UZASADNIENIE

Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B. decyzją z 30 stycznia 2024 r. znak: (...), na podstawie przepisów ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U. z 2023 r. poz. 1251 z późn. zm.) oraz ustawy z 19 grudnia 2008 r. o emeryturach pomostowych (Dz.U. z 2023 r. poz. 164 z późn. zm.) i ustawy z 28 lipca 2023 r. o zmianie ustawy o emeryturach pomostowych oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2023 r. poz. 1667), odmówił Z. M. prawa do emerytury pomostowej na podstawie art. 4, ponieważ nie udowodnił okresu pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze wynoszącego co najmniej 15 lat i po dniu 31.12.2008 r. nie wykonywał prac w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze oraz na podstawie art. 49, ponieważ na dzień 01.01.2009 r. nie udowodnił okresu pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, wynoszącego co najmniej 15 lat. Zakład wskazał, że do pracy w warunkach szczególnych lub o szczególnym charakterze w myśl art. 4 uwzględnił okres zatrudnienia od 19.06.1995 r. do 30.11.2008 r. z wyłączeniem urlopów bezpłatnych oraz okresów nieskładkowych, natomiast nie uwzględnił okresu zatrudnienia od 11.05.1981 r. do 28.02.1994 r., ponieważ pracodawca w świadectwie pracy z 22.03.2001 r. w pkt 8 nie podał podstawy prawnej wykonywanej pracy. Do pracy w warunkach szczególnych lub o szczególnym charakterze w myśl art. 49 Zakład nie uwzględnił żadnego z ww. okresów zatrudnienia, ponieważ pracodawcy nie potwierdzili, że wykonywał prace wymienione w załączniku nr 1 lub 2 ustawy o emeryturach pomostowych.

Odwołanie od powyższej decyzji złożył Z. M., wnosząc o jej zmianę. Wskazał, że zgodnie z wystawionymi świadectwami pracy wykonywał pracę w szczególnych warunkach.

W odpowiedzi na odwołanie Zakład Ubezpieczeń Społecznych wniósł o jego oddalenie. W uzasadnieniu powtórzył argumentację z zaskarżonej decyzji.

Sąd Okręgowy ustalił, co następuje:

Z. M. (ur. (...)) 11.05.1981 r. został przyjęty do pracy w Zespole Spichlerzy i Młynów (...) w Ł. na okres próbny, na stanowisko młynarz, a od 25.05.1981 r. został przyjęty na czas nieograniczony. Następnie od 01.05.1989 r. powierzono mu obowiązki pakowacza, od 01.03.1994 r. pakowacza-dozorcy, a od 01.04.1994 r. pomocnika młynarza. Stosunek pracy rozwiązano 31.07.1994 r. W wystawionym świadectwie pracy wskazano, że od 11.05.1981 r. do 31.07.1994 r. był zatrudniony w wymiarze 1 etatu wykonywał pracę: młynarza (11.05.1981 r. – 31.12.1988 r.), pakowacza (01.01.1989 r. – 28.02.1994 r.) i pakowacza-dozorcy (01.03.1994 r. – 31.07.1994 r.). Na początku pracował jako młynarz z pomocnikiem i mełł mąkę. Robił cały czas to samo. Potem, gdy zatrudniono młynarza z kwalifikacjami, został przesunięty i zajmował się odstawianiem worków z kaszą i mąką. Pomagał też młynarzowi pas przeszyć, posmarować i zasmarować łożyska. Ponadto obsługiwał maszyny przygotowujące pszenicę do przemiału, wynosił na halę kaszę m. i mąkę krupczatkę, sprzątał halę, wynosił worki z kaszą i mąką na inne hale, do magazynów. Ponadto na koniec zmiany musiał cały młyn posprzątać, wyczyścić maszyny z kurzu i pozamiatać podłogi. Następnie był zatrudniony w (...) sp. z o.o. w Ł. na stanowisku- pomoc w produkcji–- lakiernik na W-II od 19.06.1995 r. do 02.07.1995 r. i lakiernik na W-II w okresach: od 03.07.1995 r. do 31.08.1995 r., od 01.09.1995 r. do 30.09.1995 r., od 01.10.1995 r. do 31.12.1995 r. a od 01.01.1996 r. na czas nieokreślony jako lakiernik w warunkach szczególnych. Od 01.12.2008 r. do 28.02.2009 r. powierzono mu obowiązki pomocy palacza c.o., a od 01.03.2009 r. powierzono mu obowiązki pomocy palacza w kotłowni zakładowej. 18.04.2009 r. umowa o pracę, na stanowisku pomoc palacza c.o., została rozwiązana. W wystawionym świadectwie pracy wskazano, że w okresie od 19.06.1995 r. do 18.04.2009 r. był zatrudniony w (...) sp. z o.o. i wykonywał pracę: lakiernik, pomoc palacza c.o. oraz, że w okresie od 19.06.1995 r. do 30.11.2008 r. wykonywał pracę w warunkach szczególnych. W trakcie zatrudnienia malował meble i łóżeczka dla dzieci. Pomieszczenie było spore, zaopatrzone w wentylatory. Od 01.01.2010 r. do 01.01.2018 r. był zatrudniony w (...) A. Z. w Ł. jako lakiernik, a potem od 02.01.2018 r. do 31.05.2019 r. w (...) Sp. z o.o. w K., też jako lakiernik. Prace wykonywał w małych pomieszczeniach, bez okien, Malował pistoletem stelaże (konstrukcje metalowe) do produkcji kabin łazienkowych. Jako pomocnik malarza zaś przynosił mu farby i pomagał.

Z. M. posiada świadectwo pracy w szczególnych warunkach wystawione przez (...) sp. z o.o. w Ł., wydane 18.04.2009 r., w którym wskazano, że od 19.06.1995 r. do 30.11.2008 r. stale i w pełnym wymiarze czasu wykonywał prace na stanowisku lakiernika, wymienione w Wykazie A, dział XIV, poz. 17, pkt 2, stanowiący załącznik nr 1 do Zarządzenia nr 7 Ministra Przemysłu Chemicznego i Lekkiego z 07.07.1987 r. w sprawie prac wykonywanych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w zakładach pracy resortu przemysłu chemicznego i lekkiego.

Decyzją z 26.01.2004 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych ustalił Z. M. kapitał początkowy na dzień 01.01.1999 r. w wysokości 78.864,06 zł. Do ustalenia wartości kapitału początkowego Zakład przyjął podstawę wymiaru kapitału początkowego w kwocie 970,61 zł (ustaloną w wyniku pomnożenia wskaźnika wysokości podstawy wymiaru kapitału wynoszącego 79,50% przez kwotę bazową wynoszącą 1.220,89 zł), okresy składkowe w wymiarze 208 miesięcy, okres nieskładkowe w wymiarze 1 miesiąca, współczynnik proporcjonalny do osiągniętego do 31.12.1998 r. wieku oraz okresu składkowego i nieskładkowego wynoszący 53,95%, średnie dalsze trwanie życia wyrażone w miesiącach dla osób w wieku 62 w wynoszące 209 miesięcy. Do obliczenia podstawy wymiaru kapitału początkowego oraz obliczenia wskaźnika wysokości tej podstawy Zakład przyjął przeciętna podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne z 10 kolejnych lat kalendarzowych, tj. od 01.01.1982 r. do 31.12.1991 r. Do ustalenia wartości kapitału początkowego Zakład nie uwzględnił okresu od 30.08.1995 r. do 31.08.1995 r., gdyż w tym okresie przebywał na urlopie bezpłatnym.

02.01.2024 r. Z. M. złożył wniosek o emeryturę pomostową, w wyniku rozpoznania którego Zakład Ubezpieczeń Społecznych decyzją z 30.01.2024 r. znak: (...) (obecnie zaskarżoną) odmówił mu prawa do emerytury pomostowej na podstawie art. 4, ponieważ nie udowodnił okresu pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze wynoszącego co najmniej 15 lat i po dniu 31.12.2008 r. nie wykonywał prac w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze oraz na podstawie art. 49, ponieważ na dzień 01.01.2009 r. nie udowodnił okresu pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, wynoszącego co najmniej 15 lat. Zakład wskazał, że do pracy w warunkach szczególnych lub o szczególnym charakterze w myśl art. 4 uwzględnił okres zatrudnienia od 19.06.1995 r. do 30.11.2008 r. z wyłączeniem urlopów bezpłatnych oraz okresów nieskładkowych, natomiast nie uwzględnił okresu zatrudnienia od 11.05.1981 r. do 28.02.1994 r., ponieważ pracodawca w świadectwie pracy z 22.03.2001 r. w pkt 8 nie podał podstawy prawnej wykonywanej pracy. Do pracy w warunkach szczególnych lub o szczególnym charakterze w myśl art. 49 Zakład nie uwzględnił żadnego z ww. okresów zatrudnienia, ponieważ pracodawcy nie potwierdzili, że wykonywał prace wymienione w załączniku nr 1 lub 2 ustawy o emeryturach pomostowych.

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie dokumentów znajdujących się w aktach organu rentowego oraz aktach sprawy i aktach osobowych odwołującego się, które nie były kwestionowane przez strony i nie budziły żadnych wątpliwości Sądu. Podstawę ustaleń stanowiły też wyjaśnienia odwołującego się Z. M. (k. 26v, 27 i 85) i zeznania świadków C. M. (k. 27-27v), Z. B. (k. 27v), J. B. (k. 40v-41) i D. G. (k. 41).

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

W ocenie Sądu odwołanie podlegało oddaleniu.

Zgodnie z art. 4 ustawy z 19 grudnia 2008 r. o emeryturach pomostowych (Dz.U. z 2023 r. poz. 164) prawo do emerytury pomostowej, z uwzględnieniem art. 5-12, przysługuje pracownikowi, który spełnia łącznie następujące warunki:

1) urodził się po dniu 31 grudnia 1948 r.;

2) ma okres pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze wynoszący co najmniej 15 lat;

3) osiągnął wiek wynoszący co najmniej 55 lat dla kobiet i co najmniej 60 lat dla mężczyzn;

4) ma okres składkowy i nieskładkowy, ustalony na zasadach określonych w art. 5-9 i art. 11 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, wynoszący co najmniej 20 lat dla kobiet i co najmniej 25 lat dla mężczyzn;

6) po dniu 31 grudnia 2008 r. wykonywał pracę w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3;

W myśl art. 49 ww. ustawy, prawo do emerytury pomostowej przysługuje również osobie, która:

1) po dniu 31 grudnia 2008 r. nie wykonywała pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3;

2) spełnia warunki określone w art. 4 pkt 1-4 i lub art. 5-12;

3) w dniu wejścia w życie ustawy miała wymagany w przepisach, o których mowa w pkt 2, okres pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3.

Prace w szczególnych warunkach to prace związane z czynnikami ryzyka, które z wiekiem mogą z dużym prawdopodobieństwem spowodować trwałe uszkodzenie zdrowia, wykonywane w szczególnych warunkach środowiska pracy, determinowanych siłami natury lub procesami technologicznymi, które mimo zastosowania środków profilaktyki technicznej, organizacyjnej i medycznej stawiają przed pracownikami wymagania przekraczające poziom ich możliwości, ograniczony w wyniku procesu starzenia się jeszcze przed osiągnięciem wieku emerytalnego, w stopniu utrudniającym ich pracę na dotychczasowym stanowisku (art. 3 ust. 1 powołanej ustawy). Wykaz prac w szczególnych warunkach określa załącznik nr 1 do ustawy.

Zgodnie z art. 3 ust. 3 ustawy o emeryturach pomostowych prace o szczególnym charakterze to prace wymagające szczególnej odpowiedzialności oraz szczególnej sprawności psychofizycznej, których możliwość należytego wykonywania w sposób niezagrażający bezpieczeństwu publicznemu, w tym zdrowiu lub życiu innych osób, zmniejsza się przed osiągnięciem wieku emerytalnego na skutek pogorszenia sprawności psychofizycznej, związanego z procesem starzenia się; wykaz prac o szczególnym charakterze określa załącznik nr 2 do ustawy.

W myśl art. 3 ust. 4 za pracowników wykonujących prace w szczególnych warunkach uważa się pracowników wykonujących po dniu wejścia w życie ustawy, w pełnym wymiarze czasu pracy, prace, o których mowa w ust. 1. Natomiast w myśl ust. 5 tego artykułu za pracowników wykonujących prace o szczególnym charakterze uważa się pracowników wykonujących po dniu wejścia w życie ustawy, w pełnym wymiarze czasu pracy, prace, o których mowa w ust. 3.

Ponadto za pracowników wykonujących prace w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze uważa się również osoby wykonujące przed dniem wejścia w życie ustawy prace w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy lub art. 32 i art. 33 ustawy o emeryturach i rentach z FUS (ust. 7 art. 3), który należy rozpatrywać w związku z Rozporządzeniem Rady Ministrów z 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz.U. z 1983 r. nr 8 poz. 43). Rodzaje prac w szczególnych warunkach zawierają wykazy A i B stanowiące załącznik do ww. Rozporządzenia.

Należy wskazać, że emerytury pomostowe zostały wprowadzone do systemu ubezpieczeń społecznych przez ustawę z 19 grudnia 2008 r. o emeryturach pomostowych, która weszła w życie 1 stycznia 2009 r. i dotyczą ubezpieczonych zatrudnionych w szczególnych warunkach i szczególnym charakterze (urodzonych po dniu 31 grudnia 1948 r.). Zastąpiły one emerytury w niższym wieku przyznawane na podstawie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych pracownikom zatrudnionym w szczególnych warunkach pracy lub w szczególnym charakterze. Prawo do tego świadczenia było nabywane z reguły w niższym niż wiek emerytalny wieku pod warunkiem wykazania piętnastoletniego okresu zatrudnienia w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze przed 01.01.1999 r. Cechą charakterystyczną emerytur pomostowych jest ich przejściowy charakter. Zgodnie z art. 16 ustawy pomostowej prawo do tego świadczenia ustaje z dniem poprzedzającym dzień nabycia prawa do emerytury w wieku powszechnym. Są to zatem dwa odrębne świadczenia, pomimo tego, że przesłanki ich przyznania mogą być w jakimś stopniu tożsame.

Stwierdzenie, że wnioskodawca po dniu 31 grudnia 2008 r. wykonywał prace w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy pomostowej (czyli określone jako takie w załączniku do tej ustawy), a przed 01.01.1999 r. – prace w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze w rozumieniu tych przepisów lub art. 32 i 33 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, oznaczałoby spełnienie przez niego jednej z przesłanek nabycia prawa do emerytury pomostowej na podstawie art. 4 ustawy pomostowej.

W razie ustalenia, że po dniu 31 grudnia 2008 r. nie wykonywał on pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3, warunkiem przyznania mu emerytury pomostowej jest posiadanie 15-letniego stażu pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 (art. 49 ustawy pomostowej), czyli takich, które są wyliczone w załącznikach do tej ustawy.

Regulacja wynikająca z art. 49 ustawy pomostowej jest regulacją szczególną w stosunku do wynikającej z art. 4 ustawy. Odstępstwo od obowiązku wykonywania pracy w szczególnych warunkach po dniu 31 grudnia 2008 r. zawężone jest jednak wyłącznie do tych ubezpieczonych, którzy na dzień 1 stycznia 2009 r. legitymują się okresem 15 lat pracy w warunkach szczególnych w rozumieniu ustawy o emeryturach pomostowych. Nie wystarczy zatem wykazanie się na ten dzień wymaganym okresem pracy w warunkach szczególnych w rozumieniu ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Konieczne jest także, aby praca ta była pracą w warunkach szczególnych w rozumieniu ustawy o emeryturach pomostowych (art. 49 pkt 3).

Podsumowując należy uznać, że gdy osoba ubiegająca się o emeryturę pomostową nie kontynuuje pracy w warunkach szczególnych lub szczególnym charakterze po 31.12.2008 r. i legitymuje się w związku z tym jedynie stażem pracy w szczególnych warunkach (o szczególnym charakterze) według poprzednio obowiązujących przepisów, może nabyć prawo do „nowego” świadczenia jedynie wówczas, gdy dotychczasowy staż pracy można kwalifikować jako prace w warunkach szczególnych lub o szczególnym charakterze w rozumieniu dziś obowiązujących przepisów (art. 3 ust. 1 i 3 ustawy pomostowej). Brak jest podstaw prawnych do przyznania emerytury pomostowej ubezpieczonemu, którego dotychczasowy okres pracy w warunkach szczególnych lub w szczególnym charakterze, dziś nie może być tak kwalifikowany.

W niniejszej sprawie przedmiotem sporu pozostawało, czy odwołujący się wykonywał pracę w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3, przez co najmniej 15 lat.

W trakcie postępowania sądowego, po uprzednim uzyskaniu akt osobowych odwołującego się oraz zeznań świadków, Sąd dostrzegając potrzebę wykorzystania w sprawie wiadomości specjalnych, dopuścił dowód z opinii biegłego z zakresu BHP na okoliczność, czy praca odwołującego się w Zakładach (...) w Ł. w latach 1981-1994 była pracą w warunkach szczególnych w rozumieniu Rozporządzenia Rady Ministrów z 07.02.1983 r., czy praca w (...) Fabryce (...) w latach 1995-2009 oraz spółce (...) w latach 2010 do nadal jest pracą w warunkach szczególnych w rozumieniu załącznika 1 pkt 29 ustawy o emeryturach pomostowych (postanowienie k. 41v).

Biegły, biorąc pod uwagę całokształt materiału dowodowego w tym dokumenty z akt osobowych, dokonał oceny pracy odwołującego się z uwzględnieniem Rozporządzenia Rady Ministrów z 07.02.1983 r. w (...) Przedsiębiorstwie (...)-Młynarskiego w Ł. w okresie od 11.5.1981 r. do 31.07.1994 r., w (...) sp. z o.o. (...) w Ł. w okresie obowiązywania przepisów Rozporządzenia, tj. do 01.12.1989 r. i w (...) sp. z o.o. (...) w Ł. w latach 1995-2009 w rozumieniu przepisów ustawy z 19.12.2008 r. o emeryturach pomostowych, dążąc do ustalenia, czy prace w tym okresie wymienione są w załączniku nr 1 i 2 ww. ustawy. Biegły wskazał, że prace odwołującego się na stanowiskach młynarz, pakowacz, posiadały cechy pracy odpowiadające stanowiskom pracy w warunkach szczególnych, o których mowa jest w załączniku nr 1 Zarządzenia nr 16 Ministra Rolnictwa, Leśnictwa i Gospodarki Żywnościowej z 31 marca 1988 r. w sprawie stanowisk pracy, na których wykonywane są prace w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze występujące w rolnictwie, leśnictwie i przemyśle drzewnym w dziale X, poz. 10 - prace przy wytwarzaniu mąki, kasz, płatków owsianych na takich stanowiskach między innymi, jak: młynarz, czyszczarniany, pakowacz przetworów zbożowo-mącznych na urządzeniach tradycyjnych, i były wypadkową prac odwołującego się zatrudnionego w pełnym wymiarze czasu pracy i stale w młynie. Natomiast, podał dalej biegły, już praca odwołującego się na stanowisku pakowacza – dozorcy, nie posiadała już istotnej cechy prac w warunkach szczególnych ponieważ praca dozorcy nie była pracą w warunkach szczególnych, a tym samym prace pakowacza nie były wykonywane w pełnym wymiarze czasu pracy. Dalej biegły wskazał też, że stanowisko lakiernika nie występuje w resortowym wykazie przemysłu drzewnego stanowisk pracy w warunkach szczególnych, a występujące w materiale dowodowym świadectwo pracy w warunkach szczególnych, według biegłego, wystawione zostało z naruszeniem przepisu §2.2 Rozporządzenia i w niniejszej sprawie nie ma zastosowania, ponieważ: wskazana podstawa prawna nie dotyczyła wykazu stanowisk pracy w warunkach szczególnych jakie występowały w przemyśle drzewnym, bo wskazany w świadectwie przepis z działu XIV, poz. 17 - pkt. 2 nie ma odniesienia zarówno do dokumentów zawartych w aktach pracowniczych odwołującego się jak również do materiału dowodowego w tym do zeznań odwołującego się; wskazany czasookres pracy w warunkach szczególnych powinien oparty być na przepisach ustawy o emeryturach pomostowych, w których to prace przy malowaniu mebli i łóżeczek nie wymienione były w zarówno w załączniku nr 1 jak i nr 2 wskazanej ustawy. Reasumując biegły wskazał, że jedynie praca odwołującego się w Zakładach (...) w Ł. do 28.02.1994 r. posiadała cechy pracy w warunkach szczególnych w rozumieniu przepisów Rozporządzenia Rady Ministrów z 07.02.1983 r. i łączny jej czasokres wyniósł 11 lat 10 miesięcy. Natomiast zarówno praca odwołującego się w (...) Fabryce (...) w latach 1995-2009 jak i w późniejszych latach w Spółce (...) w K. nie miała już znamion prac w warunkach szczególnych w rozumieniu zarówno Rozporządzenia jak i nie dotyczyła bezpośredniego malowania, nitowania lub montowania elementów wyposażenia w pomieszczeniach o bardzo małej kubaturze z utrudnioną wentylacją (podwójne dna statków, zbiorniki, rury itp.) o której mowa jest w poz. 29 wykazu prac w warunkach szczególnych stanowiącym załącznik nr 1 do ustawy pomostowej (opinia k. 49-71 akt).

Do tak sporządzonej opinii odniósł się pełnomocnik odwołującego się zarzucając, że opinia została sporządzona niezgodnie z tezą, jaką Sąd zakreślił biegłemu. Wskazał, że odnośnie do Zakładów (...) w Ł. nie kwestionuje opinii, zaś odnosząc się do treści opinii dotyczącej pracy odwołującego się w Fabryce (...) w Ł. i w firmie (...) pełnomocnik wskazał, iż biegły błędnie przyjął, że powierzchnia na której odwołujący się świadczył pracę jest duża, podczas gdy jest to mała powierzchnia, o czym zeznawali świadkowie. Wniósł o powołanie biegłego z zakresu BHP (k. 84). Sąd postanowił pominąć wniosek dowodowy strony odwołującej się, na podstawie art. 235² § 1 pkt 5 KPC, uznając, że zmierza on do przedłużenia postępowania (postanowienie k. 84v).

Oceniając opinię biegłego Sąd uznał, że będzie ona stanowiła podstawę do podjęcia ostatecznej decyzji. Sąd zgodził się z wnioskami końcowymi biegłego i przyjął, że praca odwołującego się w Zakładach (...) w Ł. w latach 1981-1994 posiadała cechy pracy w warunkach szczególnych i wyniosła 11 lat 10 miesięcy. Ten rodzaj pracy nie jest jednak wymieniony w załącznikach do ustawy o emeryturach pomostowych i nie stanowi podstawy do przyznania emerytury na zasadach z art. 49.

Praca odwołującego się w firmie (...) od 2010 r. nie może zostać również zakwalifikowana jako praca w warunkach szczególnych w rozumieniu ustawy o emeryturach pomostowych. Rodzaj pracy nie odpowiada bowiem treści załącznika nr 1 poz. 29 zgodnie z którym pracą w warunkach szczególnych jest malowanie elementów wyposażenia w pomieszczeniach o bardzo małej kubaturze z utrudnioną wentylacją.

Oceniając powyższą okoliczność należy wziąć pod uwagę, że to rodzaj malowanego przedmiotu wymusza przebywanie w pomieszczeniu o małej kubaturze z utrudnioną wentylacją. Sposób organizacji stanowiska pracy przez pracodawcę nie jest natomiast wyznacznikiem do przyjęcia, że dana praca jest pracą wykonywaną w szczególnych warunkach. Odwołujący się malował stelaże kabin łazienkowych. Wykonywał swoje czynności w pomieszczeniu wyposażonym w wentylatory. Fakt, że wentylatory nie działały, że w pomieszczeniu było umieszczonych kilka stelaży co utrudniało poruszanie się nie ma wpływu na obiektywną ocenę i kwalifikację pracy w kontekście przepisów o emeryturach pomostowych. Może stanowić jedynie zarzut do pracodawcy dotyczący niewłaściwie, niehigienicznie zorganizowanego stanowiska pracy.

Zgodnie z art. 207§ 1 i 2 KP pracodawca ponosi odpowiedzialność za stan bezpieczeństwa i higieny pracy w zakładzie pracy. Pracodawca jest obowiązany chronić zdrowie i życie pracowników przez zapewnienie bezpiecznych i higienicznych warunków pracy przy odpowiednim wykorzystaniu osiągnięć nauki i techniki- czyli takich , w których poziom ryzyka zdrowotnego jest co najmniej dopuszczalny, w tym nie są przekroczone wartości dopuszczalnych stężeń u natężeń czynników szkodliwych. Podstawą do kształtowania warunków pracy stanowią wyniki oceny ryzyka dla zdrowia i życia pracownika oraz dla otoczenia. Jeśli ryzyko jest niedopuszczalne pracodawca winien podjąć natychmiast działania korygujące w celu zlikwidowania zagrożeń i uciążliwości.

Natomiast zgodnie z art. 3 ust. 1 i 2 ustawy o emeryturach pomostowych pracami w warunkach szczególnych są prace związane z czynnikami ryzyka determinowanymi siłami natury lub procesami technologicznymi. Czynniki ryzyka dotyczą prac determinowanych siłami natury czyli:

a. prace pod ziemią,

b. prace na wodzie,

c. prace pod wodą,

d. prace w powietrzu;

Natomiast pracami w szczególnych warunkach determinowanymi procesami technologicznymi są:

a) prace w warunkach gorącego mikroklimatu - prace wykonywane w pomieszczeniach, w których wartość wskaźnika obciążenia termicznego (...) wynosi 28°C i powyżej, przy wartości tempa metabolizmu pracownika powyżej 130 W/m²,

b) prace w warunkach zimnego mikroklimatu - prace wykonywane w pomieszczeniach o temperaturze powietrza poniżej 0°C,

c) bardzo ciężkie prace fizyczne - prace powodujące w ciągu zmiany roboczej efektywny wydatek energetyczny u mężczyzn - powyżej 8400 kJ, a u kobiet - powyżej 4600 kJ,

d) prace w warunkach podwyższonego ciśnienia atmosferycznego,

e) ciężkie prace fizyczne związane z bardzo dużym obciążeniem statycznym wynikającym z konieczności pracy w wymuszonej, niezmiennej pozycji ciała; przy czym ciężkie prace fizyczne to prace powodujące w ciągu zmiany roboczej efektywny wydatek energetyczny u mężczyzn - powyżej 6300 kJ, a u kobiet - powyżej 4200 kJ, a prace w wymuszonej pozycji ciała to prace wymagające znacznego pochylenia i (lub) skręcenia pleców przy jednoczesnym wywieraniu siły powyżej 10 kG dla mężczyzn i 5 kG dla kobiet (wg metody (...) pozycja kategorii 4) przez co najmniej 50% zmiany roboczej.

Zatem pracę odwołującego się należy ocenić pod kątem zagrożeń związanych z procesem technologicznym. Z materiału sprawy nie wynika aby prace lakiernicze (malarskie) wykonywane w (...) w K. były pracami wykonywanymi w warunkach gorącego mikroklimatu, zimnego mikroklimatu, były bardzo ciężkimi pracami fizycznymi lub ciężkimi pracami fizycznymi z bardzo dużym obciążeniem statycznym wynikającym z konieczności pracy w pozycji wymuszonej i niezmiennej. Akta sprawy nie wskazują aby praca odwołującego się była wykonywana w temperaturze powyżej 28 stopni C czy poniżej 0 stopni C. Nie była też bardzo ciężką pracą fizyczną ani pracą w warunkach podwyższonego ciśnienia atmosferycznego jak np. praca nurka kesonowego czy głębinowego lub praca w komorach hiperbarycznych. Odwołujący się nie utrzymywał też jednej pozycji ciała (pochylonej lub skręconej) przez ponad 50% zmiany roboczej. Prace malarskie wymienione w poz. 29 załącznika do ustawy o emeryturach pomostowych są ściśle związane z pracą w pomieszczeniach o bardzo małej kubaturze z utrudnioną wentylacją. Ustawodawca dał wskazówki jakie to są pomieszczenia wskazując że chodzi przykładowo o podwójne dna statków, zbiorniki czy rury. Są to zatem pomieszczenia w których pracę wykonuje się w pozycji wymuszonej, a z uwagi na ich zamknięcie ograniczona jest możliwość dostępu powietrza. Są to ciężkie prace fizyczne z bardzo dużym obciążeniem statycznym, często w gorącym mikroklimacie. Odwołujący się natomiast pracował w pomieszczeniu powyżej 30 metrów kw. W pomieszczeniu była wentylacja. Wprawdzie świadek D. G. zeznał, że wentylacja nie działa, nie ma to jednak znaczenia przy ocenie charakteru pracy wnioskodawcy. Ryzyko ma mieć bowiem związek z procesem technologicznym, a nie faktem awarii elementu wyposażenia.

Praca odwołującego się w (...) Fabryce (...) od 19.06.1995 r. do 30.11.2008 r. (12 lat 8 miesięcy i 29 dni) z przyczyn wskazanych wyżej, również nie odpowiada pracy wymienionej w poz. 29 załącznika do ustawy o emeryturach pomostowych. Odwołujący się malował meble w dużym, wentylowanym pomieszczeniu. ZUS uznał pracę w (...) jako pracę w warunkach szczególnych w rozumieniu art. 4 ustawy.

Brak wykazania jakiegokolwiek okresu pracy w warunkach szczególnych czy szczególnym charakterze w rozumieniu załączników 1 lub 2 ustawy o emeryturach pomostowych czyni zbędnym dokonywanie oceny pracy odwołującego się w (...) Fabryce (...) od 19.06.1995 r. do 30.11.2008 r. w kontekście zapisów Rozporządzenia Rady Ministrów z 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz.U. z 1983 r. nr 8 poz. 43) i ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.

Sąd podzielił w stanowisko biegłego zawarte w sporządzonej opinii odnośnie do kwalifikacji pracy odwołującego się w (...) w K. i Zakładach (...) w Ł. jak też w zakresie dotyczącym oceny charakteru pracy w (...) w jako nie spełniającej warunków z poz. 29 załącznika nr 1 do ustawy o emeryturach pomostowych.

Prawidłowość oceny biegłego w powyższym zakresie w żaden sposób nie została skutecznie podważona przez stronę odwołującą się. W tym miejscu należy podkreślić, że dostateczne wyjaśnienie okoliczności spornych w sprawie nie jest równoznaczne z uzyskaniem dowodu korzystnego dla strony niezadowolonej z faktów wynikających z dowodów dotychczas przeprowadzonych (wyrok Sądu Najwyższego z 28 lutego 2001 r., sygn. II UKN 233/00). Dlatego też Sąd nie jest zobowiązany do uwzględnienia kolejnych wniosków dowodowych strony tak długo, aż udowodni ona korzystną dla siebie tezę i pomija je od momentu dostatecznego wyjaśnienia spornych okoliczności sprawy (wyrok Sądu Najwyższego z 8 lipca 1999 r., sygn. II UKN 37/99). Samo niezadowolenie strony z oceny przedstawionej przez biegłych nie uzasadnia potrzeby dopuszczenia przez sąd dowodu z opinii innych biegłych (wyrok Sądu Najwyższego z 6 października 2009 r., sygn. II UK 47/09).

W konsekwencji uznać należało, że ustalone w sprawie okoliczności skutkują uznaniem, że odwołujący się nie spełnił warunków uprawniających go do przyznania mu prawa do emerytury pomostowej.

Mając powyższe na uwadze Sąd, na podstawie art. 477¹⁴ § 1 KPC, orzekł jak w punkcie 1 wyroku.

O kosztach procesu Sąd orzekł w punkcie 2 wyroku na podstawie art. 98 i 99 KPC, z uwagi na wynik postępowania, w którym nie uwzględniono żądania odwołującego się. Wysokość kosztów obsługi prawnej określił stosownie do treści § 9 ust. 2 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz.U. z 2023 r. poz. 1935).

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE