadnienia pozwu należało uznać za nietrafione. Dokonując jednak analizy sfery meritum przedmiotowej sprawy należało uznać, że strona powodowa ma rację, iż świadczenie stanowiące kwotę 211 105,08 zł uiszczoną przez Spółdzielnię na rzecz (...) W., stanowiło świadczenie nienależne w rozumieniu art. 410§2 k.c.

W piśmie procesowym z dnia 25 marca 2024 roku powód m.in. podtrzymał stanowisko, że fakt korzystania z gruntu za wiedzą i zgodą właściciela przez okres ponad 50 lat należy traktować jako dorozumiany stosunek prawny (k. 163). Na poparcie tego twierdzenia przywołał treść uzasadnienia wyroku Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 26 września 2019 roku w sprawie o sygn. I ACa 607/18 (LEX nr 2736592). Sprawa dotyczyła analogicznego przypadku – pozwana Spółdzielnia od momentu posadowienia na gruncie budynku mieszkalnego korzysta z niego za zgodą właściciela – pierwotnie Skarbu Państwa, który przekazał grunt w celu wybudowania na nim budynku; korzystanie z gruntu przez okres kilkudziesięciu lat, połączone w oczekiwaniem na ustanowienie użytkowania wieczystego, nie łączyło się ze strony właściciela gruntu z żądaniem zapłaty za korzystanie z niego (a w każdym razie okoliczność ta w trakcie procesu nie została wykazana). Jak wskazał Sąd Apelacyjny, w takim wypadku przyjąć zatem należy, że „korzystanie z gruntu przez pozwaną, zgodne z wolą właściciela gruntu, opierało się na stosunku prawnym, który należałoby uznać za odpowiadający umowie użyczenia, a więc stosunkowi prawnemu o charakterze nieodpłatnym.” Sąd pogląd ten podziela. Powodowa Spółdzielnia włada opisanymi gruntami od kilkudziesięciu lat (z uwzględnieniem okresu, w jakim władał ją poprzednik prawny – Związek Spółdzielni (...) w W., w czasach poprzedniego ustroju), został wybudowany na nich budynek mieszkalny, w którym mieszka 29 rodzin, w tym w dużej mierze osoby starsze, a grunty zostały zagospodarowane tak, aby służyły zaspokojeniu potrzeb społecznych (miejsca parkingowe, place zabaw, zieleń itp.) – to wszystko świadczy o tym, że corpus po stronie Spółdzielni jest dostatecznie wykazany. Co więcej – owa wola posiadania rzeczy była tolerowana przez właściciela – (...) W., który nabył własność przedmiotowych działek z mocy prawa na podstawie decyzji komunalizacyjnych nr (...) Wojewody (...) z dnia 5 maja 2000 roku i nr (...) z dnia 5 lipca 2002 roku, jednocześnie mając świadomość, że Spółdzielnia od wielu lat czyni usilne starania w kierunku uregulowania sytuacji pod względem prawnym, wnosząc o ustanowienie użytkowania wieczystego gruntów, a dopiero po ok. 20 latach od nabycia tej własności, tj. pismem z dnia 31 maja 2022 roku, (...) W. domaga się od posiadacza „zapłaty odszkodowania za utracone korzyści wynikające z korzystania z nieruchomości”. Fakt, iż owo posiadanie było przez (...) W. tolerowane przez tak długi okres, musi skutkować uznaniem, że pewna dorozumiana umowa rzeczywiście została zawarta, a skoro korzystanie przez Spółdzielnię z opisanych gruntów było bezpłatne, należy uznać, że była to umowa użyczenia (art. 710 i nast. k.c.). Użyczenie zaś kończy się (w wypadku umowy na czas nieokreślony – w przedmiotowej sprawie, co oczywiste, żaden termin wygaśnięcia umowy nie został uzgodniony), gdy biorący uczynił z rzeczy użytek odpowiadający umowie albo gdy upłynął czas, w którym mógł ten użytek uczynić (art. 715 k.c.) – w niniejszej sprawie taki użytek nie upłynął, albowiem nieruchomość służy zaspokojeniu potrzeb mieszkaniowych zamieszkujących na niej osób. Dopiero zatem owo pismo z dnia 31 maja 2022 roku należy potraktować jako wyrażenie woli zakończenia dorozumianego stosunku prawnego (umowy użyczenia), a zatem wypowiedzenie umowy użyczenia, a w każdym razie wyrażenie woli, że nie wyraża zgody na dalsze nieodpłatne korzystanie z nieruchomości. Pismo to Spółdzielnia otrzymała w dniu 8 czerwca 2022 roku, a zatem to dopiero od tego dnia Spółdzielnia pozostaje posiadaczem gruntów w złej wierze. Skoro zaś (...) W. zażądało odszkodowania za korzystanie z nieruchomości w okresie od dnia 1 stycznia 2019 roku do dnia 31 maja 2002 roku, to oczywistym jest, że w tym okresie Spółdzielnia jeszcze nie była posiadaczem w złej wierze. W konsekwencji żądanie zapłaty tak określonej kwoty było niezasadne i należy je traktować jako świadczenie nienależne, co stanowi o zasadności żądania pozwu w zakresie roszczenia głównego. Strona powodowa spełniła to świadczenie z zastrzeżeniem zwrotu, a zatem w myśl art. 411 pkt 1 k.c. może skutecznie tego zwrotu się domagać.

W przedmiocie odsetek Sąd orzekł na podstawie art. 455 k.c. oraz art. 481§1 i §2 k.c. Jako wezwanie do zapłaty w niniejszej sprawie rzeczywiście należy potraktować dopiero doręczenie odpisu pozwu, natomiast dniem, od którego powinno się rozpocząć naliczanie odsetek, nie można potraktować dnia doręczenia odpisu pozwu (tj,. dnia 16 maja 2023 roku – zgodnie z e.p.o.), ale dopiero dnia następnego (por. Z. Radwański, A. Olejniczak, Zobowiązania – część ogólna..., 2020, s. 343; podobnie np. Sąd Najwyższy w wyroku z 28.10.2015 r., II CSK 822/14, LEX nr 1930449; W. Borysiak [w:] Kodeks..., red. K. Osajda, 2020, art. 455, nt 65; W. Popiołek [w:] Kodeks cywilny..., t. 2, red. K. Pietrzykowski, 2021, art. 455, nt 12. Podobne stanowisko zajmuje również F. Zoll [w:] System Prawa Prywatnego, t. 6, red. A. Olejniczak, 2018, s. 1120). Tym samym należało je zasądzić za okres od dnia 17 maja 2023 roku do dnia zapłaty, zaś żądanie odsetkowe w pozostałym zakresie podlegało oddaleniu.

Mając powyższe na uwadze, Sąd orzekł jak w punkcie I-II sentencji wyroku.

W przedmiocie kosztów Sąd orzekł jak w punkcie III sentencji wyroku na podstawie art. 98§1, §1¹ i §3 k.p.c. oraz art. 100 k.p.c. Na koszty poniesione przez stronę powodową, która niemalże w całości wygrała sprawę, złożyły się: opłata od pozwu w wysokości 10 556 zł, koszty zastępstwa procesowego w wysokości 10 800 zł (zgodnie z §2 pkt 7 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych) oraz opłata skarbowa od pełnomocnictwa w wysokości 34 zł.

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE