Przewodniczący:

SSO Agata Kowalska

Protokolant:

st. sekr. sądowy Agnieszka Walerczak

Formularz UK 2

Sygnatura akt

II Ka 355/24

Załącznik dołącza się w każdym przypadku. Podać liczbę załączników:

1

1.  CZĘŚĆ WSTĘPNA

1.1. Oznaczenie wyroku sądu pierwszej instancji

Wyrok Sądu Rejonowego w Sokołowie Podlaskim z dnia 15 marca 2024 roku, sygn. akt II K 360/23

1.2. Podmiot wnoszący apelację

☒ oskarżyciel publiczny albo prokurator w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☒ oskarżyciel posiłkowy

☐ oskarżyciel prywatny

☐ obrońca

☐ oskarżony albo skazany w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ inny

1.3. Granice zaskarżenia

1.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☐ na korzyść

☒ na niekorzyść

☒ w całości

☐ w części

☐

co do winy

☐

co do kary

☐

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

1.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☐

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☐

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☒

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☒

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☐

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

1.4. Wnioski

☒

uchylenie

☐

zmiana

2.  Ustalenie faktów w związku z dowodami przeprowadzonymi przez sąd odwoławczy

2.1. Ustalenie faktów

2.1.1. Fakty uznane za udowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

---

------------------

---------------------------------------------------

------------

------------

2.1.2. Fakty uznane za nieudowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

-----

------------------

----------------------------------------------------

------------

------------

2.2. Ocena dowodów

2.2.1. Dowody będące podstawą ustalenia faktów

Lp. faktu z pkt 2.1.1

Dowód

Zwięźle o powodach uznania dowodu

---------------

-------------------------------

--------------------------------------------------------------

2.2.2. Dowody nieuwzględnione przy ustaleniu faktów
(dowody, które sąd uznał za niewiarygodne oraz niemające znaczenia dla ustalenia faktów)

Lp. faktu z pkt 2.1.1 albo 2.1.2

Dowód

Zwięźle o powodach nieuwzględnienia dowodu

---------------

-------------------------------

--------------------------------------------------------------

.  STANOWISKO SĄDU ODWOŁAWCZEGO WOBEC ZGŁOSZONYCH ZARZUTÓW i wniosków

Lp.

Zarzut

1.

Z apelacji prokuratora:

obraza przepisów postępowania, a mianowicie art. 4 kpk, art. 7 kpk, art. 410 kpk polegająca na dowolnej ocenie zgromadzonego materiału dowodowego w postaci zeznań C. T., K. T., P. T., B. B., M. P., materiałów z akt postępowań I Co 1224/22,1 Ns 3 6/23, I Co 332/23 Sądu Rejonowego w Sokołowie Podlaskim i uznanie, że nie jest możliwe ustalenie celu w jakim oskarżony J. P. pozbawił pokrzywdzonych dostępu do bieżącej wody w ich lokalu mieszkalnym, w sytuacji, gdy prawidłowa ocena zgromadzonego materiału dowodowego, z uwzględnieniem zasad prawidłowego i logicznego rozumowania oraz doświadczenia życiowego wskazuje, iż celem działania sprawcy było zmuszenie pokrzywdzonych do uzyskania dostępu do wody bieżącej z pominięciem przyłącza wodociągowego biegnącego poprzez nieruchomość stanowiącą własność M. P., co miało wpływ na treść wyroku i w konsekwencji spowodowało niesłuszne uniewinnienie J. P..

☒ zasadny

☐ częściowo zasadny

☐ niezasadny

Z apelacji pełnomocnika oskarżyciela posiłkowego:

1. naruszenie art. 7 kpk poprzez dowolną a nie swobodą ocenę dowodu w postaci zeznań C. T., których walor Sąd sprowadził do jednego zdania, w którym pokrzywdzony wskazał, że nie wie, dlaczego oskarżony odciął mu wodę, a następnie na podstawie tego zdania uznał, że nie da się ustalić celu jakim kierował się J. P. odcinając dostęp pokrzywdzonym do bieżącej wody, podczas gdy jest to wprost sprzeczne z pozostałymi dowodami, jak zeznania P. T., K. T., jak również dokumentami w postaci wezwania przez M. P. C. T. do wykonania własnego przyłącza pod groźbą odcięcia wody, wniosku o zabezpieczenie z dnia 21 grudnia 2022 r. o udzielenie zabezpieczenia, postanowienia z dnia 12 stycznia 2023 r., sygn. akt I Co 1224/22, zażalenia M. P. z dnia 13 lutego 2023 r., postanowienia z dnia 22 lutego 2023 r, sygn. akt I Cz 7/23, wniosku o wszczęcie egzekucji niezastępowalnej z dnia 1 czerwca 2023 r., sygn. akt I Co 1224/22, które tworzą logiczne powiązanie wskazujące, że celem oskarżonego było wymuszenie na pokrzywdzonym wykonania odrębnego przyłącza wodnego, z pominięciem instalacji znajdującej się w domu M. P. a tym samym uczynienie postępowania o zasiedzenie służebności przesyłu - bezprzedmiotowej.

2. naruszenie art. 7 kpk poprzez dowolną ocenę dowodu w postaci zeznań P. T., który wprost wskazał, że celem J. P. było doprowadzenie do zakończenia sprawy cywilnej, jak również zmuszenie C. T. do wykonania przyłącza odrębnego od przyłącza rodziny oskarżonego, który to dowód koresponduje z dokumentami wskazanymi w zarzucie pierwszym i zasadami prawidłowego rozumowania, które nie pozostawiają wątpliwości co do celu zachowania J. P.. Co więcej, całkowicie nieuprawniony jest wniosek Sądu, że stwierdzenie C. T., osoby w podeszłym wieku, zdenerwowanej w trakcie składania zeznań, że „nie wie co osiągnąć chciał J. P." jest sprzeczne z twierdzeniami świadka, ponieważ słowo „nie wiem" nie oznacza wykluczenia tej tezy,

3. naruszenie art. 7 kpk poprzez dowolną ocenę dowodów z dokumentów wskazanych w zarzucie pierwszym, które jasno wskazują na determinację C. T. w zachowaniu dotychczasowego przyłącza wodnego, którym to okolicznościom Sąd nie nadał właściwego znaczenia,

4. naruszenie art. 7 kpk poprzez dowolną ocenę wyjaśnień J. P., którym Sąd dał wiarę w całości, jednocześnie nie wskazując w uzasadnieniu, jaki cel miał oskarżony w zleceniu hydraulikowi odcięcia wody pokrzywdzonym, w sytuacji, kiedy był świadomy istnienia konfliktu o istnienie przyłącza,

które to naruszenia doprowadziły do

5. błędu w ustaleniach faktycznych polegającego na uznaniu, że nie ustalono celu w jakim oskarżony J. P. pozbawił rodzinę T. dostępu do wody za pośrednictwem przyłącza wodnego znajdującego się w domu jego rodziny, podczas gdy całościowa a nie wyrywkowa ocena zgromadzonego materiału dowodowego w powiązaniu z zasadami doświadczenia życiowego i prawidłowego rozumowania, jasno wskazuje, że celem działania J. P. było wymuszenie na pokrzywdzonym wykonania odrębnego przyłącza wodnego, z pominięciem instalacji znajdującej się w domu M. P. a tym samym uczynienie postępowania o zasiedzenie służebności przesyłu - bezprzedmiotowym.

☒ zasadny

☐ częściowo zasadny

☐ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Kierunek obu wniesionych w tej sprawie apelacji był tożsamy, a podniesione przez skarżących kwestie pokrywały się. Dlatego też Sąd Okręgowy nie widział przeszkód, aby odpowiedź na argumentację obu apelujących zawrzeć w jednej rubryce tabelarycznego uzasadnienia.

W ocenie Sądu Okręgowego zarzuty zawarte w apelacjach są zasadne i zasługują na uwzględnienie. P. orzeczenie zapadło bowiem z obrazą przepisów postępowania, która niewątpliwie miała wpływ na treść zaskarżonego wyroku i doprowadziła do błędnych ustaleń faktycznych, które skutkowały uniewinnieniem oskarżonego od popełnienia zarzuconego mu przestępstwa. Jednocześnie, ranga i charakter wyartykułowanych przez skarżących uchybień zobligowały Sąd Okręgowy do wydania orzeczenia kasatoryjnego.

Oskarżyciel publiczny oraz pełnomocnik oskarżyciela posiłkowego kwestionując podstawę faktyczną wyroku polegającą na przyjęciu, że oskarżony nie popełnił zarzucanego mu czynu, podnieśli trafne zarzuty obrazy art. 4 kpk, art. 7 kpk, i art. 410 kpk. Argumenty przytoczone w apelacjach oraz analiza akt sprawy przekonały Sąd Okręgowy, iż Sąd I instancji nie uwzględnił całokształtu okoliczności wynikających z ujawnionych dowodów.

Czyniąc ustalenia faktyczne, Sąd Rejonowy oparł się w głównej mierze na depozycjach członków zwaśnionej rodziny, tj. wyjaśnieniach J. P., zeznaniach C. T., zeznaniach K. T., zeznaniach B. B., zeznaniach M. P., zeznaniach P. T., ale także zeznaniach S. K. - hydraulika oraz materiałach z akt postępowania I Co 1224/22, I Ns 36/23, I Co 332/23, które toczyło się przed Sądem Rejonowym w Sokołowie Podlaskim. Przeprowadzając ocenę powyższych dowodów, Sąd meriti wbrew zasadom prawidłowego rozumowania oraz wskazań wiedzy i doświadczenia życiowego doszedł do niesłusznego wniosku, że w przedmiotowej sprawie nie jest możliwe ustalenie celu, w jakim oskarżony J. P. pozbawił pokrzywdzonych dostępu do bieżącej wody w ich lokalu mieszkalnym, a co za tym idzie, nie zostały spełnione przesłanki z art. 191 §1a k.k. Dla uzasadnienia powyższego stwierdzenia, Sąd Rejonowy wskazał, że oskarżyciel publiczny formułując zarzut aktu oskarżenia nie określił, jakiemu celowi służyć miało służyć pozbawienie dostępu do bieżącej wody domu zajmowanego przez C. T. i K. T., a sam Sąd Rejonowy celu takiego nie zdołał ustalić.

Zdaniem Sądu Okręgowego, prawidłowo przeprowadzona ocena dowodów z uwzględnieniem całokształtu okoliczności ujawnionych w toku rozprawy głównej pozwoliłaby Sądowi I Instancji na ustalenie celu, w jakim działał oskarżony. Ponadto, jak słusznie wskazał prokurator w apelacji, Sąd Rejonowy w przedmiotowej sprawie mógł i powinien doprecyzować cel działania oskarżonego, uzupełniając w tym zakresie opis zarzucanego mu czynu, nie wychodząc przy tym poza granice oskarżenia. W tym miejscu należy przypomnieć, że zgodnie z uregulowaną w art. 14 § 1 k.p.k. zasadą skargowości, ramy postępowania jurysdykcyjnego są określone przez zdarzenie historyczne opisane w akcie oskarżenia, a nie poprzez poszczególne elementy opisu zawartego w zarzucie Zatem zasada ta nie ogranicza sądu w ustaleniach wszystkich cech faktycznych tego zdarzenia oraz w zakresie oceny prawnej rozpoznawanego czynu. W konsekwencji, sąd nie jest związany ani szczegółowym opisem czynu zawartym w akcie oskarżenia, ani kwalifikacją prawną nadaną temu czynowi przez oskarżyciela. W ocenie Sądu Okręgowego, uzupełnienie opisu czynu o skonkretyzowany cel ustalony na podstawie obszernego materiału dowodowego, nie stanowiłby zatem wyjścia poza granice oskarżenia.

Zdaniem Sądu Okręgowego, Sąd meriti depozycje złożone w sprawie oraz dowody z dokumentów ocenił w sposób wybiórczy i stronniczy, dając w całości wiarę jedynie zeznaniom złożonym na korzyść oskarżonego, jednocześnie dyskredytując te, które wskazywały na jego sprawstwo.

Zaznaczenia wymaga, że Sąd Rejonowy dał wiarę zeznaniom C. T. i M. P. również w zakresie, w którym wskazywali, że okolicznością, która doprowadziła do podjęcia działań zmierzających do usunięcia przyłącza wodociągowego, z którego dotychczas korzystali małżonkowie T., był konflikt, do którego doszło pomiędzy K. T. i A. M. dotyczący braku zgody na udostępnienie wiadra wody celem umycia nagrobka zmarłej matki, tj. byłej żony C. T.. Pomimo dokonania tych ustaleń i przedstawienia ich w uzasadnieniu, Sąd Rejonowy nie wziął ich pod uwagę przy wydawaniu wyroku, bowiem wnioski do jakich doszedł są sprzeczne z dokonanymi ustaleniami. Nie sposób też zgodzić się z wnioskiem Sądu Rejonowego, jakoby okoliczność, iż pokrzywdzony w swoich depozycjach stwierdził, że „nie wie, w jaki sposób odcięcie wody miałoby na niego wpłynąć”, miała jakiekolwiek znaczenie dla rozstrzygnięcia niniejszej sprawy. Sąd Rejonowy w uzasadnieniu stwierdził przecież, że oceny kwalifikacji prawnej odnoszącej się do znamion czynu z art. 191 §1a k.k. należy dokonywać in concreto stosując konstrukcje modelowego rozsądnego obywatela, zatem uwzględnienie przy tej ocenie subiektywnego przekonania pokrzywdzonego o tym, jaki oskarżony mógłby mieć wobec niego cel jest całkowicie błędne i jednocześnie sprzeczne z przywołaną przez Sąd Rejonowy konstrukcją modelowego obywatela w części uzasadnienia dotyczącej powodów uniewinnienia. Przy ocenie zeznań świadków, Sąd ma za zadanie zestawiać depozycje z całokształtem ujawnionych okoliczności i wysnuwać z nich logiczne wnioski. Takiego logicznego wnioskowania w ocenie dowodów w postępowaniu pierwszoinstancyjnym zabrakło.

Jak słusznie wskazał w swojej apelacji pełnomocnik oskarżyciela posiłkowego, relacje pokrzywdzonych oraz dokumenty z postępowania cywilnego tworzą logiczną i spójną całość, która ukazuje w sposób jasny tło przedmiotowego zdarzenia. Sąd Rejonowy w swojej ocenie zdaje się zupełnie ignorować kwestię tego, co było przyczyną wystąpienia stron na cywilną drogę sądową. Jak wynika z akt sprawy, już w grudniu 2022 roku pokrzywdzony C. T. otrzymał pismo od pełnomocnika B. B. i M. P. informujące o planowanym odcięciu dostępu do bieżącej wody. Ostatecznie, do realizacji zamierzonego działania doszło w dniu 31 maja 2023 roku, gdy oskarżony zlecił hydraulikowi odcięcie rury zasilającej lokal mieszkalny państwa T.. Kluczowe znaczenie ma również fakt, że jak wynika z zeznań S. K., w przedmiotowej sprawie alternatywą dla odcięcia rury była jej natychmiastowa fragmentaryczna wymiana, na którą nie zgodził się oskarżony oraz B. B., mając przy tym świadomość, że odcięcie rury i jej zaślepienie wiąże się z odcięciem dostępu do wody lokalu mieszkalnego państwa T..

W ocenie Sądu Okręgowego, Sąd Rejonowy nie wziął także pod uwagę w dostatecznym stopniu, że oskarżony J. P., M. P. i B. B. mieszkają razem od wielu lat, dlatego nielogicznym jest wniosek, jakoby jedyną osobą samodzielnie podejmującą decyzje spośród członków rodziny była B. B., a rolą oskarżonego było jedynie przekazanie polecenia hydraulikowi. Dochodząc do takich wniosków, Sąd Rejonowy pominął zupełnie stanowisko samego oskarżonego, który w swoich wyjaśnieniach mówi, że dom to „dorobek jego życia". Nie sposób się zatem zgodzić z Sądem I instancji, że okoliczność, iż formalnie dom stanowi własność teściowej i żony oskarżonego skutkuje tym, że wyłącznie one samodzielnie podejmują tak istotne decyzję, a oskarżony jest tylko ich wykonawcą.

Mając na uwadze wyżej wskazane okoliczności stwierdzić należy, że ocena materiału dowodowego zaprezentowana przez Sąd I instancji, która doprowadziła do uniewinnienia oskarżonego J. P., jest nieobiektywna, sprzeczna z zasadami doświadczenia życiowego i logicznego rozumowania, a przez to jest oceną dowolną. Sąd Rejonowy nie uwzględnił całokształtu materiału dowodowego zgromadzonego w sprawie, który został oceniony wybiórczo. Sąd Okręgowy podziela zdanie skarżących, że całościowa, a nie wyrywkowa ocena materiału dowodowego, dokonana w zgodzie z zasadami doświadczenia życiowego i prawidłowego rozumowania, w szczególności w powiązaniu z tłem całego konfliktu, mogłaby doprowadzić Sąd Rejonowy do wniosku, iż celem działania J. P. było wymuszenie na pokrzywdzonym zaprzestania korzystania z przyłącza wody znajdującego się w domu rodziny oskarżonego.

Przedstawione powyżej rozważania doprowadziły Sąd Okręgowy do przekonania o konieczności uchylenia zaskarżonego wyroku i przekazania niniejszej sprawy Sądowi Rejonowemu w Sokołowie Podlaskim do ponownego rozpoznania.

Wniosek

Z apelacji prokuratora:

o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi Rejonowemu w Sokołowie Podlaskim, w innym składzie.

☒ zasadny

☐ częściowo zasadny

☐ niezasadny

Z apelacji pełnomocnika oskarżyciela posiłkowego:

o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji.

☒ zasadny

☐ częściowo zasadny

☐ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

Zasadność zarzutów warunkowała zasadność wniosków apelacyjnych.

4.  OKOLICZNOŚCI PODLEGAJĄCE UWZGLĘDNIENIU Z URZĘDU

1.

------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Zwięźle o powodach uwzględnienia okoliczności

------------------------------------------------------------------------------------------------------------

5.  ROZSTRZYGNIĘCIE SĄDU ODWOŁAWCZEGO

5.1. Utrzymanie w mocy wyroku sądu pierwszej instancji

1.

Przedmiot utrzymania w mocy

---------------------------------------------------------------------------------------

Zwięźle o powodach utrzymania w mocy

------------------------------------------------------------------------------------------------------------

5.2. Zmiana wyroku sądu pierwszej instancji

1.

Przedmiot i zakres zmiany

-------------------------------------------------------------------------------------------

Zwięźle o powodach zmiany

------------------------------------------------------------------------------------------------------------

5.3. Uchylenie wyroku sądu pierwszej instancji

5.3.1. Przyczyna, zakres i podstawa prawna uchylenia

1.1.

----------------------------------------------------------------------------------

☐ art. 439 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

----------------------------------------------------------------------------------------------------------

2.1.

Konieczność przeprowadzenia na nowo przewodu w całości

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

----------------------------------------------------------------------------------------------------------

3.1.

Konieczność umorzenia postępowania

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia i umorzenia ze wskazaniem szczególnej podstawy prawnej umorzenia

----------------------------------------------------------------------------------------------------------

4.1.

Sąd Odwoławczy nie może skazać oskarżonego, który został uniewinniony w I instancji lub co do którego w pierwszej instancji umorzono postępowanie.

☒ art. 454 § 1 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

Gdyby postępowanie zostało przeprowadzone w sposób prawidłowy, przy rozważeniu przez Sąd Rejonowy wskazanych w niniejszym uzasadnieniu kwestii, możliwym pozostaje, iż Sąd I Instancji nie wydałby wyroku uniewinniającego. Uwzględnienia w wyroku kasatoryjnym wymagała reguła ne peuis i zasada dwuinstancyjności postępowania.

5.3.2. Zapatrywania prawne i wskazania co do dalszego postępowania

Sąd Rejonowy, przy ponownym rozpoznaniu sprawy przeprowadzi postępowanie w sposób pozbawiony wyżej opisanych uchybień, dogłębnie analizując kwestie wskazane przez Sąd Odwoławczy, przede wszystkim koncentrując się na kompleksowym rozważeniu wszystkich dowodów istotnych dla rozstrzygnięcia w sprawie, we wzajemnym powiązaniu, wyprowadzając przy ich ocenie wnioski zgodne z treścią art. 4, art 7 i art. 410 k.p.k.

5.4. Inne rozstrzygnięcia zawarte w wyroku

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

--------------------

-----------------------------------------------------------------------------------------

6.  Koszty Procesu

P unkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

------------------

Z uwagi na kasatoryjny charakter wydanego przez Sąd Okręgowy wyroku nie orzekano o kosztach sądowych za postępowanie odwoławcze.

7.  PODPIS

1.3. Granice zaskarżenia

Kolejny numer załącznika

1

Podmiot wnoszący apelację

Oskarżyciel publiczny, oskarżyciel posiłkowy

Rozstrzygnięcie, brak rozstrzygnięcia albo ustalenie, którego dotyczy apelacja

Cały wyrok

1.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☐ na korzyść

☒ na niekorzyść

☒ w całości

☐ w części

☐

co do winy

☐

co do kary

☐

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

1.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☐

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☐

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☒

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☒

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☐

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

1.4. Wnioski

☒

uchylenie

☐

zmiana