UZASADNIENIE

Powódka M. L. (1) w dniu 26 października 2023 r. wniosła do Sądu Rejonowego w Ciechanowie pozew przeciwko E. L., S. L. i O. L. o im opuszczenia i opróżnienia lokalu mieszkalnego nr (...) położonego w C. przy ul. (...). Wnosiła ponadto o zasądzenie na jej rzecz od pozwanych solidarnie kwoty 1500,00 zł z tytułu bezumownego korzystania z lokalu mieszkalnego za okres miesiąca. Wnosiła ponadto o ustalenie, że pozwanym nie przysługuje uprawnienie do otrzymania lokalu socjalnego oraz o nadanie wyrokowi co do eksmisji rygoru natychmiastowej wykonalności. Wnosiła ponadto o zasądzenie na swoją rzecz od pozwanych zwrotu kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego.

Pozwani E. L., S. L. i O. L. wnosili o oddalenie powództwa o eksmisję na zasadzie art. 5 kc, wskazując na naruszenie zasad współżycia społecznego oraz nadużycie prawa podmiotowego przez powódkę M. L. (1). Wnosili ponadto o zasądzenie od powódki na swoją rzecz zwrotu kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego.

Pismem procesowym z dnia 6 czerwca 2024 r. powódka M. L. (1) rozszerzyła powództwo o zapłatę odszkodowania za bezumowne korzystanie o kwotę 10500,00 zł ( za okres listopad 2023 – maj 2024 ). Przed doręczeniem odpisu pozwu pozwanym, powódka M. L. (1) cofnęła w tym zakresie pozew w całości pismem z dnia 15 lipca 2024 r.

Pozwani E. L., S. L. i O. L. na rozprawie w dniu 16 lipca 2024 r. wyrazili zgodę na cofnięcie pozwu w tym zakresie, cofnęli jednocześnie wnioski o rozliczenie nakładów zgłoszone w odpowiedzi na pozew.

Gmina Miejska C. złożyła oświadczenie o wstąpieniu do procesu, jednakże nie zajęła stanowiska w sprawie.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

M. L. (1) przysługuje prawo najmu lokalu mieszkalnego nr (...) położonego w C. przy ul. (...) zgodnie z prawomocnym postanowieniem Sądu Rejonowego w Ciechanowie z dnia 2 marca 2023 r. wydanego w sprawie I Ns 110/20 ( bezsporne ).

M. L. (1) wraz z mężem R. L. opuściła mieszkanie ponad 20 lat temu. Zamieszkali w wybudowanym domu na ul. (...) w K.. Nieruchomość ta stanowiła wówczas własność ich córki M. L. (2) ( obecnie P. ), a obecnie stanowi przedmiot współwłasności M. P. i R. L.. W mieszkaniu mieszkał za zgodą R. L. ich syn E. L. wraz z żoną S. i córką O. ( bezsporne ).

E. i S. małż. L. ponoszą koszty utrzymania mieszkania ( bezsporne ).

M. L. (1) wyprowadziła się z domu na ul. (...) w 2018 r. Początkowo zamieszkała w N., a następnie wynajęła mieszkanie w C.. Obecnie zamieszkuje w wynajmowanym lokalu mieszkalnym ( kawalerka ) od wspólnoty chrześcijańskiej na ul. (...) w C.. Łączny koszt utrzymania mieszkania wynosi 1300,00 zł. M. L. (1) otrzymuje emeryturę w wysokości 1800 złotych netto. Nie ma innych źródeł utrzymania. Nie ma nikogo na utrzymaniu ( zeznania powódki M. L. (1) k. 118 – 119 ).

Prawomocną decyzją z dnia 9 października 2020 r. Prezydenta Miasta C. M. L. (1) na wniosek R. L. została wymeldowana z miejsca stałego pobytu w lokalu nr (...) położonym w C. przy ul. (...) ( akta o wymeldowanie koperta k. 73 ).

E. L. i S. L. pracują zawodowo. W 2019 r. mieli ustanowioną rozdzielność majątkową. Żadne z nich nie posiada tytułu prawnego do innej nieruchomości. Każde z nich otrzymuje najniższe wynagrodzenie. E. L. jest właścicielem dwóch samochodów osobowych marki F. (...) i B. (...) oraz busa marki V.. W pracy korzysta z pojazdu służbowego marki S. (...). Ich córka O. studiuje we W. na studiach dziennych magisterskich. Wynajmuje pokój za 1200,00 zł. Pracuje dorywczo; w utrzymaniu pomagają jej też rodzice ( zeznania pozwanych S. L. k. 119, E. L. k. 119 ).

W dniu 16 października 2023 r. M. L. (1) podpisała z Gminą Miejską C. aneks do umowy najmu lokalu mieszkalnego nr (...) położonego w C. przy ul. (...), wskazując ją jako najemcę lokalu w miejsce R. L. w związku z treścią prawomocnego rozstrzygnięcia w sprawie o podział majątku wspólnego I Ns 110/20 Sądu Rejonowego w Ciechanowie ( aneks k. 26 ).

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie zebranych w sprawie dokumentów, akt sprawy I Ns 110/20 o podział majątku wspólnego, akt sprawy o wymeldowanie, zeznań świadka R. L. oraz zeznań powódki M. L. (1) i pozwanych E. L. i S. L.. W istocie stan faktyczny niniejszej sprawy nie był sporny. Strony były zgodne, co wynika z ich zeznań, na jakich zasadach pozwani zamieszkują w lokalu mieszkalnym, do którego prawo najmu przysługuje powódce, oraz jaka jest obecnie sytuacja rodzinna i materialna stron.

Sąd zważył, co następuje:

W ocenie Sądu, powództwo M. L. (1) zasługuje na uwzględnienie w całości w zakresie żądania eksmisji pozwanych E. L., S. L. i O. L. z lokalu mieszkalnego, do którego prawo najmu przysługuje powódce M. L. (1).

Nie ulega wątpliwości, że podstawę prawną roszczenia powódki M. L. (1) jest art. 222 kc w zw. z art. 690 kc. Zgodnie bowiem z § 1 tego artykułu, właściciel może żądać od osoby, która włada faktycznie jego rzeczą, ażeby rzecz została mu wydana, chyba że osobie tej przysługuje skuteczne względem właściciela uprawnienie do władania rzeczą. Stosownie zaś do art. 690 kpc, do ochrony praw najemcy do używania lokalu stosuje się odpowiednio przepisy o ochronie własności.

Bezspornym jest, że lokal mieszkalny nr (...) położony w C. przy ul. (...) pozostający w posiadaniu pozwanych objęty jest stosunkiem najmu na rzecz powódki M. L. (1) zgodnie z prawomocnym postanowieniem Sądu Rejonowego w Ciechanowie w sprawie I Ns 110/20. W wykonaniu przedmiotowego postanowienia Gmina Miejska C., jako właściciel lokalu, zawarła z powódką M. L. (1) aneks do umowy najmu tego lokalu.

Legitymowaną do wystąpienia z roszczeniem jest zatem powódka M. L. (1) jako najemca lokalu mieszkalnego, w związku z którym dochodzone jest przedmiotowe roszczenie.

Jednocześnie bezspornym jest, że pozwani E. i S. małż. L. oraz O. L., ich córka, zajmują do wyłącznego korzystania przedmiotowy lokal mieszkalny. Bezspornym jest również, że pozwani nie dysponują obecnie żadnym tytułem prawnym do przedmiotowego lokalu. Wskutek zmiany osoby najemcy zajmowanego lokalu mieszkalnego oraz stanowiska powódki M. L. (1) utracili przysługujące im prawo do lokalu wynikające z umowy użyczenia zawartej z R. L..

W ocenie Sądu, w świetle art. 222 § 1 kc w zw. zart. 690 kc, powódka M. L. (1) ma prawo żądać, aby pozwani E. L., S. L. i O. L. opuścili zajmowany lokal mieszkalny, do którego prawo najmu przysługuje powódce z wyłączeniem innych osób. Pozwani posiadają lokal mieszkalny obecnie bez tytułu prawnego. Jak wskazano powyżej, łącząca R. L. z pozwanymi umowa użyczenia, na mocy której pozwani korzystali dotychczas z przedmiotowego lokalu mieszkalnego, została – w ocenie Sądu – skutecznie wypowiedziana przez powódkę M. L. (1) W uchwale z dnia 18 września 1989 r., wydanej w sprawie III CZP 78/89, Sąd Najwyższy podkreślił, że można rozwiązać umowę użyczenia lokalu mieszkalnego z domownikiem, wobec którego nie ma obowiązku alimentacyjnego. Oznacza to, że tym bardziej można rozwiązać taką umowę wprawdzie z osobą spokrewnioną, ale nie zamieszkałą wspólnie, choć na nieruchomości stanowiącej własność użyczającego. Wytaczając powództwo o eksmisję M. L. (1) dokonała de facto wypowiedzenia umowy użyczenia. Przepisy o użyczeniu nie regulują wprawdzie terminów wypowiedzenia przy rozwiązaniu tego rodzaju stosunku prawnego, jednak zakończenie użyczenia lokalu ( części budynku mieszkalnego ) bądź działki gruntu może uwzględniać analogiczne stosowanie terminów przewidzianych dla wypowiedzenia najmu, z uwagi na zbliżony charakter tych dwóch stosunków prawnych ( odpowiednio art. 673 kc ). Taki pogląd zawarł Sąd Najwyższy w przywołanej już wyżej uchwale z dnia 18 września 1989 r. W ocenie Sądu orzekającego w niniejszej sprawie, jest to jak najbardziej uzasadnione, albowiem trudno przyjąć, iż tego rodzaju stosunek prawny nie mógłby być rozwiązany w drodze wypowiedzenia. Uwzględniając jednak, że pozwanym skutecznie doręczono odpis pozwu, uznać należy, że najpóźniej na koniec lutego 2024 r. umowa użyczenia została niewątpliwie rozwiązana ( doręczenie pozwu ostatniej z pozwanych O. L. nastąpiło dnia 12 stycznia 2024 r. - k. 63 ).

Zgodnie z art. 5 kc, nie można czynić ze swego prawa użytku, który by był sprzeczny ze społeczno - gospodarczym przeznaczeniem tego prawa lub z zasadami współżycia społecznego. W niniejszej sprawie owo nadużycie, polegające na żądaniu wydania nieruchomości odnosić należy do zasad współżycia społecznego.

Zasady współżycia społecznego w rozumieniu art. 5 kc są pojęciem – co podkreśla się w doktrynie – pozostającym w nierozłącznym związku z całokształtem okoliczności danej sprawy i w takim całościowym ujęciu wyznaczają podstawy, granice i kierunki jej rozstrzygnięcia. Dlatego do zastosowania tego przepisu konieczna jest ocena całokształtu szczególnych okoliczności danego rozpatrywanego wypadku w ścisłym powiązaniu nadużycia prawa z konkretnym stanem faktycznym. Na treść zasad współżycia społecznego składają się elementy etyczne i socjologiczne, kształtowane przez oceny moralne i społeczne. Niewątpliwie takimi zasadami współżycia społecznego, których naruszenie będzie skutkować zastosowanie art. 5 kc, są między innymi dobro, sprawiedliwość ( do których odnosi się preambuła Konstytucji RP ), godność osoby ludzkiej, honor czy integralność rodziny.

Dodatkowo wskazać należy, że aby skutecznie powoływać się na zarzut naruszenia zasad współżycia społecznego pozwany musiałaby sam postępować wobec powoda w sposób zgodny ze standardami etycznego i uczciwego postępowania ( wyrok Sądu Najwyższego z dnia 9 marca 1972 r. w sprawie III CRN 566/71, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 25 sierpnia 2011 r. w sprawie sygn. akt II CSK 640/10 ).

W ocenie sądu, powyższe okoliczności nie występują w niniejszej sprawie. Wskazać należy, że pozwani zamieszkali w przedmiotowym lokalu mieszkalnym na zasadzie użyczenia. Mieli świadomość, że tytuł prawny do lokalu mieszkalnego wynikający z umowy najmu przysługuje innej osobie jeszcze przed doręczeniem im odpisów pozwu. Bezspornym jest, że pozwani ponosili koszty utrzymania lokalu mieszkalnego, ale też dokonywali nakładów remontowych przeznaczając na nie uzyskiwane dochody, nie podejmując natomiast żadnych prób uzyskania tytułu prawnego do innego lokalu mieszkalnego. Pozwani znają sytuację majątkową powódki M. L. (1) i jej sytuację mieszkaniową. Pozwany E. L. jest jej synem, pozwana S. L. synową, zaś pozwana O. L. – wnuczką. Podnoszony przez nich zarzut nadużycia przez powódkę M. L. (1) prawa podmiotowego oraz naruszenia zasad współżycia społecznego w kontekście posiadania przez nią prawa najmu do innego lokalu na zasadach komercyjnych, stanowi właśnie – w ocenie Sądu – naruszenie zasad współżycia społecznego. Powódka jest dla pozwanych matką, teściową i babką, jest osobą starszą, choruje. Pomimo tego zachowanie pozwanych w stosunku do niej pozbawione jest szacunku. To pozwani naruszają jej prawa, oczekując, że będzie ponosić podwyższone koszty najmu komercyjnego, podczas gdy sami zajmują przysługujący jej lokal mieszkalny, którego koszty utrzymania są niższe niż obecnie ponoszone przez powódkę w związku z korzystaniem z innego lokalu. Pozwani mogą na komercyjnych zasadach zawrzeć umowę najmu innego lokalu, a ich łączny dochód miesięczny, choć nie jest wysoki, przewyższa dochody uzyskiwane przez powódkę. Ponoszone przez nich nakłady na remont zajmowanego lokalu pozostają poza przedmiotem niniejszego procesu. Z tych samych względów nie zasługuje na uwzględnienie zarzut dotyczący możliwości zamieszkania przez powódkę na nieruchomości położonej w K. na ul. (...), stanowiącej obecnie przedmiot współwłasności R. L. i M. P.. Powódce M. L. (1), która opuściła przedmiotową nieruchomość w 2018 r., nie przysługuje do niej żaden tytuł prawny, a zatem wnioski pozwanych w tym zakresie uznać należy za chybione. Na marginesie zauważyć należy, że to pozwani pozostają w dobrych stosunkach w R. L., współwłaścicielem tej nieruchomości, i skoro – w ich ocenie – jest możliwość zamieszkania na tej nieruchomości, to właśnie oni mogą podjąć w tym zakresie rozmowy ze współwłaścicielami nieruchomości.

Sąd ustalił w pkt II wyroku ustalił, że pozwanym E. L., S. L. i O. L. nie przysługuje uprawnienie do otrzymania lokalu socjalnego. W ocenie Sądu, pozwani nie spełniają żadnego z kryteriów określonych w art. 14 ust. 4 ustawy z dnia 21 czerwca 2001 r. o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego, który determinowałby przyznanie im prawa do lokalu socjalnego, choćby w kontekście zastosowania art. 5 kc. Pozwani E. L. i S. L. pracują. Pozwana O. L. kończy studia w systemie stacjonarnym, pracuje dorywczo i od kilku lat zamieszkuje w wynajętym pokoju we W.. Pozwani nie wykazali, do czego są zobowiązani z mocy art. 6 kc, że spełniają jedno z kryteriów przyznania przez sąd uprawnienia do otrzymania lokalu socjalnego, wynikających z art. 14 cyt. ustawy.

Należy podkreślić, że pozwani mieli wystarczająco dużo czasu, aby uregulować swoją sytuację mieszkaniową i opuścić miejsce, w którym ich dalsze przebywanie nie jest akceptowane przez powódkę, której przysługuje tytuł prawny do zajmowanego przez nich lokalu mieszkalnego. .

Jak wskazano powyżej, powódka domagała się ponadto od pozwanych zapłaty solidarnie łącznie kwoty 12000,00 zł tj. po 1500,00 zł miesięcznie tytułem bezumownego korzystania z lokalu mieszkalnego za okres październik 2023 – maj 2024 r. Pozew w tym zakresie powódka cofnęła, przy czym cofnięcie pozwu co do kwoty 10500,00 zł nastąpiło przed doręczeniem pozwanym odpisu pozwu i rozstrzygnięciem kwestii opłaty sądowej od pozwu w tej części w związku ze złożonym przez powódkę wnioskiem o zwolnienie od kosztów sądowych. Pozwani na rozprawie w dniu 16 lipca 2024 r. wyrazili zgodę na cofnięcie pozwu. W związku z powyższym, w pkt III wyroku sąd umorzył postępowanie w sprawie w trybie art. 203 § 1, 3 i 4 kpc.

O kosztach procesu sąd orzekł stosownie do art. 100 kpc, stosunkowo je rozdzielając. Sąd zasądził od pozwanych na rzecz powódki solidarnie kwotę 200,00 zł tytułem zwrotu opłaty sądowej od pozwu w części dotyczącej eksmisji. Koszty zastępstwa procesowego sąd zniósł pomiędzy stronami, mając na uwadze, że pozew został w części cofnięty przez powódkę za zgodą pozwanych.

Ponadto Sąd nakazał zwrócić powódce M. L. (1) kwotę 650,00 zł uiszczoną tytułem opłaty sądowej od pozwu o zapłatę 10500,00 zł. Sąd miał na względzie, że powódka uiściła opłatę sądową od pozwu na wezwanie sądu, pomimo nierozpoznania wniosku o zwolnienie od kosztów sądowych w tym zakresie. Opłata sądowa od pozwu w rozszerzonym zakresie podlega zatem zwrotowi jako nienależna stosownie do art. 80 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych.

Powódka M. L. (1) wniosła o nadanie rygoru natychmiastowej wykonalności w wyrokowi w zakresie żądania eksmisji pozwanych. Sąd przedmiotowy wniosek oddalił.

Zgodnie z art. 333 § 3 kpc, sąd może na wniosek nadać wyrokowi nadającemu się do wykonania w drodze egzekucji rygor natychmiastowej wykonalności, gdyby opóźnienie uniemożliwiało lub znacznie utrudniało wykonanie wyroku albo narażało powoda na szkodę.

W ocenie Sądu, w niniejszej sprawie taka sytuacja nie ma miejsca, a zatem wniosek nie zasługuje na uwzględnienie. Podkreślić należy, że opóźnienie nie wypłynie na uniemożliwienie lub znaczne utrudnienie wykonania wyroku. Powódka nie wykazała również aby narażało ją na szkodę, przy uwzględnieniu, że – co do zasady – przysługuje jej roszczenie o wynagrodzenie z tytułu bezumownego korzystania z lokalu mieszkalnego.

W związku z powyższym Sąd orzekł jak w sentencji wyroku.

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE