Przewodnicząca:

SSO Agnieszka Połyniak

Protokolant:

Agnieszka Strzelczyk

Formularz UK 2

Sygnatura akt

IV Ka 800/23

Załącznik dołącza się w każdym przypadku. Podać liczbę załączników:

1

CZĘŚĆ WSTĘPNA

Oznaczenie wyroku sądu pierwszej instancji

Wyrok Sądu Rejonowego w Wałbrzychu z dnia 30 czerwca 2023 r. w sprawie sygn. akt III K 2344/21

Podmiot wnoszący apelację

☐ oskarżyciel publiczny albo prokurator w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ oskarżyciel posiłkowy

☐ oskarżyciel prywatny

☒ obrońca

☐ oskarżony albo skazany w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ inny

Granice zaskarżenia

Kierunek i zakres zaskarżenia

☒ na korzyść

☐ na niekorzyść

☒ w całości

☐ w części

☐

co do winy

☐

co do kary

☐

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☐

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☐

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☒

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☐

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☐

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

Wnioski

☐

uchylenie

☒

zmiana

Ustalenie faktów w związku z dowodami
przeprowadzonymi przez sąd odwoławczy

Ustalenie faktów

Fakty uznane za udowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

2.1.1.1.

J. J.

Oskarżony był wielokrotnie karany.

Informacja Krajowego Rejestru Karnego

k. 193- 196

Fakty uznane za nieudowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

2.1.2.1.

Ocena dowodów

Dowody będące podstawą ustalenia faktów

Lp. faktu z pkt 2.1.1

Dowód

Zwięźle o powodach uznania dowodu

Informacja z Krajowego Rejestru Karnego

Niekwestionowany dokument urzędowy.

Dowody nieuwzględnione przy ustaleniu faktów
(dowody, które sąd uznał za niewiarygodne oraz niemające znaczenia dla ustalenia faktów)

Lp. faktu z pkt 2.1.1 albo 2.1.2

Dowód

Zwięźle o powodach nieuwzględnienia dowodu

STANOWISKO SĄDU ODWOŁAWCZEGO WOBEC ZGŁOSZONYCH ZARZUTÓW i wniosków

Lp.

Zarzut

3.1.

Obrońca oskarżonego zaskarżonemu wyrokowi zarzucił obrazę przepisów postępowania, tj. art. 7 i 410 k.p.k., poprzez:

nieprawidłowe uznanie, iż dysponowanie środkami finansowymi po opuszczeniu zakładu karnego mogłoby świadczyć o możliwościach finasowania alimentów na syna, podczas gdy owa kwota była niewielka w kontekście potrzeb życiowych przeciętnego człowieka w jednym miesiącu

nieprawidłową ocenę, iż nieporadność życiowa oraz wielokrotna karalność i związane z tym pewne aspołeczne postawy oskarżonego nie mogą być uznane za obiektywne przyczyny niemożności regulowania zobowiązania alimentacyjnego, podczas gdy jak najbardziej owe okoliczności mogą być brane pod uwagę jako obiektywne przyczyny braku możliwości łożenia na syna;

nieprawidłową ocenę, iż osobiste starania w wychowanie dziecka mogą być uznane za okoliczności oceniające w kontekście uchylania się od obowiązku alimentacyjnego, podczas gdy ocena postępowania oskarżonego musi być związana jedynie z finansowym wymiarem obowiązku alimentacyjnego zgodnie z treścią art. 209 § 1 k.k.

nieprawidłową ocenę uprawnienia z art. 138 krio w kontekście postępowania oskarżonego, podczas gdy zmiana okoliczności o której mowa w w/w przepisie i poglądy doktryny i orzecznictwa wskazują na to, iż nie można stawiać znaku równości pomiędzy instytucją obniżenia alimentów a obiektywnymi przesłankami w ramach uchylania się od płacenia tychże alimentów

wszystkie powyższe błędy proceduralne mogły mieć wpływ na treść orzeczenia w zakresie nieprawidłowego uznania postępowania oskarżonego za obiektywne uchylanie się od płacenia alimentów na syna.

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Podniesione przez apelującego zarzuty obrazy wskazanych wyżej przepisów postępowania, generalnie sprowadzające się do zanegowania oceny materiału dowodowego przeprowadzonej przez Sąd I instancji, okazały się niezasadne.

Podzielić należy konsekwentne poglądy orzecznictwa, że przekonanie Sądu o wiarygodności jednych dowodów i jej braku w przypadku innych, pozostaje pod ochroną przepisu art. 7 k.p.k. jeżeli zostało poprzedzone ujawnieniem w toku rozprawy głównej całokształtu okoliczności sprawy, rozważeniem okoliczności przemawiających zarówno na korzyść, jak i na niekorzyść oskarżonego, pozostaje zgodne ze wskazaniami wiedzy i doświadczenia życiowego oraz zostało wyczerpująco i logicznie uargumentowane w uzasadnieniu wyroku (vide postanowienie Sądu Najwyższego z 11.04.2018 r., sygn. IV KK 104/18).

W kontekście powyższego stwierdzić należy wyraźnie, że analiza materiału dowodowego sprawy nie dała podstaw do uznania, że Sąd I instancji przy ocenie materiału dowodowego naruszył reguły wskazane w treści art. 7 k.p.k. Stanowisko to potwierdza nie tylko analiza akt niniejszej sprawy, ale też treść pisemnych motywów zaskarżonego wyroku, w których prawidłowo wskazano, jakie fakty zostały uznane za udowodnione i jakie dowody legły u podstaw do ich przyjęcia oraz jakim dowodom i dlaczego waloru wiarygodności odmówiono. W konsekwencji, ocena materiału dowodowego, dokonana przez Sąd I instancji, nie budzi zastrzeżeń, albowiem nie wykracza poza ramy swobodnej ich oceny, będąc jednocześnie dokładną, rzetelną oraz niewykazującą błędów logicznych.

Apelujący niesłusznie zarzuca Sądowi orzekającemu, że ten czyniąc ustalenia świadczące o uchylaniu się przez oskarżonego od płacenia alimentów oprał je na kilku wybranych okolicznościach faktycznych. Z treści uzasadnienia zaskarżonego wyroku wprost wynika, że Sąd orzekający, czyniąc ustalenia w tym zakresie, wziął pod uwagę całokształt okoliczności dotyczących sytuacji życiowej oskarżonego od momentu opuszczenia przez niego zakładu karnego i dokonał dokładnej jej analizy. Pod uwagę wzięto nie tylko okoliczności świadczące o złej woli oskarżonego, ale także uwzględniono te, które przemawiały na jego korzyść. Wyrazem powyższego była prawidłowo dokonana, zmiana czasookresu zarzuconego oskarżonemu w akcie oskarżenia czynu, która wynikała z uwzględnienia faktu, że oskarżany przebywał w zakładzie karnym na terenie Holandii, odbywając karę. Tych okoliczności apelujący nie dostrzegł. Podniósł zaś argumenty (właściwie błędy proceduralne), które w jego ocenie mogły mieć wpływ na treść orzeczenia w zakresie nieprawidłowego uznania przez Sąd I instancji postępowania oskarżonego za uchylanie się od płacenia alimentów na syna, nie przywołując jednakże żadnych okoliczności, które uszłyby uwadze Sądu orzekającego. Z treści uzasadnienia apelacji wynika bowiem, że obrońca dokonał w powyższym zakresie własnej, odmiennej interpretacji zachowania oskarżonego, z którą zgodzić się nie można.

Apelujący niesłusznie podniósł, że kwota 2.120,16 zł, którą oskarżany dysponował po opuszczeniu zakładu karnego w sierpniu 2019r. (k. 125), nie świadczyła o jego możliwościach finasowania alimentów na rzecz syna. Autor apelacji nie dostrzegł jednakże, że wskazana kwota - bez wątpienia - pozwała na realizowanie chociażby jednej raty alimentacyjnej, której wysokość został określona na kwotę 500 zł miesięcznie. Nietrafnie obrońca oskarżonego podniósł i to, że suma ta nie pozawala przeciętnemu człowiekowi na miesięczne utrzymanie się. Zauważyć wypada, że w 2019r. przeciętne miesięczne wynagrodzenie wynosiło 3555 złotych (netto), a tzw. wynagrodzenie minimalne – 2250 złotych. Pracujący uczciwie za miesiąc swej pracy otrzymywali zatem niewiele więcej, a utrzymywali za to siebie i swoje rodziny. . Ponadto pomija obrońca ugruntowaną w orzecznictwie zasadę wedle, której rodzic winien dzielić się z dzieckiem najskromniejszym dochodem, nawet kosztem określonych potrzeb własnych, w razie potrzeby ograniczając je do absolutnie niezbędnego minimum. Należy też zwrócić uwagę na swoistą niekonsekwencję w rozumowaniu obrońcy oskarżonego. Z jednej strony wskazuje bowiem na konieczność zaspokojenia potrzeb oskarżonego, , z drugiej zaś strony nie widzi niczego nagannego w tym, że to zaspokojenie odbywało się kosztem niezaspokojenia potrzeb życiowych dziecka, które – w przeciwieństwie do J. J. - nie miało możliwości podjęcia zatrudnienia. Takiej zasady nie sposób zaakceptować, a tym bardziej uznać, iż pozostawała ona bez wpływu na ocenę możliwości wykonania przez oskarżonego ciążącego na nim obowiązku alimentacyjnego.

Nie można też zgodzić się z twierdzeniem skarżącego, który upatrywał obiektywnej (zatem niezależnej od woli J. J.) przyczyny braku możliwości łożenia na utrzymanie syna w nieporadności życiowej oraz wielokrotnej karalności oskarżonego. Wbrew twierdzeniom apelującego nie są to czynniki obiektywne. Oskarżany sam wszak wybrał taki sposób na życie (naruszanie zasad porządku prawnego), a zatem winien zatem liczyć się z tego konsekwencjami. Mając zaś świadomość ciążącego na nim obowiązku alimentacyjnego powinien podjąć większe starania i wykazać się większą aktywność na rynku pracy, a takich starań po stronie oskarżonego nie było widać. Sam fakt wcześniej karalności nie przesądza bowiem o braku możliwości podjęcia zatrudnienia. Wskazują na to wyjaśnienia samego oskarżonego, w których przyznał, że podejmował prace nie tylko na terenie Holandii, ale również w Polsce, lecz zatrudnienia tego nie utrzymywał, zaś zarówno własne utrzymanie, jak i obowiązek alimentacyjny „scedował” na swa matką (k.129, 144). Ponadto zauważyć należy, że oskarżony nie posiada żadnych przeciwskazań zdrowotnych do tego, aby podjąć zatrudnienie. Za takie bowiem nie można uznać przewlekłego zapalenia żołądka oraz występujących u niego zmian zwyrodnieniowych kręgosłupa (zaświadczenie z lutego 2022r., k. 123). Oskarżony nie ma orzeczonej niepełnosprawności (takie orzeczenie ma jedynie jego matka – D. J., k. 122). co wskazuje jednoznacznie, że w okresie objętym zarzutem był on zdolny do wykonywania pracy zarobkowej, a tym samym miał obiektywną możliwość wykonania obowiązku alimentacyjnego wobec małoletniego syna.

Nie zasługuje również na uznanie argument obrońcy oskarżonego, że osobiste starania w wychowanie dziecka nie mogą być uznane za okoliczności, które także podlegają ocenie w kontekście ustaleń znamienia ustawowego „uchylania się od obowiązku alimentacyjnego”, który apelujący sprowadza jedynie do wymiaru finansowego. Jakkolwiek przepis art. 209§1 k.k. stanowi o uchylaniu się od obowiązku alimentacyjnym określonym co do wysokości orzeczeniem sądowym”, to jednak nie można pomijać, że obowiązek ten polega nie tylko na łożeniu finansowym na utrzymanie dziecka, ale i sprawowaniu osobistej opieki nad nim. W tym kontekście przy ocenie okoliczności świadczących o nastawieniu oskarżonego do ciążącego na nim obowiązku alimentacyjnego okoliczności związane z jego zaangażowaniem w wychowanie dziecka jak najbardziej mają wpływ na tę ocenę. Słusznie zatem Sąd I instancji uznał, że brak zaangażowania ze strony oskarżonego stanowił jedną z okoliczności świadczących o jego złej woli.

Apelujący niesłusznie podnosi też, że Sąd I instancji nieprawidłowo ocenił uprawnienia z art. 138 krio w kontekście postępowania oskarżonego (pkt d petitum apelacji). Sąd orzekający oceny takiej w istocie nie przeprowadzał. Wskazał jedynie, że istniała taką możliwość, zaś nieskorzystanie przez oskarżonego z tej możliwości słusznie potraktowane zostało jako niedochowanie aktu staranności. Niezależnie od tego wskazać należy, że oskarżany w toku postępowania nie wskazywał na żadne okoliczności, które w świetle art. 138 krio uzasadniałby zmniejszenie ciążącego na nim obowiązku alimentacyjnego. Oskarżony poza kwestionowaniem ustalonego ojcostwa, nie powołał żadnych okoliczności, które świadczyłyby o zaistnieniu zmian, i to istotnych, w jego sytuacji osobistej, czy też majątkowej, a tym samym w oparciu o przepis art. 138 krio wskazywałaby na potrzebę skorygowania zakresu obowiązku alimentacyjnego nałożonego na niego wyrokiem Sądu Rejonowego w Wałbrzychu w sprawie sygn. IV RC 546/15. Chodzi tu wszak o istotne zmniejszenie lub ustanie możliwości zarobkowych i majątkowych zobowiązanego do alimentacji albo istotne zwiększenie się usprawiedliwionych potrzeb uprawnionego. Dopiero zaistnienie takich zmian stanowić może podstawę skorygowania zakresu obowiązku alimentacyjnego. Zgromadzone dowodowy na zaistnienie takich okoliczności nie wskazują, a apelujący również na takie się nie powołał.

Wskazując na powyższe stwierdzić należy, że przedstawiona przez obrońcę oskarżonego argumentacja, nie wykazała żadnych nieprawidłowości w ocenie dowodów przeprowadzonej przez Sąd meriti, które mogłyby skutkować uwzględnieniem zarzutu naruszenia art. 7 k.p.k. Ponadto Sąd I instancji wydał wyrok na podstawie analizy całokształtu ujawnionych w toku postępowania okoliczności, mających znaczenie dla przedmiotowego rozstrzygnięcia, wobec czego ocena zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego nie uchybia treści art. 410 k.p.k.

Wniosek

o zmianę zaskarżonego orzeczenia i uniewinnienie oskarżonego od zarzucanego mu czynu.

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

Obrońca oskarżonego nie wykazał, aby wydając zaskarżony wyrok, przy ocenie materiału dowodowego, przede wszystkim w zakresie poczynienia ustaleń co do istnienia po stronie oskarżonego obiektywnej możliwości wykonania obowiązku alienacyjnego, Sąd I instancji dopuścił się obrazy art. 7 k.p.k. i art. 410 k.p.k., co zostało omówione powyżej. Tym samym wniosek o zmianę zaskarżonego wyroku w kierunku postulowanym w apelacji uznać należało za niezasadny.

OKOLICZNOŚCI PODLEGAJĄCE UWZGLĘDNIENIU Z URZĘDU

4.1.

Zwięźle o powodach uwzględnienia okoliczności

ROZSTRZYGNIĘCIE SĄDU ODWOŁAWCZEGO

Utrzymanie w mocy wyroku sądu pierwszej instancji

5.1.1.

Przedmiot utrzymania w mocy

wyrok Sądu Rejonowego w Wałbrzychu z dnia 30 czerwca 2023 r., sygn. akt III K 2344/21 w zakresie punktów I- III jego części rozstrzygającej

Zwięźle o powodach utrzymania w mocy

Sąd Odwoławczy nie uwzględnił zarzutów podniesionych w wywiedzionej apelacji, w aprobując stanowisko Sądu orzekającego, wyrażone w zaskarżonym orzeczeniu. Nie było również konieczności ingerowania w jego treść z urzędu, dlatego też zaskarżony wyrok, jako trafny i prawidłowy, został utrzymany w mocy.

Zmiana wyroku sądu pierwszej instancji

5.2.1.

Przedmiot i zakres zmiany

Zwięźle o powodach zmiany

Uchylenie wyroku sądu pierwszej instancji

Przyczyna, zakres i podstawa prawna uchylenia

5.3.1.1.1.

☐ art. 439 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

5.3.1.2.1.

Konieczność przeprowadzenia na nowo przewodu w całości

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

5.3.1.3.1.

Konieczność umorzenia postępowania

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia i umorzenia ze wskazaniem szczególnej podstawy prawnej umorzenia

5.3.1.4.1.

☐ art. 454 § 1 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

Zapatrywania prawne i wskazania co do dalszego postępowania

Inne rozstrzygnięcia zawarte w wyroku

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

Koszty Procesu

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

II

III

O kosztach nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej oskarżonemu w postępowaniu odwoławczym orzeczono na podstawie § 11 ust. 2 pkt 4 w zw. z art. § 15 ust. 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015r. w sprawie opłat za czynności adwokacie, uwzględniając w tym zakresie stanowisko Trybunału Konstytucyjnego zawarte w wyroku z 20 grudnia 2022 r., w którym stwierdzono, że różnicowanie stawek za obronę z wyboru i z urzędu, na niekorzyść obrońców z urzędu w rozporządzeniach Ministra Sprawiedliwości z dnia 22.10.2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie i z dnia 03.10.2016 r. w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez adwokata z urzędu jest, co do zasady niezgodne z Konstytucją (pkt II wyroku).

O kosztach sądowych za postępowanie odwoławcze orzeczono na podstawie art. 624 § 1 k.p.k. w zw. z art. 634 k.p.k., zwalniając oskarżonego od ich ponoszenia. W ocenie Sądu odwoławczego z uwagi na sytuację majątkową, materialną i osobistą J. J., jak też wynik tego postępowania, uiszczenie kosztów sądowych przez byłoby dla niego zbyt uciążliwe. Z tego też powodu wydatkami obciążony został Skarb Państwa.

PODPIS

SSO Agnieszka Połyniak

Granice zaskarżenia

Kolejny numer załącznika

1

Podmiot wnoszący apelację

Obrońca oskarżonego

Rozstrzygnięcie, brak rozstrzygnięcia albo ustalenie, którego dotyczy apelacja

Wyrok Sądu Rejonowego w Wałbrzychu z dnia 30 czerwca 2023 r. w sprawie sygn. akt III K 2344/21

1.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☒ na korzyść

☐ na niekorzyść

☒ w całości

☐ w części

☐

co do winy

☐

co do kary

☐

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

1.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☐

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☐

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☒

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☐

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☐

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

1.4. Wnioski

☐

uchylenie

☒

zmiana