UZASADNIENIE

(...) Bank (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w W. wytoczyła powództwo przeciwko H. W. o zapłatę kwoty 24 077,11 złotych z odsetkami umownymi w wysokości odsetek maksymalnych za opóźnienie liczonymi od kwoty 21 527,45 złotych od dnia 17 października 2023 roku do dnia zapłaty. Nadto powódka wniosła o zasądzenie na jej rzecz od pozwanej kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego, według norm przepisanych.

W uzasadnieniu pozwu powódka wskazała, że dochodzona wierzytelność wynika z umowy pożyczki nr (...) z ubezpieczeniem „(...)” zawartej między stronami w dniu 17 sierpnia 2021 roku. Zgodnie z zawartą umową, powódka udzieliła pozwanej pożyczki w kwocie 31 698,76 złotych, z czego kwota 20 170 złotych stanowiła całkowitą kwotę pożyczki i wypłacona została na wskazany przez pozwaną we wniosku o pożyczkę rachunek bankowy, kwota 3 556,62 złotych stanowiła prowizję, a kwota 7 972,14 złotych składkę ubezpieczeniową. Całkowity koszt pożyczki wynosił 21 652,77 złotych (prowizja, składka ubezpieczeniowa, odsetki umowne), a całkowita kwota do zapłaty przez pożyczkobiorcę wyniosła 41 822,77 złotych. Pozwana zobowiązała się do spłaty tej kwoty w 96 miesięcznych równych ratach, przy czym pierwsza i ostatnia rata wyrównujące, począwszy od września 2021 roku. Za każdy dzień opóźnienia w spłacie pozwana zobowiązała się do zapłaty odsetek maksymalnych za opóźnienie. W związku z zaprzestaniem przez pozwaną spłaty rat pożyczki, pismem z dnia 23 maja 2023 roku powódka wezwała pozwaną do zapłaty wymagalnych zaległości w terminie 14 dni roboczych. Jednocześnie poinformowała pozwaną o możliwości złożenia wniosku o restrukturyzację zadłużenia. Wezwanie pozostało bezskuteczne, dlatego pismem z dnia 19 lipca 2023 roku powódka wypowiedziała łączącą strony umowę.

Powódka podniosła, że na kwotę dochodzoną pozwem składa się:

- kwota 21 527,45 złotych – niespłacona należność główna,

- kwota 2 549,66 złotych – skapitalizowane odsetki umowne naliczone od należności głównej do dnia 6 października 2023 roku.

Pozwana H. W. w odpowiedzi na pozew wniosła o oddalenie powództwa w całości i o zasądzenie na jej rzecz od powódki kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego, według norm przepisanych.

W pierwszej kolejności pozwana podniosła, że przedmiotowa umowa pożyczki jest nieważna w całości, albowiem przewidzianą w niej umowę ubezpieczenia podpisały osoby nie posiadające prawem przewidzianych uprawnień do wykonywania czynności faktycznych i prawnych w zakresie pośrednictwa ubezpieczeniowego dla zakładu ubezpieczeń udzielającego ww. ochrony ubezpieczeniowej, jak również nie posiadające upoważnienia do działania w zakresie ubezpieczenia od samego zakładu ubezpieczeń. Umowa ubezpieczenia była związana z umową pożyczki jako jej zabezpieczenie. Bez zabezpieczenia umowa pożyczki nie zostałaby zawarta, a tym samym jest nieważna w całości.

Pozwana zakwestionowała także fakt przekazania przez powódkę ubezpieczycielowi składki ubezpieczeniowej. Podniosła również, że powódka nie wykazała, jaki stosunek umowny lub zależność korporacyjna łączy ją z ubezpieczycielem i czy umowa ubezpieczenia nie stanowi dla niej dalszego źródła zysku, kosztem konsumenta.

Nadto pozwana podniosła, iż powódka naliczyła oprocentowanie za cały okres obowiązywania umowy pożyczki również od kredytowanych kosztów pożyczki (prowizji i składki ubezpieczeniowej). Podniosła, że przy kredycie konsumenckim pożyczkodawca może naliczać odsetki tylko od kwoty, którą udostępnia konsumentowi. Od prowizji i innych kosztów nie może naliczać odsetek, nawet jeśli je kredytuje. Wadliwość co do naliczenia oprocentowania sprowadza się do tego, że powódka w treści umowy nieprawidłowo podała (...), a także podała wadliwe wyliczenie odsetek umownych, wobec czego doszło do naruszenia art. 30 ust. 1 pkt 6, 7 i 10 ustawy o kredycie konsumenckim, albowiem nie podano kosztów pożyczki w sposób pełny i niewprowadzający w błąd. Z uwagi na powyższe wadliwości, w dniu 22 lutego 2024 roku pozwana złożyła powódce oświadczenie o skorzystaniu z sankcji kredytu darmowego (art. 45 ust. 1 ustawy o kredycie konsumenckim). W związku z tym, w ocenie pozwanej przyjąć należy, że nie posiada ona względem powódki zadłużenia obejmującego odsetki, prowizję i składkę ubezpieczeniową (art. 45 ust. 4 ustawy o kredycie konsumenckim).

Niezależnie od powyższego pozwana podniosła, że postanowienia umowy w zakresie obciążających pozwaną kosztów ubezpieczenia, nie zawierające żadnych informacji co do korzyści płynących z zawartej umowy i mające charakter obligatoryjnego zabezpieczenia, są niedozwoloną klauzulą umowną i jako takie nie wiążą konsumenta. Pozwana podniosła również, że wysokość prowizji została jej narzucona i nie została z nią indywidualnie uzgodniona. Prowizja ta godzi również, zdaniem pozwanej, w dobre obyczaje i interes konsumenta i wobec tego stanowi postanowienie abuzywne.

Pozwana zakwestionowała ponadto skuteczność wypowiedzenia przez powódkę umowy pożyczki. Zakwestionowała także, aby w ogóle ziściły się umowne warunki wypowiedzenia umowy, a w szczególności aby zalegała ona wobec powódki ze spłatą jakiejkolwiek kwoty z tytułu przedmiotowej umowy. Zakwestionowała także, aby doręczono jej oświadczenie o wypowiedzeniu umowy. Zaprzeczyła prawdziwości treści przedłożonych przez powódkę dokumentów.

Sąd ustalił, co następuje:

W dniu 17 sierpnia 2021 roku H. W. zawarła z (...) Bankiem (...) Spółką Akcyjną z siedzibą w W. (dalej: Bank) umowę pożyczki nr (...) z ubezpieczeniem „(...)”.

Na mocy powyższej umowy Bank udzielił H. W. pożyczki w kwocie 31 698,76 złotych, obejmującej:

- całkowitą kwotę pożyczki (kwota pożyczki bez kredytowanych kosztów pożyczki) wynoszącą 20 170 złotych, której wypłata nastąpiła jednorazowo w dniu zawarcia umowy przelewem na wskazany przez pożyczkobiorcę rachunek bankowy (...);

- koszt prowizji w wysokości 3 556,62 złotych,

- koszt składki ubezpieczeniowej 7 972,14 złote.

Całkowity koszt pożyczki wynosił 21 652,77 złote (prowizja, składka ubezpieczeniowa i odsetki umowne). Całkowita kwota do zapłaty przez pożyczkobiorcę wynosiła 41 822,77 złotych.

Pożyczka oprocentowana była według zmiennej stopy procentowej, która w dniu zawarcia umowy wynosiła 7,20% w stosunku rocznym. Rzeczywista roczna stopa oprocentowania pożyczki wynosiła 23,10%.

H. W. zobowiązała się spłacić całość zadłużenia wynikającego z ww. umowy w 96 miesięcznych ratach kapitałowo-odsetkowych, po 435,46 złotych każda, przy czym pierwsza i ostatnia rata były wyrównujące, płatnych do 21-ego dnia miesiąca, począwszy od września 2021 roku.

Zgodnie z § 11 ust. 2 i 3 umowy, Bank uprawniony był do wypowiedzenia umowy z zachowaniem 30-dniowego okresu wypowiedzenia w przypadku niedotrzymywania przez pożyczkobiorcę warunków określonych w umowie, utraty zdolności kredytowej oraz z zachowaniem 7-dniowego terminu w sytuacji zagrożenia upadłością pożyczkobiorcy, liczonych od dnia następnego po dniu odebrania przez pożyczkobiorcę przesyłki poleconej zawierającej wypowiedzenie za zwrotnym potwierdzeniem odbioru.

Bank poinformował pożyczkobiorcę o możliwości odstąpienia od umowy w terminie 14 dni od dnia jej zawarcia, oraz, że odstąpienie będzie skuteczne, jeżeli pożyczkobiorca dostarczy lub wyśle oświadczenie na adres wskazany we wzorze oświadczenia o odstąpieniu od umowy, przed upływem powyższego terminu (§ 15 ust. 1 umowy).

(dowód: umowa pożyczki z 17.08.2021r. k. 12-19; wniosko-polisa k. 20-23; formularz informacyjny k. 44-47; historia operacji na kontrakcie k. 58-61)

Wspomniane wyżej ubezpieczenie „(...)” obejmowało:

1. umowę na życie oraz

2. umowę na wypadek utraty źródła dochodu, poważnego zachorowania i pobytu w szpitalu w następstwie nieszczęśliwego wypadku.

Pierwsza z wymienionych umów zawarta została przez H. W. z (...) Spółką Akcyjną z siedzibą w W., natomiast druga z (...) Spółką Akcyjną z siedzibą w W.. Obie spółki posiadają wymagane prawem zezwolenia na wykonywanie działalności ubezpieczeniowej.

Obie ww. umowy ubezpieczenia zawarte zostały za pośrednictwem wyłącznego (...) S.A. i (...) S.A. – (...) Banku (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w W., która posiada 100% akcji w (...) S.A. i w (...) S.A.

(...) Bank (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w W. uzyskała wpis do rejestru agentów ubezpieczeniowych z numerem agenta (...), który można sprawdzić na stronie internetowej rejestru agentów ubezpieczeniowych prowadzonym przez Komisję Nadzoru Finansowego.

W związku z zawarciem ww. umów ubezpieczenia, agent otrzymał prowizję uwzględnioną w kwocie składki ubezpieczeniowej.

Zgodnie z treścią § 8 ust. 2 warunków ubezpieczenia „(...)”, wysokość składki ubezpieczeniowej ustalana jest niezależnie od liczby ubezpieczonych i stanowi iloczyn: stawki za ubezpieczenie, całkowitej kwoty pożyczki gotówkowej wraz z kwotą przeznaczoną na zapłatę kredytowanych kosztów związanych z udzieleniem pożyczki (określonych w umowie pożyczki gotówkowej zawartej z Bankiem, z wyłączeniem kwoty składki ubezpieczeniowej) oraz liczby rat ujętych w pierwotnym harmonogramie.

Wobec treści umowy pożyczki z dnia 17 sierpnia 2021 roku, wysokość składek ubezpieczeniowych od zawartych przez H. W. umów ubezpieczenia wyniosła:

- umowa na życie – składka 5 398,28 złotych,

- umowa na wypadek utraty źródła dochodu, poważnego zachorowania i pobytu w szpitalu w następstwie nieszczęśliwego wypadku - składka 2 573,86 złotych.

Zakres, warunki i okres ochrony ubezpieczeniowej dla obu ww. umów ubezpieczenia wskazane zostały w wystawionej przez agenta wniosko-polisie, której treść została zaakceptowana przez H. W..

(dowód: wniosko-polisa k. 20-23; warunki ubezpieczenia „(...)” k. 24-29; istotne informacje produktowe k. 30-32, 35-37, 38)

Z uwagi na zaprzestanie spłaty rat pożyczki, pismem z dnia 23 maja 2023 roku (doręczonym w dniu 29 maja 2023 roku) Bank wezwał H. W. do zapłaty wymagalnych zaległości w łącznej kwocie 1 625 złotych w terminie 14 dni roboczych pod rygorem wypowiedzenia umowy i postawienia całego zobowiązania w stan natychmiastowej wykonalności. Jednocześnie poinformował ją o możliwości złożenia wniosku o restrukturyzację zadłużenia.

Zakreślony termin upłynął bezskutecznie. W związku z tym, pismem z dnia 19 lipca 2023 roku (doręczonym w dniu 24 lipca 2023 roku) (...) Bank (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w W. wypowiedziała umowę pożyczki gotówkowej nr (...) z zachowaniem 30-dniowego okresu wypowiedzenia.

Na dzień 6 października 2023 roku, zadłużenie H. W. z tytułu przedmiotowej umowy pożyczki z ubezpieczeniem wynosiło:

- kwota 21 527,45 złotych – niespłacona należność główna,

- kwota 2 549,66 złotych – skapitalizowane odsetki umowne naliczone od należności głównej do dnia 6 października 2023 roku.

(dowód: monit wraz z dowodem doręczenia k. 51-52; pismo z 19.07.2023r. zawierające oświadczenie o wypowiedzeniu umowy wraz z dowodem doręczenia k. 53-54; wyciąg z ksiąg bankowych k. 56; historia operacji na kontrakcie k. 58-61)

W dniu 22 lutego 2024 roku H. W. złożyła (...) Bankowi (...) Spółce Akcyjnej z siedzibą w W. oświadczenie o kredycie darmowym. W oświadczeniu tym wskazała, że w umowie nr (...) doszło do naruszenia przepisów art. 30 ust. 1 pkt 6, 7 i 10 ustawy o kredycie konsumenckim, wobec czego korzysta ona z sankcji przewidzianej w art. 45 ustawy z dnia 12 maja 2011 r. o kredycie konsumenckim.

(dowód: oświadczenie o kredycie darmowym k. 79 i zwrotne potwierdzenie jego odbioru przez pozwaną k. 79v)

Sąd zważył, co następuje:

Stan faktyczny w sprawie został ustalony w oparciu o dokumenty załączone do pozwu, których autentyczność i wiarygodność, w świetle wszechstronnego rozważenia zebranego w sprawie materiału dowodowego, nie nasuwała żadnych wątpliwości i nie została skutecznie zakwestionowana przez pozwaną.

Zdaniem Sądu, wszystkie podniesione przez stronę pozwaną zarzuty, w świetle przedłożonych przez powódkę dokumentów, uznać należało za chybione.

W sprawie poza sporem pozostawał fakt, że strony łączyła umowa pożyczki nr (...) z ubezpieczeniem „(...)” zawarta w dniu 17 sierpnia 2021 roku. Pozwana nie kwestionowała, że zawnioskowała o przedmiotową pożyczkę oraz otrzymała przewidziane umową środki finansowe.

Zawarta przez strony niniejszego sporu umowa pożyczki jest, według obowiązującego w dacie zawarcia tej umowy stanu prawnego, umową o kredyt konsumencki określoną w art. 3 ust. 1 ustawy z dnia 12 maja 2011 roku o kredycie konsumenckim (tj. Dz. U. z 2023 r. poz. 1028; dalej: u.k.k.). Zgodnie z treścią tego przepisu przez umowę o kredyt konsumencki rozumie się umowę o kredyt w wysokości nie większej niż 255 550,00 złotych albo równowartość tej kwoty w walucie innej niż waluta polska, który kredytodawca w zakresie swojej działalności udziela lub daje przyrzeczenie udzielenia konsumentowi. Zgodnie z przepisem art. 3 ust. 2 pkt 1 powołanej ustawy, za umowę o kredyt konsumencki uważa się w szczególności umowę pożyczki. Jak z kolei stanowi przepis art. 720 § 1 k.c., przez umowę pożyczki dający pożyczkę zobowiązuje się przenieść na własność biorącego określoną ilość pieniędzy, a biorący zobowiązuje się zwrócić tę samą ilość pieniędzy.

Okoliczności niniejszej sprawy nie dają podstaw do przyjęcia, że pozwana zawierała przedmiotową umowę pożyczki w innym charakterze niż konsument w rozumieniu art. 22¹ k.c.

Mając na uwadze fakt, iż pozwana złożyła powódce oświadczenie materialnoprawne o skorzystaniu z sankcji kredytu darmowego (k. 79 akt sprawy), w pierwszej kolejności należało ustalić, czy przedmiotowa umowa pożyczki zawierała zapisy sprzeczne z art. 30 ust. 1 pkt 6, 7 i 10 ustawy o kredycie konsumenckim. Zdaniem pozwanej, powódka nie mogła naliczyć, a naliczyła oprocentowanie również od kredytowanych kosztów pożyczki (prowizji i opłaty przygotowawczej), a przez to nieprawidłowo podała w umowie RRSO, a także wadliwie wyliczyła odsetki umowne.

Rozstrzygnięcie sporu pomiędzy stronami niniejszego procesu uwarunkowane było treścią odpowiedzi na pytanie, czy powódka przy zawarciu przedmiotowej umowy naruszyła ww. postanowienia ustawy o kredycie konsumenckim, a tym samym, czy pozwana w wyniku złożenia oświadczenia może zgodnie z zapisem art. 45 ust. 1 ww. ustawy o kredycie konsumenckim spłacić pożyczkę bez odsetek i innych kosztów należnych powódce, czy też powinna spłacić całość zobowiązania zgodnie z zapisami umownymi.

Zgodnie z art. 30 ust. 1 ustawy o kredycie konsumenckim (tj. Dz. U. z 2023 r., poz. 1028) umowa o kredyt konsumencki powinna zawierać:

1) stopę oprocentowania kredytu (pkt 6),

2) rzeczywistą roczną stopę oprocentowania oraz całkowitą kwotę do zapłaty przez konsumenta ustaloną w dniu zawarcia umowy o kredyt konsumencki wraz z podaniem wszystkich założeń przyjętych do jej obliczenia (pkt 7),

3) informację o innych kosztach, które konsument jest zobowiązany ponieść w związku z umową o kredyt konsumencki, w szczególności o opłatach, w tym opłatach za prowadzenie jednego lub kilku rachunków, na których są zapisywane zarówno transakcje płatności, jak i wypłaty, łącznie z opłatami za korzystanie ze środków płatniczych zarówno dla transakcji płatności, jak i dla wypłat, prowizjach, marżach oraz kosztach usług dodatkowych, w szczególności ubezpieczeń, jeżeli są znane kredytodawcy, oraz warunki, na jakich koszty te mogą ulec zmianie (pkt 10).

Zgodnie zaś z art. 45 ust. 1 ustawy, w przypadku naruszenia przez kredytodawcę art. 29 ust. 1, art. 30 ust. 1 pkt 1-8, 10, 11, 14-17, art. 31-33, art. 33a i art. 36a36c konsument, po złożeniu kredytodawcy pisemnego oświadczenia, zwraca kredyt bez odsetek i innych kosztów kredytu należnych kredytodawcy w terminie i w sposób ustalony w umowie.

Zgodnie z art. 5 pkt 12 ustawy, rzeczywista roczna stopa oprocentowania to całkowity koszt kredytu ponoszony przez konsumenta, wyrażony jako wartość procentowa całkowitej kwoty kredytu w stosunku rocznym, zaś jak wskazuje pkt 6 tego artykułu, pod pojęciem całkowitego kosztu kredytu należy rozumieć wszelkie koszty, które konsument jest zobowiązany ponieść w związku z umową o kredyt, w szczególności: odsetki, opłaty, prowizje, podatki i marże jeżeli są znane kredytodawcy oraz koszty usług dodatkowych, w szczególności ubezpieczeń, w przypadku gdy ich poniesienie jest niezbędne do uzyskania kredytu lub do uzyskania go na oferowanych warunkach.

W przedmiotowej umowie wartość RRSO została wskazana w treści § 1 ust. 5. Należy podkreślić, że obowiązujące przepisy nie wprowadzają zakazu naliczania odsetek od kredytowanego kosztu kredytu. Wynika to z treści art. 5 pkt 7 u.k.k, w którym expressis verbis mowa jest o "kredytowanych kosztach kredytu". Ustawa nie zakazuje kredytowania takich kosztów, a jedynie wyłącza je z zakresu pojęcia całkowitej kwoty kredytu. Potwierdza to także wyrok z dnia 30 stycznia 2019 r., I NSK 9/18 (LEX nr 2643248), w którym Sąd Najwyższy wskazał, że w aktualnym stanie prawnym nie jest dopuszczalne prezentowanie tej samej kwoty (np. opłaty przygotowawczej, prowizji itp.) zarówno w ramach całkowitej kwoty kredytu, jak i w kosztach kredytu. I to nawet wówczas, gdy składniki kosztów kredytu są kredytowane przez kredytodawcę. Za taką tezą, jak podniósł Sąd Najwyższy, przemawia wyraźna treść art. 5 pkt 7 u.k.k. Z tezy tej wynikają zatem dwa istotne wnioski - po pierwsze, składniki kosztu kredytu mogą być kredytowane przez kredytodawcę, a po drugie, prowizja - nawet jeśli jest kredytowana - nie może być wykazywana w umowie zarówno w całkowitej kwocie kredytu, jak też w kosztach kredytu. Istota omawianego w tym miejscu zagadnienia została wyjaśniona w wyroku TSUE z dnia 21 kwietnia 2016 roku, C-377/14. Sprowadza się ona, najogólniej rzecz ujmując, do tego, że włączenie jakiejkolwiek kwoty należącej do całkowitego kosztu kredytu do całkowitej kwoty kredytu może mieć wpływ na obliczenie rzeczywistej rocznej stopy oprocentowania i w konsekwencji może wpłynąć na prawidłowość informacji, które kredytodawca powinien wskazać w danej umowie o kredyt (vide pkt 89 i 91 uzasadnienia). Bank winien więc dokonywać wyliczenia RRSO w oparciu nie o kwotę udzielonej pożyczki, lecz kwotę realnie udostępnioną pożyczkobiorcy.

Sąd rozpoznający niniejszą sprawę nie uznał zatem za uzasadniony zarzut nieprawidłowego podania RRSO i niewłaściwego wyliczenia wartości odsetek umownych jako szacowanego kosztu pożyczki, bowiem powódka była uprawniona do naliczenia odsetek umownych od kredytowanych kosztów, czyli nie tylko od kwoty kapitału, ale też od kwoty nigdy nie udostępnionych pożyczkobiorcy kosztów pożyczki w postaci prowizji i składki ubezpieczeniowej. Sąd Rejonowy nie podziela stanowiska pozwanej, że kredytowanie prowizji i składki ubezpieczeniowej, jako kosztu zawartej umowy, jest niewłaściwe. Nie sprzeciwiają się temu bowiem przepisy ustawy o kredycie konsumenckim.

Odnosząc sią z kolei do zarzutu naruszenia art. 30 ust. 1 pkt 10 ustawy o kredycie konsumenckim, zauważyć należy, że w przedmiotowej umowie pożyczki wskazano główne koszty związane z pożyczką (prowizja, składka ubezpieczeniowa) oraz wysokość odsetek umownych (procentowo). Informacja o opłatach, ich rodzaju oraz wysokości, związanych z obsługą pożyczki została również zawarta w „Taryfie prowizji i opłat bankowych w (...) S.A.”, o czym pozwana została poinformowana w treści § 3 ust. 1 umowy pożyczki w klarownej formie tabelarycznej. Z przedmiotowej umowy jasno zatem wynika, jakie koszty ponosi konsument w związku z jej zawarciem.

Konsekwencją powyższego jest stwierdzenie, że umowa zawarta między stronami, nie była obciążona brakami (nieprawidłowościami) skutkującymi możliwością zastosowania sankcji kredytu darmowego. Odmienne wnioski są zdaniem Sądu niewłaściwe.

Pozwana podniosła również zarzut, iż nie zostało wykazane umocowanie osoby reprezentującej bank do wykonywania czynności faktycznych i prawnych w zakresie pośrednictwa ubezpieczeniowego dla zakładu ubezpieczeń, a tym samym iż umowa pożyczki jest nieważna.

Zgodnie z art. 103 § 1 i 2 k.c., jeżeli zawierający umowę jako pełnomocnik nie ma umocowania albo przekroczy jego zakres, ważność umowy zależy od jej potwierdzenia przez osobę, w której imieniu umowa została zawarta. Druga strona może wyznaczyć osobie, w której imieniu umowa została zawarta, odpowiedni termin do potwierdzenia umowy; staje się wolna po bezskutecznym upływie wyznaczonego terminu.

Kwestia istnienia lub braku należytego umocowania pełnomocnika powoda do zawarcia umowy kredytu nie może bezpośrednio powodować nieważności umowy i uznaniem zarzutu bezzasadności powództwa. Ważność umowy, zawartej przez osobę występującą jako pełnomocnik, ale niemającą umocowania lub działającą poza zakresem umocowania, zależy od jej potwierdzenia przez osobę, w której imieniu umowa została zawarta. Nie jest zatem bezwzględnie nieważna, lecz jest dotknięta sankcją bezskuteczności zawieszonej - jej ważność jest uzależniona od potwierdzenia przez uprawnioną osobę. Osobą uprawnioną do potwierdzenia takiej umowy jest osoba, w której imieniu działał tzw. rzekomy pełnomocnik.

Tym samym ważność umowy z powołaniem się na brak umocowania lub przekroczenie granic umocowania przez pełnomocnika, może kwestionować osoba, w której imieniu działał rzekomy pełnomocnik. Osoba, która zawarła umowę z rzekomym pełnomocnikiem, nie może na tej podstawie kwestionować ważności umowy. Wszak jej oświadczenie woli jest wiążące i powinna oczekiwać na potwierdzenie umowy przez drugą stronę, czyli wykorzystać możliwość z art. 103 § 2 k.c.., a nie powoływać się na nieważność umowy. Pozwana tymczasem nie wyznaczyła Bankowi odpowiedniego terminu do potwierdzenia umowy, nie wykazała też, jakoby powołała się na ten zarzut. Powódka również nie kwestionowała czynności podjętych przez swojego pełnomocnika, i w oparciu o zawarte umowy zapewniła pozwanej ochronę ubezpieczeniową.

Obie strony uznawały zatem ważność tych umów i przystąpiły do ich wykonania. Nie zasługuje zatem na uwzględnienie zarzut nieważności przedmiotowej umowy z powołaniem się na wadliwe umocowanie (niewykazanie przez powoda umocowania) pełnomocnika Banku.

Wbrew twierdzeniom pozwanej, powódka wykazała, jaka zależność łączy ją z ubezpieczycielem. Z treści wniosko-polisy i informacji produktowych wprost wynika, że powódka jest wyłącznym agenta ubezpieczeniowym (...) S.A. i (...) S.A. i posiada w tych spółkach 100% akcji.

Odnosząc się do zarzutu abuzywności postanowień umowy w zakresie prowizji i składki ubezpieczeniowej, wskazać należy, że przesłanki uznania danych postanowień za niedozwolone zostały określone w art. 385¹§ 1 k.c. Zgodnie z treścią tego przepisu, postanowienia umowy zawieranej z konsumentem nieuzgodnione indywidualnie nie wiążą go, jeżeli kształtują jego prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy (niedozwolone postanowienia umowne). Nie dotyczy to postanowień określających główne świadczenia stron, w tym cenę lub wynagrodzenie, jeżeli zostały sformułowane w sposób jednoznaczny.

W myśl art. 385¹§ 3 k.c., nieuzgodnione indywidualnie są te postanowienia umowy, na których treść konsument nie miał rzeczywistego wpływu. W szczególności odnosi się to do postanowień umowy przejętych z wzorca umowy zaproponowanego konsumentowi przez kontrahenta. Oznacza to, że pozwany nie miał możliwości negocjowania i nie miał wpływu na kształt postanowień umownych w tym zakresie. Konsument mógł zatem albo podpisać umowę na proponowanych we wzorcu umownym warunkach albo odmówić zawarcia umowy.

W niniejszej sprawie pozwana nie miała żadnego wpływu na wybór ubezpieczyciela, to powód w tym zakresie narzucił zakład ubezpieczeń oraz wszelkie warunki umowy ubezpieczenia. Powódka posługiwała się wzorcami umownymi, które zostały przez nią przygotowane jeszcze przed zawarciem umowy z pozwaną. Oznacza to bez wątpienia, że pozwana nie miała możliwości negocjowania umowy w tym zakresie i mogła albo podpisać umowę w kształcie narzuconym przez powódkę albo nie zawierać jej wcale. Postanowienia umowy w tym zakresie nie zostały zatem indywidualnie uzgodnione.

Dla uznania spornych klauzul za abuzywne konieczne jest ustalenie, czy klauzule te kształtują prawa i obowiązki konsumenta w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami i rażąco naruszają jego interesy. Najogólniej rzecz ujmując, postanowienia umowy lub wzorca umownego rażąco naruszają interes konsumenta, jeżeli poważnie, znacząco odbiegają od sprawiedliwego wyważenia praw i obowiązków stron. W wyroku z dnia 13 lipca 2005 r. I CK 832/04 Sąd Najwyższy stwierdził, że "w rozumieniu art. 385¹§ 1 k.c. "rażące naruszenie interesów konsumenta" oznacza nieusprawiedliwioną dysproporcję praw i obowiązków na jego niekorzyść w określonym stosunku obligacyjnym, natomiast "działanie wbrew dobrym obyczajom" w zakresie kształtowania treści takiego stosunku obligacyjnego wyraża się w tworzeniu przez partnera konsumenta takich klauzul umownych, które godzą w równowagę kontraktową tego stosunku".

W ocenie Sądu strona pozwana nie wykazała, że postanowienia umowne dotyczące ubezpieczenia, a w szczególności obowiązku ponoszenia przez pożyczkobiorcę składki ubezpieczeniowej w przewidzianej w umowie wysokości są sprzeczne z dobrymi obyczajami i rażąco naruszają interesy konsumenta. Możliwość zawarcia ubezpieczenia spłaty kredytu co do zasady należy uznać za dopuszczalne w umowach konsumenckich i nienaruszające dobrych obyczajów. Ubezpieczenie spłaty kredytu dopuszcza zarówno uprzednie obowiązująca jak i obecnie obowiązująca ustawa o kredycie konsumenckim (por. np. art. 5 pkt 6 lit. b) ustawy; art. 13 ust. 1 pkt 10 ustawy; art. 30 ust. 1 pkt 10 ustawy). Powód, występujący w roli agenta ubezpieczeniowego, wskazał w umowie zakres ubezpieczenia, wysokość składki, a także – jak wynika z zawartych oświadczeń – udostępnił pozwanej warunki ubezpieczenia. Mając na uwadze wysokość przyznanej pozwanej pożyczki, składka ubezpieczeniowa pobrana za cały okres trwania umowy (8 lat) w wysokości 7 972,14 złotych nie jest w ocenie Sądu wygórowana. Dodać należy, że pozwana nie miała umownego obowiązku utrzymywania umów ubezpieczenia przez cały okres trwania umowy pożyczki, o czym świadczy § 18 umowy pożyczki. Z tego względu Sąd nie znalazł podstaw do uznania klauzul w zakresie ubezpieczenia za niedozwolone.

Pozwana nie wskazała też żadnych podstaw do przypuszczeń, że w tej sprawie ubezpieczenie miało charakter fikcyjny, a składka zawierała w sobie także ukryte wynagrodzenie dla powódki. Z treści „wniosko-polisy” jednoznacznie wynika, że powódka występowała wyłącznie w roli agenta ubezpieczeniowego, czyli pośredniczyła przy zawarciu umów ubezpieczenia między pożyczkobiorcą a zakładem ubezpieczeń, a wysokość składki według zasad wskazanych we „wniosko-polisie” i warunkach ubezpieczenia odpowiadała kwocie pobranej przez powódek tytułem składek (§ 2 ust. 2 umowy). Pozwala to stwierdzić, że powódka nie naliczyła sobie dodatkowej prowizji za pobranie tej składki, która stanowiłaby ukryty dochód z tytułu umowy pożyczki. Z kolei treść umowy pomiędzy powódką, a zakładami ubezpieczeń, które reprezentuje, nie była dla sprawy istotna. Otrzymywanie przez powódkę wynagrodzenia od towarzystwa ubezpieczeniowego za zawierane umowy ubezpieczenia samo w sobie nie jest ani bezprawne, ani nie narusza rażąco interesów konsumenta. Jeśli w następstwie zawarcia umów ubezpieczeń z pozwanym powódka otrzymała jakąś korzyść od zakładu ubezpieczeń, to jest to rynkową konsekwencją współpracy tych dwóch podmiotów, a nie sprzecznym z dobrymi obyczajami wyzyskaniem sytuacji konsumenta. Stawka składki, warto powtórzyć, nie była wygórowana i wiązała się z udzieleniem ochrony ubezpieczeniowej – brak wystąpienia ryzyka ubezpieczeniowego i wynikający z tego brak otrzymania przez pozwaną świadczeń z umów ubezpieczenia z oczywistych przyczyn nie ma znaczenia dla oceny, czy składka była należna czy nie (tak też Sąd Rejonowy dla Warszawy-Śródmieścia w Warszawie w wyroku z dnia 07.10.2021r. VI C 1132/21, portal orzeczeń).

Przewidzianej w umowie pożyczki prowizji, zdaniem Sądu również nie sposób było uznać za zawyżoną i stanowiącą niedozwolone postanowienie umowne. Prowizja pełni rolę wynagrodzenia za zawarcie umowy kredytu, które to – w świetle przepisów ustawy o kredycie konsumenckim – jest jak najbardziej dopuszczalne (w granicach wyznaczonych przez art. 36a ustawy). Pobieranie przez pożyczkodawcę takiej prowizji ma swój ekonomiczny sens. Pobieranie przez pożyczkodawcę wyłącznie odsetek od pożyczonej kwoty nie zrekompensowałoby ryzyka związanego z umową i tym bardziej nie uczyniło tej umowy opłacalnej dla powódki (powódka jako przedsiębiorca udziela bowiem pożyczek w celach zarobkowych, a nie dobroczynnych, i nie ma podstaw by uniemożliwiać jej pobierania z tytułu umów pożyczek godziwego wynagrodzenia).

Zdaniem Sądu nie sposób przyjąć, że przedmiotowa umowa została zawarta pod presją przewagi powodowej spółki prowadzącej działalność gospodarczą polegającą na udzielaniu pożyczek. Pozwana miała możliwość wyboru instytucji finansowej, u której chce zaciągnąć zobowiązanie. Zawarła przedmiotową umowę w ramach swobody kontraktowej. Znała treść swojego zobowiązania, w szczególności jego wysokość, wysokość poszczególnych rat pożyczki i terminy ich spłaty; otrzymała egzemplarz umowy z kalendarzem spłat; mogła i powinna była szczegółowo zapoznać się z treścią umowy; mimo uprawnienia, nie odstąpiła od umowy na zasadach określonych w § 15 umowy.

Z przedłożonego przez powódkę i załączonego do akt sprawy wykazu operacji finansowych na koncie klienta (k. 60) i wezwania do zapłaty z dnia 23 maja 2023 roku (k. 51), wynika, że na dzień skierowania do pozwanej wspomnianego wezwania do zapłaty posiadała ona wymagalne zaległości w spłacie pożyczki w łącznej kwocie 1 625 złotych (kapitał, odsetki umowne, odsetki karne). Wezwanie do zapłaty zostało skutecznie doręczone pozwanej w dniu 29 maja 2023 roku (zpo k. 52) i pozostało bezskuteczne. Powyższe uprawniało powódkę do wypowiedzenia umowy (§ 11 ust. 2 i 3 umowy). Oświadczenie o wypowiedzeniu umowy zostało skutecznie doręczone pozwanej w dniu 24 lipca 2023 roku, co potwierdza załączone do akt sprawy zwrotne potwierdzenie odbioru (k. 54). Wypowiedzenie umowy było równoznaczne z postawieniem w stan natychmiastowej wykonalności należnej pożyczkodawcy całkowitej kwoty do zapłaty, od której - zgodnie z umową - pożyczkodawcy przysługują odsetki maksymalne za opóźnienie liczone od daty wymagalności roszczenia.

Twierdząc, że brak było podstaw do wezwania do zapłaty i do wypowiedzenia umowy, pozwana winna była przedłożyć stosowne dowody, czego jednak nie uczyniła ograniczając się do gołosłownych twierdzeń, a zgodnie z treścią art. 6 k.c. ciężar udowodnienia faktu spoczywa na osobie, która z faktu tego wywodzi skutki prawne.

Wobec powyższego, podniesiony przez stronę pozwaną zarzut bezzasadnego wezwania pozwanej do zapłaty i wypowiedzenia umowy pożyczki, Sąd uznał za chybiony.

Jak wynika z wykazu operacji finansowych na koncie klienta (k. 58-61) oraz wyciągu z ksiąg bankowych powódki (k. 56), na dzień 6 października 2023 roku zadłużenie pozwanej z tytułu przedmiotowej umowy pożyczki z ubezpieczeniem wynosiło:

- kwota 21 527,45 złotych – niespłacona należność główna,

- kwota 2 549,66 złotych – skapitalizowane odsetki umowne naliczone od należności głównej do dnia 6 października 2023 roku.

Oczywistym jest, że od czasu wystąpienia zwłoki w spłacie pożyczki powód naliczał dwa rodzaje odsetek – odsetki umowne kapitałowe oraz odsetki umowne za opóźnienie (karne), ale od różnych kwot (odsetki kapitałowe – zgodnie z harmonogramem umowy, odsetki karne – za spóźnienia w spłacie części kapitałowej raty pożyczki). Pozwana nie przedłożyła dowodów kwestionujących ww. wyliczenia powódki.

W ocenie Sądu, brak jest podstaw do kwestionowania wiarygodności wspomnianych wyżej dokumentów przedłożonych przez powódkę w niniejszej sprawie, a przynajmniej takich podstaw nie przedstawiła strona pozwana. Przypomnieć trzeba, że strona, na której spoczywa ciężar dowodu nie musi ograniczać się do dokumentów urzędowych lub prywatnych, lecz może korzystać z wszelkich środków dowodowych, w tym innych form dokumentowych pochodzących np. z systemów informatycznych, które stanowią inny środek dowodowy w rozumieniu art. 77³ k.c. oraz art. 308 i art. 309 k.p.c.

Reasumując, Sąd uznał, że strony wiązała ważna i w pełni skuteczna umowa, w wyniku której powódka wypłaciła pozwanej umówioną kwotę pożyczki, zaś pozwana miała obowiązek jej zwrotu wraz z wynagrodzeniem i odsetkami. Przedłożone przez powódkę i załączone do akt dokumenty, w szczególności wezwanie do zapłaty poprzedzające oświadczenie o wypowiedzeniu umowy oraz samo wypowiedzenie, pozostają w logicznym związku z tą umową i odwołują się do jej treści, a wskazywane w nich kwoty zadłużenia znajdują potwierdzenie w sporządzonych rozliczeniach dokonanych na podstawie systemów informatycznych powódki. Prawdziwość i wiarygodność tych dokumentów nie została podważona przez stronę pozwaną.

W konsekwencji Sąd na podstawie przepisów art. 720 § 1 k.c., umowy pożyczki gotówkowej z dnia 17 sierpnia 2021 roku oraz art. 481 § 2¹ k.c. zasądził od pozwanej na rzecz powódki kwotę 24 077,11 złotych z odsetkami maksymalnymi za opóźnienie od dnia 7 października 2023 roku do dnia zapłaty. Na skutek omyłki Sąd nie orzekł, iż odsetki mają być liczone od należności głównej, tj. od kwoty 21 527,45 złotych.

Mając na uwadze wynik procesu Sąd, w oparciu o przepisy art. 98 k.p.c. oraz § 2 pkt 5) rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz.U. z 2015 r., poz. 1804 ze zm.), zasądził od pozwanej na rzecz powódki kwotę 4 520 złotych tytułem zwrotu kosztów procesu - w tym kwotę 903 złote tytułem zwrotu opłaty sądowej od pozwu, kwotę 3 600,00 złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego oraz kwotę 17,00 złotych tytułem zwrotu opłaty uiszczonej od udzielonego pełnomocnictwa - z odsetkami ustawowymi za opóźnienie za czas od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty. Na skutek omyłki Sąd nie zasądził od pozwanej na rzecz powódki kwoty 301 złotych tytułem zwrotu opłaty sądowej od pozwu uiszczonej na etapie elektronicznego postępowania upominawczego.

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE