UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 24 sierpnia 2021 r. znak: (...) organ rentowy - Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S. odmówił ubezpieczonej - Z. W. prawa do świadczenia uzupełniającego wskazując, że Komisja Lekarska ZUS orzeczeniem z dnia 13 sierpnia 2021 r. uznała, iż ubezpieczona nie jest osobą niezdolną do samodzielnej egzystencji.

Odwołanie od powyższej decyzji wywiodła Z. W. podnosząc, że ma trudności z wymianą worka stomijnego, worki te wymienia jej syn, który został przeszkolony w szpitalu przez lekarza. Ubezpieczona wskazała, że zdarzyło się, iż z wymianą worka stomijnego nie pomógł jej lekarz rodzinny, który skierował ją do szpitala, a przyklejony w szpitalu przez chirurga worek nie utrzymał się, zatem niezbędna jest jej pomoc syna.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie w całości, podtrzymując argumentację powołaną w zaskarżonej decyzji.

Wyrokiem z dnia 25 listopada 2022 roku Sąd Okręgowy w Szczecinie VI Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych zmienił zaskarżoną decyzję w ten sposób, że przyznał ubezpieczonej Z. W. prawo do świadczenia uzupełniającego w okresie od 1 czerwca 2021 do 30 czerwca 2023 roku.

Sąd Okręgowy oparł swoje rozstrzygnięcie na następujących ustaleniach faktycznych i rozważaniach prawnych:

Z. W. ur. (...) posiada wykształcenie podstawowe, w trakcie aktywności zawodowej pracowała jako pomocnik stolarza.

Od dnia 30 września 1994 r. ubezpieczona posiadała prawo do renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy przyznane na stałe decyzją ZUS z dnia 9 września 1999 r. Decyzja z dnia 13 marca 2008 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych przyznał z urzędu Z. W. prawo do emerytury od dnia (...) r. tj. osiągnięcia wieku emerytalnego. W związku z przyznaniem emerytury prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy ustało z dniem (...) r.

W dniu 24 czerwca 2021 r. ubezpieczona złożyła wniosek o przyznanie jej prawa do świadczenia uzupełniającego dla osób niezdolnych do samodzielnej egzystencji.

Orzeczeniem z dnia 2 lipca 2021 r. Lekarz Orzecznik ZUS rozpoznając u ubezpieczonej: raka okrężnicy, guzy synchroniczne zagięcia wątrobowego i zstępnicy, po kolektomii z ileostomią obarczającą czerwiec 2020 r., niedokrwistość, nadciśnienie tętnicze, przewlekłą chorobę nerek, chorobę zwyrodnieniową kręgosłupa nie stwierdził u Z. W. niezdolności do samodzielnej egzystencji.

Po złożeniu w dniu 15 lipca 2021 r. przez ubezpieczoną sprzeciwu od orzeczenia Lekarza Orzecznika ZUS Komisja Lekarska ZUS rozpoznała u ubezpieczonej: raka okrężnicy, guzy synchroniczne zagięcia wątrobowego i zstępnicy, po kolektomii z ileostomią obarczającą 25 czerwca (...). i 6 lipca 2020 r. – laparatomii zwiadowczej z uwolnieniem zrostów otrzewnowych i chemioterapii, niedokrwistość wtórną, chorobę zwyrodnieniową kręgosłupa, dyskopatię, chorobę zwyrodnieniowa stawów biodrowych, nadciśnienie tętnicze, przewlekła chorobę nerek, żylaki kończyn dolnych, uogólniona miażdżycę, przebytą cholecystektomię, stłuszczenie wątroby, otyłość. Komisja lekarska po analizie dokumentacji medycznej, uwzględniając stopień naruszenia sprawności organizmu, wiek, predyspozycje psychofizyczne, sprawność psychofizyczną organizmu w zakresie zdolności do samodzielnego zaspokajania podstawowych potrzeb życiowych orzekła, że ubezpieczona nie jest niezdolna do samodzielnej egzystencji.

Od blisko 40 lat ubezpieczona leczona jest z powodu choroby kręgosłupa. Aktualnie ubezpieczona uskarża się na bóle odcinka lędźwiowego kręgosłupa, trudności w poruszaniu się, bóle stawów biodrowych. Od około 40 lat ubezpieczona leczy się z powodu nadciśnienia tętniczego. Jest pod opieką lekarza rodzinnego. Od kilku lat odwołująca ma stwierdzoną „niewydolność nerek” - oceniona w klasie IIIa/IIIb. Po operacji jelita – u ubezpieczonej wystąpiła wielomiesięczna niedokrwistość.

Ubezpieczona przebyła cholecystektomię (met. laparoskopową) i operację cieśni nadgarstka prawego.

W dniach 24 czerwca – 27 lipca 2020 r. ubezpieczona przebywała w Oddziale Chirurgii z Urologią z Pododdziałem Chirurgii Naczyniowej i Urazowo-Ortopedycznej, gdzie przeprowadzono zabieg operacyjny wycięcia okrężnicy z wyłonieniem ileostomii odbarczającej, z powodu wcześniej rozpoznanych dwóch guzów nowotworowych w zagięciu wątrobowym i zstępnicy. Przebieg pooperacyjny powikłany koniecznością wykonania laparotomii z uwolnieniem zrostów otrzewnowych oraz zakażeniem rany pooperacyjnej. W badaniu histopatologicznym preparatów operacyjnych wykazano w obu guzach nowotworowych utkanie raka gruczołowego, o pośrednim stopniu zróżnicowania komórkowego G-2. W 1 na 12 zlokalizowanych węzłów krezkowych znaleziono zmiany przerzutowe. W leczeniu uzupełniającym ubezpieczonej zastosowano chemioterapię z wykorzystaniem preparatu K.. W okresie od 17 sierpnia 2020 r. do lutego 2021 r. ubezpieczonej podano 8 kursów leku cytotoksycznego. Odwołująca pozostaje pod dalszą opieką specjalistyczną, która prowadzona jest w Poradni Onkologicznej. Dotychczasowy nadzór onkologiczny z okresową oceną stanu klinicznego i wykonywaniem przewidzianych badań obrazowych i laboratoryjnych nie ujawnił objawów wznowy miejscowej bądź przerzutów odległych.

Ubezpieczona pozostaje pod opieka onkologa. Odwołująca ma trudności w obsłudze woreczka stomijnego, z tego powodu korzysta z pomocy syna.

U ubezpieczonej rozpoznaje się

- stan po niedawno przebytym skojarzonym leczeniu dwuogniskowego, inwazyjnego raka gruczołowego okrężnicy z obecnością odległych objawów ubocznych przebytego leczenia onkologicznego,

- niedokrwistość w wywiadzie,

- nadciśnienie tętnicze,

- przewlekłą chorobę nerek st. G 3a/3b wg (...),

- zmiany zwyrodnieniowe dyskopatyczne kręgosłupa szyjnego i lędźwiowego bez zespołu bólowego i podrażnienia korzeni nerwowych,

- początkowe zmiany zwyrodnieniowe stawów biodrowych i stawu barkowego prawego,

- żylaki kończyn dolnych,

- stłuszczenie wątroby.

Z przyczyn onkologicznych Z. W. jest osobą niezdolną do samodzielnej egzystencji w okresie 22 czerwca 2021 r. do 30 czerwca 2023 r. z uwagi na zakończone przed 18 miesiącami skojarzone leczenie onkologiczne inwazyjnego, dwuogniskowego raka gruczołowego okrężnicy. W trakcie leczenia chirurgicznego ze względu na rozległość zabiegu ubezpieczona wymagała założenia ileostomii protekcyjnej chroniącej przed nieszczelnością zespolenia jelita cienkiego z esicą. Z uwagi na obecność dwóch guzów nowotworowych oraz zmiany przerzutowe znalezione w 1 krezkowym węźle chłonnym ubezpieczona wymagająca długotrwałej chemioterapii, nadal znajduje się w okresie zwiększonego ryzyka nawrotu choroby nowotworowej, wymaga dalszego, wzmożonego nadzoru onkologicznego oraz prowadzenia bardzo oszczędnego i unormowanego trybu życia z unikaniem większych wysiłków fizycznych i psychicznych. U ubezpieczonej występują odległe objawy uboczne przebytego leczenia przeciwnowotworowego, które w znacznym stopniu obniżają komfort życia i ograniczają wydolność czynnościową i sprawność ruchową organizmu.

Ubezpieczona wymaga opieki i pomocy innej osoby w wykonywaniu części niezbędnych czynności życiowych (utrzymanie higieny stomii z wymianą worków stomijnych, zakup produktów żywnościowych i innych przedmiotów niezbędnych do codziennego funkcjonowania, przygotowanie posiłków, asysty przy potrzebie opuszczenia mieszkania, załatwianie spraw administracyjnych).

Istniejące u ubezpieczonej schorzenia układu ruchu nie powodują konieczności stałej/długotrwałej opieki i pomocy w zaspokajaniu podstawowych potrzeb życiowych ubezpieczonej. Rozpoznane u Z. W. choroby wewnętrzne nie powodują niezdolności do samodzielnej egzystencji, choroby wewnętrzne nie spowodowały żadnych istotnych następstw klinicznych i dobrze poddają się leczeniu.

Sąd Okręgowy uznał odwołanie za uzasadnione podnosząc, iż zgodnie z treścią art. 1 ust. 3 ustawy z dnia 31 lipca 2019 r. o świadczeniu uzupełniającym dla osób niezdolnych do samodzielnej egzystencji (Dz.U. z 2019 r., poz. 1622), świadczenie uzupełniające przysługuje osobom zamieszkującym na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, jeżeli są:

1) obywatelami Rzeczypospolitej Polskiej lub

2) posiadającymi prawo pobytu lub prawo stałego pobytu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej obywatelami państw członkowskich Unii Europejskiej, państw członkowskich Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) - strony umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym lub Konfederacji Szwajcarskiej, lub

3) cudzoziemcami legalnie przebywającymi na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.

W myśl art. 2 ust. 1 świadczenie uzupełniające przysługuje osobom, które ukończyły 18 lat i których niezdolność do samodzielnej egzystencji została stwierdzona orzeczeniem o całkowitej niezdolności do pracy i niezdolności do samodzielnej egzystencji albo orzeczeniem o niezdolności do samodzielnej egzystencji, albo orzeczeniem o całkowitej niezdolności do pracy w gospodarstwie rolnym i niezdolności do samodzielnej egzystencji, albo orzeczeniem o całkowitej niezdolności do służby i niezdolności do samodzielnej egzystencji, zwanym dalej „osobami uprawnionymi”.

Art. 2 ust. 2 stanowi zaś, że świadczenie uzupełniające przysługuje osobom uprawnionym, które nie posiadają prawa do świadczeń pieniężnych finansowanych ze środków publicznych albo suma tych świadczeń o charakterze innym niż jednorazowe, wraz z kwotą wypłacaną przez zagraniczne instytucje właściwe do spraw emerytalno-rentowych, z wyłączeniem renty rodzinnej przyznanej w okolicznościach, o których mowa wart. 68 ust. 1 pkt 3 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, zasiłku pielęgnacyjnego oraz innych dodatków i świadczeń wypłacanych wraz z tymi świadczeniami na podstawie odrębnych przepisów przed dokonaniem odliczeń, potrąceń i zmniejszeń, nie przekracza kwoty 1.600 zł miesięcznie.

Sąd pierwszej instancji wskazał, iż w przedmiotowej sprawie jedyną sporną okolicznością był stan zdrowia wnioskodawczyni w szczególności to, czy stan zdrowia czyni ją niezdolną do samodzielnej egzystencji. Termin „niezdolność do samodzielnej egzystencji” zdefiniowany zaś został w art. 13 ust. 5 ustawy emerytalno-rentowej jako spowodowana naruszeniem sprawności organizmu konieczność stałej lub długotrwałej opieki i pomocy drugiej osoby w zaspokajaniu podstawowych potrzeb życiowych. Pojęcie to ma zatem szeroki zakres przedmiotowy. Trzeba bowiem odróżnić opiekę, oznaczającą pielęgnację, czyli zapewnienie ubezpieczonemu możliwości poruszania się, odżywiania, zaspokajania potrzeb fizjologicznych, utrzymywania higieny osobistej itp. od pomocy w załatwianiu elementarnych spraw życia codziennego, takich jak robienie zakupów, uiszczanie opłat, składanie wizyt u lekarza. Wszystkie zaś powyższe czynniki łącznie wyczerpują treść terminu „niezdolność do samodzielnej egzystencji” (wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z 21 lutego 2002 r. III AUa 190/00 OSA 2001/12/44).

Sąd meriti stwierdził, iż ustalenia w przedmiocie stanu zdrowia ubezpieczonej oraz jej zdolności do samodzielnej egzystencji poczynione zostały w oparciu o analizę dokumentacji medycznej zgromadzonej w aktach rentowych, przedłożonej przez skarżącą w toku postępowania oraz w szczególności na podstawie przeprowadzonego w toku postępowania sądowego dowodu z opinii biegłych sądowych lekarzy specjalistów z zakresu ortopedii – H. M., kardiologii-chorób wewnętrznych – G. K. oraz onkologii – J. D. tj. lekarzy o specjalności obejmującej schorzenia występujące u wnioskodawczyni.

Sąd Okręgowy zauważył również, że autentyczność dokumentów nie była przez strony kwestionowana i nie budziła jego wątpliwości. Zostały one bowiem sporządzone w sposób zgodny z przepisami prawa, przez uprawnione do tego osoby, w ramach ich kompetencji oraz w sposób rzetelny, stąd też Sąd ten ocenił je jako wiarygodne. Tożsamo ocenił złożone w sprawie opinię biegłych sądowych, którzy postawili wyraźne rozpoznanie odnośnie schorzeń ubezpieczonej występujących u niej w chwili wydawania przez organ rentowy zaskarżonej decyzji i ich wpływu na zdolność do samodzielnej egzystencji.

Sąd Okręgowy podkreślił, że specyfika oceny dowodu z opinii biegłych wyraża się w tym, że sfera merytoryczna opinii kontrolowana jest przez sąd – który nie posiada wiadomości specjalnych – tylko w zakresie zgodności z zasadami logicznego myślenia, doświadczenia życiowego i wiedzy powszechnej. Kryteria oceny tego dowodu stanowią również: poziom wiedzy biegłego, podstawy teoretyczne opinii, sposób motywowania sformułowanego w niej stanowiska oraz stopień stanowczości wyrażonych w niej ocen powszechnej (tak: wyrok Sądu Najwyższego z 15 listopada 2002 r. V CKN 1354/00 LEX nr 77046).

Mając na uwadze powyższe, Sąd pierwszej instancji oparł się na wydanych w sprawie opiniach biegłych sądowych lekarzy specjalistów z zakresu ortopedii, kardiologii i onkologii - odnośnie rozpoznanych u ubezpieczonej schorzeń, nie znajdując podstaw do ich podważenia w tym zakresie (prawidłowość tych rozpoznań nie została też zakwestionowana przez żadną ze stron).

Sąd meriti wskazał, iż w opinii biegłych z zakresu ortopedii i kariologii rozpoznane u ubezpieczonej schorzenia z zakresu należącego do specjalności biegłych, nie czynią jej niezdolną do samodzielnej egzystencji. Podczas badania lekarskiego biegły ortopeda nie stwierdził występowania objawów ostrego zespołu bólowego kręgosłupa ani istotnego ograniczenia funkcji stawów. W opinii biegłego ortopedii schorzenia układu ruchu nie powodują konieczności stałej/długotrwałej opieki i pomocy w zaspakajaniu podstawowych potrzeb życiowych ubezpieczonej. W ocenie biegłego w dziedzinie chorób wewnętrznych, kardiologii i nefrologii rozpoznane u Z. W. choroby wewnętrzne nie powodują niezdolności do samodzielnej egzystencji. Ograniczenie sprawności i konieczność korzystania z pomocy osób drugich sprowadza się do pomocy przy wymianie worka stomijnego i wykonywania niektórych czynności (duże sprzątanie/duże zakupy).

Za najistotniejszą dla rozstrzygnięcia Sąd Okręgowy uznał opinię biegłego z zakresu z onkologii który, w przeciwieństwie do biegłych ortopedy i kardiologa, dokonał całościowej oceny stanu zdrowia skarżącej uwzględniając skutki rozpoznanego schorzenia głównego oraz zastosowanego u ubezpieczonej leczenia.

Biegły onkolog po zapoznaniu się z dokumentacją medyczną zgromadzoną w aktach sprawy stwierdził, że z przyczyn onkologicznych odwołująca jest osobą niezdolną do samodzielnej egzystencji w okresie 22 czerwca 2021 r. do 30 czerwca 2023 r. Biegły zwrócił uwagę, iż u ubezpieczonej przed 18 miesiącami zakończono skojarzone leczenie onkologiczne inwazyjnego, dwuogniskowego raka gruczołowego okrężnicy. W trakcie leczenia chirurgicznego ze względu na rozległość zabiegu ubezpieczona wymagała założenia ileostomii protekcyjnej chroniącej przed nieszczelnością zespolenia jelita cienkiego z esicą. Biegły zaliczył do niekorzystnych czynników prognostycznych występujących u ubezpieczonej obecność dwóch guzów nowotworowych oraz zmiany przerzutowe znalezione w 1 krezkowym węźle chłonnym. Z tego powodu, jak wskazał biegły, ubezpieczona wymagała długotrwałej chemioterapii a ubezpieczona nadal znajduje się w okresie zwiększonego ryzyka nawrotu choroby nowotworowej, wymaga dalszego, wzmożonego nadzoru onkologicznego oraz prowadzenia bardzo oszczędnego i unormowanego trybu życia z unikaniem większych wysiłków fizycznych i psychicznych. Biegły zwrócił uwagę, że u ubezpieczonej występują odległe objawy uboczne przebytego leczenia przeciwnowotworowego, które w znacznym stopniu obniżają komfort życia i ograniczają wydolność czynnościową i sprawność ruchową organizmu. Wskazane odległe objawy uboczne nasilają również objawy chorób towarzyszących. W opinii biegłego ubezpieczona wymaga opieki i pomocy innej osoby w wykonywaniu części niezbędnych czynności życiowych (utrzymanie higieny stomii z wymianą worków stomijnych, zakup produktów żywnościowych i innych przedmiotów niezbędnych do codziennego funkcjonowania, przygotowanie posiłków, asysta przy potrzebie opuszczenia mieszkania, załatwianie spraw administracyjnych).

Mając na uwadze powyższe oraz to, że opinia wydana przez biegłego z zakresu onkologii jest w ocenie Sądu Okręgowego kompletna oraz racjonalnie uzasadniona, a wnioski w niej zawarte zgodne z wiedzą oraz zasadami doświadczenia życiowego, Sąd ten uznał ją za pełnowartościowy materiał dowodowy i na jej podstawie dokonał ustaleń faktycznych w sprawie.

W ocenie Sądu pierwszej instancji, dowód z opinii biegłych sądowych nie został w sposób skuteczny zakwestionowany w toku postępowania. Organ rentowy nie wnosił zastrzeżeń do opinii biegłych z zakresu ortopedii i kardiologii, natomiast zarzuty Przewodniczącego Komisji Lekarskiej ZUS sformułowane względem opinii biegłego onkologa w piśmie procesowym z dnia 10 października 2022 r. traktować należy wyłącznie jako wyraz stanowiska procesowego organu rentowego.

Zdaniem Sądu meriti, zastrzeżenia ZUS nie zawierają w istocie żadnych zarzutów merytorycznych i nie wskazują również na jakiekolwiek błędy popełnione przez biegłego onkologa dotyczące oceny zdolności ubezpieczonej do samodzielnej egzystencji z uwzględnieniem przebytej u niej choroby nowotworowej oraz długotrwałych skutków zastosowanego leczenia.

W tych warunkach Sąd Okręgowy podzielił wywody opinii biegłych dotyczące stanu zdrowia ubezpieczonej nie znajdując żadnych podstaw do ich zakwestionowania.

Biorąc pod uwagę wszystkie powyższe rozważania Sąd pierwszej instancji, na podstawie art. 477¹⁴ § k.p.c. zmienił zaskarżoną decyzję w ten sposób, że przyznał ubezpieczonej prawo do świadczenia uzupełniającego w okresie od 1 czerwca 2021 r. do 30 czerwca 2023 r.

Z powyższym rozstrzygnięciem nie zgodził się organ rentowy zaskarżając je w całości i zarzucając mu:

1. naruszenie przepisów prawa materialnego, tj.:

a) art. 2 ust. 1 ustawy z 31.07.2019 r. o świadczeniu uzupełniającym dla osób niezdolnych do samodzielnej egzystencji (tj. Dz.U. z 2022 r., poz. 1006) - poprzez niewłaściwe zastosowanie i przyznanie ubezpieczonej świadczenia uzupełniającego na okres od 1.06.2021 r. do 30.06.2023 r. - wobec braku podstaw do jego przyznania.

2. błąd w ustaleniach faktycznych, polegający na uznaniu, że ubezpieczona jest niezdolna do samodzielnej egzystencji, podczas, gdy z treści opinii biegłego lekarza onkologa z 9.08.2022 r., która legła u podstaw wydania wyroku w niniejszej sprawie, takiego wniosku wysnuć nie można.

Mając na uwadze powyższe apelujący wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku i oddalenie odwołania, ewentualnie o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi pierwszej instancji.

W uzasadnieniu apelacji organ rentowy wskazał, iż nie można uznać sprzeciwu Przewodniczącego Komisji Lekarskiej ZUS wobec opinii biegłego sądowego z zakresu onkologii z 9.08.2022 r. jedynie jako powielenia stanowiska ZUS. Organ wyraźnie w swoim sprzeciwie zaakcentował argument zakończenia leczenia onkologicznego przez ubezpieczoną około pół roku przed orzekaniem przez lekarzy ZUS, bez wznowy procesu nowotworowego.

Zdaniem apelującego, dokumentacja medyczna nie potwierdziła niezdolności do samodzielnej egzystencji w rozumieniu przepisów orzeczniczych. Ubezpieczona może wymagać wsparcia i pomocy w realizowaniu tylko niektórych potrzeb, co zresztą przyznał sam biegły onkolog, jednakże w opinii organu nie oznacza to, że ubezpieczona jest osobą niezdolną do samodzielnej egzystencji. Organ podkreślił w swoich zarzutach, że niezgodnym z zasadami orzekania jest uzasadnienie biegłego dla potwierdzenia niezdolności ubezpieczonej do samodzielnej egzystencji, iż ubezpieczona „znajduje się w okresie zwiększonego ryzyka nawrotu choroby nowotworowej”, czy też „wymaga dalszego wzmożonego nadzoru onkologicznego oraz prowadzenia bardzo oszczędnego i unormowanego trybu życia z unikaniem większych wysiłków fizycznych i psychicznych”, czy „ u ubezpieczonej występują odlegle objawy uboczne przebytego leczenia przeciwnowotworowego (…)” .

Apelujący wskazał, iż pojęcie „niezdolność do samodzielnej egzystencji” ma szeroki zakres przedmiotowy. Niezdolna do samodzielnej egzystencji jest zarówno osoba, która ze względu na naruszenie sprawności organizmu wymaga stałej lub długotrwałej opieki innej osoby, jak i osoba, która ze względu na naruszenie sprawności organizmu wymaga stałej lub długotrwałej pomocy innej osoby. W ramach zakresu pojęcia „niezdolności do samodzielnej egzystencji” należy odróżnić opiekę oznaczającą pielęgnację (czyli zapewnienie ubezpieczonemu możliwości poruszania się, odżywiania, zaspokajania potrzeb fizjologicznych, utrzymywania higieny osobistej itp.) od pomocy w załatwianiu elementarnych spraw życia codziennego, takich jak robienie zakupów, uiszczanie opłat,; składanie wizyt u lekarza; wszystkie powyższe czynniki łącznie wyczerpują treść terminu „niezdolność do samodzielnej egzystencji” (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Rzeszowie z dnia 6 marca 2013 r., III AUa 1235/12, LEX nr 1292818). Przesłankami do uznania osoby za niezdolną do samodzielnej egzystencji są zatem konieczność zapewnienia opieki i pomocy - obie przesłanki muszą wystąpić łącznie ( por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z 31.08.2021 r., III AUa 262/21).

Organ rentowy zauważył, że opinia biegłego onkologa stoi w sprzeczności do opinii innych biegłych - ortopedy i internisty, którzy po badaniu bezpośrednim, z użyciem skali Barthel (95/100) pkt, zgodnie w sposób kompletny i zdecydowanie stwierdzili, że wnioskodawczym nie jest niezdolna do samodzielnej egzystencji. Biegli w opinii z 29.11.2021 r. stwierdzili, że ograniczenie sprawności i konieczność korzystania z pomocy osób drugich ogranicza się praktycznie do pomocy przy wymianie worka stomijnego i wykonywania tylko niektórych czynności (duże sprzątanie/duże zakupy).Pozostałe czynności ubezpieczona wykonuje samodzielnie, co potwierdziła dołączona do opinii ww. skala Barthel. Korzystanie z pomocy osób drugich w ocenie biegłych, co podziela organ rentowy, nie oznacza niezdolności do samodzielnej egzystencji zważywszy na fakt, że rozpoznane choroby wewnętrzne nie spowodowały żadnych istotnych następstw klinicznych i dobrze poddają się leczeniu. Biegły onkolog zaś w swojej opinii odnosząc się do chorób wewnętrznych podkreślił, że odlegle objawy uboczne nasilają również objawy chorób towarzyszących.

W odpowiedzi na apelację ubezpieczona wniosła o oddalenie apelacji w całości oraz zasądzenie od pozwanego na jej rzecz kosztów postępowania apelacyjnego, według norm przepisanych. Jednocześnie wniosła o dopuszczenie i przeprowadzenie dowodu z załączonej do niniejszego pisma dokumentacji medycznej dot. leczenia operacyjnego w okresie od 31.08.2022 r. do 16.09.2022 r.

Ubezpieczona wskazała, iż ma trudności w zadbaniu o siebie. W zakresie czynności i zachowań, które są ogólnie przyjęte jako podstawowe aktywności życia codziennego (robienie zakupów, załatwianie spraw w urzędzie, zaspokajanie potrzeb zdrowotnych) również wymaga pomocy osoby drugiej. Ma trudności w zakresie przemieszczania się, ruchów ciała, dźwigania, co skutkuje znacznym ograniczeniem wykonywania czynności życia codziennego a jej stan zdrowia uległ pogorszeniu, w związku z czym w okresie od 31 sierpnia 2022 r. do 16 września 2022 r. przebywała w szpitalu i odbyła kolejną operację. Po operacji zalecono kolejne cykle chemioterapii.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja okazała się nieuzasadniona. W ocenie Sądu Apelacyjnego, rozstrzygnięcie Sądu pierwszej instancji jest oczywiście prawidłowe. Sąd Okręgowy właściwie przeprowadził postępowanie dowodowe, w żaden sposób nie uchybiając przepisom prawa procesowego, dokonał trafnej oceny zebranego w sprawie materiału dowodowego i w konsekwencji prawidłowo ustalił stan faktyczny sprawy. Prawidłowo także zastosował prawo materialne szczegółowo przytaczając przepisy, które stały u podstawy niniejszego rozstrzygnięcia. Sąd Apelacyjny w całości podzielił ustalenia faktyczne i rozważania prawne Sądu Okręgowego, rezygnując jednocześnie z ich ponownego szczegółowego przytaczania. Wobec niewątpliwego wyjaśnienia wszystkich istotnych okoliczności sprawy, nie widział też konieczności uzupełniania postępowania dowodowego.

W myśl art. 2 ust. 1 cytowanej przez Sąd pierwszej instancji ustawy, świadczenie uzupełniające przysługuje osobom, które ukończyły 18 lat i których niezdolność do samodzielnej egzystencji została stwierdzona orzeczeniem o całkowitej niezdolności do pracy i niezdolności do samodzielnej egzystencji albo orzeczeniem o niezdolności do samodzielnej egzystencji (…). Art. 2 ust. 2 stanowi zaś, że świadczenie uzupełniające przysługuje osobom uprawnionym, które nie posiadają prawa do świadczeń pieniężnych finansowanych ze środków publicznych albo suma tych świadczeń o charakterze innym niż jednorazowe, wraz z kwotą wypłacaną przez zagraniczne instytucje właściwe do spraw emerytalno-rentowych, z wyłączeniem renty rodzinnej przyznanej w okolicznościach, o których mowa w art. 68 ust. 1 pkt 3 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, zasiłku pielęgnacyjnego oraz innych dodatków i świadczeń wypłacanych wraz z tymi świadczeniami na podstawie odrębnych przepisów przed dokonaniem odliczeń, potrąceń i zmniejszeń, nie przekracza kwoty 1600 zł miesięcznie.

Oceniając stan zdrowia ubezpieczonej pod kątem niezdolności do samodzielnej egzystencji, Sąd Apelacyjny w pełni zgadza się z twierdzeniami Sądu Okręgowego zwłaszcza w kontekście dołączonej do apelacji dokumentacji, która wprawdzie dotyczy okresu po wydaniu decyzji jednakże w sposób pośredni potwierdza ciężki stan zdrowia ubezpieczonej, o którym pisał w swojej opinii lekarz onkolog. Postępowanie dowodowe w powyżej wskazanym zakresie zostało przeprowadzone prawidłowo, bowiem oparte było na wiedzy biegłego onkologa, który ocenił stan organizmu po zastosowaniu agresywnej i długotrwałej chemioterapii oraz po operacjach onkologicznych. Na tej podstawie Sąd Okręgowy poczynił prawidłowe ustalenia faktyczne co do stanu zdrowia odwołującej.

Biegli sądowi wyznaczeni w niniejszej sprawie przed Sądem pierwszej instancji dysponowali niezbędną wiedzą i doświadczeniem zawodowym, a sporządzone przez nich opinie zostały wydane w oparciu o zgromadzoną dokumentacji lekarską, nadto zawierały logiczne i rzeczowe uzasadnienie. Słusznie również Sąd Okręgowy przyjął za wiodącą opinię onkologiczną z uwagi na rodzaj schorzenia głównego rozpoznanego u ubezpieczonej. Fakt stwierdzenia braku niezdolności do samodzielnej egzystencji przez biegłego neurologa, ortopedę i kardiologa w ramach schorzeń ocenianych przez nich oraz stwierdzenia przez nich, że ubezpieczona wymaga pomocy lecz w mniejszym zakresie niż przyjął to onkolog nie wyklucza przyjęcia przez Sąd pierwszej instancji, iż opinia onkologiczna stanowiła podsumowanie oraz uzupełnienie powyższych opinii i była rozstrzygająca. Pozostali biegli nie oceniali bowiem skutków zastosowania długotrwałej chemioterapii oraz chirurgicznych operacji onkologicznych.

W ocenie Sądu Apelacyjnego wobec jednoznaczności opinii biegłego onkologa nie było konieczności uzupełniania postępowania dowodowego. Zarzuty organu rentowego w świetle szczegółowych wyjaśnień biegłego zaprezentowanych w opinii, są nietrafne i stanowią jedynie bezzasadną polemikę z wnioskami opinii. Podkreślić przy tym należy, iż samo niezadowolenie strony z treści opinii biegłego nie powoduje konieczności powoływania kolejnego biegłego czy kolejnych biegłych (por. SN z 15 lutego 1974 r., II CR 817/73 oraz SN z 18 lutego 1974 r., II CR 5/74, Biuletyn SN 1974 r., Nr 4, poz. 64). Odmienne stanowisko oznaczałoby, iż należy przeprowadzić dowód z wszelkich możliwych biegłych, aby upewnić się, czy niektórzy z nich nie byliby zdania takiego samego jak strona (por. T. Ereciński Komentarz do Kodeksu Postępowania Cywilnego, Część Pierwsza, Postępowanie Rozpoznawcze, Warszawa 1997 r., str. 439). Nadto wskazać należy, że, Sąd nie może zająć stanowiska odmiennego co do stanu zdrowia wnioskodawcy, na podstawie własnej oceny stanu faktycznego, niż wyrażone w opiniach biegłych (wyrok Sądu Najwyższego z 13 października 1987 r., II URN 228/87, PiZS 1988/7/62).

W związku z przytoczoną argumentacją, w ocenie Sądu odwoławczego, Sąd pierwszej instancji nie wykroczył również poza ramy swobodnej oceny dowodów oraz oparł swoje orzeczenia na pełnym materiale dowodowym. Ocena dowodów dokonana przez Sąd Okręgowy jest swobodna, ale nie dowolna. Nie przekracza granic zakreślonych przez art. 233 § 1 k.p.c. Tylko w przypadku, gdy brak jest logiki w wiązaniu wniosków z zebranymi dowodami lub gdy wnioskowanie sądu wykracza poza schematy logiki formalnej albo, wbrew zasadom doświadczenia życiowego, nie uwzględnia jednoznacznych praktycznych związków przyczynowo-skutkowych, to przeprowadzona przez sąd ocena dowodów może być skutecznie podważona (wyrok SA w Lublinie III AUa 758/12, Lex nr 1223279). Zatem zarzut naruszenia art. 233 k.p.c. okazał się nieuzasadniony.

Wobec uznania, że zarzuty apelacyjne organu rentowego były bezzasadne oraz mając na uwadze powyższe ustalenia faktyczne i rozważania prawne Sąd Apelacyjny na podstawie art. 385 k.p.c. oddalił apelację.

Urszula Iwanowska Gabriela Horodnicka-Stelmaszczuk Beata Górska

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE