UZASADNIENIE

E. R. (1) wystąpiła z wnioskiem o podział majątku wspólnego byłych małżonków wskazując jako uczestnika postępowania P. R..

W uzasadnieniu wniosku wnioskodawczyni podała, że zawarty w dniu 26 grudnia 1998 roku związek małżeński zainteresowanych został rozwiązany przez rozwód wyrokiem Sądu Okręgowego w Olsztynie z dnia 6 marca 2018 roku wydanym w sprawie VI RC 1561/17, który uprawomocnił się w dniu 28 marca 2018 roku. Wskazała, że małżonków łączył ustrój majątkowej wspólności ustawowej.

Wnioskodawczyni podała, że po zawarciu związku małżeńskiego małżonkowie zamieszkali w budynku tzw. stróżówki posadowionym na nieruchomości położonej przy ulicy (...) w R. (stanowiącej wówczas działkę gruntu o nr geod. (...)), będącej własnością Gminy R., a pozostającej w użytkowaniu wieczystym uczestnika, dla której w Sądzie Rejonowym w Piszu prowadzona jest księga wieczysta (...). W 2000 roku, kiedy wnioskodawczyni była w ciąży z pierwszym dzieckiem, małżonkowie rozpoczęli prace remontowe w celu przystosowania ww. stróżówki do celów mieszkaniowych, m.in. urządzona została łazienka, której wcześniej nie było, dobudowane zostały dwa pokoje, budynek został ocieplony wełną mineralną i styropianem, w pomieszczeniach pomalowano ściany, położono panele, glazurę i terakotę, w dobudowanej części wstawiono nowe plastikowe okna, założono elektrykę, dach budynku pokryty został blachodachówką, do budynku dostawiono taras na drewnianych słupach zadaszony pleksą oraz dostawiono mały ganek z drewna bez zamykanych drzwi. Ponadto wybudowane zostało szambo ekologiczne, nieruchomość ogrodzona została płotem z drewna oraz na nieruchomości pobudowana została wolnostojąca wiata czteroboksowa o drewnianej konstrukcji pokryta blachodachówką. Środki finansowe na powyższe prace pochodziły z majątku wspólnego małżonków. Wnioskodawczyni zadbała o to, aby ww. budynkowi nadany został numer i aby nieruchomość w ewidencji gruntów i budynków została ujawniona jako zabudowana z przeznaczeniem na cele mieszkaniowe. Po latach, dzięki staraniom wnioskodawczyni, prawo użytkowania wieczystego ww. nieruchomości zostało przekształcone w prawo własności. Uczestnik nabył również od Gminy prawo własności fragmentu sąsiedniej nieruchomości o powierzchni 128 m², na którym posadowiona była dolna część rozbudowanego przez małżonków budynku mieszkalnego. Środki finansowe na pokrycie opłaty z tytułu przekształcenia i ceny nabycia wspomnianego fragmentu nieruchomości, również pochodziły z majątku wspólnego małżonków. Uczestnik nie chciał jednak włączyć prawa własności ww. zabudowanej nieruchomości do majątku wspólnego małżonków.

Wnioskodawczyni wskazała, że do 2010 roku nie pracowała, zajmowała się wychowywaniem dzieci. Po 2010 roku rozpoczęła wykonywanie pracy zarobkowej – pracowała w przedszkolu i ośrodku wczasowym. Uzyskiwała wynagrodzenie w wysokości najniższej krajowej. Uczestnik początkowo pracował natomiast w transporcie międzynarodowym, a następnie w transporcie krajowym. Formalnie otrzymywał wynagrodzenie w wysokości najniższej krajowej, jednak faktycznie otrzymywał oprócz tego dodatkowe pieniądze.

Wnioskodawczyni podniosła, że w dniu 18 listopada 2016 roku uczestnik dokonał sprzedaży zabudowanej nieruchomości, na której dotychczas zamieszkiwał z wnioskodawczynią i dziećmi (obecnie działka nr (...)) i w tym samym roku sprzedał również nieruchomość, na której posadowiona jest wspomniana wyżej wiata drewniana czteroboksowa (obecnie działka nr (...)). Uczestnik nie przekazał wnioskodawczyni żadnych ruchomości z wyposażenia budynku mieszkalnego i nie zwrócił wnioskodawczyni jakiejkolwiek kwoty tytułem rozliczenia nakładów poczynionych z majątku wspólnego na jego majątek osobisty.

Wnioskodawczyni wskazała, że skład majątku wspólnego mającego ulec podziałowi wchodzą jedynie ruchomości znajdujące się w posiadaniu wnioskodawczyni:

1. zestaw mebli: komoda, witryna, komoda pod telewizor i komoda z szufladami - o wartości 1600 zł,

2. narożnik z ławą – o wartości 1900 zł,

3. rower T. – o wartości 600 zł.

Wnioskodawczyni wniosła o dokonanie podziału wskazanego wyżej majątku wspólnego zainteresowanych w ten sposób, aby wszystkie wymienione wyżej składniki przyznać wnioskodawczyni. Nadto wniosła o rozliczenie w niniejszym postępowaniu wspomnianych wyżej nakładów na rozbudowę i remont stróżówki, budowę ogrodzenia, przydomowego szamba i drewnianej wiaty czteroboksowej, poczynionych z majątku wspólnego małżonków na majątek osobisty uczestnika – których łączna wartość zdaniem wnioskodawczyni wynosi 150 000 złotych – i o zasądzenie od uczestnika na rzecz wnioskodawczyni połowy ich wartości.

Uczestnik postępowania P. R. co do zasady przychylił się do wniosku o podział majątku wspólnego zainteresowanych. Przyznał, że w skład majątku wspólnego mającego ulec podziałowi wchodzą wskazane przez wnioskodawczynię ruchomości. Nie kwestionował ich wartości i zgodził się na propozycję, aby przypadły one na wyłączną własność wnioskodawczyni. Wniósł o zasądzenie od wnioskodawczyni na jego rzecz kwoty 2 050 zł tytułem spłaty. Wniósł o oddalenie wniosku wnioskodawczyni o rozliczenie nakładów z majątku wspólnego na majątek osobisty uczestnika. Z ostrożności zakwestionował podaną przez wnioskodawczynię wartość nakładów uznając ją za rażąco zawyżoną. Podniósł, że przedmiotowa nieruchomość, stanowiąca składnik majątku osobistego uczestnika, używana była przez małżonków do zaspokajania wspólnych potrzeb mieszkaniowych założonej przez nich rodziny. Wszelkie poczynione remonty miały na celu jedynie zapewnienie godziwych warunków mieszkaniowych, jednak nie były one na tyle gruntowne, ażeby wpływały na ogólną wartość nieruchomości. Remonty te, nie dość, że nie zostały przez wnioskodawczynię udowodnione, to i powinny być potraktowane jako przeznaczone na funkcjonowanie rodziny i nie przynoszące w dacie ustania wspólności majątkowej żadnego przysporzenia w majątku osobistym uczestnika. Przez cały czas trwania wspólności majątkowej wnioskodawczyni korzystała z tej nieruchomości, zaspokajając tym samym swoje potrzeby mieszkaniowe. Żądanie zwrotu nakładów należy zatem w tym przypadku, zdaniem uczestnika, traktować jako sprzeczne z zasadami współżycia społecznego.

Sąd ustalił, co następuje:

E. R. (1) i P. R. związek małżeński zawarli 26 grudnia 1998 roku. Małżonków łączył system małżeńskiej wspólności ustawowej.

Małżeństwo zainteresowanych rozwiązane zostało przez rozwód wyrokiem Sądu Okręgowego w Olsztynie z dnia 6 marca 2018 roku wydanym w sprawie VI RC 1561/17, który uprawomocnił się 28 marca 2018 roku.

(okoliczności bezsporne, dowód: wyrok rozwodowy k. 27-27v)

W dacie zawarcia związku małżeńskiego P. R. był użytkownikiem wieczystym niezabudowanej nieruchomości stanowiącej wówczas działkę gruntu o nr geod. (...), położonej przy ulicy (...) w R., będącej własnością Gminy R., dla której w Sądzie Rejonowym w Piszu prowadzona jest księga wieczysta (...).

(okoliczność bezsporna, dowód: odpis zupełny księgi wieczystej (...) k. 9-20v)

Po zawarciu związku małżeńskiego E. R. (1) i P. R. zamieszkali w budynku tzw. stróżówki posadowionym na opisanej wyżej nieruchomości. Stróżówka stanowiła wolnostojący obiekt parterowy, niepodpiwniczony, wykonany w technologii tradycyjnej drewnianej, składający się z dwóch pomieszczeń: kuchni i pokoju.

Gdy małżonkowie spodziewali się pierwszego dziecka, zdecydowali o przystosowaniu ww. stróżówki do celów mieszkaniowych rodziny. W tym celu od 2000 roku rozpoczęli prace remontowo-budowlane: urządzona została łazienka, której wcześniej nie było, dobudowane zostały dwa pokoje, budynek został ocieplony wełną mineralną i styropianem, w pomieszczeniach pomalowano ściany, położono panele, glazurę i terakotę, w dobudowanej części wstawiono nowe plastikowe okna, założono elektrykę, całość budynku pokryta została blachodachówką, do budynku dobudowano taras na drewnianych słupach zadaszony pleksą oraz mały wiatrołap z drewna bez zamykanych drzwi. Na nieruchomości wybudowane zostało też szambo ekologiczne, nieruchomość ogrodzona została płotem z drewna. Ponadto, w głębi działki z tytułu za budynkiem mieszkalnym, na nieruchomości posadowiona została wolnostojąca wiata czteroboksowa o drewnianej konstrukcji pokryta blachodachówką.

Środki finansowe na powyższe prace remontowo-budowlane pochodziły z majątku wspólnego małżonków. E. R. (1) przez pierwsze lata małżeństwa zajmowała się wychowywaniem dzieci i prowadzeniem domu, zaś później pracowała w przedszkolu i ośrodku wczasowym. Natomiast P. R. przez cały czas trwania związku małżeńskiego pracował jako kierowca międzynarodowy i krajowy.

Wartość wymienionych wyżej nakładów poczynionych z majątku wspólnego na majątek osobisty uczestnika wynosi łącznie 80 440 złotych, w tym:

- 74 920 zł – nakłady na rozbudowę i remont stróżówki, budowę szamba ekologicznego i ogrodzenie nieruchomości,

- 5 520 zł – nakłady na budowę wiaty czteroboksowej.

(dowód: decyzja o warunkach zabudowy k. 72-72v; zeznania świadków: B. R. k. 108v, M. R. (1) k. 135-136 i 205v-206, M. R. (2) k. 143-144 i 206-206v, K. R. k. 192-192v; zeznania wnioskodawczyni k. 192v-193; dokumentacja fotograficzna k. 75, 111; odpis zupełny księgi wieczystej (...) k. 9-20v; opinia biegłego sądowego z zakresu szacowania nieruchomości wraz z opiniami uzupełniającymi k. 255-296, 332-339 i 371-375)

Decyzją Burmistrza R., w 2013 roku prawo użytkowania wieczystego przysługujące P. R. do ww. nieruchomości zostało przekształcone w prawo własności. Opłata za przekształcenie wyniosła łącznie 6 892,90 złote i pokryta została ze środków pochodzących z majątku wspólnego małżonków.

(dowód: decyzja o przekształceniu prawa użytkowania wieczystego w prawo własności k. 28-28v; zeznania wnioskodawczyni k. 192v)

W 2012 roku P. R. nabył od Gminy R. prawo własności fragmentu nieruchomości (działki nr (...)) przyległej do działki (...), o powierzchni 128 m², w celu poprawy warunków zagospodarowania działki (...). Na fragmencie tym posadowiona była bowiem dolna część rozbudowanego przez małżonków budynku mieszkalnego.

(okoliczności bezsporne, dowód: protokół uzgodnień k. 29-29v; umowa sprzedaży k. 76-79)

W wyniku późniejszych decyzji administracyjnych, działka nr (...) uległa podziałowi na działki (...). Ta ostatnia była zabudowana budynkiem mieszkalnym i drewnianą wiatą czteroboksową. Następnie działka nr (...) uległa podziałowi na działki (...) (zabudowana drewnianą wiatą czteroboksową) i 708/4 (zabudowana budynkiem mieszkalnym).

(bezsporne, dowód: akta księgi wieczystej OL1P/00022219/2)

W 2016 roku, kiedy małżonkowie E. R. (1) i P. R. pozostawali już w faktycznej separacji, nie mieszkali razem i nie prowadzili wspólnego gospodarstwa domowego, P. R. sprzedał obie ww. działki (...). Po sprzedaży nie rozliczył się z żoną E. R. (1) z tytułu nakładów poczynionych z majątku wspólnego na jego majątek osobisty.

(dowód: umowa sprzedaży k. 52-54; akta księgi wieczystej OL1P/00022219/2; zeznania wnioskodawczyni k. 192-192v; zeznania świadka K. R. k. 192-192v; wyciąg z rachunku bankowego E. R. (2) k. 216; potwierdzenie otwarcia lokaty k. 217; potwierdzenie przelewu k. 218; potwierdzenie przyjęcia przelewu do realizacji k. 219)

W skład mającego ulec podziałowi majątku wspólnego E. R. (1) i P. R. wchodzą ruchomości:

1. zestaw mebli: komoda, witryna, komoda pod telewizor i komoda z szufladami - o wartości 1600 zł,

2. narożnik z ławą – o wartości 1900 zł,

3. rower T. – o wartości 600 zł.

(okoliczności bezsporne)

Sąd zważył, co następuje:

Zgodnie z art. 31 § 1 k.r.o. majątkiem wspólnym małżonków są przedmioty majątkowe nabyte w czasie trwania wspólności ustawowej przez oboje małżonków lub przez jednego z nich. Przepis art. 43 § 1 k.r.o. zawiera domniemanie, iż oboje małżonkowie mają równe udziały w majątku wspólnym.

Zgodnie z art. 46 k.r.o. od chwili ustania wspólności ustawowej do majątku, który był nią objęty, jak również do podziału tego majątku w sprawach nie unormowanych w kodeksie rodzinnym i opiekuńczym stosuje się odpowiednio przepisy o wspólności majątku spadkowego i dziale spadku. Podobne odesłanie w kwestiach proceduralnych do przepisów o dziale spadku zawiera przepis art. 567 § 3 k.p.c.

Skład i wartość majątku ulegającego podziałowi ustala Sąd (art. 567 § 3 k.p.c. w zw. z art. 684 k.p.c.). Zasadą jest, iż podział majątku wspólnego obejmuje składniki należące do danego majątku w dacie ustania wspólności oraz istniejące w chwili dokonywania podziału.

W niniejszej sprawie bezspornie ustalono, że w skład mającego ulec podziałowi majątku wspólnego wnioskodawczyni i uczestnika wchodzą ruchomości o łącznej wartości 4 100 złotych, w tym:

1. zestaw mebli: komoda, witryna, komoda pod telewizor i komoda z szufladami - o wartości 1600 zł,

2. narożnik z ławą – o wartości 1900 zł,

3. rower T. – o wartości 600 zł.

Wartość powyższych ruchomości Sąd ustalił w oparciu o zgodne w tej kwestii stanowisko zainteresowanych. Bezspornie ustalono, iż wszystkie te ruchomości znajdują się w posiadaniu wnioskodawczyni, co skutkowało dokonaniem podziału majątku wspólnego zgodnie z powyższym stanem posiadania. Taki sposób podziału zaproponowała wnioskodawczyni, a uczestnik przychylił się do tej propozycji.

Wnioskodawczyni wniosła o rozliczenie w niniejszym postępowaniu nakładów, które małżonkowie poczynili z majątku wspólnego na nieruchomość stanowiącą majątek osobisty uczestnika postępowania, położoną przy ulicy (...) w R., stanowiącą pierwotnie działkę gruntu o nr geod. (...), a później – w wyniku podziałów administracyjnych – stanowiącą działki gruntu o nr geod. (...), w postaci:

- rozbudowy i remontu budynku stróżówki, budowy szamba ekologicznego i ogrodzenia nieruchomości,

- budowy wolnostojącej wiaty czteroboksowej o drewnianej konstrukcji pokrytej blachodachówką,

- uiszczenia opłaty za przekształcenie prawa użytkowania wieczystego nieruchomości w prawo własności.

Zgodnie z art. 567 § 1 k.p.c., w postępowaniu o podział majątku wspólnego po ustaniu wspólności majątkowej między małżonkami sąd rozstrzyga także o żądaniu ustalenia nierównych udziałów małżonków w majątku wspólnym oraz o tym, jakie wydatki, nakłady i inne świadczenia z majątku wspólnego na rzecz majątku odrębnego lub odwrotnie podlegają zwrotowi.

W ocenie Sądu, w niniejszej sprawie udowodniony został zarówno fakt poczynienia ww. nakładów na nieruchomość stanowiącą majątek osobisty uczestnika kosztem majątku wspólnego, jak również wartość tych nakładów.

Zeznania przesłuchanych w sprawie świadków: B. R., M. R. (1), M. R. (2) i K. R. pozwoliły na ustalenie zakresu prac remontowo-budowlanych poczynionych na przedmiotowej nieruchomości w czasie trwania wspólności majątkowej zainteresowanych. Zeznaniom tym Sąd dał wiarę, albowiem były jasne i rzeczowe, wzajemnie się uzupełniały, a ponadto korelowały z załączoną do akt sprawy dokumentacją fotograficzną (k. 75, 111), treścią odpisu zupełnego księgi wieczystej (...), treścią decyzji o warunkach zabudowy i decyzji o przekształceniu prawa użytkowania wieczystego w prawo własności, a także z zawartymi w opinii powołanego w sprawie biegłego sądowego danymi technicznymi budynku mieszkalnego w dacie zawarcia związku małżeńskiego i obecnie i dokumentacją fotograficzną tego budynku oraz wiaty. W ocenie Sądu ww. dokumenty nie budziły żadnych wątpliwości co do ich wiarygodności i autentyczności.

Z kolei fakt poniesienia przez małżonków opłaty za przekształcenie prawa użytkowania wieczystego przedmiotowej nieruchomości w prawo własności i wysokość tej opłaty wynosząca 6 892,90 złote, potwierdza załączona do akt sprawy decyzja Burmistrza R. z dnia 13.06.2011r. (k. 28) oraz pismo z dnia 31.05.2011r. (k. 73). Treść tych dokumentów nie była kwestionowana przez uczestnika postępowania.

Uczestnik postępowania nie przedstawił żadnych dowodów, które potwierdzałyby, że ww. nakłady poczynione zostały z jego majątku osobistego. Ograniczył się do złożenia w tej kwestii jedynie zeznań, które jako pozostające w oczywistej sprzeczności z omówionym wyżej materiałem dowodowym, Sąd uznał za niewiarygodne.

Wartość nakładów remontowo-budowlanych poczynionych z majątku wspólnego na majątek osobisty uczestnika, wobec braku zgodnego w tej kwestii stanowiska zainteresowanych, Sąd ustalił w oparciu o opinie powołanego - na wniosek wnioskodawczyni - biegłego sądowego z zakresu szacowania nieruchomości. Biegły P. S. ustalił, że łączna wartość przedmiotowych nakładów wynosi 80 440 złotych, w tym:

- 74 920 zł – nakłady na rozbudowę i remont stróżówki, budowę szamba ekologicznego i ogrodzenie nieruchomości,

- 5 520 zł – nakłady na budowę wiaty czteroboksowej.

Sąd w pełni podzielił opinię podstawową i opinie uzupełniające ww. biegłego uznając, iż są one jasne i pełne, w przejrzysty sposób wyjaśniają wszystkie istotne okoliczności oraz uzasadniają przedstawione w nich wnioski i dokonane wyliczenia, a równocześnie są poparte wiedzą i doświadczeniem zawodowym biegłego. W opinii uzupełniającej biegły rzeczowo odniósł się do zarzutów pełnomocnika uczestnika. Zauważyć należy, iż opinia biegłego podlega, jak i inne dowody, ocenie według art. 233 § 1 k.p.c, lecz odróżniają je szczególne kryteria oceny. Stanowią je zgodność z zasadami logiki i wiedzy powszechnej, poziom wiedzy biegłego, podstawy teoretyczne opinii, sposób motywowania oraz stopień stanowczości wyrażonych w niej wniosków. W ocenie Sądu opinie biegłego P. S. sporządzone zostały zgodnie z wymaganiami fachowości i niezbędną wiedzą specjalną. Są rzetelne i logiczne. Sam fakt, że opinia jest niekorzystna dla jednego z uczestników postępowania, nie dyskwalifikuje jej.

W oparciu o zeznania wnioskodawczyni, zeznania świadków M. R. (1), M. R. (2) i K. R., oraz w oparciu o załączone do akt sprawy dokumenty w postaci: wyciągu z rachunku bankowego E. R. (2) – matki uczestnika, potwierdzenia otwarcia lokaty terminowej, potwierdzenia przelewu i potwierdzenia przyjęcia przelewu do realizacji (k. 216-219), które to dowody korelują ze sobą i wzajemnie się uzupełniają, Sąd uznał, że środki pochodzące ze sprzedaży przedmiotowej nieruchomości – działek gruntu o nr geod.(...)– nie zostały w całości ani w części przeznaczone na potrzeby wspólne małżonków i założonej przez nich rodziny. W dacie sprzedaży małżonkowie pozostawali już w faktycznej separacji, nie mieszkali razem i nie prowadzili wspólnego gospodarstwa domowego.

Uczestnik postępowania nie udowodnił, że środki ze sprzedaży nieruchomości przeznaczył m.in. na spłatę długu wspólnego małżonków. Nie przedłożył na tę okoliczność żadnych dokumentów. Ograniczył się jedynie do złożenia zeznań, które w sytuacji kwestionowania tych twierdzeń przez wnioskodawczynię, nie mogły być uznane za wystarczające do wykazania danego faktu.

W konsekwencji powyższego Sąd uznał, iż kwota 80 440 złotych stanowiąca wartość nakładów poniesionych w czasie trwania wspólności majątkowej z majątku wspólnego na majątek osobisty uczestnika, podlega rozliczeniu w niniejszym postępowaniu. Jako, że udziały zainteresowanych w majątku wspólnym były równe, wnioskodawczyni należna jest od uczestnika połowa wartości tych nakładów, a zatem kwota 40 220 złotych. Podstawę rozliczenia tej kwoty stanowi przepis art. 567 § 1 k.p.c.

Reasumując, Sąd w punkcie IV. sentencji postanowienia zasądził od uczestnika postępowania na rzecz wnioskodawczyni tytułem dopłaty kwotę 41 616,45 złotych (80 440 zł + 6 892,90 zł = 87 332,90 zł : 2 = 43 666,45 zł – 2 050 zł = 41 616,45 zł), wskazując termin jej uiszczenia i wysokość odsetek należnych w przypadku zwłoki w płatności. W ocenie Sądu termin 3 miesięcy od dnia uprawomocnienia się orzeczenia, to czas odpowiedni, który pozwoli uczestnikowi zgromadzić środki niezbędne do uiszczenia zasądzonej od niego na rzecz wnioskodawczyni kwoty.

Opłata od wniosku w przedmiotowej sprawie wynosiła 1 000 zł i została poniesiona przez wnioskodawczynię, która wpłaciła ponadto 1 001,55 zł tytułem zaliczki na poczet wynagrodzenia biegłego. Ponadto, w toku postępowania ze środków budżetowych Skarbu Państwa tymczasowo wypłacona została łącznie kwota 7 926,64 złotych, w tym:

- 2 003,51 zł – tytułem zwrotu kosztów podróży świadka M. R. (1),

- 5 923,13 zł – tytułem wynagrodzenia powołanego w sprawie biegłego (6 924,68 zł – 1 001,55 zł = 5 923,13 zł).

Powyższymi kosztami Sąd obciążył wnioskodawczynię i uczestnika postępowania w częściach równych, i dlatego na podstawie art. 520 § 2 k.p.c. i art. 83 ust. 2 w zw. z art. 113 ust. 1 ustawy z dnia 28 lipca 2005r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz.U. z 2005r., Nr 167, poz. 1398 ze zm.) orzekł jak w punkcie V. i VI. postanowienia zasądzając od uczestnika na rzecz wnioskodawczyni kwotę 1 000,77 zł (1 000 zł + 1 001,55 zł = 2 001,55 zł : 2) oraz od uczestnika i wnioskodawczyni na rzecz Skarbu Państwa Sądu Rejonowego w Piszu kwoty po 3 963,22 zł (7 926,64 zł : 2).

O pozostałych kosztach postępowania związanych z udziałem wnioskodawczyni i uczestnika w postępowaniu, Sąd rozstrzygnął w myśl art. 520 § 1 k.p.c.

POSTANOWIENIE

UZASADNIENIE