Sygn. akt. IV Ka 235/14

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 12 maja 2014 roku

Sąd Okręgowy w Bydgoszczy IV Wydział Karny Odwoławczy
w składzie:

Przewodniczący SSO Włodzimierz Hilla

Sędziowie SSO Piotr Kupcewicz

SSR del. do SO Bartosz Jankowski – sprawozdawca

Protokolant sekr. sądowy Hanna Płaska

przy udziale Jerzego KoźmińskiegoProkuratora Prokuratury Okręgowej
w Bydgoszczy

po rozpoznaniu w dniu 12 maja 2014 roku

sprawy D. C. (1) oskarżonego art. 13§1 k.k. w zw. z art. 280§1 k.k. w zw. z art. 64§1 k.k.

K. L. oskarżonego z art. 13§1 k.k. w zw. z art. 280§1 k.k. w zb. z art. 157§2 k.k. w zw. z art. 64§1 k.k.

na skutek apelacji wniesionych przez oskarżonego D. C. (1) oraz obrońców oskarżonych

od wyroku Sądu Rejonowego w Bydgoszczy

z dnia 27 stycznia 2014 roku sygn. akt III K 3/13

zmienia zaskarżony wyrok w ten sposób, że za podstawę skazania D. C. (1)przyjmuje art. 13 § 1 kk w zw. z art. 280 § 1 kk w zw. z art. 64 § 1 kk, a za podstawę skazania K. L.przyjmuje art. 13 §1 kk w zw. z art. 280 § 1 kk w zw. z art. 157 § 2 kk w zw. z art. 11 § 2 kk w zw. z art. 64 § 1 kk; za podstawę orzeczonych kar przyjmuje: wobec D. C. (1) art. 14 § 1 kk w zw. z art. 280 § 1 kk, a wobec K. L. art. 14 § 1 kk w zw. z art. 11 § 3 kk i art. 280 § 1 kk; utrzymuje w mocy zaskarżony wyrok w pozostałej części; zasądza od Skarbu Państwa na rzecz adw. J. K. (2)i adw. M. K.Kancelarie Adwokackie (...)kwoty po 516,60 (pięćset szesnaście 60/100) złotych brutto tytułem kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej oskarżonym z urzędu w postępowaniu odwoławczym; zwalnia oskarżonych od ponoszenia kosztów sądowych za postępowanie odwoławcze i jego wydatkami obciąża Skarb Państwa.

Sygn. akt IV Ka 235/14

UZASADNIENIE

D. C. (1)został oskarżony o to, że w dniu 26.06.2012 roku w B.przy ulicy (...), działając wspólnie i w porozumieniu z K. L.usiłował dokonać kradzieży łańcuszka złotego wartości 1300 złotych na szkodę M. O.w ten sposób, że ustalili między sobą sposób działania, a następnie D. C. (1)stanął nieopodal miejsca zdarzenia „na czatach”, a K. L.usiłował doprowadzić pokrzywdzoną do stanu bezbronności i zabrać w celu przywłaszczenia , zerwać z szyi pokrzywdzonej złoty łańcuszek chwytając ją za odzież i szyję, szarpiąc oraz wykręcając ręce, a także zasłaniając jej ręką usta, lecz zamierzonego celu nie osiągnęli z uwagi na opór pokrzywdzonej oraz spłoszenie przez świadków zdarzenia, przy czym zarzucanego im czynu dopuścił się w warunkach powrotu do przestępstwa określonego w art. 64 § 1 kk po odbyciu w okresie od 18.09.2006 roku do 17.02.2008 roku, a także w okresie od 22.10.2010 do 21.03.2011 roku kary co najmniej 6 miesięcy pozbawienia wolności orzeczonych wyrokami z dnia 18.07.2005 roku sygn akt III K 311/05 oraz z dnia 01.02.2010 roku sygn. akt IV K 559/08 Sądu Rejonowego w Bydgoszczy – to jest o czyn z art. 13 § 1 kk w zw. z art. 280 § 1 kk w zw. z art. 64 § 1 kk.

K. L.stanął pod zarzutem tego, że w dniu 26.06.2012 roku w B.przy ulicy (...), działając wspólnie i w porozumieniu z D. C. (1)usiłował dokonać kradzieży łańcuszka złotego wartości 1300 złotych na szkodę M. O.w ten sposób, że ustalili między sobą sposób działania, a następnie D. C. (1)stanął nieopodal miejsca zdarzenia „na czatach”, a K. L.usiłował doprowadzić pokrzywdzoną do stanu bezbronności i zabrać w celu przywłaszczenia , zerwać z szyi pokrzywdzonej złoty łańcuszek chwytając ją za odzież i szyję, szarpiąc oraz wykręcając ręce, a także zasłaniając jej ręką usta, lecz zamierzonego celu nie osiągnęli z uwagi na opór pokrzywdzonej oraz spłoszenie przez świadków zdarzenia, przy czym swoim działaniem spowodował u pokrzywdzonej powstanie obrażeń ciała w postaci stłuczenia tkanek miękkich okolicy łokcia prawego oraz prawego stawu barkowego co stanowi naruszenie czynności narządów ciała na okres nie przekraczający 7 dni, a zarzucanego jemu czynu dopuścił się w warunkach powrotu do przestępstwa określonego w art. 64 § 1 kk po odbyciu w okresie od 28.06.2007 roku do 17.10.2007 roku, a także w okresie od 01.11.2007 roku do 08.12.2011 roku kary co najmniej 6 miesięcy pozbawienia wolności orzeczonych wyrokiem łącznym z dnia 30.06.2011 roku sygn. III K 203/11 Sądu Rejonowego w Bydgoszczy – to jest o czyn z art. 13 § 1 kk w zw. z art. 280 § 1 kk w zb. z art. 157 § 2 kk w zw. z art. 64 § 1 kk.

Wyrokiem z dnia 27 stycznia 2013 roku, Sąd Rejonowy w Bydgoszczy uznał obu oskarżonych za winnych tego, że w dniu 26.06.2012 roku w B.przy ulicy (...), działając wspólnie i w porozumieniu usiłowali dokonać napadu rabunkowego na M. O.w ten sposób, że najpierw ustalili między sobą sposób działania i podział ról, a następnie D. C. (1)stanął nieopodal miejsca zdarzenia „na czatach”, a K. L.podszedł do pokrzywdzonej i zażądał wydania złotego łańcuszka , grożąc jej przy tym pozbawieniem życia, a następnie usiłował zerwać z szyi pokrzywdzonej złoty łańcuszek o wartości 1300 złotych w ten sposób, ze chwycił ją za odzież i szyję, szarpał oraz wykręcał ręce, a kiedy pokrzywdzona zaczęła krzyczeć, także zasłaniał jej ręką usta, lecz zamierzonego celu nie osiągnęli z uwagi na opór pokrzywdzonej oraz spłoszenie przez inne osoby, przy czym K. L.swoim działaniem spowodował u pokrzywdzonej powstanie obrażenia ciała w postaci stłuczenia tkanek miękkich okolicy łokcia prawego oraz prawego stawu barkowego co stanowiło naruszenie czynności narządów ciała pokrzywdzonej na okres nie przekraczający 7 dni, przy ustaleniu, że obaj oskarżeniu czynu dopuścili się w warunkach powrotu do przestępstwa , to jest D. C. (1)po odbyciu w okresie od 18.09.2006 roku do 17.02.2008 roku części kary dwóch lat pozbawienia wolności orzeczonej wyrokiem Sądu Rejonowego w Bydoszczyz dnia 18 lipca 2005 roku wydanym w sprawie III K 311/05 za czyn z art. 280 § 1 kk, a K. L.po odbyciu w okresie od 28.06.2007 roku do 17.10.2007 roku oraz od 01.11.2007 roku do 10 stycznia 2010 roku kary dwóch lat i sześciu miesięcy pozbawienia wolności orzeczonej wyrokiem Sądu rejonowego w Bydgoszczy z dnia 30.06.2011 roku wydanym w sprawie III K 203/11 m.in. za czyn z art. 280 § 1 kk i art. 157 § 2 kk w zw. z art. 11 § 2 kk, to jest

- D. C. (1) za winnego występku z art. 280 § 1 kk w zw. z art. 64 § 1 kk i za to na podstawie art. 280 § 1 kk wymierzył mu kare 3 lat pozbawienia wolności,

- K. L.za winnego występku z art. 280 § 1 kk i art. 157 § 2 kk w zw. z art. 64 § 1 kk i za to w myśl art. 11 § 3 kk, na podstawie art. 280 § 1 kk wymierzył mu karę 3 lat i 6 miesięcy pozbawienia wolności.

Jednocześnie Sąd Rejonowy zwolnił oskarżonych z ponoszenia opłat oraz pozostałych kosztów sądowych, którymi obciążył Skarb Państwa.

Apelację od przedmiotowego wyroku wywiedli: oskarżony D. C. (1)i jego obrońca, a także obrońca K. L..

Obrońca D. C. (1)zarzucił błąd w ustaleniach faktycznych, przyjętych za podstawę wyroku, polegający na uznaniu, że D. C. (1)dopuścił się zarzucanego mu czynu wspólnie i w porozumieniu z K. L., podczas gdy z materiału dowodowego miało wynikać, że K. L.działał sam, a jedyny związek oskarżonego C.ze zdarzeniem to fakt, że znał K. L., przed zdarzeniem przebywał w jego towarzystwie oraz, ze przebywał w okolicach miejsca zdarzenia. Ponadto obrońca zarzucił wywiedzenie błędnych wniosków z zeznań pokrzywdzonych, jakoby wskazała oskarżonego C.jako współsprawcę napadu. W dalszej części obrońca zarzucił nie wyciągnięcie właściwych wniosków z treści notatki urzędowej z karty 1 i zeznań P. P.(k. 225). W ostatnim zarzucie obrońca wskazał odczytanie i włączenie w poczet materiału dowodowego notatki urzędowej z k. 9 sporządzonej przez policjanta M. M.i jednoczesne oddalenie wniosku o przesłuchanie świadka K., który to prowadził rozmowę z policjantem M. M..

W uzasadnieniu apelacji obrońca wskazał nadto, że jakkolwiek faktycznie z dowodów wynika, że D. C. (1)uciekał z K. L.z miejsca zdarzenia, to jednak zachowanie to tłumaczył tym, że było to odruchowe, spowodowane obawą wmieszania w sprawę. Zdaniem obrońcy K. L.pomawiał D. C. (1)w toku śledztwa. Obrońca wskazał również, iż z częściowych zeznań pokrzywdzonej miałoby wynikać, że tylko domyślała się, że D. C. (1)współdziałał z K. L.. Według obrońcy opisany w notatce z karty 9 świadek K.mógłby mieć wiedzę na temat zdarzenia.

W konkluzji obrońca wniósł o zmianę wyroku i uniewinnienie oskarżonego D. C. (1) od popełnienia zarzucanego mu czynu.

Oskarżony D. C. (1)w osobistej apelacji zarzucił błąd w ustaleniach faktycznych, obrazę przepisów postępowania i prawa materialnego poprzez nie dopuszczenie dowodu z nagrania z monitoringu i nie powołanie biegłego, który by wskazał, że to właśnie ów oskarżony jest na tym nagraniu. Zdaniem oskarżonego nie przeprowadzenie dowodu z oględzin płyty z k. 50 stanowiło naruszenie art. 410 kpk i 92 kpk. D. C. (1)zarzucił także naruszenie prawa materialnego poprzez błędne zakwalifikowanie czynu jako usiłowanie rozboju, podczas gdy zastosowana siła fizyczna przez K. L.nie stanowiła zagrożenia dla życia i zdrowia pokrzywdzonej, a przedmiot kradzieży nie miał dużej wartości. Zdaniem skarżącego czyn wyczerpywał znamiona wypadku mniejszej wagi. Oskarżony C.ponadto zaprzeczył, by doszło do współsprawstwa między nim a K. L..

Jednocześnie oskarżony D. C. (1) wniósł o zmianę wyroku i uniewinnienie go od popełnienie zarzucanego mu czynu, ewentualnie o uchylenie wyroku i przekazanie sprawy Sądowi Rejonowemu do ponownego rozpoznania.

Obrońca oskarżonego K. L.zarzucił rażącą niewspółmierność kary i wniósł o zmianę wyroku poprzez złagodzenie kary pozbawienia wolności. Zdaniem obrońcy K. L.kara wymierzona temu oskarżonemu była rażąco niewspółmierna do winy i szkodliwości społecznej. Czyn – jak wywiódł obrońca - stanowił usiłowanie, a działanie oskarżonego nie było nacechowane brutalnością i dużą agresją – o czym świadczyły niewielkie obrażenia, jakich doznała pokrzywdzona. Obrońca zarzucił również, że nie wzięto pod uwagę faktu przyznania się do winy i ujawnienia istotnych okoliczności czynu. Według obrońcy, wielokrotna karalność K. L.nie mogła stanowić podstawy do orzekania tak surowej kary pozbawienia wolności.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacje obrońców oraz oskarżonego D. C. (1) nie zasługiwały na uwzględnienie. Sąd pierwszej instancji w sposób prawidłowy przeprowadził postępowanie dowodowe w sprawie i dokonał z właściwą starannością i wnikliwością należytej oceny dowodów, z których to wyprowadził prawidłowe i logiczne wnioski według zasad logicznego rozumowania i wnioskowania, a także elementarnych wskazań wiedzy i doświadczenia życiowego (art. 7 kpk). Rozważania Sądu Rejonowego znalazły odbicie w logicznych, rzeczowych przekonujących wywodach zawartych w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku. Sąd Okręgowy zawartą tam argumentację podziela, nie dostrzegając konieczności ponownego jej przytaczania.

Odnosząc się do zarzutów zawartych w apelacjach stwierdzić należało, że podniesiony przez obrońcę D. C. (1)zarzut błędu w ustaleniach faktycznych był chybiony. Na współsprawstwo obu oskarżonych wskazywały dowody w postaci częściowych wyjaśnień K. L., a nadto zeznania pokrzywdzonej, które opisał Sąd Rejonowy i odniósł się do nich, oceniając je w sposób logiczny. Zaznaczyć należało w tym miejscu, że zeznania M. O.z rozprawy, gdzie odnosiła się do konkretnych zachowań obu oskarżonych i gdzie dokonywała subiektywnej oceny skutków postępowania D. C. (1), nie wskazywały – jak to wywodzi obrońca na brak sprawstwa oskarżonego C.. Przeciwnie – podkreślało wiarygodność zeznań pokrzywdzonej, która to od początku stanowczo podawała, że sprawców było dwóch – jeden był przy niej bezpośrednio, a drugi w pobliżu przyglądał się. Obrońca wybiórczo potraktował zeznania pokrzywdzonej, z których – według obrońcy - miało wynikać, że D. C. (1)nie brał udziału w dokonaniu czynu. Jakkolwiek istotnie, na rozprawie pokrzywdzona zeznała, że „pan D.mi żadnej krzywdy nie zrobił, nie dotknął mnie, nie dusił, nie szarpał. jest mi przykro dlatego, że pan D.ma być w ten sposób traktowany co drugi sprawca, co mnie bił” (k. 291), to jednak na tej samej rozprawie podawała również stanowczo, że sprawcy działali wspólnie, podawała na porozumienie obu oskarżonych.

W tym miejscu stwierdzić należało, że zgodnie z ugruntowanym stanowiskiem Sądu Najwyższego, współsprawcą jest ten, kto wykonuje osobiście czyn zabroniony wspólnie i w porozumieniu z inną osobą. Warunkiem współsprawstwa jest wyraźne lub milczące porozumienie współwykonawców, zawarte przed popełnieniem przestępstwa lub w jego trakcie. Nie jest istotne, ani wymagane wspólne dokonanie poszczególnych czynności czasownikowych, lecz realizacja zespołu znamion przestępstwa z objęciem zamiarem całości zdarzenia, przy uznaniu działania za własne (orzeczenia Sądu Najwyższego opublikowane w: OSNKW 3/72, OSNKW 117/76, OSNKW 115/75). Wyczerpujące wywody na temat współsprawstwa Sąd Rejonowy zawarł na k. 11 i 12 uzasadnienia wyroku.

Za bezzasadny uznano zarzut nie wyciągnięcia właściwych wniosków z notatki z k. 1 i zeznań P. P. (k. 225). Obrońca nie sprecyzował, jakie według niego miałyby być właściwe wnioski. Zaznaczyć należało, że z treści przedmiotowej notatki (zwłaszcza z k. 1v) wynikało bezpośrednio, że od samego początku pokrzywdzona podawała, że sprawców zdarzenia było dwóch (vide k. 1v). Z zeznań przesłuchanego na okoliczność sporządzenia notatki i podjętych działań na miejscu zdarzenia policjanta P. P. jasno wynikało, że pokrzywdzona początkowo skupiła się na jednym sprawcy, który bezpośrednio dokonał uszkodzenia jej ciała, a potem zaś określiła osobę współsprawcy (k. 225, 112 – 113).

Nietrafny był również zarzut odczytania notatki urzędowej z k. 9 przy jednoczesnym oddaleniu wniosku o przesłuchanie świadka K.. Jak bowiem wynika z protokołów rozpraw, notatka ta nie została odczytana. A zatem nie doszło do naruszenia przepisu art. 393 § 1 zdanie drugie kpk. Oddalenie natomiast wniosku dowodowego nastąpiło według reguł wynikających z art. 170 § 1 - 4 kpk.

W odniesieniu do zawartych w uzasadnieniu apelacji obronny kwestii pomówienia D. C. (1)przez K. L.zważyć należało, że wyjaśnienia K. L.zostały ocenione przez Sąd Rejonowy w sposób logiczny i wyczerpujący (k. 3 – 4 uzasadnienia). Sąd Okręgowy podziela dokonaną ocenę, wskazując jednocześnie na dowody w postaci zeznań pokrzywdzonej jak i zasady logiki i doświadczenia życiowego, z których w sposób oczywisty wynikało, że oskarżony D. C. (1)współdziałał z K. L.(o czym mowa była powyżej przy rozważaniach dotyczących współsprawstwa). Tłumaczenie, iż wspólna ucieczka spowodowana była „odruchem”, czy też obawą D. C. (1)przed „wmieszaniem w całą sprawę”, nie znajdowało uzasadnienia w realiach niniejszej sprawy, gdzie ponad wszelką wątpliwość Sąd Rejonowy wykazał współdziałanie obu sprawców, które miało miejsce przed dokonaniem czynu, w jego trackie jak i po zdarzeniu.

Z tych samych powodów co wyżej, za bezzasadne Sąd uznał zarzuty oskarżonego D. C. (1) dotyczące ustalonego przez Sąd Rejonowy współsprawstwa oskarżonych.

Zarzuty tego oskarżonego dotyczące nie zastosowania kwalifikacji prawnej z art. 283 kk były całkowicie bezzasadne i miały charakter czysto polemiczny. Wspólne działanie oskarżonych nosiło wysoki stopień społecznej szkodliwości czynu, dokonane zostało w zamiarze bezpośrednim dokonania rozboju, było agresywne, zawierało istotne nasilenie przemocy, w efekcie pociągnęło za sobą wyraźne i uciążliwe obrażenia ciała. Okoliczności te Sąd Rejonowy prawidłowo przywołał, opisując znamiona popełnionego czynu.

Zarzuty obrazy prawa procesowego, polegającej na nie ujawnieniu zapisu monitoringu z k. 50, jak również braku powołania biegłych celem wykazania, czy na zapisie widoczny jest D. C. (1)były również bezzasadne. Sąd bowiem ujawnił (k. 318) protokół z odtworzenia monitoringu (k. 116) wobec braku sprzeciwu stron. Oskarżony nie zakwestionował tego dowodu w toku toczącego się postępowania w pierwszej instancji. Co zaś do powołania dowodu z opinii biegłego, dowodu takiego strony podczas postępowania przed Sądem nie wniosły, sam zaś D. C. (1)nie kwestionował faktu, iż był w pobliżu miejsca zdarzenia w czasie jego dokonania.

Odnośnie zarzutu braku przeprowadzenia konfrontacji pomiędzy oskarżonym D. C. (1) a pokrzywdzoną, wywieźć należało, że na rozprawie pokrzywdzona była przesłuchiwana, strony zadawały pytania (w tym również D. C. (1) – k. 290v - 291). W istocie zatem nie doszło do zarzucanej przez oskarżonego sytuacji. Zatem i ten zarzut okazał się chybiony.

Wbrew kolejnym zarzutom D. C. (1), zeznania W. Z. (dziewczyny tego oskarzonego) i S. Z. – zostały ocenione z należytą uwagą i starannością, w oparciu o zasady doświadczenia życiowego i logikę.

Zarzut oskarżonego D. C. (1), jakoby Sąd I Instancji uznał, że oskarżeni przed popełnieniem czynu rozmawiali ze sobą przez telefon były również bezpodstawne. W treści zarówno wyroku jak i uzasadnienia nie wskazano, że oskarżeni w tym momencie telefonowali do siebie.

Zarzuty podniesione w apelacji obrońcy K. L.okazały się także bezzasadne. Sąd Okręgowy w pełni podziela wyczerpujące wywody na ten temat wskazane przez Sąd I instancji. Dodać wypada, że kara orzeczona względem K. L.była dla niego konieczną dolegliwością, jak i odpowiadała stopniu zawinienia oraz społecznej szkodliwości czynu, która niewątpliwie była znaczna. Tak orzeczona kara spełni swój cel wychowawczy i prewencyjny. W stosunku do oskarżonego K. L., a także do innych osób, które powzięły wiadomość o tym przestępstwie – kara ma wyrobić i pogłębić przekonanie, że dokonywanie tego typu przestępstw nie jest opłacalne i spotka się z reakcją wymiaru sprawiedliwości. Kara ma służyć także kształtowaniu pozytywnych postaw u oskarżonego, musi skłaniać go do czynnego żalu. Ma ona za zadanie przede wszystkim uświadomić oskarżonemu, że za czyn, jaki popełnili nie mogą spodziewać się żadnego pobłażania. Stąd też taki właśnie wymiar kary jest w pełni uzasadniony z punktu widzenia zarówno prewencji ogólnej, jak i szczególnej. K. L.był wielokrotnie karany za rozboje. Czynu dopuścił się w warunkach recydywy. Działanie bardzo agresywne, zuchwałe - w biały dzień, w centrum miasta, z wykorzystaniem znacznej przewagi siły – mężczyzny wobec kobiety. Dodatkowo działanie to spowodowało dotkliwe i bolesne obrażenia ciała u pokrzywdzonej. Sąd Rejonowy – wbrew zarzutom obrońcy - wziął pod uwagę okoliczności łagodzące – przyznanie się do winy i częściowe opisanie zdarzenia. Zwrócić uwagę należało na fakt, że kara została orzeczona w dolnych granicach ustawowego zagrożenia.

Sąd Rejonowy orzekając w niniejszej sprawie ustalił w opisie czynu, że obaj oskarżeni dopuścili się usiłowania rozboju w warunkach recydywy z art. 64 § 1 kk, w tym K. L.dokonał uszkodzenia ciała pokrzywdzonej, które to obrażenia spowodowały uszkodzenie ciała na okres do 7 dni. Wskazana kwalifikacja nie znalazła jednakże w pełni odzwierciedlenia w subsumcji dokonanej w wyroku, ponieważ pominięto tam przepis art. 13 § 1 kk, stanowiący o usiłowaniu. W konsekwencji przy wymiarze kary Sąd I Instancji nie przywołał art. 14 § 1 kk. Powyższe uchybienie znalazło odzwierciedlenie w uzasadnieniu wyroku Sądu Rejonowego (k. 9 uzasadnienia).

W związku z powyższym konieczne było dokonanie na podstawie art. 437 § 1 kpk zmiany zaskarżonego wyroku w ten sposób, że za podstawę skazania D. C. (1)przyjęto art. 13 § 1 kk w zw. z art. 280 § 1 kk w zw. z art. 64 § 1 kk, a za podstawę skazania K. L.przyjęto art. 13 § 1 kk w zw. z art. 280 § 1 kk w zw. z art. 157 § 2 kk w zw. z art. 11 § 2 kk w zw. z art. 64 § 1 kk. Jednocześnie za podstawę orzeczonych kar przyjęto: wobec D. C. (1) art. 14 § 1 kk w zw. z art. 280 § 1 kk, a wobec K. L.art. 14 § 1 kk w zw. z art. 11 § 3 kk w zw. z art. 280 § 1 kk. W pozostałym zakresie, wobec bezzasadności zarzutów, na podstawie art. 437 § 1 kpk utrzymano mocy zaskarżony wyrok.

O kosztach sądowych orzeczono na podstawie art. 626 § 1 kpk w z.w z art. 624 § 1 kpk.