UZASADNIENIE

W dniu 22 października 2021 r. (w ramach (...)) (...)z siedzibą w W. wniósł o zasądzenie na jego rzecz od S. S. kwoty 222 365,22 zł z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od dnia wniesienia pozwu oraz kosztami postępowania. Uzasadniając żądanie powodowy Fundusz oświadczył, iż w dniu 1 lutego 2018 r. pozwany zawarł umowę kredytu, która z uwagi na zaległości w spłatach rat została skutecznie wypowiedziana przez Bank, który następnie dokonał cesji tej wierzytelności na Fundusz.

S. S., reprezentowany przez kuratora procesowego, domagał się oddalenia powództwa w całości, ostatecznie kwestionując skuteczność wypowiedzenia umowy.

Stan faktyczny

W dniu 1 lutego 2018 roku (...) w W. zawarł z S. S. umowę kredytu konsolidacyjnego nr (...) na kwotę 169 912,24 zł, celem spłaty wcześniejszych zobowiązań kredytowych wobec banku (92 944 zł), sfinansowania potrzeb konsumpcyjnych (42 578 zł), sfinansowania prowizji banku (22 768,24 zł) i kosztów ubezpieczenia (11 622 zł). Umowa została zawarta na okres 12 lat, a pozwany zobowiązał się do spłaty kwoty kredytu w miesięcznych, oprocentowanych i równych ratach kapitałowo-odsetkowych, które według stanu z chwili zawarcia umowy wynosić miały – pierwsza – 2 442,55 zł i następne 2 030,06 zł. Oprocentowanie zostało ustalone według zmiennej stopy procentowej, ustalanej jako zmienna stawka WIBOR 3M powiększona o stałą marżę banku 8,18 pp, a pozwany potwierdził zapoznanie się ze szczegółami oferty banku i warunków umowy, w tym ryzykiem zmiennej stopy procentowej oraz przedstawionymi symulacjami. Strony umowy ustaliły, że kredytobiorca jest zobowiązany do powiadamiania banku o każdej zmianie swojego adresu zamieszkania do korespondencji (pkt III.10.10 umowy). Tego samego dnia pozwany złożył dyspozycję uruchomienia kredytu

umowa kredytu – k. 6-10

dyspozycja uruchomienia kredytu – k. 10 v.

formularz informacyjny – k. 12-16

prognozowany harmonogram spłaty kredytu – k. 16v-17

harmonogram spłat – k. 18-20

polisa ubezpieczenia na życie – k. 21-22

zaświadczenie o zatrudnieniu pozwanego - k. 23

Kwota kredytu została uruchomiana, a S. S. spóźnił się z zapłatą już w przypadku pierwszej raty przypadającej na 26 marca 2018 r. Drugiej raty (kwiecień 2018) nie zapłacił. W maju dokonał jednorazowo płatności, która nie pokryła należności z tytułu rat należnych do zapłaty w kwietniu i maju, a w dniu 18 czerwca wpłacił jedynie 150 zł. Żadnych innych płatności już nie dokonywał.

historia rachunku kredytowego – k. 28

historia szczegółowa naliczania odsetek – k. 29

W dniu 11 czerwca 2018 r. Bank wystosował do pozwanego wezwanie do zapłaty zaległości pod rygorem wypowiedzenia umowy, informując o możliwości złożenia wniosku o restrukturyzację zadłużenia w trybie art. 75 c ustawy Pr. Bankowe. Przesyłka została nadana listem poleconym na wskazany przez kredytobiorcę w umowie adres przy ul. (...) w Z.. Ponieważ pozwany nie spłacił zadłużenia i nie skorzystał z procedury restrukturyzacyjnej, dlatego w dniu 30 lipca 2018 r. Bank wystosował do niego oświadczenie o wypowiedzeniu umowy, informując dodatkowo, że jeśli w okresie wypowiedzenia ureguluje całość zadłużenia przeterminowanego, to umowa będzie kontynuowana na dotychczasowych warunkach. Przesyłka została nadana listem poleconym na adres ul. (...) w Z.. Mimo dwukrotnej awizacji pozwany nie jej nie podjął.

wezwanie do zapłaty z dowodem nadania – k. 24-25

oświadczenie o wypowiedzeniu umowy z potwierdzeniem awizowania – k. 526-27

W dniu 13 stycznia 2020 r. (...) zbyła min. wierzytelność przysługującą jej w stosunku do pozwanego z tytułu umowy kredytu na rzecz (...) z siedzibą w W.. Nabywca wierzytelności w dniu 20 stycznia 2020 r. spłacił na rzecz banku całą wierzytelność z tytułu kredytu. Wymagalna wierzytelność będąca przedmiotem cesji obejmowała należność główną 169 115,77 zł, skapitalizowane odsetki kapitałowe na dzień 20 stycznia 2020 r. – 6 586,35 zł i skapitalizowane odsetki za opóźnienie na dzień 13 stycznia 2020 r. – 31 458,90 zł.

- umowa cesji wierzytelności z pełnomocnictwami dla przedstawicieli stron – k. 30-46

- historia rachunku kredytowego – k. 28

wyciąg z ksiąg banku – k. 173

W związku z wstąpieniem w prawa dotychczasowego wierzyciela (...) z siedzibą w W. wystosował do pozwanego wezwanie do zapłaty kwoty 206 060,28 zł, obejmującej stan wierzytelności na dzień 17 lutego 2020 r. - należności głównej i skapitalizowanych odsetek.

- zawiadomienie o cesji i wezwanie do zapłaty – k. 68-70

Ustalony stan faktyczny wynikał z przedstawionych przez powoda dokumentów których moc dowodowa nie została skutecznie podważona i które nie budziły wątpliwości sądu. Dokumenty o statusie prywatnych nie zostały zakwestionowane w zakresie autentyczności, a okoliczność, iż część z nich została wystawiona w oparciu o zapisy elektroniczne nie pozbawia ich mocy dowodowej (art. 243¹ k.p.c.). Dokumenty te składają się bowiem na logiczny i spójny obraz stanu faktycznego, a tym samym mogły stanowić dowód w zakresie okoliczności wynikających z ich treści. Osobnego omówienia wymaga jedynie przedstawiony przez powódkę dowód w postaci wyciągu z ksiąg banku. W świetle art. 95 ust. 1a ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Prawo bankowe /t.jedn. Dz.U. z 2022 r. poz. 2324/ wyciągi z ksiąg rachunkowych banku pozbawione są mocy prawnej dokumentu urzędowego w postępowaniu cywilnym. Dokument ten nie jest w ogóle pozbawiony mocy dowodowej, jednakże ma w niniejszym postępowaniu walor wyłącznie dokumentu prywatnego, który – zgodnie z art. 245 k.p.c. – nie stanowi dowodu rzeczywistego stanu rzeczy, a jednie dowód tego, że osoba, która go podpisała, złożyła oświadczenie w nim zawarte. W niniejszym postępowaniu wiarygodność tego dowodu wzmacnia korelujący z nim zapis operacji na rachunku przeznaczonym do obsługi kredytu. Zapis ten został przedstawiony przez powodowy Fundusz w formie wydruków elektronicznych, które posiadają moc dowodową właściwą dla dokumentów z mocy art. 7 ustawy Prawo Bankowe.

Sąd zważył

Pozwanego łączyła z bankiem – poprzednikiem prawnym powodowego Funduszu umowa kredytu, unormowana w art. 69 i nast. ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Prawo bankowe (t.jedn. Dz.U. 2023 poz. 2488.), która jednocześnie podlegała reżimowi ustawy z dnia 12 maja 2011 r. o kredycie konsumenckim (t.jedn. Dz.U. 2023 poz. 1028).

Okoliczności faktyczne związane z zawarciem umowy i uruchomieniem kredytu mają charakter niesporny. Pozwany nie zgłaszał też zastrzeżeń do treści umowy i jej warunki także nie budzą wątpliwości, co do wiążącego charakteru. W szczególności prowizja została określona na pułapie rozsądnie korelującym z wartością kredytu i uzasadnionym przewidywanymi kosztami przygotowania oraz obsługi tej umowy. Prowizja mieści się w ustawowym limicie określonym art. 36 a ustawy z dnia 12 maja 2011 o kredycie konsumenckim (t.jedn. Dz.U 2023.1028).

Zasadniczy zarzut pozwanego sprowadzał się do kwestionowania skuteczności wypowiedzenia umowy. Uznać jednak należy, że umowa została wypowiedziana skutecznie, albowiem oświadczenie banku w tym przedmiocie poprzedzone zostało odrębnym, wymaganym ustawowo wezwaniem do zapłaty, wyznaczającym termin i informującym o możliwości złożenia wniosku restrukturyzacyjnego w trybie art. 75 c ustawy Prawo Bankowe. W chwili wystosowania tego wezwania pozwany faktycznie zalegał z płatnością umówionych rat. Dopiero po bezskutecznym upływie ustawowego terminu wskazanego pozwanemu w wezwaniu Bank dokonał wypowiedzenia umowy, które miało charakter jednoznaczny. Nie można przy tym twierdzić, aby charakter jednostronnego oświadczenia Banku wskazywał na złożenie go pod warunkiem w sensie prawnym. Zgodnie bowiem z art. 89 k.c. zdarzeniem, od którego wystąpienia strony stosujące warunek uzależniają skutki czynności prawnej, może być wyłącznie zdarzenie przyszłe i niepewne, czyli takie, co do którego w chwili dokonywania warunkowej czynności prawnej nie wiadomo, czy na pewno wystąpi w przyszłości. Niepewność jego wystąpienia należy oceniać za pomocą kryteriów obiektywnych. Stąd za warunek nie może być uznane zdarzenie niepewne jedynie subiektywnie – zależne od woli jednej ze stron, niezależnie nawet od niedopuszczalności zastrzeżenia warunku w czynności prawnej jednostronnej. Bank oferując pozwanemu możliwość spłaty wymagalnych zaległości przed upływem terminu wypowiedzenia dawał mu dodatkową, ponadnormatywnie korzystną dla konsumenta możliwość uniknięcia negatywnych skutków zaistniałej zwłoki, co w żaden sposób nie może być utożsamiane z warunkiem w znaczeniu prawnym.

Należy wyjaśnić że dla skuteczności wskazanych czynności banku nie ma znaczenia, że pozwany nie podjął kierowanych do niego pism. Należy bowiem mieć na uwadze, że w treści umowy pozwany wskazał swój adres dla doręczeń i dyspozycji tej nigdy nie zmienił. Zgodnie zatem z jego wolą i postanowieniami umowy pisma kierowane były na wskazany przez niego adres, a wedle art. 61 § 1 k.c. oświadczenie woli, które ma być złożone innej osobie, jest złożone z chwilą, gdy doszło do niej w taki sposób, że mogła zapoznać się z jego treścią. Przesłanie dokumentu na adres wskazany przez stronę umowy wypełnia warunki tego przepisu i pozwala na uznanie, że oświadczenie zostało złożone w sposób, który umożliwiał zapoznanie się z jego treścią przez lojalnego kontrahenta. Niepodejmowanie korespondencji pod wskazanym przez siebie adresem to okoliczność obciążająca pozwanego. Ewentualna zmiana adresu także obciążała pozwanego obowiązkiem zawiadomienia banku i tylko wówczas mógłby on skutecznie kwestionować prawidłowość składanych oświadczeń.

Zgłoszony na początku ogólnikowy zarzut braku wykazania wysokości wierzytelności był niezasadny. Fundusz przedstawił dokumenty umowy kredytu, wykaz wszystkich obrotów na rachunku służącym do obsługi kredytu, z których w sposób oczywisty wynikała zarówno sama podstawa, jak i wysokość zadłużenia. Przedłożył też dokumenty obrazujące sposób narastania należności odsetkowych - w ramach odpisu pozwu złożonego w EPU wyjaśnił sposób wyliczenia wierzytelności, w tym kapitalizacji należnych odsetek, które opierają się prostym do weryfikacji rachunku matematycznym. Przedstawiając te dokumenty powód w zasadzie wyczerpał swoje możliwości dowodowe. W tym zakresie ciężar dowodu przeciwnego spoczywa na stronie pozwanej (art. 6 k.c.). Jeśli pozwany twierdziłby, że wierzytelność została spłacona w większym wymiarze, niż wynika to z twierdzeń powoda, to na nim spoczywałby obowiązek udowodnienia takiej okoliczności. Sam wyciąg z ksiąg Banku nie posiada w niniejszym postępowaniu waloru dokumentu urzędowego i pozwany mógłby podważyć wiarygodność twierdzeń powoda przedstawiając np. dowody wpłaty, jednakże niczego takiego nie uczynił. Tymczasem wyciąg z ksiąg banku w pełni koreluje z zestawieniem obrotów na rachunku kredytowym i należy tym samym uznać, że obrazuje rzeczywisty stan zadłużenia. Trudno przy tym wymagać od powoda dowodów na okoliczności negatywne (tzn., że pozwany wierzytelności nie spłacił) i nie sposób wyobrazić sobie, aby dowody w tym zakresie nie miały waloru dokumentów prywatnych, o innym walorze niż wyciąg z ksiąg funduszu. Podkreślić przy tym należy, że pozwany nie przedstawił żadnych wniosków dowodowych w tym zakresie.

Rozstrzygnięcie w przedmiocie kosztów procesu pomiędzy stronami jest zgodne z zasadami dotyczącymi obowiązku zwrotu kosztów niezbędnych do celowego prowadzenia procesu oraz odpowiedzialności za wynik procesu, statuowanymi w art. 98 § 1 i 3 k.p.c. w zw. z art. 99 k.p.c. Ponieważ powód wygrał proces w całości, zatem należał mu się zwrot całości poniesionych kosztów. Pozwany mógł te koszty ograniczyć rezygnując z wnoszenia niezasadnego sprzeciwu, zdecydował się jednak na prowadzenie sprawy w trybie procesowym, gdzie koszty po stronie powoda obejmowały faktycznie uiszczoną opłatę od pozwu 11 119 zł, wynagrodzenie radcy prawnego w stawce minimalnej 10 800 zł, ustalonej w oparciu o §15 ust. 1 w zw. z §2 pkt 7 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za z dnia z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (t.jedn. Dz.U. z 2018 r. poz. 265 z późn. zm.), opłatę skarbową uiszczoną od złożonego dokumentu pełnomocnictwa - 17 zł oraz wykorzystaną część zaliczki na pokrycie wynagrodzenia kuratora 5 344,60 zł, co łącznie złożyło się na sumę wskazaną w pkt 3 sentencji

W pkt 4 sentencji sąd postanowił o wynagrodzeniu kuratora procesowego pozwanego. Wysokość oraz zasady przyznawania wynagrodzenia kuratorowi uregulowane są w Rozporządzeniu Ministra Sprawiedliwości z dnia 9 marca 2018 r. w sprawie określenia wysokości wynagrodzenia i zwrotu wydatków poniesionych przez kuratorów ustanowionych dla strony w sprawie cywilnej (Dz.U. 2018 poz. 536). Stawka wynagrodzenia kuratora jest limitowana w zakresie pułapu maksymalnego, który ustalony został na poziomie 40% stawki minimalnej, przewidzianej przepisami określającymi opłaty za czynności adwokackie (§1 ust. 1), a w sprawach wymagających przeprowadzenia rozprawy wysokość wynagrodzenia ustala się w kwocie wyższej, jednakże nieprzekraczającej wskazanych stawek minimalnych, jeżeli uzasadnia to nakład pracy kuratora, w szczególności czas poświęcony na przygotowanie się do działania w postępowaniu, liczba stawiennictw w sądzie, w tym na rozprawach i posiedzeniach, czynności podjęte w sprawie, wartość przedmiotu sporu i stopień zawiłości sprawy (ust. 3). Z powyższego wynika, że wysokość przyznawanego wynagrodzenia do kwoty nie przekraczającej pułapu maksymalnego pozostawiona została do uznaniu sądu. Wskazane przepisy nie regulują też dolnej granicy wynagrodzenia kuratora, o czym świadczy zapis w §1 ust. 1 - „nieprzekraczającej”. A zatem w każdej sprawie sąd musi dokonać wszechstronnej oceny poniesionego przez kuratora nakładu pracy, a także wziąć pod uwagę charakter konkretnej sprawy i wkład kuratora w przyczynienie się do jej wyjaśnienia i rozstrzygnięcia. Niniejsza sprawa obejmuje nieskomplikowany, w istocie oczywisty stan faktyczny. Czynności kuratora procesowego pozwanego sprowadzały się do złożenia zwięzłego pisma, podjęcia minimum czynności w zakresie próby ustalenia miejsca pobytu pozwanego a także jednokrotnego udziału w rozprawie (trwającej kilkanaście minut). Mając powyższe na uwadze sąd postanowił o przyznaniu kuratorowi wynagrodzenia w kwocie 4320 zł oraz zwrotu poniesionych wydatków, powiększając tą kwotę należny podatek VAT, czyli maksymalnego pułapu wynagrodzenia, nie znajdując dostatecznych przyczyn do jego ponadstandardowego zwiększania. Sprawa nie wiązała się ze szczególnym zaangażowaniem ze strony kuratora, a częściowe oddalenia powództwa wynikało z oceny sądu dokonanej z urzędu. Na marginesie wyjaśnić należy, że powołane we wniosku kuratora podstawy przyznania wynagrodzenia pełnomocnikowi ustanowionemu z urzędu nie mają w niniejszej sprawie zastosowania, albowiem kurator nie działa w takim charakterze. Rola i status kuratora (także, gdy jego funkcję pełni adwokat) są inne od pozycji pełnomocnika i dlatego zasady jego wynagradzania zostały uregulowane autonomicznie.

SSO Piotr Suchecki

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE