UZASADNIENIE

Decyzją z 27 sierpnia 2024 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B. odmówił I. K. wznowienia postępowania w sprawie przeliczenia emerytury. Argumentował, że wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 4 czerwca 2024 r. nie został ogłoszony w Dzienniku Ustaw i nie wszedł w życie a zatem brak jest podstaw do wznowienia postępowania zakończonego decyzją z 10.04.2013 r.

Z decyzją nie zgodziła się I. K.. W odwołaniu wniosła o zmianę decyzji i nakazanie organowi rentowemu przeliczenia emerytury, wypłaty wyrównania wraz z odsetkami.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie. Podtrzymał argumentację zawartą w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji i zacytował ar 145 a § 2 KPA oraz art. 190 ust 3 Konstytucji.

Sąd Okręgowy ustalił co następuje.

I. K. urodziła się (...), powszechny wiek emerytalny osiągnęła 29 czerwca 2012 r.

Decyzją z 25.05.2009 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B. przyznał I. K. emeryturę w wieku obniżonym od 22.05.2009 r.

27 lutego 2013 r. I. K. złożyła wniosek o przyznanie prawa do emerytury w wieku powszechnym. Decyzją z 10.04.2013 r. – znak (...) Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B. uwzględnił wniosek i przyznał wnioskodawczyni emeryturę od 1.02.2013 r. Podstawę obliczenia emerytury stanowiła kwota składek i kapitału początkowego z uwzględnieniem waloryzacji tj. 141703,23 zł. – składki i 437006,79 zł. - kapitał. Podstawa obliczenia emerytury została pomniejszona o 48833,57 zł. z tytułu sumy kwot wypłaconej dotychczas emerytury o symbolu – E. Wypłata emerytury o symbolu (...) (w wieku powszechnym) została zawieszona, gdyż jest świadczeniem mniej korzystnym niż emerytura o symbolu E.

Sąd Okręgowy zważył co następuje:

Zgodnie z art. 25 ust 1 ustawy z 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach w Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U. z 2023 r. poz. 1251) podstawę obliczenia emerytury w wieku powszechnym (art. 24) stanowi kwota składek na ubezpieczenie emerytalne, z uwzględnieniem waloryzacji składek zewidencjonowanych na koncie ubezpieczonego do końca miesiąca poprzedzającego miesiąc, od którego przysługuje wypłata emerytury, zwaloryzowanego kapitału początkowego określonego w art. 173-175 oraz kwot środków zewidencjonowanych na subkoncie, o którym mowa w art. 40a ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, z zastrzeżeniem ust. 1a i 1b oraz art. 185.

Art. 25 ust 1 b ustawy stanowi, że jeżeli ubezpieczony pobrał emeryturę częściową lub emeryturę na podstawie przepisów art. 46, 50, 50a, 50e lub 184, a także art. 88 lub art. 88a ustawy z dnia 26 stycznia 1982 r. - Karta Nauczyciela, podstawę obliczenia emerytury, o której mowa w art. 24, ustaloną zgodnie z ust. 1, pomniejsza się o kwotę stanowiącą sumę kwot pobranych emerytur w wysokości przed odliczeniem zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych i składki na ubezpieczenie zdrowotne.

Wyrokiem z 4 czerwca 2024 r. sygn. akt SK 140/20 Trybunał Konstytucyjny orzekł, że art. 25 ust. 1b ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2023 r. poz. 1251) w zakresie, w jakim dotyczy osób, które złożyły wniosek o przyznanie świadczeń, o których mowa w tym przepisie, przed 6 czerwca 2012 r., jest niezgodny z art. 67 ust. 1 w związku z art. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej. Wyrok nie został opublikowany w Dzienniku Ustaw.

Nie wdając się jednak w rozważania odnoszące się do skuteczności i mocy nieopublikowanego wyroku należy stwierdzić jednoznacznie, że nie ma on zastosowania do kobiet urodzonych przed 1 stycznia 1953 r., które osiągnęły powszechny wiek emerytalny przez 1 stycznia 2013 r. Wynika to jednoznacznie z treści uzasadnienia wyroku Trybunału Konstytucyjnego z 4 czerwca 2024 r. w punkcie 5 – „skutki wyroku”. Trybunał podkreślił, że wyrok wpłynie wyłącznie na sytuację osób, które nie nabyły prawa do emerytury wynikającej z osiągnięcia wieku emerytalnego przed 1 stycznia 2013 r. Tylko w ich wypadku doszło bowiem do niekonstytucyjnego zastosowania skarżonej normy prawnej, co było związane z ich nieświadomością co do skutku podjętej decyzji. W pozostałych wypadkach zaś uposażeni mieli świadomość zmian oraz możliwość uniknięcia ich konsekwencji, co słusznie zauważył Sąd Najwyższy w uchwale o sygn. akt III UZP 5/19, i co przekłada się na brak stosowalności wyroku w stosunku do tych osób.

Odwołująca się wiek emerytalny osiągnęła 26 czerwca 2012 r. co wynika z jednoznacznego brzmienia art. 24 ust.1 ustawy emerytalnej w brzmieniu obowiązującym do końca 2012 r. - ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku emerytalnego, wynoszącego co najmniej 60 lat dla kobiet i co najmniej 65 lat dla mężczyzn, z zastrzeżeniem art. 46, 47, 50, 50a i 50e i 184. Zresztą ustawa z 11.05.2012 r. o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz niektórych innych ustaw wprowadzająca odmienne regulacje odnoszące się do powszechnego wieku emerytalnego od 1 stycznia 2013 r. nie podwyższyła wieku emerytalnego kobiet urodzonych do 31.12.1952 r. – art. 24 ust 1 a, utrzymując nadal poziom 60 lat.

I. K. mimo osiągniecia wieku emerytalnego w 2012 r. wniosek o emeryturę złożyła dopiero 27 lutego 2013 r. Nie oznacza to, że art. 25 ust 1 b ustawy nie ma do niej zastosowania.

Zdaniem Sądu Okręgowego art. 25 ust. 1b ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych ma pełne zastosowanie do urodzonej w (...) r. ubezpieczonej, która od 2009 r. pobierała wcześniejszą emeryturę, warunki uprawniające do przyznania emerytury z powszechnego wieku emerytalnego spełniła w 2012 r., a wniosek o przyznanie jej prawa do emerytury z powszechnego wieku emerytalnego złożyła w 2013 r.

Jak słusznie stwierdził Sąd Najwyższy w uchwale z 28.11.2019 r. III UZP 5/19 kobiety z rocznika 1952 przechodząc na emeryturę wcześniejszą, z pewnością nie miały świadomości co do skutków prawnych, jakie może wywołać w sferze ich przyszłych uprawnień z tytułu emerytury powszechnej pobieranie świadczeń emerytalnych. Należy jednak wskazać, że w chwili nabycia przez nie prawa do emerytury w powszechnym wieku art. 25 ust. 1b ustawy emerytalnej nie obowiązywał, a zatem nie wywoływał jeszcze skutku prawnego. Kobiety urodzone w (...) r. (choćby nawet urodziły się (...)) - przy sześciomiesięcznej vacatio legis - miały, po pierwsze, czas na podjęcie decyzji zapobiegającej niekorzystnym skutkom nowelizacji oraz, po drugie, możliwość zrealizowania prawa na starych zasadach (bez potrąceń). Z tego powodu nie można twierdzić, że przyrzeczenia złożone tym osobom przed zmianą przepisów pozostały bez pokrycia albo że wycofanie się państwa z dotychczasowych uregulowań miało nagły charakter. Należy zatem podsumować, że ustawodawca, umożliwiając kobietom z roczników 1949-52 realizację świadczenia na dotychczasowych zasadach, uczynił zadość zasadzie lojalności, a wobec nieuzasadnionego aksjologicznie dynamicznego przyrostu emerytury powszechnej mógł ex nunc dokonać dezaktywacji owego emerytalnego "perpetuum mobile". Kobiety z rocznika 1952 nie znalazły się "w pułapce" decyzji podjętych przed wejściem w życie art. 25 ust. 1b ustawy emerytalnej. Miały bowiem możliwość skorzystania z uprawień w kształcie, jaki istniał przed nowelizacją.

W rezultacie należy przyjąć, że w odniesieniu do I. K. nie ma żadnych podstaw do ingerencji w obliczenie emerytury w wieku powszechnym czy to na podstawie art. 145 a § 2 KPA czy też przepisów ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.

Z tych wszystkich względów, na zasadzie art. 477 ¹⁴ § 1 KPC odwołanie oddalono.

Wyrok został wydany na posiedzeniu niejawnym zgodnie z art. 148 ¹ § 1 i 3 KPC.

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE