UZASADNIENIE

Strona powodowa w sprawach połączonych I C 752/21, I C 1008/21, I C 1048/21, wniosła o zasądzenie od (...) Towarzystwa (...) z siedzibą w W.:

- na rzecz S. K. (dawniej S.) kwoty 135.000 zł wraz z odsetkami tytułem zadośćuczynienia za doznaną krzywdę, kwoty 50.000 zł wraz z odsetkami tytułem odszkodowania za znaczne pogorszenie sytuacji życiowej, kwoty 500 zł miesięcznie tytułem renty, kwoty 1.095,70 zł tytułem kosztów pogrzebu,

- na rzecz A. S. kwoty 185.000 zł wraz z odsetkami tytułem zadośćuczynienia za doznaną krzywdę, kwoty 50.000 zł tytułem odszkodowania za znaczne pogorszenie sytuacji życiowej, kwoty 700 zł tytułem renty,

- na rzecz M. S. kwoty 135.000 zł wraz z odsetkami tytułem zadośćuczynienia za doznaną krzywdę, kwoty 2.615,58 zł wraz z odsetkami tytułem kosztów pogrzebu,

- na rzecz M. P. kwoty 100.000 zł wraz z odsetkami tytułem zadośćuczynienia za doznaną krzywdę,

- na rzecz L. Ł. kwoty 100.000 z ł wraz z odsetkami tytułem zadośćuczynienia za doznaną krzywdę,

- na rzecz G. G. (1) kwoty 135.000 zł wraz z odsetkami tytułem zadośćuczynienia za doznaną krzywdę, kwoty 50.000 zł wraz z odsetkami tytułem odszkodowania za znaczne pogorszenie sytuacji życiowej, kwoty 500 zł miesięcznie tytułem renty, kwoty 450 zł tytułem kosztów pogrzebu.

Powódki wniosły również o zasądzenie od pozwanego zwrotu kosztów procesu.

W uzasadnieniu wszystkich żądań kazano, iż podstawa faktyczna żądania wynika ze zdarzenia do jakiego doszło w dniu 29 maja 2021 r., dotyczącego katastrofy w ruchu lądowym, w wyniku której śmierć ponieśli D. G. (mąż G. G. (1)), oraz B. S. (1) (syn M. S., brat M. P., mąż S. K., ojciec A. S., wnuk L. Ł.).

Podstawę prawną żądań stanowią odpowiednio co do zadośćuczynień art. 446 § 4, zaś co do odszkodowań oraz renty – art. 446 § 1, 2 i 3 kc.

W odpowiedzi na pozew pozwany (...) Towarzystwo (...) z siedzibą w W. wniósł o oddalenie powództwa i zasądzenie kosztów procesu. Pozwany nie kwestionował swojej odpowiedzialności za zdarzenie z dnia 29 maja 2021 r. Zakwestionował jednak wysokość dochodzonych przez powódki roszczeń, podając w wątpliwość doznane przez powódki krzywdy i wskazując na przyczynienie się poszkodowanych do szkody na poziomie 50%. Pozwany wskazał ponadto, iż strona powodowa nie udowodniła pogorszenia się sytuacji majątkowej w związku ze śmiercią D. G. oraz B. S. (1). Strona pozwana zakwestionowała również zasadność żądania renty przez S. K., A. S. i G. G. (1).

Pismem z dnia 21 stycznia 2022 r. S. K. cofnęła pozew w zakresie kwoty 336,70 zł z tytułu kosztów pogrzebu, która to kwota została wypłacona powódce przez pozwanego po wytoczeniu powództwa.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 29 maja 2021 r. na przejeździe kolejowym w M. w gminie K. doszło do katastrofy w ruchu lądowym, w której uczestniczył samochód osobowy marki O. (...). Pojazd ten zderzył się na przejeździe kolejowym z pociągiem pociąg relacji B.-G.. W wyniku zderzenia samochodu z pociągiem, śmierć poniósł kierowca pojazdu P. G. oraz pasażerowie (poszkodowani) B. S. (1) i D. G..

(okoliczności bezsporne)

We krwi pobranej ze zwłok P. G. stwierdzono obecność amfetaminy, kofeiny, efedryny/pseudoefedryny, paracetamolu, dekstrometorfanu i kodeiny. W czasie prowadzenia pojazdu przez P. G. wpływ substancji psychoaktywnych na organizm wymienionego był porównywalny do stężenia alkoholu przekraczającego 0,5 ‰.

(dowód: protokół oględzin i otwarcia zwłok k. 219-222 akt sprawy Prokuratury Rejonowej (...), opinia biegłego z zakresu toksykologii S. Ł. k.344-347 akt I C 752/21).

Postanowieniem z dnia 28 września 2021 r. prokurator Prokuratury Rejonowej w Kętrzynie umorzył śledztwo w sprawie o czyn z art. 173 § 1 k.k. w zw. z art. 173 § 3 k.k. w zw. z art. 178 k.k. oraz o czyn z art. 178a § 1 k.k. wobec zaistnienia negatywnej przesłanki procesowej – śmierci sprawcy zdarzenia.

(dowód: postanowienie o umorzeniu śledztwa k. 234 akt sprawy Prokuratury Rejonowej (...)).

P. G. posiadał ubezpieczenie w zakresie odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych w Towarzystwie (...) z siedzibą w W..

(okoliczność bezsporna)

S. K. i B. S. (1) byli małżeństwem od 7 lipca 2018 r. Po ślubie mieszkali wspólnie w domu G. G. (1), będącej matką S. K.. Małżonkowie mieli jedno dziecko, córkę A. S., która urodziła się (...)

(dowód: przesłuchanie S. K. k. 324v, skrócony odpis aktu małżeństwa k. 16 akt I C 752/21, skrócony odpis aktu urodzenia k. 18 akt I C 752/21)

B. S. (1) był synem M. S., bratem M. P. i wnukiem L. Ł..

(dowód: skrócony odpis aktu zgonu k. 15 akt I C 1048/21, skrócony odpis aktu małżeństwa k. 16 akt I C 1048/21)

Pomimo że B. S. miał założoną rodzinę, po ślubie nadal był częstym gościem w domu matki i babki, którym pomagał w cięższych pracach. Matka, babka oraz siostra B. S. (1) również odwiedzały go w M.. W przeszłości pomagał nadto swojej siostrze w przeprowadzce. W dzieciństwie poszkodowanego B. S. powódka L. Ł. często opiekowała się nim oraz jego siostrą M. P.. B. S. (1) wraz z żoną przyjeżdżali w święta do M. S., gdzie w gronie rodzinnym spotykali się również z M. P. i L. Ł..

(dowód: przesłuchanie M. P. k. 147v-148, przesłuchanie L. Ł. k. 148, przesłuchanie M. S. k. 148v)

B. S. (1) podejmował zatrudnienie, począwszy od 2014 r. Wraz z żoną utrzymywali się z uzyskiwanego przezeń wynagrodzenia, które to wynosiło ok. 2.500 zł w okresie poprzedzającym zdarzenie oraz świadczeń uzyskiwanych z Gminnego Ośrodka Pomocy (...). S. K. na co dzień zajmowała się domem oraz opieką nad małoletnią córką.

(dowód: zeznania G. G. (1) k. 176v akt I C 752/21, zeznania R. R. k. 177, 324 akt I C 752/21, świadectwo pracy i umowa o pracę k. 19-24 akt I C 752/21, decyzje k. 82-88 akt I C 752/21, kserokopia PIT-37 k. 160-164 akt I C 752/21)

Po śmierci B. S. (1) sytuacja życiowa jego córki i żony uległa zmianie. S. K. utrzymywała się z zasiłków i świadczeń na dziecko, choć również podejmowała zatrudnienie po śmierci męża.

(dowód: zeznania G. G. (1) k. 177 akt I C 752/21, zeznania R. R. k. 177v akt I C 752/21, decyzje k. 89-92 akt I C 752/21)

B. S. (1) był dla żony nie tylko wsparciem finansowym, ale również czynnie uczestniczył w opiece i wychowaniu dziecka. Pomagał też żonie w codziennych obowiązkach, interesował się sprawami domowymi, był troskliwym ojcem. Bawił się z córką, karmił ją oraz przewijał. B. S. (1) i S. K. byli zgodnym małżeństwem, wspólnie spędzali czas wolny. Obecnie A. S. przebywa w rodzinie zastępczej.

(dowód: przesłuchanie S. K. k. 324, zeznania G. G. (1) k 176v-177, 323v akt I C 752/21, zeznania R. R. k. 177 akt I C 752/21)

Bezpośrednio po zdarzeniu S. K. udała się na miejsce wypadku. Śmierć B. S. (1) wywołała u niej długotrwały stres. Wymieniona miała problemy ze snem, nie jadła i korzystała z pomocy psychologa. Obecnie pozostaje w drugim związku małżeńskim.

(dowód: przesłuchanie S. K. k. 324, zeznania G. G. (1) k. 177 akt I C 752/21, zeznania R. R. k. 177 akt I C 752/21)

Śmierć B. S. (1) wywołała szok i przygnębienie również u M. P., która nadal odwiedza grób brata średnio raz w tygodniu.

(dowód: przesłuchanie M. P. k. 147v-148 akt I C 1048/21)

L. Ł. po śmierci wnuka zaczęła zażywać leki uspokajające. Nadal odczuwa tęsknotę za B. S. (1).

(dowód: przesłuchanie L. Ł. k. 148 akt I C 1048/21)

M. S. po śmierci syna zaczęła leczyć się psychiatrycznie. Nadal zażywa leki przepisane przez psychiatrę. Przed śmiercią B. S. (1) nie korzystała z pomocy psychiatry. Nadal też tęskni za synem, jest przygnębiona, co przejawia się mi.n. w tym, że nie odczuwa radości ze świąt.

(dowód: przesłuchanie M. S. k. 148v akt I C 1048/21)

S. K. poniosła koszty pogrzebu męża w kwocie 1.091 zł. Z kolei M. S. poniosła koszty pogrzebu syna w kwocie 5.231,16 zł.

(dowód: faktury k. 25-32 akt I C 752/21, faktura k. 17-18 akt I C 1048/21)

S. K. zgłosiła ubezpieczycielowi szkodę w dniu 3 czerwca 2021 r. W tym samym dniu szkodę zgłosiły M. S., M. P. i L. Ł..

(dowód: wiadomości mailowe k. 35, 39-42 akt I C 752/21, zawiadomienie o szkodzie k. 36-38 akt I C 752/21, wiadomości mailowe k. 19-20, 24-27 akt I C 1048/21, zawiadomienie o szkodzie k. 21-23 akt I C 1048/21)

Decyzjami z dnia 23 czerwca 2021 r. ubezpieczyciel przyznał na rzecz S. K. oraz A. S. zadośćuczynienie w kwotach po 15.000 zł. Ponadto na podstawie decyzji z dnia 1 września 2021 r. ubezpieczyciel wypłacił na rzecz S. K. kwotę 336,70 zł z tytułu kosztów pogrzebu. Na rzecz M. S. ubezpieczyciel wypłacił zadośćuczynienie w łącznej kwocie 15.000 zł, przyznając z tytułu kosztów pochówku kwotę 2.615,58 zł. Towarzystwo ubezpieczeniowe odmówiło wypłaty zadośćuczynienia na rzecz M. P. i L. Ł..

(dowód: decyzje k. 51-54, 145, 146 akt I C 752/21, decyzje k. 32, 44-49 akt I C 1048/21)

D. G. i G. G. (1) byli małżeństwem od 10 sierpnia 2019 r., jednak od 2014 r. mieszkali już razem w domu G. G. (1), wychowując wspólnie dzieci z pierwszego małżeństwa wymienionej.

(dowód: zeznania S. K. k. 121v akt I C 1008/21, kserokopia skróconego odpisu aktu małżeństwa k. 18 akt I C 1008/21)

D. G. w okresie od 1 lipca 2020 r. do 31 października 2020 r. pracował na ¼ etatu jako pracownik budowlany, uzyskując wynagrodzenie w kwocie 650 zł brutto. Jeszcze wcześniej, w okresie od 1 marca 2019 r. do 16 września 2019 r., zmarły również pracował w charakterze pracownika budowalnego, uzyskując wynagrodzenie w kwocie 2.250 zł brutto. Regularnie podejmował zatrudnienie, począwszy od 2000 r. Zarobki uzyskiwane przez D. G. stanowiły główne źródło utrzymania rodziny, która korzystała również z pomocy Gminnego Ośrodka Pomocy (...). G. G. (1) zajmowała się domem oraz opieką nad dziećmi, podejmując prace dorywcze.

(dowód: przesłuchanie G. G. (1) k. 122 akt I C 1008/21, zeznania S. K. k. 121v akt I C 1008/21, zeznania R. R. k. 122 akt I C 1008/21, umowy o pracę i świadectwa pracy k. 21-32 akt I C 1008/21)

Wiadomość o śmierci męża była dla G. G. (1) szokiem. Widziała miejsce zdarzenia zaraz chwilę po wypadku, miała problemy ze snem, a przez okres około 3 miesięcy po zdarzeniu zażywała leki uspokajające.

Korzystała również z pomocy psychologa. Często odwiedzała grób męża, którego równie często wspomina.

(dowód: przesłuchanie G. G. (1) k. 122v akt I C 1008/21, zeznania S. K. k. 121c akt I C 1008/21, zeznania R. R. k. 122, zaświadczenie k. 125 akt I C 1008/21)

Po śmierci D. G. sytuacja życiowa i materialna G. G. (1) uległa pogorszeniu. G. G. (1) nie pracuje, nie osiągając tym samym wynagrodzenia za pracę. Utrzymuje się z zasiłków i świadczeń na dziecko.

(dowód: przesłuchanie G. G. (1) k. 122 akt I C 1008/21)

D. G. wspierał żonę w codziennych obowiązkach oraz w zakresie opieki i wychowania małoletniej córki. Obecnie to wyłącznie na G. G. (1) spoczywa obowiązek dbania o dom i wychowanie córki. Małżonkowie tworzyli zgodną rodzinę, spędzali razem czas wolny oraz święta.

(dowód: przesłuchanie G. G. (1), zeznania S. K. k. 121c akt I C 1008/21)

G. G. (1) poniosła koszty pogrzebu męża w kwocie 900 zł.

(dowód: faktura nr (...) k.33 akt I C 1008/21)

G. G. (1) zgłosiła szkodę ubezpieczycielowi w dniu 3 czerwca 2021 r.

(dowód: wiadomości mailowe k. 34-35, zawiadomienie o szkodzie k. 36-38, wiadomość od (...) Towarzystwa (...) k. 39 akt I C 1008/21)

Decyzją z dnia 23 czerwca 2021 r. ubezpieczyciel przyznał G. G. (1) kwotę 15.000 zł tytułem zadośćuczynienia za śmierć męża. Kolejno decyzją z dnia 1 września 2021 r. uposażonej przyznano kwotę 450 zł z tytułu zwrotu kosztów pogrzebu.

(dowód: decyzje k. 49, 57 akt I C 1008/21)

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił w oparciu o wskazane dokumenty, które nie były kwestionowane przez strony, jak również nie budziły wątpliwości Sądu.

Podstawę ustaleń faktycznych stanowił również dowód z przesłuchania stron – S. K., M. S., M. P., L. Ł. oraz G. G. (1). Sąd uznał za miarodajne i procesowo przydatne relacje powódek w zakresie rozmiarów ich relacji i emocjonalnego związania z poszkodowanymi (ofiarami) wypadku B. S. (1) i D. G., skali odczuwanych przez nie krzywd, które siłą rzeczy z racji subiektywnego elementu w odczuwania tych emocji nie podlegają wprost ściśle weryfikowalnemu wartościowaniu, podejmowanego leczenia czy to psychiatrycznego czy psychologicznego. Relacje powódek nie były zresztą zasadniczo kwestionowane przez stronę pozwaną.

Za wiarogodną i przydatną procesowo Sąd uznał również tę część przesłuchania S. K. i G. G. (1) w której wskazały one, że nie zauważyły nic niepokojącego w zachowaniu P. G. oraz że wymieniony zachowywał się normalnie w kontekście rozpoznanego u niego poniewczasie pozostawania pod nieznacznym wpływem środków psychoaktywnych w chwili wypadku.

Zeznania powódek w tej materii pozostają w tym zakresie w pełnej i logicznej zgodności z zeznaniami R. R., zaś opinia sporządzona przez biegłego z zakresu toksykologii S. Ł. twierdzeniom tym w żadnym razie nie przeczy. Sąd nie znalazł w związku z tym podstaw by jakkolwiek kwestionować wiarygodność zeznań S. K. i G. G. (1) w tej części.

Sąd nie podzielił jednak twierdzeń G. G. (1) by D. G. zarabiał przed śmiercią 4.000 zł. Wprawdzie twierdzenia powódki są w tym zakresie zgodne z zeznaniami S. K. oraz R. R., jednak na uwadze mieć należy, że do akt nie dołączono żadnej umowy, (choć przedłożono ich szereg), która fakt ten by potwierdzała. Powódka twierdziła tymczasem, że przed śmiercią D. G. był zatrudniony na podstawie umowy o pracę, a skoro tak, nic nie stało na przeszkodzie by taką umowę przedłożyć, tak jak uczyniono to w przypadku wcześniejszych okresów zatrudnienia. Zważywszy natomiast na fakt, iż potencjalne zarobki zmarłego maja wpływ na wysokość odszkodowania za pogorszenie sytuacji życiowej oraz na wysokość renty, Sąd uznał, że relacje G. G. (1), S. K. i R. R. w tej mierze mogą być siłą rzeczy ukierunkowane na uzyskanie oceny i poczynienie przez Sąd korzystnych ustaleń z punktu widzenia ich interesu procesowego. Tym samym należało w tym zakresie odmówić im wiary, tym bardziej że powódka nie poparła swoich twierdzeń żadnymi dokumentami, choć na takie się powoływała.

Sąd nie podzielił ponadto twierdzeń S. K. i G. G. (1) dotyczących sytuacji materialnej S. K. i B. S. (1) w okresie poprzedzającym śmierć poszkodowanego. Zeznania te nie zostały poparte żadną dokumentacją, a co więcej pozostają w opozycji do zawartych w aktach umów o pracę oraz deklaracji podatkowych, również decyzji dotyczących świadczeń otrzymywanych z Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej oraz dokumentacji pochodzącej z Ośrodka, a dołączonej do wniosków o udzielenie zasiłków (k 199-302 akt I C 752/21).

Gdyby zatem faktycznie sytuacja materialna B. S. (1) i S. K. była na tyle dobra jak wskazywała na to G. G. (1), nie byłoby oczywiście podstaw do tego by małżonkowie korzystali z pomocy społecznej (chyba ,ze pomoc tę bezprawnie jeśli nie przestępnie wyłudzali przedstawiając nieprawdziwe dokumentu i informacje).

Sąd w tej mierze miał zresztą na uwadze pewien brak logiki w zeznaniach G. G. (1), która zeznała, że jeszcze przed śmiercią B. S. (1) małżonkowie kupili nieco ponad rocznemu dziecku trampolinę. W ocenie Sądu zeznania te były ukierunkowane na uzyskanie zadowalającego dla S. K. rozstrzygnięcia i jako takie nie zasługiwały na wiarę. Wprawdzie nie można wykluczyć, że B. S. (1) przed śmiercią pracował na podstawie niezalegalizowanego stosunku pracy, uzyskując wynagrodzenie w kwocie 2.500 zł jak na to wskazywali R. R. i G. G. (1), ale okoliczność ta nie zmienia faktu, że kwota ta w panujących w 2021 r. realiach społecznych i gospodarczych nie była kwotą, która oprócz bieżącego utrzymania rodziny pozwoliłaby na ponoszenie wydatków innych niż niezbędne do codziennego utrzymania, tym bardziej, że S. K. w tym czasie nie pracowała.

Oprócz części zeznań opisanej powyżej, Sąd za wiarogodne uznał również zeznania R. R.. Co do zasady zeznania świadka w pozostałym zakresie pozostają w logicznej relacji z przesłuchaniem powódek, wobec czego nie było w związku z tym podstaw by odmówić temu świadkowi wiarogodności.

Podstawę ustaleń faktycznych stanowiła również opinia biegłego z zakresu toksykologii S. Ł.. W ocenie Sądu, kompleksowa ocena zarówno opinii zasadniczej jak i uzupełaniającej prowadzi do konkluzji, iż jej wnioski końcowe one jasne, pełne i rzetelne, nadto zostały sformułowane z efektywnym wykorzystaniem fachowej wiedzy biegłego. Strona pozwana nie zakwestionowała zresztą skutecznie ani opinii zasadniczej, ani opinii uzupełniającej. Z kolei strona powodowa wniosła zarzuty co do opinii zasadniczej, jednak na uwadze mieć należy, iż w opinii uzupełniającej biegły odniósł się do podniesionych zastrzeżeń, a dotyczących wpływu stwierdzonych we krwi P. G. środków psychoaktywnych na zachowanie wymienionego oraz możliwości dostrzeżenia przez osoby trzecie, że wymieniony był pod wpływem takich środków.

Biegły rzeczowo i przekonywająco wyjaśnił, że taki środek jak amfetamina ma inny wpływ na zachowanie człowieka niż alkohol, a porównując jej stężenie jakie stwierdzono we krwi P. G. do alkoholu miał na myśli zdolności psychomotoryczne. Biegły w opinii uzupełniającej wskazał ponadto, że amfetamina nie posiada woni alkoholu, a w związku z dużą zmiennością osobniczą, jak również wykształcającą się tolerancją na amfetaminę biegły nie ma możliwości określić czy P. G. przy wykrytym stężeniu amfetaminy zachowywał się w sposób nienaturalny, a tym bardziej czy ktoś powinien się domyślić, że kierowca jest pod wpływem substancji psychoaktywnej (k. 374). W ocenie Sądu w opinii uzupełniającej biegły ustosunkował się do podniesionych przez stronę powodową zastrzeżeń, przy czym powódki nie kwestionowały już wskazanej opinii. Sąd z urzędu nie znalazł zaś podstaw by sporządzone przez biegłego S. Ł. opinie pozbawiać mocy dowodowej.

Sąd zważył, co następuje:

W świetle zgromadzonego materiału dowodowego, żądania powódek zasługiwały na uwzględnienie, choć nie w pełnym dochodzonym pozwem zakresie.

W niniejszej sprawie poza sporem pozostawał fakt odpowiedzialności pozwanego za skutki zdarzenia z dnia 29 maja 2021 r. Sporna pomiędzy stronami była jedynie wysokość dochodzonych przez powódki kwot, zasadność żądania przez S. K., A. S. i G. G. (1) renty oraz stopień przyczynienia się B. S. (1) i D. G. do skutków zdarzenia.

W związku z tym, że strony odmiennie oceniały rozmiar efektywnych następstw wypadku z dnia 29 maja 2021 r. w kontekście krzywdy i szkody powódek, istota rozstrzygnięcia w sprawie ogniskowała się wokół ustalenia jak śmierć B. S. (1) i D. G. wpłynęła na obecne życie powódek w kontekście rozmiaru odczuwanego przez nie bólu i cierpienia po stracie osoby najbliższej a także na ich sytuację życiową, w tym materialną, co z kolei wiązało się z koniecznością ustalenia na ich rzecz, odpowiednich w myśl przepisów art. 446 § 1, 2, 3 i 4 k.c. zadośćuczynienia, odszkodowania i renty oraz kosztów pogrzebu.

Zgodnie z art. 446 k.c., jeżeli wskutek uszkodzenia ciała lub wywołania rozstroju zdrowia nastąpiła śmierć poszkodowanego, zobowiązany do naprawienia szkody powinien zwrócić koszty leczenia i pogrzebu temu, kto je poniósł (§ 1). Osoba, względem której ciążył na zmarłym ustawowy obowiązek alimentacyjny, może żądać też od zobowiązanego do naprawienia szkody renty obliczonej stosownie do potrzeb poszkodowanego oraz do możliwości zarobkowych i majątkowych zmarłego przez czas prawdopodobnego trwania obowiązku alimentacyjnego. Takiej samej renty mogą żądać inne osoby bliskie, którym zmarły dobrowolnie i stale dostarczał środków utrzymania, jeżeli z okoliczności wynika, że wymagają tego zasady współżycia społecznego (§ 2). Sąd może ponadto przyznać najbliższym członkom rodziny zmarłego stosowne odszkodowanie, jeżeli wskutek jego śmierci nastąpiło znaczne pogorszenie ich sytuacji życiowej (§ 3). Sąd może także przyznać najbliższym członkom rodziny zmarłego odpowiednią sumę tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę (§ 4).

Jak zaś stanowi art. 822 § 1 k.c., przez umowę ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej ubezpieczyciel zobowiązuje się do zapłacenia określonego w umowie odszkodowania za szkody wyrządzone osobom trzecim, wobec których odpowiedzialność za szkodę ponosi ubezpieczający albo ubezpieczony. Z ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych przysługuje odszkodowanie, jeżeli posiadacz lub kierujący pojazdem mechanicznym są obowiązani do odszkodowania za wyrządzoną w związku z ruchem tego pojazdu szkodę, będącą następstwem śmierci, uszkodzenia ciała, rozstroju zdrowia bądź też utraty, zniszczenia lub uszkodzenia mienia (art. 34 ust. 1 ustawy z dnia 22 maja 2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych).

Zobowiązany do odszkodowania ponosi nadto odpowiedzialność tylko za normalne następstwa działania lub zaniechania, z którego szkoda wynikła (art. 361 § 1 k.c.). Jeżeli zaś poszkodowany przyczynił się do powstania lub zwiększenia szkody, obowiązek jej naprawienia ulega odpowiedniemu zmniejszeniu stosownie do okoliczności, a zwłaszcza do stopnia winy obu stron (art. 362 k.c.)

Podstawę prawną żądania zadośćuczynienia za krzywdę wynikającą ze śmierci bliskiej osoby stanowi art. 446 § 4 k.c.

Krzywdę doznaną w wyniku śmierci osoby bliskiej bardzo trudno ocenić i wyrazić w formie pieniężnej, a każdy przypadek powinien być traktowany indywidualnie z uwzględnieniem wszystkich okoliczności sprawy, przy czym ocena ta ma opierać się na kryteriach obiektywnych, a nie na wyłącznie subiektywnych odczuciach pokrzywdzonego. Zadośćuczynienie powinno uwzględniać dramatyzm doznań osoby bliskiej, poczucie osamotnienia i pustki, cierpienia moralne i wstrząs psychiczny wywołany śmiercią osoby najbliższej, rodzaj i intensywność więzi łączącej pokrzywdzonego ze zmarłym, oparcie w innych osobach bliskich, wiek osoby uprawnionej do zadośćuczynienia, stopień w jakim pokrzywdzony będzie umiał się znaleźć w nowej rzeczywistości i zdolności jej zaakceptowania, leczenie doznanej traumy, a także wiek pokrzywdzonego. Zadośćuczynienie nie powinno przy tym prowadzić do wzbogacenia pokrzywdzonego, powinno jednak przedstawiać odczuwalną ekonomicznie wartość, a jego wysokość nie może sprowadzać się do kwoty symbolicznej (wyrok SN z 11.07.2019 r., V CSK 179/18, OSNC-ZD 2020, nr 4, poz. 67).

Przewidziane w art. 446 § 3 k.c. odszkodowanie obejmuje natomiast szeroko pojęte szkody majątkowe, często nieuchwytne lub trudne do precyzyjnego wyliczenia, prowadzące do znacznego pogorszenia sytuacji życiowej osoby najbliższej. Ocena znacznego pogorszenia sytuacji życiowej zależna jest od rozmiarów ujemnych następstw natury majątkowej, zarówno już istniejących, jak i dających się przewidzieć, w świetle zasad doświadczenia życiowego, w przyszłości, z uwzględnieniem stanu zdrowia osoby uprawnionej, jej wieku, warunków i trudności życiowych, stosunków rodzinnych i majątkowych. Istotne jest również porównanie tej sytuacji ze stanem, w jakim uprawniony znajdowałby się, gdyby nie doszło do śmierci osoby bliskiej. Podstawą przyznania odszkodowania z art. 446 § 3 k.c. jest "znaczne pogorszenie sytuacji życiowej", a więc nie tylko obecnej sytuacji materialnej, lecz także utrata realnej możliwości polepszenia materialnych warunków życia i realizacji planów życiowych w przyszłości (postanowienie SN z 13.06.2019 r., V CSK 295/18, LEX nr 2687555).

Rolą renty z art. 446 § 2 k.c. jest natomiast naprawienie szkody przez wyrównanie uszczerbku majątkowego osoby uprawnionej, jakiego doznała na skutek śmierci osoby obowiązanej do alimentowania jej. Koniecznym jest zatem przyrównanie sytuacji osoby uprawnionej z hipotetyczną sytuacją, w jakiej osoba ta by się znajdowała, gdyby nie śmierć obowiązanego do alimentacji. Renta przyznana w oparciu o powołany przepis może być wyższa od potencjalnych alimentów w tym znaczeniu, że jej wysokość może pozwalać na pokrycie nie tylko usprawiedliwionych potrzeb osoby uprawnionej, ale także tych wykraczających poza usprawiedliwione potrzeby. Tym niemniej zawsze zakres zaspokojenia tych potrzeb jest limitowany przez możliwości zarobkowe i majątkowe osoby obowiązanej do alimentacji. Wyznaczenie tych możliwości powinno być oparte na realnych podstawach, przemawiających za tym, że z dużym stopniem prawdopodobieństwa zmarły osiągnąłby oznaczone dochody (wyrok SA w Białymstoku z 29.04.2020 r., I ACa 835/19, LEX nr 3033412).

Przenosząc powyższe rozważania na realia przedmiotowej sprawy zauważyć należy, że niewątpliwie śmierć B. S. (1) i D. G. była dla powódek wstrząsem psychicznym. Do śmierci obu poszkodowanych doszło nagle, w dalece dramatycznych i niespodziewanych okolicznościach. Owemu zdarzeniu pewnego dramatyzmu, co odpowiednio przekłada się na rozmiar krzywdy, przydaje przy tym fakt, że poszkodowani wsiadając do samochodu, czynili to z myślą, by przywieźć z niedaleka piasek do piaskownicy dla małoletniej A. S. i mieli niebawem wrócić do domu.

Niewątpliwie do chwili obecnej osamotnienie i pustka po stracie osoby najbliższej towarzyszą powódkom, zwłaszcza S. K. oraz G. G. (1), które w wyniku zdarzenia z dnia 29 maja 2021 r. straciły swych mężów. Z zeznań tych powódek oraz świadka R. R. wynika, że powódki S. K. wraz z B. S. (1) i G. G. (1) wraz z D. G. tworzyli zgodne, kochające się małżeństwa. Z okoliczności sprawy wynika zresztą, że mężowie odgrywali w rodzinie kluczową rolę, zarówno w jej ekonomicznym jak i pozaekonomicznym wymiarze. Rola jaką wypełniali przełożyła się na skalę negatywnych przeżyć i poczucia pustki wywołanej ich utratą.

Niewątpliwie należy tu przywołać utrzymujące się złe psychiczne samopoczucie powódek, które zmusiło S. K. i G. G. (1) do korzystania z pomocy psychologa. G. G. (2) przyjmowała ponadto leki uspokajające.

Dla oceny rozmiaru doznanych przez S. K. i G. G. (1) krzywd nie bez znaczenia również pozostaje to, że obie powódki zaraz po powzięciu wiadomości o zderzeniu się samochodu z pociągiem udały się na miejsce zdarzenia, gdzie obejrzały zniszczony, znany im pojazd, którego pasażerami byli ich mężowie. To z całą pewnością przełożyło się na zwiększenie poczucia krzywdy, bólu i żalu. Obie zresztą powódki miały po zdarzeniu problemy ze snem.

Wiadomość o śmierci B. S. (1) negatywnie wpłynęła również na M. S., M. P. i L. Ł.. Z zebranego materiału dowodowego wynika, że M. S. po śmierci syna korzystała z pomocy psychiatry i nadal zażywa leki wypisane przez psychiatrę. Również L. Ł. zażywała po śmierci wnuka leki uspokajające. Wprawdzie od czasu ślubu, B. S. (1) nie mieszkał już z matką, niemniej nadal odwiedzał nie tylko M. S., ale również L. Ł., utrzymując ponadto kontakt rodzinny z siostrą. Wymienione mogły przy tym liczyć na pomoc zmarłego, który był dla nich oparciem w codziennych sprawach. Także M. P. mogła liczyć na pomoc brata w sprawach życia codziennego. Jak wskazała podczas przesłuchania – brat pomagał jej przy przeprowadzce czy zakupie auta. Zarówno M. S., jak i L. Ł. oraz M. P. przeżywały stan wywołany tęsknotą.

W przypadku A. S. Sąd miał na uwadze, że powódka w chwili śmierci ojca miała nieco ponad 14 miesięcy. Małoletnia wskutek wypadku z dnia 29 maja 2021 r. została całkowicie pozbawiona możliwości nawiązania i dalszego pogłębiania normalnie oczekiwanej, rodzinnej relacji z ojcem, spędzania z nim wspólnego czasu oraz możliwości uzyskania w nim ojcowskiego wsparcia. Jak wynika z zebranego w sprawie materiału dowodowego, obecnie A. S. została umieszczona w rodzinie zastępczej i nie można wykluczać, że to pośrednio mogła do tego przyczynić śmierci B. S. (1), skoro małoletnia fatycznie została pozbawiona możliwości wychowywania się we własnej, pełnej rodzinie. Może to wywoływać u rozwijającego się dziecka poczucie krzywdy i osamotnienia.

Prócz wskazanych wcześniej elementów dotyczących bliskich relacji powódek z ofiarami zdarzenia, wskazać dodatkowo wypada na takie elementy jak codzienne wspólne spędzanie wolnego czasu, co również nie jest w sprawie rzeczą pomijalną, a która dotyczy więzów bliskości. Spędzali oni ze swoimi rodzinami wolny czas, święta, B. S. (1) opiekował się córką.

Przenosząc powyższe uwagi na grunt dochodzonych roszczeń, stwierdzić należy, że zgromadzony w sprawie materiał dowodowy nakazuje uznać, iż przyznane i wypłacone powódkom przez pozwanego kwoty zadośćuczynień były w świetle powyższych rozważań niewystarczające, zaś L. Ł. i M. P. zostały ich niezasadnie pozbawione.

Jeśli chodzi o rozróżnienie zakresu tejże kompensaty krzywdy, można tu wyróżnić na tle stanu faktycznego sprawy sytuację powódki S. K.. Przede wszystkim na uwadze mieć należy, iż w chwili śmierci B. S. (1), wymienieni byli małżeństwem od niespełna 3 lat, a nieoczekiwana śmierć męża była dla powódki niewątpliwie ciężkim przeżyciem. Materiał dowodowy daje pełne podstawy dla uznania, iż małżonkowie tworzyli w pełni zgodne, kochające i wspierające się małżeństwo. Nie ulega zatem wątpliwości, iż związek ten trwałby dalej, tym bardziej, że mieli nieco ponad roczną córkę, przy dalszym wspieraniu się obojga małżonków w codziennym życiu i wspólnym uczestniczeniu zarówno w ważnych wydarzeniach wspólnego pożycia jak i w życiu codziennym, co szerszego uzasadnienia z przyczyn oczywistych nie wymaga. Małżonkowie mogli liczyć na wzajemną pomoc, zwłaszcza przy opiece nad małym dzieckiem. Nie ulega wątpliwości, iż nagłość zdarzenia i jego dramatyczny przebieg dodatkowo sprawiły, że śmierć współmałżonka - osoby, z którą powódka z pewnością dzieliła radości i smutki, spowodowała lukę i związane z nią poczucie pustki życiowej, które nie mogą być wprost załagodzone możliwością bieżącego kontaktu z pozostałymi członkami rodziny.

O ile jednak śmierć B. S. (1) była dla S. K. traumatycznym przeżyciem, to jednak nie można pomijać faktu, że aktualnie powódka ponownie wyszła za mąż, znajdując w sposób naturalny życiowe wsparcie w nowym mężu. Okoliczność ta jakkolwiek w żadnym razie nie eliminuje, czy istotnie nie umniejsza poczucia krzywdy jakiego powódka doznała po śmierci B. S. (1), to jednak wskazuje, iż S. K. po części odnalazła się w nowej sytuacji życiowej, zakładając nową rodzinę, z którą niewątpliwie planuje wspólną przyszłość.

W konsekwencji powyższego Sąd uznał, że odpowiednim zadośćuczynieniem rekompensującym S. K. utratę męża jest kwota 100.000 zł. W ocenie Sądu kwota ta uwzględnia dramatyzm cierpień doznanych przez powódkę, jak również to, że powódka ponownie wyszła za mąż, co wskazuje na fakt, że jakiś sposób potrafiła uporać się z traumą związaną ze śmiercią B. S. (1). Zważywszy natomiast na fakt, iż do tej pory ubezpieczyciel wypłacił na rzecz S. K. kwotę 15.000 zł tytułem zadośćuczynienia, zasądzeniu podlegała kwota 85.000 zł.

Odnośnie kwoty żądnej tytułem odszkodowania za znaczne pogorszenie sytuacji życiowej, Sąd uznał, iż powinno ono opiewać na kwotę 30.000 zł. W tej mierze Sąd miał na uwadze to, iż co prawda sytuacja majątkowa S. K. wskutek śmierci B. S. (1) uległa pogorzeniu, jednak nie może ujść uwadze okoliczność, że poszkodowany nie uzyskiwał takich zarobków, które uzasadniały żądnie odszkodowania w kwocie 50.000 zł. Z zebranego materiału dowodowego wynika, że B. S. (1) uzyskiwał przed śmiercią dochód w kwocie 2.500 zł, przy czym na uwadze mieć należy, że miał wówczas na utrzymaniu nie tylko żonę, ale i małoletnią córkę. Aktualnie zaś A. S. przebywa w rodzinie zastępczej, a zatem nie pozostaje na utrzymaniu matki S. K., która ponownie wyszła za mąż. Choć więc faktycznie sytuacja majątkowa powódki uległa wskutek śmierci B. S. (1) pogorszeniu, to jednak mając na uwadze obecną sytuację S. K. nie sposób uznać, że utraciła realną możliwość polepszenia warunków życia w przyszłości. Sąd miał zresztą na uwadze, że powódka jest osobą młodą, zdrową i zważywszy na obecną sytuację na rynku pracy może znaleźć pracę.

W konsekwencji Sąd uznał, iż stosownym odszkodowaniem będzie tu kwota 30.000 zł.

Sąd oddalił przy tym powództwo S. K. w zakresie żądania renty. W ocenie Sądu zasądzona kwota odszkodowania w sposób należyty kompensuje doznane przez powódkę szkody z tytułu pogorszenia sytuacji życiowej wskutek śmierci B. S. (1). Renta miałaby na celu przyrównanie sytuacji powódki z hipotetyczną sytuacją, w jakiej by się znalazła, gdyby nie śmierć B. S. (1). Tymczasem ponownie podkreślić należy, że S. K. wyszła za mąż, a co za tym idzie może liczyć na pomoc finansową nowego męża. Nie ma w związku z tym podstaw by obecnie ubezpieczyciel miał ponosić część kosztów utrzymania powódki, skoro w konkretny sposób, na nowo ułożyła sobie życie.

Za uzasadnione Sąd uznał natomiast żądanie zwrotu kosztów pogrzebu. Z faktur przedłożonych do akt przez M. S. wynika, że do pochówku B. S. (1) doszło w dniu 2 czerwca 2021 r. Do tej zaś daty S. K. wydatkowała na wieńce i znicze kwotę 1.091 zł (k. 25-28). Pozostałe przedłożone przez wymienioną faktury dotyczą zakupu zniczy i wkładów do zniczy zakupionych już po tej dacie. Z racji zaś tego, iż do tej poru ubezpieczyciel wypłacił na rzecz powódki kwotę 336,70 zł, toteż zasądzeniu podlegała kwota 754,30 zł.

W przypadku małoletniej A. S. Sąd uznał, iż odpowiednią kwotą zadośćuczynienia jest suma 150.000 zł, natomiast żądana w pozwie kwota 185.000 zł jest wygórowana. W realiach przedmiotowej sprawy oczywistym jest, tak jak wskazano wcześniej, że wskutek śmierci B. S. (1), powódka została pozbawiona możliwości poznania ojca, spędzania z nim wspólnego czasu, rozwoju relacji na linii rodzic-dziecko, a także możliwości uzyskania potencjalnej pomocy ze strony ojca w przyszłości oraz wychowania się w pełnej, biologicznej rodzinie.

Z kolei niejako dla przeciwwagi nie można pomijać tego, że w chwili śmierci ojca małoletnia miała nieco ponad 14 miesięcy i w przyszłości nie będzie pamiętać chwil spędzonych z B. S. (1), jak również dramatycznej sytuacji panującej w domu, a związanej z jego śmiercią. Pamięć o zmarłym ojcu oparta będzie głównie na rodzinnych zdjęciach oraz wspomnieniach. Nie umniejszając też elementu faktycznego pozbawienia małoletniej obecności ojca, okoliczność ta ma o tyle istotne znacznie, że zmniejsza poczucie krzywdy występującej po stronie A. S., która de facto nie będzie pamiętać stresu i traumy związanej z nagłym jego brakiem.

W tym stanie rzeczy Sąd uznał, że kwota 150.000 zł będzie odpowiednim zadośćuczynieniem, należycie rekompensującym małoletniej rozmiar jej całościowej krzywdy.

Zważywszy natomiast na fakt, iż do tej pory ubezpieczyciel wypłacił powódce kwotę 15.000 zł, Sąd zasądził od pozwanego na rzecz powódki kwotę 135.000 zł.

Sąd uznał przy tym za zasadne żądanie renty. Renta ma charakter odszkodowawczy, stanowi wynagrodzenie straty, jakiej doznała osoba uprawniona do alimentacji przez niemożność uzyskania świadczenia zezwalającego na zaspokojenie jej wszystkich potrzeb. Zmierza zatem do restytucji, w granicach możliwych do zrealizowania stanu rzeczy, jaki istniał w chwili zdarzenia wywołującego szkodę. Określenie wysokości należnego uprawnionemu świadczenia uwzględniać powinno kwotę, jaką zobowiązany alimentowałby go, nadto winno uwzględniać zaliczalną tu, otrzymywaną od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych rentę rodzinną.

Przy ustalaniu zakresu zobowiązania zmarłego, który był obciążony obowiązkiem alimentacyjnym, sąd musi dokonać oceny nie tylko rzeczywiście uzyskiwanych przez niego dochodów, ale i jego możliwości zarobkowych. Wyznaczenie tych możliwości powinno być oparte na realnych podstawach, przemawiających za tym, że z dużym stopniem prawdopodobieństwa zmarły osiągnąłby oznaczone dochody (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 25 listopada 2010 r., I CSK 702/09, Lex 688668).

Powódka domagała się zasądzenia renty w wysokości po 700 zł miesięcznie. Nie ulega przy tym wątpliwości, że A. S. należy do katalogu osób uprawnionych do domagania się renty o charakterze odszkodowawczym i jest uprawniona na mocy art. 129 k.r.o. do ubiegania się o dostarczenie środków utrzymania. Przy ustalaniu wysokości renty należy stosować kryteria przyjęte w art. 135 k.r.o. (usprawiedliwione potrzeby uprawnionego oraz możliwości zarobkowe i majątkowe zobowiązanego).

W przypadku żądania renty przez powódkę A. S., stwierdzić należy, że jest ono w pełni uzasadnione. Powódka mogła oczekiwać, że ojciec będzie ją utrzymywał i wspierał finansowo nie tylko w najbliższych latach życia, ale co najmniej do czasu usamodzielnienia się. Obecnie powódka została pozbawiona tej możliwości, a co za tym idzie żądanie renty należało uznać za uzasadnione. Zasądzona renta nie może być jednak wyższa od kwoty, którą ojciec byłby zobowiązany świadczyć z tytułu obowiązku alimentacyjnego, a przy ustalaniu jej wysokości należy stosować kryteria przyjęte w art. 135 k.r.o. oraz w art. 446 § 2 k.c.

Zarówno pierwszy z elementów, jak usprawiedliwione potrzeby uprawnionego, z uwagi na wiek powódki i typową dla tego wieku skalę tych potrzeb, a także element drugi tj. możliwości zobowiązanego, w świetle poczynionych wcześniej uwag nie mogą budzić na tle stanu faktycznego sprawy jakichkolwiek wątpliwości

Mając na uwadze powyższe, Sąd uznał za zasadne żądanie renty w kwocie 400 zł miesięcznie. Sąd miał przede wszystkim na uwadze, że choć z wychowaniem dziecka wiążą się znaczne koszty, to jednak możliwości zarobkowe B. S. (1) nie były na tyle duże by uzasadniać rentę w kwocie 700 zł. Zgromadzony materiał dowodowy wskazuje, że zmarły zarabiał 2.500 zł miesięcznie, przy czym nie był to stały stosunek zatrudnienia, funkcjonujący w oparciu o stałą i stabilną umowę o pracę. Zauważyć zresztą należy, że gdyby obowiązany miał uiszczać co miesiąc na rzecz córki kwotę 700 zł, dla niego samego pozostawałaby kwota 1.800 zł, która w obecnych realiach społecznych byłaby niewystarczająca do samodzielnego utrzymania się. Strona powodowa nie wykazała natomiast by B. S. (1) miał możliwość uzyskania wyższego wynagrodzenia. Wręcz przeciwnie. Z akt sprawy, w tym zwłaszcza dokumentacji pochodzącej z Gminnego Ośrodka Pomocy (...) wynika, że głównym źródłem utrzymania rodziny była pomoc socjalna i to przez okres kilku lat. Nie sposób w związku z tym uznać, by sytuacja majątkowa B. S. (1) uzasadniała zasądzenie renty w kwocie po 700 zł miesięcznie. W ocenie Sądu to kwota 400 zł miesięcznie w sposób właściwy uwzględnia potrzeby uprawnionego oraz możliwości zarobkowe i majątkowe zmarłego.

Za niezasadne Sąd uznał przy tym żądanie odszkodowania z tytułu znacznego pogorszenia sytuacji życiowej. Odszkodowanie z art. 446 § 3 k.c. obejmuje te elementy szkody, które nie ulegają uwzględnieniu przy zasądzeniu renty, o której stanowi art. 446 § 2 k.c. Znaczne pogorszenie sytuacji życiowej, o którym mowa w art. 446 § 3 k.c., obejmuje wszelkie niekorzystne zmiany bezpośrednio w sytuacji materialnej najbliższych członków rodziny zmarłego, jak też zmiany w sferze dóbr niematerialnych, ale wyłącznie takie, które rzutują na ich sytuację materialną, przy czym pogorszenie sytuacji życiowej polega nie tylko na pogorszeniu obecnej sytuacji materialnej, lecz także na utracie realnej możliwości polepszenia warunków życia w przyszłości (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 13 maja 1969 r., II CR 114/69, OSNCP 1970, nr 7-8, poz. 129). W przypadku dziecka, do znacznego pogorszenia sytuacji życiowej prowadzi przede wszystkim utrata osobistych starań rodzica o jego utrzymanie i wychowanie (zob. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 6 lutego 1968 r., I CR 654/67, OSNCP 1969, Nr 1, poz. 14). Chodzi więc o niemożność uwzględnienia przy wymiarze renty świadczeń zmarłego rodzica spełnianych ponad obowiązek alimentacyjny, niemożność skorzystania z możliwości majątkowych zmarłego gdyby żył, w tym wsparcia materialnego w starcie w dorosłe życie, a także konsekwencje utraty rodzica, który współdziałał w wychowaniu i pieczy nad dzieckiem.

W ocenie Sądu strona powodowa nie wykazała by w realiach przedmiotowej sprawy ziściły się przesłanki do zasądzenia odszkodowania z art. 446 § 3 k.c. Przede wszystkim na uwadze mieć należy, na co Sąd już zwracał uwagę, że zgromadzony materiał dowodowy w żadnym razie nie wskazuje by B. S. (1) uzyskiwał takie dochody, których brak istotnie pogorszyłby sytuację materialną jego rodziny, w tym małoletniej córki. Ponad zasądzoną rentę, kompensującą częściowo koszty utrzymania dziecka, strona powodowa nie wykazała by zarobki jakie uzyskiwał B. S. (1) na tyle wpływały na standard życia jego rodziny, by móc aktualnie mówić o znacznym pogorszeniu sytuacji życiowej. Dochody uzyskiwane przez zmarłego pozwalały wyłącznie na zaspokojenie bieżących potrzeb, a te w przypadku A. S. kompensuje zasądzona renta. Nie wykazano zresztą by w najbliższym czasie zmarły miał możliwość polepszenia swojej sytuacji majątkowej. Wręcz przeciwnie. Rodzina B. S. (1) i tak utrzymywała się ze świadczeń socjalnych, a skoro tak nie sposób kategorycznie stwierdzić, by wskutek śmierci wymienionego sytuacja majątkowa A. S. uległa znacznemu pogorszeniu. Wprawdzie małoletnia utraciła rodzica, który współdziałał w jej wychowaniu, jednak nie może ujść uwadze, że to głównie S. K. zajmowała się dzieckiem. W ocenie Sądu osobiste starania B. S. (1) o wychowanie dziecka i jego utrzymanie nie przekraczały ram obowiązku alimentacyjnego, a ten w pełni rekompensuje zasądzona renta. Tym samym Sąd oddalił powództwo A. S. w zakresie odszkodowania za znaczne pogorszenie sytuacji życiowej.

Odnosząc się do żądania M. S., to i w tym zakresie Sąd uznał wywiedzione roszczenie za zasadne, choć nie w wysokości zakreślonej pozwem. Poza sporem pozostaje, że M. S. doznała niewątpliwej krzywdy po stracie syna. Choć bowiem B. S. (1) już od kilku lat nie mieszkał z matką, to w dalszym ciągu odwiedzał ją i pomagał w cięższych pracach związanych choćby z ogrzewaniem. Oczywistym jest wobec tego, że powódka mogła liczyć na pomoc syna. Dla oceny rozmiaru krzywd jakich doznała M. S. nie bez znaczenia pozostaje również fakt, że syn wraz z rodziną odwiedzał matkę w święta. Choć okoliczność ta z pozoru wydaje się błaha, to jednak biorąc pod uwagę rodzinny charakter tego typu uroczystości, brak B. S. (1) podczas każdych kolejnych świąt z pewnością będzie towarzyszył jego matce. O rozmiarze krzywd doznanych przez powódkę świadczy również fakt, iż po śmierci syna zaczęła leczyć się psychiatrycznie, czego wcześniej nie robiła. Powódka utraciła zresztą wsparcie syna na przyszłość, co musi być dotkliwe, tym bardziej że M. S. jest osobą schorowaną. Wskazane okoliczności zdaniem Sądu świadczą więc o tym, że powódka doznała po śmierci syna niewątpliwej krzywdy, podlegającej kompensacie. Nie negując jednak poczucia pustki i żalu po śmierci dziecka, to okoliczność ta nie zmienia faktu, iż z chwilą założenia przez zmarłego własnej rodziny, więzi z krewnymi w pewnym stopniu uległy osłabieniu. Nie ulega wątpliwości, iż B. S. (1) choć wspierał matkę, to jednak większość czasu spędzał z żoną i dzieckiem, na których skupiało się codzienne życie i uwaga zmarłego. Analogicznie należało ocenić żądanie M. P. i L. Ł.. Choć z przesłuchania wymienionych wynika, że B. S. (1) również dla siostry i babki był wsparciem, mogły liczyć na pomoc brata oraz wnuka, to jednak żona oraz córka, które na co dzień mieszkały z B. S. (1) odczuły jego brak w największym zakresie. Nie umniejsza to jednak więzi i relacji, która na przestrzeni lat wykreowała się pomiędzy zmarłym a jego siostrą i babką.

Tym samym Sąd uznał, że odpowiednią kwotą zadośćuczynienia w przypadku M. S. będzie kwota 80.000 zł, zaś w przypadku M. P. i L. Ł. kwoty po 50.000 zł. Zważywszy natomiast na fakt, iż do tej pory pozwany wypłacił na rzecz M. S. kwotę 15.000 zł, zasądzeniu podlegała tu kwota 65.000 zł.

Sąd uwzględnił przy tym w całości żądanie M. S. w zakresie zasądzenia kwoty 2.615,58 zł. Z zawartej w aktach dokumentacji wynika, iż powódka poniosła koszty pogrzebu syna w kwocie 5.231,16 zł. Skoro do tej pory pozwany wypłacił z tego tytułu kwotę 2.615,58 zł, to zasądzeniu podlegała reszta kosztów w analogicznej wysokości.

Przechodząc do oceny żądania zadośćuczynienia wywiedzionego przez G. G. (1), to w tym zakresie Sąd miał na uwadze, że nagła śmierć małżonka musiała spowodować u powódki poczucie bezradności związanej z niemożnością odnalezienia się w nowej sytuacji, a tragiczny charakter wypadku z pewnością pogłębił w tym aspekcie rozmiar doznanej krzywdy. Dla oceny jej rozmiarów nie bez znaczenia pozostaje zresztą fakt, iż G. G. (1) po śmierci męża korzystała z pomocy psychologa i zażywała leki uspokajające. Zebrany materiał dowodzi ponadto, iż D. G. był dla swojej żony wsparciem, o czym świadczy choćby to, że małżonkowie wspólnie wychowywali dzieci powódki z pierwszego małżeństwa. Dla oceny rozmiaru krzywd doznanych przez powódkę nie pozostaje dodatkowo bez znaczenia fakt, że także pierwszy mąż G. G. (1) poniósł śmierć w wypadku komunikacyjnym, jak również to, że powódka niedługo po zdarzeniu udała się na miejsce wypadku, gdzie dostrzegła pojazd, którym jej mąż oraz zięć udali się po piasek do piaskownicy małoletniej A. S..

W ocenie Sądu powyżej wskazane okoliczności dają podstawy by uznać, że odpowiednią sumą zadośćuczynienia w przedmiotowej sprawie jest kwota 100.000 zł, żądana przez powódkę kwotą 135.000 zł jest zaś kwotą wygórowaną. Oprócz normalnie oczekiwanych relacji małżeńskich, powódka nie wykazała żadnych okoliczności, które wyjątkowo uzasadniałyby żądanie zadośćuczynienia w wyższej kwocie. Tym samym Sąd uznał, że odpowiednią kwotą zadośćuczynienia jest suma 100.000 zł. Zważywszy natomiast na fakt, iż do tej pory ubezpieczyciel wypłacił G. G. (1) kwotę 15.000 zł, zasądzeniu podlegała kwota 85.000 zł.

Sąd częściowo uwzględnił przy tym żądanie powódki w zakresie odszkodowania za znaczne pogorszenie sytuacji życiowej. Z zebranego materiału dowodowego wynika, że rodzina utrzymywała się głównie z zarobków D. G., który regularnie podejmował zatrudnienie. Nie ulega zatem wątpliwości, iż wskutek śmierci wymienionego sytuacja życiowa G. G. (1) uległa pogorszeniu, choć nie w takich rozmiarach na jakie wskazywano. Powódka nie zdołała wykazać, że zmarły przed śmiercią uzyskiwał dochody w wysokości 4.000 zł. Nie wskazała również na żadne okoliczności, które dokumentowałyby fakt, że małżonkowie w najbliższym czasie planowali jakiekolwiek inwestycje wymagające nakładu środków. Dla oceny wysokości żądania G. G. (1) nie bez znaczenia również pozostaje to, co wynika z przesłuchania powódki, że jeszcze przed śmiercią męża korzystała z pomocy społecznej, z której zresztą korzysta nadal. Przypomnieć przy tym należy, że pogorszenie sytuacji życiowej, uzasadniającej zasądzenie odszkodowania, polega nie tylko na pogorszeniu obecnej sytuacji materialnej, lecz także na utracie realnej możliwości polepszenia warunków życia w przyszłości. G. G. (1) takich okoliczności nie wykazała. W konsekwencji Sąd uznał, że kwota odszkodowania w wysokości 30.000 zł będzie stanowiła stosowne odszkodowanie.

Za niezasadne Sąd uznał przy tym żądanie przez G. G. (1) zasądzenia renty. Z przesłuchania powódki wynika, że poszukuje pracy, a co za tym idzie jej stan zdrowia czy to psychicznego czy fizycznego nie wyklucza możliwości podjęcia zatrudnienia. Choć więc to zarobki D. G. stanowiły główne źródło utrzymania, powódka jest w stanie podjąć pracę, osiągając dochód na zaspokojenie bieżących potrzeb. Skoro więc ma obiektywną możliwość uzyskania zatrudnienia, Sąd nie znalazł żadnych podstaw do uwzględnienia roszczenia o zasądzenie renty, tym bardziej że kwota odszkodowania należycie kompensuje brak dostarczanych przez D. G. środków utrzymania.

Sąd nie podzielił stanowiska strony pozwanej w zakresie przyczynienia się B. S. (1) i D. G. do szkody. W ocenie Sądu pozwany okoliczności tej nie wykazał, mimo że to na nim spoczywał w tej mierze ciężar dowodu. Przede wszystkim na uwadze mieć należy, że choć z opinii biegłego z zakresu toksykologii wynika, że stężenie amfetaminy we krwi P. G. było porównywalne do stężenia alkoholu przekraczającego 0,5 ‰, to z okoliczności tej automatycznie nie sposób logicznie wywodzić, iż poszkodowani wiedzieli o tym, że kierujący pojazdem był pod wpływem środków psychoaktywnych, a przynajmniej mogli to zauważyć. Już z samej opinii biegłego wynika, że amfetamina ma inny wpływ na zachowanie człowieka niż alkohol, nie posiada woni alkoholu, a w związku z dużą zmiennością osobniczą, jak również wykształcającą się tolerancją na amfetaminę biegły nie miał możliwości określić czy P. G. przy wykrytym stężeniu amfetaminy zachowywał się w sposób nienaturalny. Z kolei z przesłuchania powódek, jak również R. R. wynika, że P. G. nie zachowywał się nietypowo i obiektywnie nic nie wskazywało na to, by znajdował się pod wpływem substancji psychoaktywnych.

Biorąc zatem pod uwagę powyższe okoliczności, w tym odmienny wpływ amfetaminy na zachowanie człowieka niż wpływ alkoholu, brak charakterystycznej woni tej substancji oraz indywidulane cechy osobnicze P. G., (w tym odporność na substancje psychoaktywne), nie sposób stwierdzić by poszkodowani mogli zauważyć i zauważyli, iż wymieniony był pod wpływem takich substancji. Z ogólnej i ogólnie dostępnej zresztą wiedzy wynika, że substancje psychoaktywne w inny sposób będą wpływały na zdolności psychomotoryczne człowieka, w zależności od indywidualnych cech osobniczych, takich jak choćby wiek, masa ciała czy wcześniejsze zażywanie takich środków. Pozwany nie wykazał natomiast by odnotowana we krwi P. G. amfetamina miała na wymienionego taki wpływ, który byłby dostrzegalny dla osób trzecich. Z opinii biegłego wynika zresztą, że było to stężenie porównywalne do stężenia alkoholu przekraczającego 0,5 ‰, przy czym nie wiadomo czy stężenie to oscylowało przy dolnej granicy określonej przez biegłego czy może było znacznie wyższe.

W konsekwencji Sąd uznał, iż strona pozwana nie sprostała wykazaniu przyczynienia się poszkodowanych do szkody.

O odsetkach Sąd orzekł na podstawie art. 481 § 1 k.c. w zw. z art. 14 ust. 1 ustawy z dnia 22 maja 2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych (t.j. Dz. U. z 2022 r. poz. 2277 z późn. zm.). Szkoda została zgłoszona ubezpieczycielowi w dniu 3 czerwca 2021 r., a zatem to najpóźniej w dniu 4 lipca 2021 r. ubezpieczyciel powinien był spełnić świadczenie. Żądanie zwrotu kosztów pogrzebu zostało zgłoszone pozwanemu w dniu 16 czerwca 2021 r. – w przypadku S. K. - a zatem roszczenie w tym zakresie stało się wymagalne w dniu 17 lipca 2021 r. i od tej daty przysługują odsetki za opóźnienie. W przypadku M. S. roszczenie z tytułu zwrotu kosztów pogrzebu stało się wymagalne w dniu 8 sierpnia 2021 r., ponieważ szkodę w tym zakresie ubezpieczycielowi zgłoszono w dniu 8 lipca 2021 r.

O kosztach procesu Sąd orzekł na podstawie 108 § 1 zd. drugie kpc rozstrzygnąwszy o zasadach poniesienia przez strony kosztów procesu i kosztów sądowych, stosunkowo je rozdzielając według zasady obciążenia nimi stron proporcjonalnie do wygranej powódek oraz rozmiarów tego, w jakim stopniu pozwany uległ ich żądaniu, pozostawiając jednocześnie szczegółowe rozliczenie tych kosztów do czasu po uprawomocnieniu się wyroku.

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE