UZASADNIENIE

Zakład Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w P. Inspektorat
w K. decyzją nr(...)z dnia 27 listopada 2013 roku, znak: (...) stwierdził, że P. S. jako pracownik u płatnika składek P. G. (2) nie podlega obowiązkowo ubezpieczeniom: emerytalnemu, rentowemu, chorobowemu i wypadkowemu
od dnia 5 czerwca 2013 roku.

W uzasadnieniu organ rentowy wskazał m.in. – po przytoczeniu treści stosownych przepisów – że z uwagi na fakt, iż w krótkim czasie po zgłoszeniu do ubezpieczeń złożono roszczenie o wypłatę zasiłku chorobowego, w celu potwierdzenia zatrudnienia i zasadności zgłoszenia do ubezpieczeń przeprowadzono postępowanie wyjaśniające z płatnikiem składek
i ubezpieczoną. Postępowanie to wykazało natomiast, że P. S. nie odbyła szkolenia z zakresu (...), a także nie przedłożono dokumentów mogących potwierdzać fakt wykonywania przez nią pracy. Płatnik składek zeznań zaś, że P. S. zatrudniona została ponieważ zbyt ciężko mu było zajmować się czynnościami biurowymi dotyczącymi prowadzonej działalności, gdyż oprócz niej wykonuje pracę
w pełnym wymiarze czasu pracy w (...) Stowarzyszeniu na Rzecz Osób
z (...) u prowadzi wykłady w (...) sp. z o. o., a do jej obowiązków należało m.in. wystawianie rachunków, prowadzenie ewidencji przebiegu pojazdu, umawianie pacjentów na wizyty, koordynowanie zakupów, czuwanie nad terminowym realizowaniem poleceń, załatwianie korespondencji.

Zakład Ubezpieczeń Społecznych wskazał, że ustalił, iż z okresu ponad miesięcznego zatrudnienia P. S. nie przedłożyła żadnych dokumentów świadczących o wykonywaniu powyższych czynności. Firma (...)to (...)w którym oprócz płatnika zatrudniona jest jedynie P. S.. Jest to więc niewielka firma, która nie posiada złożonej struktury organizacyjnej czy też zróżnicowanego zakresu prowadzonych prac, a więc zatrudnię nie pracownika biurowego wydane się nieuzasadnione ekonomicznie.

Organ rentowy podkreślił dodatkowo, że w okresie przebywania P. S. na zwolnieniu lekarskim P. G. (1) jako płatnik składek nie zatrudnił nowego pracownika, który wykonywałby czynności wykonywane przez P. S.. Również przed jej zatrudnieniem nie istniało stanowisko pracownika biurowego w firmie (...). Ten zaś zeznań, że trudno znaleźć osobę godną zaufania.

Zakład Ubezpieczeń Społecznych uznał więc, że nie było rzeczywistej potrzeby zatrudniania P. S.. Firma (...) istnieje od dnia 5 listopada 2012 roku i do dnia 5 czerwca 2013 roku, tj. do dnia zatrudnienia P. S. stanowisko pracownika biurowego nie było niezbędne do prowadzenia firmy, pomimo, że P. G. (1) był zatrudniony na pełen etat i prowadził wykłady w (...). Także doświadczenie zawodowe P. S. daleko odbiega od umiejętności niezbędnych w pracy pracownika biurowego obsługującego gabinet fizjoterapii, albowiem zatrudniona ona była na stanowisku sprzedawcy w okresie od 1 sierpnia 2011 roku do 2 stycznia 2012 roku oraz maszynowa pakowacz
w okresie od 18 czerwca 2012 roku do 31 sierpnia 2012 roku.

Zakład Ubezpieczeń Społecznych na poparcie swojego stanowiska powołał się także na zameldowanie P. S. wskazując, że miejscowość L. oddalona jest od G. o (...)km, a płatnik składek i ubezpieczona nie przedłożyli dokumentów świadczących o wynajmowaniu dla P. S. lokali mieszalnego, co z kolei poddaje w wątpliwość oświadczenie płatnika
o zamieszkiwaniu u niego, skoro jest ona dla niego osobą obcą.

Organ rentowy wskazał, że przedłożona ista płac i inne dokument nie są wystarczającym dowodem na potwierdzenie faktu świadczenia pracy, dlatego też ZUS uznał, że prawdziwą przyczyną zawarcia umowy o pracę była konieczność zapewnienia P. S. prawa do świadczeń z ubezpieczenia społecznego, stąd umowę tę uznać trzeba za pozorną

Odwołanie od powyższej decyzji złożyła zarówno P. S., jak
i P. G. (1).

P. S. wskazała w odwołaniu, że w dniu 5 czerwca 2013 roku doszło do zawarcia umowy o pracę z P. G. (1) i zobowiązała się ona do wykonywania prac biurowych na jego rzecz i pod jego kierownictwem.

W oparciu o powyższe wywody odwołująca wniosła o ponowną wnikliwą analizę sprawy i podjęcie korzystnej dla niej decyzji.

P. G. (1) w odwołaniu powołał się na tożsame argumenty wnosząc o podjęcie korzystnej dla niego decyzji.

Organ rentowy wniósł o oddalenie odwołań i zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego podtrzymując argumentację zawartą w zaskarżonej decyzji, że przed dniem 5 czerwca 2013 roku P. G. (1) nie zatrudniał pracownika do prac biurowych i nie wykazał, aby P. S. wykonywała taką pracę.

Zarządzeniem z dnia 4 lutego 2014 roku połączono sprawę z odwołania P. S. i P. G. (1) prowadząc je pod sygnaturą III U 99/14.

Sąd ustalił i zważył, co następuje:

P. G. (3) od dnia 5 listopada 2012 roku prowadzi działalność gospodarczą – (...). Miejscem wykonywania tej działalności jest G., ulica (...).

W dniu 5 czerwca 2013 roku P. G. (1) zawarł z P. S. umowę o pracę na czas nieokreślony na stanowisko pracownika biurowego w pełnym wymiarze czasu pracy za wynagrodzeniem 1.900 złotych brutto. Miejsce wykonywania pracy określone zostało w G. przy ulicy (...), tj. miejscu zamieszkania odwołującego P. G. (1). Odwołująca miała wydzielone miejsce w pokoju – biurko oraz komputer.

Odwołująca przedłożyła zaświadczenie lekarskie z dnia 5 czerwca 2013 roku stwierdzające brak przeciwskazań zdrowotnych do wykonywania pracy na stanowisku pracownika biurowego.

Do zakresu obowiązków odwołującej należało m.in. administrowanie oraz obsługa biura, obsługa urządzeń biurowych takich jak komputer, skaner, drukarka, sporządzanie dokumentów firmowych takich jak: wystawianie rachunków, prowadzenie ewidencji przebiegu pojazdu i kosztów eksploatacji samochodu ewidencji sprzedaży, dokonywanie archiwizacji dokumentów, odbieranie telefonów, umawianie pacjentów na wizyty, utrzymywaniem kontaktów z klientami firmy, musi być osobą reprezentatywną i pozyskiwać klientów, koordynowanie zakupów, czuwanie nad terminowym realizowaniem poleceń i załatwianiem korespondencji, wykonywanie prac pomocniczych
w zakresie spraw związanych z wysyłką, segregacją i rejestracją korespondencji, dbałość o estetykę i porządek w miejscu pracy, gromadzenie i przechowywanie akt prawnych, wyszukiwanie szkoleń z zakresu rehabilitacji oraz administracji, sporządzanie protokołów kontrolnych oraz egzaminacyjnych dla (...)
w K. gdzie pracodawca przeprowadza wykłady, selekcjonowanie prac kontrolnych oraz egzaminacyjnych słuchaczy uczęszczających do (...)
w K. na kierunku masaż leczniczy oraz fizjoterapia.

P. S. w dniu 29 kwietnia 2011 roku ukończyła Technikum
w Zespole Szkół (...) w K.. Mieszka w oddalonym około (...) km od G., tj. miejsca wykonywania obowiązków pracowniczych L..

Odwołujący poznali się na testach do Policji.

W dniu zawarcia umowy odwołująca była w ciąży. Od dni 22 lipca 2013 roku tj. po przepracowaniu 48 dni stała się niezdolna do pracy i do dnia 23 sierpnia 2013 roku P. S. pobierała wynagrodzenie za czas niezdolności do pracy finansowane ze środków pracodawcy i wystąpiła z roszczeniem o zasiłek chorobowy.

Zarówno przed zatrudnieniem odwołującej, jak i po jej przejściu na zwolnienie lekarskie P. G. (1) nie zatrudniła żadnej osoby, która wykonywałaby obowiązki P. S..

Odwołujący P. G. (1) prowadzoną przez siebie działalność wykonuje w sposób mobilny. Jeździ do pacjentów – popołudniami. Dodatkowo zatrudniony jest w (...) K. w K., jest to ośrodek (...) Pracuje tam w godzinach od 8 – 16. Ponadto pracuje na stanowisku wykładowcy w Centrum (...).

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie: częściowo zeznań odwołujących P. S. i P. G. (1), a także cześciowo na podstawie dokumentów zebranych w toku przedmiotowego postępowania
i dokumentów zgromadzonych w aktach organu rentowego.

Zeznaniom odwołującym Sąd dał wiarę jedynie częściowo, tj. w zakresie faktu zawarcia umowy o pracę w dniu 5 czerwca 2013 roku oraz zakresu obowiązków odwołującej, albowiem zeznania w tej części korespondując ze sobą, nadto znajdują oparciu w rzeczowym materiale dowodowym zebranym
w sprawie, nie podzielając jednocześnie tych zeznań w zakresie realizacji stosunku pracy po zawarciu umowy, aż do chwili przejścia na zwolnienie lekarskie. Odwołująca wprawdzie przedłożyła dokumentację potwierdzającą fakt świadczenia pracy, okoliczność ta jednak – o czym w dalszej części uzasadnienia – nie świadczyć w sposób pewny o fakcie wykonywania przez P. S. obowiązków pracowniczych. Dodatkowo w sprawie nie została wykazana konieczność zatrudnienia odwołującego P. S., co także wskazuje na nieprawdziwość twierdzeń stron odwołujących oraz przedłożonej przez nich dokumentacji. Z akt sprawy wynika bowiem niezbicie, że zarówno przed zatrudnieniem odwołującej, jak i po jej przejściu na zwolnienie P. G. (1) nikogo nie zatrudniał na stanowisku pracownika biurowego. Wszystkie te okoliczności nie pozwalają podzielić zeznań odwołujących we wskazach zakresach.

Rzeczony materiał dowodowy – poza dokumentami mającymi potwierdzać wykonywanie obowiązków pracowniczych – nie budził wątpliwości Sądu, nadto nie był kwestionowany przez strony. W tym miejscu zaznaczyć także należy, że sam fakt istnienia umowy o pracę, czy dokumentacji potwierdzającej wykonywanie pracowniczych obowiązków, nie może świadczyć o skutecznym nawiązaniu stosunku pracy, o czym w dalszej części uzasadnienia.

Istotą sporu w przedmiotowym postępowaniu było rozważanie, czy odwołująca P. S. posiada tytuł prawny do objęcia jej ubezpieczeniami społecznymi jako pracownik u (...) pod nazwą (...) P. G. (1).

Zgodnie z treścią przepisów art. 6 ust. 1 pkt 1, art. 11 ust. 1 i art. 12 ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2013 r. Nr 1442 j.t.) pracownik objęty jest obowiązkowymi ubezpieczeniami: emerytalnym, rentowym, chorobowym i wypadkowym.

Zgodnie z art. 13 pkt 1 powołanej ustawy obowiązek podlegania ubezpieczeniom społecznym powstaje od dnia nawiązania stosunku pracy do dnia ustania tego stosunku. Obowiązek zgłoszenia do ubezpieczeń społecznych spoczywa na płatniku składek (art. 36 ust. 2 ustawy), którym jest pracodawca (art. 4 pkt 2 lit. a ustawy).

Na podstawie art. 86 ust. 2 ustawy systemowej Zakład Ubezpieczeń Społecznych w ramach przeprowadzanych kontroli może między innymi ustalać zgłoszenie do ubezpieczenia społecznego oraz prawidłowość i rzetelność obliczania, potrącania i opłacania składek oraz innych składek i wpłat, do których pobierania obowiązany jest Zakład. Może więc badać fakt zawarcia umowy o pracę oraz jej ważność, celem stwierdzenia objęcia pracownika ubezpieczeniami społecznymi (vide: wyrok Sądu Najwyższego z dnia 23 lutego 2005 r. sygn. akt III UK 200/04, publ. LEX nr 155677).

Natomiast na podstawie art. 83 ust. 1 pkt 1 powołanej ustawy Zakład Ubezpieczeń Społecznych wydaje decyzje w zakresie indywidualnych spraw dotyczących zgłaszania do ubezpieczeń społecznych.

Osoba kwestionująca stanowisko organu rentowego zawarte w wydanej po przeprowadzeniu postępowania kontrolnego decyzji zobowiązana jest nie tylko do podważania trafności poczynionych przez organ rentowy ustaleń, ale również – nie ograniczając się wyłącznie do polemiki z tymi ustaleniami – winna, zgodnie z treścią przepisu art. 6 k.c., wskazać na okoliczności i fakty znajdujące oparcie w materialne dowodowym, z których możliwym byłoby wyprowadzenie wniosków i twierdzeń zgodnych ze stanowiskiem zaprezentowanym w odwołaniu.

Tymczasem analiza całokształtu zebranego w sprawie materiału dowodowego i to zarówno osobowego, jak i rzeczowego prowadzi do wniosku, że odwołujący zadaniu temu nie sprostali.

Przeprowadzone w sprawie postępowanie dowodowe nie pozwala – wbrew twierdzeniom odwołujący – na przyjęcia, że P. S. pomimo nawiązania od dnia 5 czerwca 2013 roku stosunku pracy
z P. G. (1) wykonywała obowiązki pracownicze wynikających
z umowy o pracę.

Okoliczność ta zatem prowadzi do wniosku – jak trafnie uznał pozwany organ rentowy – że umowa o pracę pomiędzy odwołującymi zawarta została dla pozoru: wyłącznie w celu objęcia P. S. obowiązkiem ubezpieczenia społecznego, tym bardziej, że w dniu nawiązania stosunku pracy odwołująca była już ciąży.

Wprawdzie sam fakt, że zawierające umowę o pracę strony kierują się wyłącznie objęciem pracownika ubezpieczeniem społecznym nie może skutkować nieważnością takiej umowy. Także dążenie przez kobietę w ciąży do podlegania pracowniczemu ubezpieczeniu społecznemu nie może być uznane za sprzeczne z prawem, skorzystanie bowiem z ochrony gwarantowanej pracowniczym ubezpieczeniem społecznym jest legalnym celem zawierania umów o pracę, niemniej niezbędne jest wykazanie realizowanie postanowień umowy.

Zgodnie bowiem z treścią przepisu art. 83 § 1 k.c. zdanie pierwsze oświadczenie woli złożone jest dla pozoru wtedy, gdy z góry powziętym zamiarem stron jest brak woli wywołania skutków prawnych, przy jednoczesnej chęci wprowadzenia innych w błąd co do rzekomego dokonania określonej czynności prawnej. Gdy pod pozorowaną czynnością prawną nie kryje się inna czynność prawna, mamy do czynienia z tzw. pozornością zwykłą.

W judykaturze przyjmuje się przy tym, że nie jest istotne, czy strony zawierające umowę o prace miały realny zamiar wzajemnego zobowiązania się pracownika do świadczenia pracy, a przez pracodawcę do zapewnienia pracy
i wynagrodzenia za nią – lecz, to, czy zamiar stron został w rzeczywistości zrealizowany (vide: wyrok Sądu Najwyższego z dnia 13 czerwca 2006 roku, II UK 202/05, publ. LEX nr 1001204; wyrok Sądu Najwyższego z dnia 28 stycznia 2001 roku, II UKN 244/00, publ. LEX nr 55418; wyrok Sądu Najwyższego z dnia 18 maja 2006 roku, II UK 164/05, publ. LEX nr 192461).

W tym miejscu wskazać jednocześnie należy, że zgodnie z treścią przepisu art. 22 k.p. przez nawiązanie stosunku pracy pracownik zobowiązuje się do wykonywania pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem, w miejscu i czasie przez pracodawcę wyznaczonym,
a pracodawca do zatrudnienia pracownika za wynagrodzeniem. Celem zatem
i zamiarem stron umowy o pracę winna być faktyczna realizacja treści stosunku pracy w granicach zakreślonych umową, przy czym oba te elementy wyznaczają: ze strony pracodawcy – realna potrzeba ekonomiczna
i umiejętności pracownika, zaś ze strony pracownika – ekwiwalentność wynagrodzenia uzyskanego ze świadczenia pracy.

Według zaś art. 8 ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych za pracownika uważa się osobę pozostającą w stosunku pracy, czyli zatrudnioną przez pracodawcę. Przyjęcie, że dochodzi do powstania stosunku pracy, niezależnie od tego, czy pracownik do pracy przystąpi, obalone jest ustalenie, że pomimo zawarcia umowy nie nastąpiło zatrudnienie pracownika. Dlatego
w sytuacji, gdy po zawarciu umowy o pracę pracownik podejmie pracę i ją wykonuje, a pracodawca godzi się na to, nie można mówić o pozorności
i przeciwnie – pozorność występuje w przypadku nie realizowanie przez pracownika czynności pracowniczych.

Transponując powyższe rozważania na grunt przedmiotowej sprawy stwierdzić trzeba – jak wskazano na wstępie – że pozwany organ rentowy słusznie zakwestionował ważność umowy o pracę z dnia 5 czerwca 2013 roku, jaką zawarli: odwołujący.

Zarówno z osobowego, jak i rzeczowego materiału dowodowego wynika wprawdzie, że zatrudniona na stanowisku pracownika biurowego P. S. wykonywała nałożone na nią obowiązki, niemniej rzeczowy materiał dowodowy nie świadczy w sposób pewny o fakcie wykonywania przez odwołującą obowiązków (vide: wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 16 stycznia 2014 roku, III AUa 522/13, publ. LEX nr 1428152; wyrok Sąd Apelacyjnego w Białymstoku z dnia 13 listopada 2013 roku, III AUa 358/13, publ. LEX nr 1394157; wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 24 października 2013 roku, III AUa 116/13, publ. LEX nr 1394192).

Przedłożone przez odwołującego dokumenty w postaci karty pacjentów
w ilości 11 sztuk oraz informacji o szkoleniach zostały – w ocenie Sądu – sporządzone na użytek przedmiotowego postępowania. Wykonanie ich bowiem w świetle zasad doświadczenia życiowego nie jest czasochłonne, a zatem bez trudu można było je wykonać z myślą o toczącym się postępowaniu. Podobnie ocenić należy listę płac, czy listę obecności, sporządzenie których można dokonać niezwłocznie.

Dodatkowo forma dych dokumentów potwierdza twierdzenia organu rentowego w zakresie zbędności zatrudniania odwołującej. Dokumenty te bowiem mógł bez trudu sporządzić sam P. G. (1).

Nie sposób przy tym nie wspomnieć, że odwołujący pozostawał
w stosunku pracy pracując w godzinach od 8 do 16. Okoliczność ta zatem prowadzi do wniosku, że nie było go w czasie wykonywania rzekomych zadań przez P. S., a tym samym w sprawie zaistniał brak podporządkowania pracowniczego, który jest jedyny z elementów stosunku pracy.

Na ważność umowy wpływa także brak rzeczywistej potrzeby zatrudnienia odwołującej przez P. G. (1).

Z zeznań odwołującego wynika bowiem niezbicie, że zarówno przed zatrudnieniem odwołującej, jak i następnie po przejściu przez nią na zwolnienie lekarskie nie zatrudnił on nikogo w charakterze pracownika biurowego.

Nie sposób też nie wspomnieć, że odwołująca w czasie istnienia stosunku pracy zameldowana była L. oddalonym około (...) km od miejsca,
w którym miała wykonywać obowiązki pracownicze i nie wykazała jednocześnie, aby zamieszkiwała w K., czy też u odwołującego – poza gołosłownymi twierdzeniami.

Konkludując stwierdzić trzeba, że brak jest podstaw do zmiany zaskarżonej decyzji, wszelkie zaś wywody odwołujących zawarte
w uzasadnieniu wniesionych odwołań uznać trzeba jedynie za polemikę
z prawidłowym rozstrzygnięciem zawartym w zaskarżonej decyzji z dnia 27 listopada 2013 roku.

W związku z powyższy Sąd w oparciu o przepis art. 477¹⁴§ 1 k.p.c. oddalił odwołania jako nieuzasadnione (punkt I wyroku).

Ponadto, na podstawie art. 98 § 1 i § 3 k.p.c. oraz § 11 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego
z urzędu (Dz. U. Nr 163, poz. 1349 ze zm.) Sąd zasądził od odwołujących na rzecz pozwanego kwotę 60 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego (punkt II wyroku).

SSO Anna Walczak – Sarnowska

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE