UZASADNIENIE

Postanowieniem z dnia 15 stycznia 2024 r., sygn. akt IV Kow 2388/23, Sąd Okręgowy w Kielcach na podstawie art. 43 zaa § 1 pkt 2 k.k.w. uchylił skazanemu R. M. zezwolenie na wykonywanie poza zakładem karnym, w systemie dozoru elektronicznego, reszty sumy kar:

- 6 miesięcy pozbawienia wolności orzeczonej wyrokiem Sądu Rejonowego w Starachowicach z dnia 27 czerwca 2023r. w sprawie IIK 401/23,

- zastępczej kary 90 pozbawienia wolności zarządzonej do wykonania w sprawie II K 413/20 Sądu Rejonowego w Starachowicach (pkt1 ). Nadto zaliczył na poczet kar pozbawienia wolności określonych w punkcie 1 okres wykonywania sumy kar w zakładzie karnym od 20 lipca 2023r. do 5 października 2023 roku oraz w systemie dozoru elektronicznego od 7 października 2023r. do 15 stycznia 2024 roku ( pkt 2), zarządził niezwłoczne usunięcie elektronicznego urządzenia rejestrującego i nadajnika znajdujących się u skazanego (pkt 3) oraz zwolnił skazanego od poniesionych wydatków, którymi obciążył Skarb Państwa (pkt 4)

W uzasadnieniu powyższego rozstrzygnięcia wskazano, że Sąd Okręgowy w Rzeszowie postanowieniem z dnia 5 października 2023 r. udzielił R. M. zezwolenie na wykonywanie poza zakładem karnym, w systemie dozoru elektronicznego sumy kar pozbawienia wolności, nakładając na skazanego obowiązek pozostawania w miejscu stałego pobytu, a dodatkowo m. in. obowiązek wykonywania ciążącego na nim obowiązku alimentacyjnego oraz obowiązek wykonywania pracy zarobkowej. Skazany rozpoczął odbywanie kar w SDE w dniu 7 października 2023 r., a w dniu 20 grudnia 2023 r. Sąd Okręgowy w Kielcach z urzędu wszczął postępowanie w przedmiocie uchylenia zezwolenia na wykonywanie przez R. M. reszty kary pozbawienia wolności poza zakładem karnym w systemie dozoru elektronicznego. Sąd Okręgowy ustalił bowiem, że skazany od dnia 7 października 2023 r. do chwili obecnej nie podjął żadnego zatrudnienia ani nie zarejestrował się w biurze pracy jako poszukujący zatrudnienia, nie przedstawił również kuratorowi potwierdzeń podań składanych do okolicznych firm i przedsiębiorstw, do czego został zobowiązany przez kuratora. W ocenie Sądu Okręgowego oznacza to, że nie wykazywał on rzeczywistego zainteresowania podjęciem stałego, legalnego zatrudnienia. Sąd Okręgowy odnotował zarazem, że w dacie 19.12.2023 r. skazany zarejestrował własną działalność gospodarczą w postaci sklepu stacjonarnego z odzieżą używaną, niemniej uznał, że samo zarejestrowanie działalności gospodarczej nie jest tożsame ze świadczeniem pracy, bo wiąże się ono z obowiązkiem osobistego jej wykonywania. Ponadto z ustaleń kuratora wynika, że to siostra skazanego zajmuje się prowadzeniem sklepu z odzieżą używaną, a R. M., jak wynika z jego oświadczeń – pomaga jej jedynie z zakupem i dostarczaniem do sklepu towaru. Sąd Okręgowy skonstatował, że skazany w istocie pracy nie świadczy osobiście i trudno też przyjąć, aby stanowiła ona stałe źródło jego dochodów. Zdaniem Sądu Okręgowego brak samodyscypliny skazanego uniemożliwia jego resocjalizację w warunkach wolnościowych, w systemie dozoru elektronicznego.

Na powyższe postanowienie zażalenie złożył skazany wnosząc o jego uchylenie i ponowne rozpatrzenie sprawy. W uzasadnieniu skazany podniósł, że choć starał się o uzyskanie zatrudnienia, wysyłał CV, to uzyskiwał odpowiedzi o braku wolnych etatów, w następstwie czego otworzył własną działalność gospodarczą polegającą na prowadzeniu sklepu z używaną odzieżą, w czym pomaga mu siostra. Nadto wskazał, że ciąży na nim obowiązek alimentacyjny.

Sąd Apelacyjny stwierdził, co następuje.

Zażalenie skazanego na uwzględnienie nie zasługuje.

Nie ulega wątpliwości, że obligatoryjność uchylenia zezwolenia na odbycie kary pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego na podstawie art. 43zaa § 1 pkt 2 k.k.w., jest obligatoryjnością względną, ponieważ w art. 43zaa § 2 k.k.w. zamieszczono klauzulę wyjątkowego przypadku („w wyjątkowych przypadkach, uzasadnionych szczególnymi okolicznościami”). Chodzi więc w rzeczywistości o podstawę fakultatywną, tylko pozostawiającą węższy margines swobodnego uznania (por. J. Skupiński, J. Mierzwińska-Lorencka (w:) Kodeks karny. Komentarz, red. R. Stefański, Legalis 2019, teza 6 do art. 75). Trzeba więc pamiętać, że jeżeli w realiach konkretnej sprawy zostały spełnione warunki określone w art. 43zaa § 1 pkt 2 k.k.w., stanowiące podstawę do obligatoryjnego uchylenia skazanemu zezwolenia na odbycie kary pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego (obligatoryjność bezwzględna, gdyby za uchyleniem zezwolenia na odbycie kary pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego nie przemawiały szczególne względy wskazane w § 2), to sąd penitencjarny ma obowiązek wydać postanowienie o uchyleniu zezwolenia na odbycie przez skazanego kary pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego, chyba że w wyjątkowych przypadkach, uzasadnionych szczególnymi okolicznościami, sąd penitencjarny odstąpi od uchylenia zezwolenia (R. Pelewicz (w:) Kodeks karny wykonawczy. Komentarz, red. T. Przesławski, W. Sych, LEX/el. 2023, teza 3 do art. 43zaa).

W realiach rozpoznawanej sprawy i w sytuacji zaistnienia przesłanki określonej w przepisie art. 43zaa § 1 pkt 2 k.k.w. Sąd Okręgowy był więc zobowiązany do uchylenia zezwolenia na odbycie przez skazanego kary pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego bez względu na jego sytuację osobistą i rodzinną, jak też bez względu na dotychczasowy przebieg okresu dozoru elektronicznego. Aczkolwiek wymaga podkreślenia, że to właśnie głównie wzgląd na sytuację osobistą i rodzinną skazanego, jak też wzgląd na dotychczasowy przebieg okresu dozoru elektronicznego, może wypełniać niedookreśloną konstrukcję semantyczną § 2: „w wyjątkowych przypadkach, uzasadnionych szczególnymi okolicznościami”, uprawniającą sąd penitencjarny do odstąpienia od uchylenia zezwolenia na odbycie przez skazanego kary pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego.

W powyższym kontekście skarżący powinien pamiętać, że naruszeniem porządku prawnego w rozumieniu art. 43zaa § 1 pkt 2 k.k.w., jako przesłanką nawiązującą do postawy sprawcy w toku odbywania kary pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego, jest zachowanie się skazanego nie tylko wbrew zakazom lub nakazom prawa karnego (popełnienie przestępstwa), ale także prawa administracyjnego (popełnienie wykroczenia) oraz wbrew regułom, których przestrzeganie mieści się w granicach zadań i celów, wyznaczonych przez Sąd Okręgowy w postanowieniu o udzieleniu zezwolenia na odbywanie kary pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego, które prawo karne wiąże z takimi instytucjami właśnie, jak uchylanie się od warunków odbywania kary pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego (postanowienie SA w Krakowie z 2.08.2023., II AKzw 769/23, Legalis nr 2976249).

W świetle powyższych rozważań i ustaleń zwłaszcza wobec negatywnie ocenionej postawy skazanego, brak jest podstaw do twierdzenia, że należy odstąpić od uchylenia zezwolenia na odbycie przez skazanego kary pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego, albowiem w jego sytuacji osobistej, życiowej, zdrowotnej i majątkowej nie zachodzą żadne szczególne okoliczności w rozumieniu art. 43zaa § 2 k.k.w. Skoro skazany od dnia 7 października 2023 r. do chwili obecnej (27 lutego 2024 r.) nie podjął żadnego zatrudnienia ani nie zarejestrował się w biurze pracy jako poszukujący zatrudnienia, nie przedstawił również kuratorowi potwierdzeń podań składanych do okolicznych firm i przedsiębiorstw, do czego został zobowiązany przez kuratora, to oznacza to, że nie wykazywał on rzeczywistego zainteresowania podjęciem stałego, legalnego zatrudnienia. Skazany zaś w toku postępowania wykonawczego zarówno przed Sądem Okręgowym, jak i przed Sądem Apelacyjnym swoją postawą utwierdza tylko w przekonaniu, że takich szczególnych okoliczności w realiach rozpoznawanej sprawy brak.

Z uwagi na fakt, iż skazany nie posiada żadnego majątku i będzie odbywał karę pozbawienia wolności, zwolniono go od poniesienia na rzecz Skarb Państwa kosztów sądowych w postępowaniu wykonawczym odwoławczym, gdyż ich uiszczenie byłoby dla niego zbyt uciążliwe, w rozumieniu art. 624 § 1 k.p.k. w zw. z art. 1 § 2 k.k.w.

Przewodniczący:	Sędzia Robert Pelewicz /del./
Protokolant:	Katarzyna Korbiel

POSTANOWIENIE

UZASADNIENIE