UZASADNIENIE

Powodowie D. N. i K. N. wnieśli o:

1. zakazanie pozwanym B. i J. małżonkom T. oraz R. K. i M. małżonkom T. przechodzenia i przyjeżdżania z działki nr (...), położonej w obrębie C., opisanej w księdze wieczystej nr (...) Sądu Rejonowego w Wysokiem Mazowieckiem, której prawo własności przysługuje pozwanym na działkę nr (...) położoną w obrębie C. opisaną w księdze wieczystej nr (...) Sądu Rejonowego w Wysokiem Mazowieckiem, której prawo własności przysługuje powodom oraz przechodzenia i przejeżdżania z wyżej opisanej działki nr (...) na wyżej opisaną działkę nr (...) przez granicę między tymi działkami na odcinku oznaczonym na mapie geodezyjnej załączonej do aktu notarialnego umowy sprzedaży z 4 czerwca 2014 r., Repertorium A nr 1609/2014 sporządzonego przez notariusz H. N. w Kancelarii Notarialnej w O. przy ulicy (...) punktami nr (...) przez punkt (...)do pkt (...);

2. o ustalenie, że nieodpłatna służebność gruntowa obciążająca działkę nr (...), położoną w obrębie C., opisaną w księdze wieczystej nr (...) Sądu Rejonowego w Wysokiem Mazowieckiem na rzecz każdoczesnych właścicieli działki nr (...) opisanej w księdze wieczystej nr (...) Sądu Rejonowego w Wysokiem Mazowieckiem polegająca na prawie przejazdu i przechodu po działce nr (...) wzdłuż granicy działek nr (...) poczynając od punktu geodezyjnego oznaczonego na mapie nr (...) przez pkt (...) do pkt (...) pasem o szerokości 6 m, nie ogranicza prawa powodów do wzniesienia na działce nr (...) na odcinku oznaczonym na mapie geodezyjnej punktami nr (...) przez pkt (...) do pkt (...) ogrodzenia bezpośrednio przy granicy z działką nr (...) ewentualnie ustalenie, że pas gruntu o szerokości 6 m na działce (...) wzdłuż granicy z działką (...) na odcinku oznaczonym na mapie geodezyjnej punktami (...) przez pkt (...)do pkt (...)obciążony służebnością przechodu i przejazdu nie obejmuje pasa gruntu bezpośrednio przylegającego do granicy z działką (...) o szerokości 10 cm przeznaczonego na ogrodzenie na odcinku oznaczonym numerami geodezyjnymi (...) przez nr (...) do punktu nr (...).

Powodowie wnieśli też o zasądzenie od pozwanych na rzecz powodów kosztów procesu według norm przepisanych.

Pozwani B. i J. małżonkowie T. oraz R. K. i M. małżonkowie T. wnieśli o oddalenie powództwa, jak też o zasądzenie od powodów na rzecz pozwanych kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Wyrokiem z 12 maja 2021 roku, sygn. akt I C (...) Sąd Rejonowy w Wysokiem Mazowieckiem I Wydział Cywilny w pkt I. powództwo oddalił, w pkt II. kosztami postępowania obciążył powodów D. N. i K. N. w całości, a ich szczegółowe wyliczenie pozostawił referendarzowi sądowemu.

Wedle ustaleń faktycznych poczynionych przez Sąd Rejonowy pozwani byli właścicielami działki położonej w obrębie C. nr (...) o powierzchni 1,1874 ha, którą to działkę podzielili w 2013 r.. Podział ten był zatwierdzony decyzją burmistrza C. numer (...).30.2013 z 19 listopada 2013 r.. W wyniku podziału powstały działki o nr: (...).

W dniu 4 czerwca 2014 r. przed notariuszem H. N. prowadzącą Kancelarię Notarialną w O. B. i J. T. (2) oraz R. K. i M. T. (2) zawarli umowę sprzedaży z D. i K. N.. Na podstawie tej umowy sprzedaży pozwani sprzedali powodom wszystkie przysługujące im udziały w działce oznaczonej numerem geodezyjnym (...), o łącznej powierzchni 0, (...) hektara, w obrębie C., gmina C. za cenę w kwocie 1.035.918 złotych, która to kwota pomniejszona została o kwotę 10000 złotych stanowiącej równowartość partycypacji sprzedających w budowie wspólnego wjazdu z drogi krajowej na działki numer (...) łącznie za cenę w kwocie 1.025.918 złotych, a D. i K. małżonkowie N. oświadczyli, że nieruchomość tę za wskazaną ceną kupują za fundusze wchodzące w skład ich majątku wspólnego. W akcie notarialnym w paragrafie 6 D. i K. małżonkowie N. ustanowili na rzecz każdoczesnych właścicieli działki oznaczonej numerem (...), położonej w obrębie C., nieodpłatną służebność gruntową polegającą na prawie przejazdu i przechodu po działce numer (...) wzdłuż granicy działek numer (...), poczynając od punktu geodezyjnego oznaczonego na mapie numerem (...) do punktu (...) pasem o szerokości 4 metry oraz od punktu (...) przez punkt (...)do punktu (...) pasem o szerokości 6 metrów, na co B. i J. małżonkowie T. oraz R. i M. małżonkowie T. wyrazili zgodę. Natomiast B. i J. małżonkowie T. oraz R. i M. małżonkowie T. ustanowili na rzecz każdoczesnych właścicieli działki oznaczonej numerem (...), położonej w obrębie C. nieodpłatną służebność gruntową polegającą na prawie przejazdu i przechodu po działce numer (...) pasem o szerokości 4 metry poczynając od punktu oznaczonego na mapie numerem (...) wzdłuż granicy z drogą krajową do punktu (...) oznaczonych na mapie stanowiącej załącznik do tego aktu, na co D. i K. małżonkowie N. wyrazili zgodę.

Działka numer (...) zabudowana jest budynkiem o funkcji usługowo-handlowej, który powstał w 1995 roku. Pozwani po zawarciu ww. aktu notarialnego, zgodnie z przyjętym w tym akcie zobowiązaniem, przeprowadzili prace remontowe tego budynku, by wygląd tego budynku nie odbiegał od przyjętych wymogów estetycznych. W budynku tym obecnie znajdują się lokale wynajmowane przez pozwanych, jest apteka, sklep mięsny, piekarnia. Od strony ulicy (...) znajdują się 2 lokale mieszkalne położone na parterze i pierwszej kondygnacji budynku, w których aktualnie nikt nie mieszka. Wejście do tych lokali znajduje się od szczytu budynku. Od frontu budynku jest zejście do kotłowni. Przed budynkiem urządzony jest parking, a pod pierwszym miejscem parkingowym znajduje się szambo. Od strony ulicy (...) jest brama wjazdowa, z której obecnie nikt nie korzysta, prowadzi ona do "części zielonej" tej działki, za którą jest wejście do lokali mieszkalnych. Wjazd odbywa się po ustanowionych służebnościach. Działka nr (...) stanowi wjazd od strony ulicy (...) w zakresie ustanowionej służebności. Na działce nr (...) ustanowiona została służebność, na działce tej znajduje się sklep (...). Działka jest ogrodzona od strony zachodniej, natomiast od strony ulicy (...) nie ma ogrodzenia. Plac wyłożony jest kostką brukową, na której oznaczone są miejsca parkingowe. Działki numer(...) stanowią jeden kompleks, w środku którego nie ma żadnych ogrodzeń, a granice prawa własności zostały oznaczone za pomocą kostki brukowej odpowiedniego koloru i tak na działce (...) kostka ta ma kolory ciemniejszy i powstała wcześniej niż kostka brukowa na działce (...). Klienci sklepu (...) i lokali w budynku usługowo-handlowym na działce (...) parkują samochody według swojej wygody i własnego uznania nie zważając na to, który parking należy do właściciela której działki.

Sąd Rejonowy zauważył, że bezsporny pomiędzy stronami był fakt ustanowienia służebności przechodu i przejazdu, inaczej natomiast strony interpretowały treść i sposób korzystania ze służebności.

Zakres służebności został określony przez biegłego z zakresu geodezji w przedstawionej opinii, którą sąd I. instancji podzielił w całości. Sąd Rejonowy za wiarygodne uznał również przedłożone dokumenty.

Sąd Rejonowy nie podzielił natomiast zeznań powoda, o tym, że w chwili zawierania umowy pozwani twierdzili, że służebność od strony ulicy (...) jest im niepotrzebna i dlatego nie partycypowali w kosztach jej urządzenia. Sąd dostrzegł, że służebność ta znajduje się na gruncie powodów, naturalnym jest więc, że to powód ponosił koszty urządzenia tej służebności, w odróżnieniu od wzajemnych służebności od strony ulicy (...), gdzie pozwani partycypowali w kosztach urządzenia wjazdu, ale wjazd ten częściowo przebiega po ich gruncie. Sąd podzielił zeznania pozwanych, iż wskazane służebności zostały opisane w umowie przedwstępnej, która jak wynika ze złożonych dokumentów została zawarta pomiędzy stronami tego postępowania w dniu 10 grudnia 2013 r.. W umowie tej opisane są wskazane służebności w § 9. Pozwani podnosili, że te zapisy zostały wykreślone w akcie ostatecznym, ale na ich uwagi zostały ponownie do tego aktu wprowadzone.

Sąd nie podzielił zeznań pozwanych, iż byli zapewniani przy zawieraniu aktu, że żadnych ogrodzeń wewnątrz działki nie będzie. W ocenie sądu, kwestia ta nie była w ogóle przedmiotem negocjacji. W chwili zawierania umowy bezspornie budynek pozwanych był w o wiele gorszym stanie technicznym i estetycznym niż jest obecnie, a pozwani nie prowadzili w nim tak prężnej działalności gospodarczej jaką prowadzą obecnie. Powstanie Biedronki, urządzenie infrastruktury dla tego sklepu spowodowało, iż działalność w lokalu pozwanych nabrała rozpędu. Wjazd od ulicy (...) jest utrwalony na gruncie od dziesiątek lat, tak samo jak zagospodarowanie części zielonej działki pozwanych. Urządzenie tej działki wskazuje, iż pozwani dostawali się do kotłowni i do szamba od strony wjazdu od ulicy (...), zaś brama prowadząca od ulicy (...) na działkę (...) miała służyć mieszkańcom lokalów mieszkalnych. W chwili zawierania umowy pozwani przekonani byli o możliwości korzystania ze służebności od strony ulicy (...) celem dostarczenia opału do kotłowni czy też wybrania szamba. Dotychczas nie dostawali się tam inną drogą niż poprzez służebność i byli przekonani, że tak nadal pozostanie. Pomiędzy stronami nie było konfliktu na tle korzystania z tej służebności aż do 2017 r.. W ocenie sądu, konflikt ten ma podłoże finansowo - gospodarcze. Sąd Rejonowy częściowo podzielił przy tym zeznania świadka M. P.. Sąd podczas oględzin sądowych na nieruchomościach zauważył, że aktualnie działki (...) stanowią jeden kompleks, a klienci mają swobodny wjazd zarówno od strony ulicy (...) jak i (...), zaś miejsca parkingowe znajdują się zarówno przed budynkiem usługowo-handlowym pozwanych, jak i za budynkiem, jak również przy sklepie (...). Zdaniem sądu, dobry wjazd i swoboda parkowania są zasadnicze dla prowadzonej działalności w zakresie usługowo- handlowym. W ocenie sądu, roszczenie powodów w istocie zmierza do ograniczenia tego korzystania przez pozwanych.

Umowa określa treść służebności jako prawo przejazdu i przechodu po działce (...) wzdłuż granicy z działką (...) poczynając od punktu geodezyjnego (...) do (...) do (...), pasem o szerokości 6 metrów. Wskazana w akcie notarialnym treść służebności, w ocenie sądu, ma umiejscowić tę służebność na gruncie, a nie określić sposób jej wykonywania. Brak jest innych podstaw do rozumienia zapisu z uwagi na społeczno-gospodarcze przeznaczenie tej służebności zarówno w chwili jej ustanowienia, jak i obecnie. Zdaniem sądu, standardem w rozpatrywanych stosunkach jest swobodny dostęp także przez klientów do lokali usługowych. Za nieobjęciem treścią spornej służebności i możliwości przejazdu i przechodu jedynie wzdłuż, a nie w poprzek w czasie, kiedy uzasadnia to funkcjonowanie sklepów i punktów usługowych nie przemawia także potrzeba dostosowania sposobu wykonywania tej służebności do zmian w stosunkach społeczno-gospodarczych. Uwzględnienie zmian w stosunkach społeczno-gospodarczych przejawia się w przystosowaniu sposobu lub zakresu wykonywania służebności do zmienionych warunków, a nie w rezygnacji z wykonywania służebności w określonym zakresie wskutek takich zmian. Do ograniczenia zakresu służebności lub uwolnienia się od niej z powodu zmiany stosunków służą inne środki prawne jak chociażby te przewidziane w art. 291, czy art. 294 kodeksu cywilnego. W konsekwencji roszczenie powodów zmierza w istocie do pozbawienia możliwości swobodnego dostania się i zaparkowania pojazdu, jeśli chodzi o lokale użytkowe na działce pozwanych, kiedy uzasadnia to funkcjonowanie sklepów i punktów usługowych.

W ocenie sądu, brak jest podstaw do udzielenia ochrony prawnej w myśl art. 222 § 2 w związku z 251 kodeksu cywilnego. Osobną kwestią z punktu widzenia zastosowania tego przepisu są ograniczenia w wykonywaniu spornej służebności wynikające z budowy ogrodzenia na granicy działek. Sąd Rejonowy wskazał, że służebność gruntowa powinna być wykonywana w taki sposób, żeby jak najmniej utrudniała korzystanie z nieruchomości obciążonej, tym niemniej nie zasługują na podzielenie zeznania powoda, że budowa ogrodzenia miałaby służyć celom estetycznym i odgradzać działki. Wedle sądu, interes powodów ma charakter gospodarczy. Wybudowanie ogrodzenia prowadziłaby bowiem do uniemożliwienia korzystania z ustanowionej służebności zgodnie z jej treścią, a następnie pozbawiłoby dostępu do miejsc parkingowych klientów lokali na działce pozwanych i w istocie prowadziłoby do zmniejszenia atrakcyjności takiego lokalu, a co za tym idzie miałoby wpływ na prowadzoną działalność gospodarczą.

Mając na uwadze powyższe, Sąd Rejonowy oddalił powództwo. O kosztach orzeczono na podstawie art. 98 § 1 kodeksu postępowania cywilnego.

Powyższy wyrok został zaskarżony przez powodów w całości. Zarzucili oni Sądowi Rejonowemu naruszenie:

1. art. 233 § 1 k.p.c. przez dokonanie oceny dowodów:

a) w sposób niewszechstronny, tj. z pominięciem zasadniczej różnicy w określeniu służebności polegającej na prawie przechodu i przejazdu pozwanych po działce nr (...) wzdłuż granicy działek (...) pasem o szerokości 6 m a wzajemnymi służebnościami stron po przylegających do siebie pasach gruntu o szerokości 4 m każdy na działkach nr (...) m. od strony ul. (...) przeznaczonych na wspólny wjazd, co wynika z § 3 i § 6 aktu notarialnego umowy sprzedaży i ustanowienia służebności gruntowych z dnia 4.06.2014 r. Rep A- (...) sporządzonego przez Notariusza H. N. w Kancelarii Notarialnej w O.;

b) w sposób nasuwający zastrzeżenia z punktu widzenia zasad logicznego rozumowania i ogólnie przyjętego rozumienia określenia „wzdłuż granicy”. Sąd uznając, że ustanowiona służebność po pasie o szerokości 6 m na działce powodów obejmuje prawo przejazdu i przechodu w poprzek granicy działek dokonał nieuprawnionego rozszerzenia pojęcia użytego w akcie ustanowienia służebności i wywiódł wniosek nie mający oparcia w tekście ustanawiającym służebność;

c) sprzeczność istotnych ustaleń sądu z rzeczywistym stanem rzeczy przez ustalenie, że służebność dotycząca pasa gruntu o szerokości 6 m obejmuje prawo przechodzenia i przejazdu w poprzek granicy działek wbrew treści wynikającej z aktu jej ustanowienia i opisanej w Kw nr (...) i w Kw nr (...) nie obejmującej takiego zakresu oraz ustalenie, że klienci pozwanych byliby pozbawieni miejsc parkingowych, podczas gdy z opinii biegłego geodety i map sporządzonych przez biegłego geodetę oraz z protokołu oględzin nieruchomości wynika, że od strony ulicy (...) jest wystarczająca ilość miejsca na parkowanie;

2. prawa materialnego przez błędną wykładnie art. 287 k.c. polegającą na uznaniu, że strony nie ustaliły zakresu służebności, podczas gdy użyte określenie „wzdłuż” nie może być interpretowane jako brak oznaczenia zakresu służebności;

3. prawa materialnego, a mianowicie art. 288 k.c. w związku z art. 140 k.c. przez ich niezastosowanie. Istnienie służebności, choć stanowi ograniczenie praw właściciela do nieruchomości to własności go nie pozbawia. Nie jest więc wykluczone ogrodzenie należącej do powodów nieruchomości. Oczywistym jest, że nie jest możliwa budowa ogrodzenia o zerowej szerokości. Projektowane ogrodzenie w żaden sposób nie ograniczy wykonywania służebności. Podkreślić także należy, iż pozwani mają wjazd na swoją działkę od strony ulicy (...) co wynika z map i opinii biegłego, a wewnętrzne ogrodzenia na ich działce nie mogą stanowić słusznego powodu ograniczania prawa własności powodów, a która to okoliczność nie została przez sąd uznana za przemawiającą przeciwko wzięciu pod uwagę wyłącznie interesu pozwanych, gdyż nic nie stoi na przeszkodzie, by sami urządzili utwardzony wjazd na swoja działkę jeśli według nich pas gruntu między budynkiem na ich działce a granicą działek stron jest zbyt wąski. Sąd nie zwrócił też uwagi na to, że w chwili ustanawiania służebności pozwani nie prowadzili działalności gospodarczej od strony przylegającej do pasa gruntu powodów o szerokości 6 m, a tylko od strony ulicy (...).

4. prawa materialnego, a mianowicie art. 222 § 2 k.c. przez błędne przyjęcie przez sąd, że pozwanym przysługuje prawo przechodu i przejazdu w poprzek granicy działek wynikające jakoby z ustanowionej służebności, co wywiódł sąd wbrew zasadom wykładni logicznej z określenia zakresu służebności (przechód i przejazd po pasie gruntu o szerokości 6 m wzdłuż granicy ), a także wbrew ustalonym powszechnym zwyczajom, podczas gdy takie prawo im nie przysługuje i błędnie przyjął, że pozwanym przysługuje ochrona wynikająca z art. 251 k.c., odmawiając ochrony powodom;

5. art. 189 k.p.c. w związku z art. 140 k.c. i 154 k.c. poprzez oddalenie żądania powodów ustalenia prawa powodów do postawienia ogrodzenia przy granicy działek nr (...).

Powodowie wnieśli o zmianę zaskarżonego wyroku przez zakazanie pozwanym przechodzenia i przejeżdżania z działki nr (...) położonej w obrębie C. opisanej w Księdze wieczystej Kw (...) Sądu Rejonowego w Wysokiem Mazowieckiej, której prawo własności przysługuje pozwanym na działkę nr (...) położoną w obrębie C. opisanej w Księdze wieczystej Kw (...) Sądu Rejonowego w Wysokiem Mazowieckiem, której prawo własności przysługuje powodom oraz przechodzenia i przejeżdżania z wyżej opisanej działki nr (...) na wyżej opisaną działkę nr (...) przez granicę między tymi działkami na odcinku oznaczonym na mapie geodezyjnej załączonej do aktu notarialnego umowy sprzedaży z dnia 4.06.2014 r., nr rep A- (...) sporządzonego przez notariusza H. N. w jej Kancelarii Notarialnej w O. przy ul. (...), punktami nr (...) poprzez punkt (...)do punktu (...);

2. ustalenie, że nieodpłatna służebność gruntowa obciążająca działkę nr (...) położoną w obrębie C. opisana w Księdze wieczystej Kw (...) Sądu Rejonowego w Wysokiem Mazowieckiem na rzecz każdoczesnych właścicieli działki nr (...) opisanej w księdze wieczystej Kw (...) Sądu Rejonowego w Wysokiem Mazowieckiem, polegająca na prawie przejazdu i przechodu po działce nr (...) wzdłuż granicy działek nr (...) poczynając od punktu geodezyjnego oznaczonego na mapie numerem (...) poprzez punkt (...)do punktu (...) pasem o szerokości 6 metrów nie ogranicza prawa powodów do wzniesienia na działce nr (...) na odcinku oznaczonym na mapie geodezyjnej punktami nr (...) poprzez punkt (...) do punktu (...) ogrodzenia bezpośrednio przy granicy z działką nr (...), ewentualnie ustalenie, że pas gruntu o szerokości 6 metrów na działce nr (...) wzdłuż granicy z działką nr (...) na odcinku oznaczonym na mapie geodezyjnej punktami nr (...) poprzez punkt (...) do punktu (...) obciążony służebnością przechodu i przejazdu nie obejmuje pasa gruntu bezpośrednio przylegającego do granicy z działką nr (...) o szerokości 10 cm przeznaczonego na ogrodzenie na odcinku oznaczonym numerami geodezyjnymi (...) poprzez nr (...) do punktu nr i (...).

Powodowie wnieśli również o zasądzenie od pozwanych na rzecz powodów kosztów postępowania za I instancję oraz postępowania apelacyjnego według norm przepisanych.

W odpowiedzi na apelację powodów, pozwani wnieśli o jej oddalenie w całości oraz o zasądzenie od powodów na rzecz pozwanych kosztów procesu wraz z kosztami zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja powodów nie zasługiwała na uwzględnienie.

Za chybione muszą być uznane zarzuty naruszenia prawa procesowego, tj. art. 233 § 1 k.p.c. i art. 189 k.p.c. w związku z art. 140 k.c. i 154 k.c..

W tej mierze podkreślić należy, że skuteczne postawienie zarzutu uchybienia regułom dowodzenia wymaga wykazania, że konkretny przeprowadzony w sprawie dowód został oceniony przez sąd niezgodnie z tymi regułami. Zarzut ten nie może jednak sprowadzać się do samej tylko polemiki z ustaleniami poczynionymi w uzasadnieniu rozstrzygnięcia, lecz powinien zmierzać do wykazania, jakich konkretnie uchybień w zakresie zasad logicznego rozumowania dopuścił się sąd w ocenie zebranego materiału dowodowego. Sama możliwość przeciwstawienia dokonanym ustaleniom odmiennego poglądu nie może prowadzić do wniosku o dopuszczeniu się przez sąd błędu w ustaleniach faktycznych.

W ocenie Sądu Odwoławczego zarzuty powodów co do pominięcia i nierozpatrzenia materiału dowodowego w sprawie, w szczególności w zakresie przebiegu służebności biegnącej po pasie 6 metrów na nieruchomości powodów, nie zasługują na uwzględnienie. Nie ulega wątpliwości, że w momencie dokonania transakcji sprzedaży nieruchomości pomiędzy powodami i pozwanymi, strony ustanowiły służebności. Obecne żądanie powodów związane między innymi z wolą postawienia płotu na granicy działek, którą aktualnie wyznacza podwyższony krawężnik, nie zasługiwało na uwzględnienie w niniejszym postępowaniu, ponieważ brak jest podstaw do stwierdzenia, że pozwani niewłaściwie wykonują tę służebność. Przy czym zaznaczyć trzeba, że sam charakter użytkowania tych działek, na których działalność prowadzą różnego rodzaju punkty handlowo – usługowe, warunkuje korzystanie z nich przez osoby trzecie – klientów sklepów znajdujących się na nieruchomościach obu stron. Jak słusznie zaznaczył sąd rejonowy do ograniczenia zakresu służebności służą inne środki prawne wskazane w art. 291 k.c. i 294 k.c.. Na mocy art. 291 k.c., jeżeli po ustanowieniu służebności gruntowej powstanie ważna potrzeba gospodarcza, właściciel nieruchomości obciążonej może żądać za wynagrodzeniem zmiany treści lub sposobu wykonywania służebności, chyba że żądana zmiana przyniosłaby niewspółmierny uszczerbek nieruchomości władnącej. Stosownie zaś do art. 294 k.c. właściciel nieruchomości obciążonej może żądać zniesienia służebności gruntowej za wynagrodzeniem, jeżeli wskutek zmiany stosunków służebność stała się dla niego szczególnie uciążliwa, a nie jest konieczna do prawidłowego korzystania z nieruchomości władnącej.

Wbrew zarzutom skarżących, Sąd Rejonowy dokonał prawidłowej oceny zebranego w sprawie materiału dowodowego i nie pominął żadnego z zebranych dowodów. Zgodzić należało się z sądem I. instancji, że umowa określa treść służebności jako prawo przejazdu i przechodu po działce (...) wzdłuż granicy z działką (...) poczynając od punktu geodezyjnego (...) do (...) do (...), pasem szerokości 6 metrów, a wskazane w akcie notarialnym słowa „wzdłuż granicy” mają umiejscowić tę służebność na gruncie, a nie określić sposób jej wykonywania.

Wobec powyższego nie było podstaw do podważenia ustaleń dokonanych przez sąd pierwszej instancji. Ustalenia te były wystarczające dla rozstrzygnięcia sprawy, dlatego Sąd Odwoławczy je podziela i przyjmuje za własne.

W konsekwencji brak było również podstaw do zastosowania art. 189 k.p.c., zgodnie z którym powód może żądać ustalenia przez sąd istnienia lub nieistnienia stosunku prawnego lub prawa, gdy ma w tym interes prawny i uwzględnienia w tym zakresie żądania powodów.

W ocenie Sądu Odwoławczego nie doszło także do obrazy prawa materialnego.

Na mocy art. 287 k.c. zakres służebności gruntowej i sposób jej wykonywania oznacza się, w braku innych danych, według zasad współżycia społecznego przy uwzględnieniu zwyczajów miejscowych. Potrzeba sięgania do art. 287 k.c. wystąpi więc co do zasady "w razie niedostatków umowy czy też innego źródła powodującego powstanie służebności" (E. Gniewek, Komentarz KC, 2001, art. 287, pkt 1). W sytuacji, gdy Sąd Okręgowy podzielił zapatrywanie sądu I. instancji, że zawarte w akcie notarialnym słowa „wzdłuż granicy” mają jedynie umiejscowić tę służebność na gruncie, nie określają natomiast szczegółowo treści tej służebności, za prawidłowe uznać należało wnioski Sądu Rejonowego odnoszące treść wykonywanej służebności do jej społeczno – gospodarczego przeznaczenia zarówno w chwili jej ustanowienia, jak i obecnie, a związanego ze swobodnym dostępem przez klientów do lokali handlowo - usługowych na nieruchomościach obu stron. Dlatego, nie sposób również uznać, aby Sąd Rejonowy dopuścił się naruszenia art. 288 k.c., który mówi, że służebność gruntowa powinna być wykonywana w taki sposób, żeby jak najmniej utrudniała korzystanie z nieruchomości obciążonej.

Wobec powyższego, w okolicznościach sprawy, nie doszło do naruszenia właścicielskich uprawnień powodów, o których mowa w art. 140 k.c.. Z tych samych względów nie nastąpiło naruszenie art. 154 k.c., który zawiera domniemanie prawne wzruszalne, że mury, płoty, miedze, rowy i inne urządzenia podobne, a także drzewa i krzewy, znajdujące się na granicy gruntów sąsiadujących, służą do wspólnego użytku sąsiadów.

Należy wskazać, że uprawnienie do żądania ochrony prawa podmiotowego w drodze zastosowania przymusu państwowego wynika z samej istoty prawa podmiotowego. Z treści prawa polegającego na korzystaniu z jego przedmiotu wynika, że jeżeli to korzystanie zostało naruszone, uprawniony może żądać przywrócenia stanu zgodnego z prawem. Art. 222 k.c. chroni prawo własności za pomocą dwóch roszczeń, których odrębność wynika z rodzaju dokonanego naruszenia. Pierwsze z nich to roszczenie windykacyjne (art. 222 § 1 k.c.), a drugie to roszczenie negatoryjne (art. 222 § 2 k.c.). Gramatyczna wykładnia art. 222 § 2 k.c. wskazuje, że warunkiem uznania roszczenia o przywrócenie stanu poprzedniego za uzasadnione jest wykazanie, że nastąpiło naruszenie prawa własności w inny sposób aniżeli poprzez pozbawienie właściciela władztwa nad rzeczą. Roszczenie negatoryjne powstaje w razie innego bezprawnego wkroczenia w sferę uprawnień właściciela niż pozbawienie go władztwa nad rzeczą, obejmuje żądanie przywrócenia stanu zgodnego z prawem i zakazania dalszych naruszeń, jeżeli okoliczności sprawy świadczą o tym, że należy się liczyć z powtarzającymi się naruszeniami.

Przeprowadzone postępowanie nie dostarczyło materiału dającego podstawy do przypisania pozwanym naruszenia własności powodów w nieuprawniony sposób, co mogłoby uzasadniać roszczenie negatoryjne. Tymczasem, w przypadku roszczenia negatoryjnego kwalifikacja podmiotowa zależy wyłącznie od faktu naruszenia cudzego prawa własności i chodzi tutaj o naruszenie bezprawne, ponieważ tylko takie uzasadnia ochronę petytoryjną.

Mając na uwadze powyższe, postawione w apelacji zarzuty naruszenia art. 233 § 1 k.p.c., art. 189 k.p.c. w zw. z art. 140 k.c. i 154 k.c., art. 287 k.c., art. 288 k.c. w zw. z art. 140 k.c., art. 222 § 2 k.c. należało uznać za całkowicie chybione.

W tym stanie rzeczy brak jest przekonujących podstaw do podważenia zaskarżonego wyroku, co czyni apelację niezasadną i uzasadnia jej oddalenie w oparciu o art. 385 k.p.c.. O kosztach postępowania apelacyjnego postanowiono zgodnie z regułą odpowiedzialności za wynik sprawy i powodowie jako przegrywający obowiązani są zwrócić przeciwnikowi koszty tego etapu postępowania, a to zgodnie z art. 98 § 1 i § 3 k.p.c. w zw. z art. 108 § 1 k.p.c. Zasądzona kwota 160 zł wyliczona została w oparciu o § 5 pkt 7 w zw. z § 10 ust. 1 pkt 1 w zw. z § 20 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz.U. z 2015 r. poz. 1804 ze zm.).

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE