UZASADNIENIE

Decyzją z 24.05.2023r., na podstawie art. 108§1, 3, 4 w zw. z art. 107§1, la i §2 pkt 2 i 4, §3 i art. 116 ustawy z 29 sierpnia 1997r. Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2022r. poz. 2651 ze zm.), poprzez art. 31 art. 32 ustawy z 13 października 1998r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2022r., poz. 1009 ze zm.), Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w Ł. przeniósł na A. K. odpowiedzialność za zobowiązania płatnika składek (...) Sp. z o. o. o numerze NIP (...), z tytułu nieopłaconych składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne oraz Fundusz Pracy, Fundusz Solidarnościowy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych za zatrudnionych pracowników, wraz z odsetkami za zwłokę oraz kosztami egzekucyjnymi w łącznej kwocie 18.148,26zł., w tym: na ubezpieczenia społeczne w kwocie: 9.938,31zł. z tytułu nieopłaconych składek za okres 10/2019 - 12/2019; 3.627,00zł. - z tytułu odsetek za zwłokę naliczonych na 24.05.2023r.; 750,20zł. z tytułu kosztów egzekucyjnych powstałych od ww. należności; na ubezpieczenie zdrowotne: 2.201,73zł. - z tytułu nieopłaconych składek za okres 10/2019 - 12/2019, 804,00zł. - z tytułu odsetek za zwłokę naliczonych na 24.05.2023r., 167,50zł. z tytułu kosztów egzekucyjnych powstałych od ww. należności; na Fundusz Pracy, Fundusz Solidarnościowy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych: 456,72zł. - z tytułu nieopłaconych składek za okres 10/2019 - 12/2019 , 168,00zł. - z tytułu odsetek za zwłokę naliczonych na 24.05.2023r., 34,80zł. - z tytułu kosztów egzekucyjnych powstałych od ww. należności.

Nie podzielając powyższej decyzji A. K. złożyła odwołanie, wnosząc o uchylenie decyzji. Podnosiła, że w okresie objętym zaskarżoną decyzją, nie pełniła funkcji członka zarządu (...) Spółka z o. o.

W odpowiedzi na odwołanie pełnomocnik organu rentowego wnosił o oddalenie odwołania.

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

Z pełnego odpisu Krajowego Rejestru Sądowego nr KRS (...) wynika, że 18.04.2011r., została zarejestrowana (...) Spółka z o. o. Od 9.07.2020r., prezesem zarządu spółki jest A. K..

W okresie do kwietnia 2020r., A. K. nie podejmowała żadnych czynności w imieniu i na rzecz spółki.

K. M. był jedynym wspólnikiem spółki od 9.07.2020r. Przed październikiem 2019r., odwołująca nie znała K. M.. K. M. za pośrednictwem A. S. – znajomego wnioskodawczyni, skontaktował się z nią z zapytaniem, czy pomoże mu wyprowadzić spółkę w dokumentach. K. M. nie był wpisany do KRS jako członek zarządu, ani jako wspólnik. A. K. nie miała żadnego wglądu do akt spółki, nawiązała kontakt z P. K., który był księgowym w spółce. W październiku 2019r., A. K. spotkała się z K. M., który miał niedługo wyjechać do Szwecji. W październiku 2019r. odwołująca nie była ani wspólnikiem, ani członkiem zarządu, nie była zatrudniona w spółce. K. M. poprosił A. K., która miała wiedzę prawną, żeby protokołowała podczas Nadzwyczajnego Zgromadzenia Wspólników w dniu 21.10.2019r. K. M. miał trudności z dotarciem do kraju i dlatego wystąpił z wcześniej, tj. w październiku. Wnioskodawczyni zgodziła się czysto technicznie zaprotokołować dwie uchwały Nadzwyczajnego Zgromadzenia Wspólników w dniu 21.10.2019r., tj. Uchwałę nr(...) mocą której z dniem 21.10.2019r., odwołano ze stanowiska Prezesa Zarządu P. C. oraz Uchwałę nr (...) o powołaniu A. K. na stanowisko Prezesa Zarządu spółki z dniem 21.10.2019r. K. M. chciał załatwić te sprawy, ponieważ nie wiadomo było kiedy znów przyjedzie do Polski. Odwołująca wiedziała, że spółka ma problemy finansowe, zatrudnia pracowników, a P. C. - członek zarządu, nie pełni od dawna swojej funkcji. W 2018r. wpłynęła rezygnacja P. C. z funkcji prezesa zarządu.

W grudniu 2019r., A. K. otrzymała mailowo od P. K. - księgowego spółki, listę płac pracowników spółki za listopad 2019r. Wówczas wnioskodawczyni powiedziała K. M., że może zostać prezesem zarządu spółki pod warunkiem, że spółka zostanie uśpiona. Majątek, którym dysponowała spółka nie pokryłby kosztów postępowania upadłościowego. W grudniu 2019r. odwołująca i K. M. doszli do wniosku, że jeśli A. K. ma działać w spółce, to chce aby ją formalnie zawiesili, aby wszyscy pracownicy zostali zwolnieni. Pracownikiem spółki był również K. M.. Warunkiem objęcia funkcji prezesa w spółce, było zwolnienie pracowników. A. K. miała podjąć funkcję prezesa i spółkę postawić w stan bezczynności, czy spółkę uśpić. A. K. chciała pomóc nieodpłatnie, miała zająć się sprawami formalnymi związanymi z uśpieniem spółki - zawieszeniem działalności spółki. W dniu 23.03.2020r. A. K. podpisała sprawozdanie z działalności. Uchwała zatwierdzająca sprawozdanie finansowe była podjęta w lipcu 2020r. W końcu marca wnioskodawczyni mogła zacząć formalnie działać, bo pracownicy byli już zwolnieni, działalność była zawieszona. K. M. zakomunikował pracownikom zwolnienie ich. W dniu 22.04.2020r., A. K. wyraziła zgodę na objęcie funkcji członka zarządu (zeznania wnioskodawczyni, zeznania świadka K. M. – na nagraniu CD – 00:06:43 – 00:28:14, 00:01:43 – 00:13:39 k. 53, 73/akta sprawy; protokół z Nadzwyczajnego Zgromadzenia Wspólników podmiotu (...) Spółka z o. o. z 21.10.2019r., sprawozdanie z działalności w 2019r. Zarządu Spółki (...) Spółka z o. o., odpis pełny z rejestru przedsiębiorców k. 18-24/akta sprawy; kserokopia oświadczenia z 22.04.2020r./akta ZUS).

Pismem z 8.02.2023r., ZUS zwrócił się do Sądu Rejonowego dla Łodzi Śródmieścia w Łodzi XIV Wydział Gospodarczy ds. Upadłościowych i Restrukturyzacyjnych o podanie, czy był składany wniosek o ogłoszenie upadłości, czy było prowadzone postępowanie upadłościowe w stosunku do (...) Sp. z o. o. (pismo ZUS/akta ZUS).

W odpowiedzi podano, że nie wpłynął wniosek o ogłoszenie upadłości lub wniosek o otwarcie postępowania układowego, a także nie było prowadzone postępowanie upadłościowe, ani układowe wobec (...) Sp. z o. o. (pismo z 23.02.2023r./akta ZUS).

W związku z zaewidencjonowanym zadłużeniem na koncie rozliczeniowym płatnika (...) Sp. z o. o., ZUS wszczął z urzędu postępowanie w sprawie przeniesienia na A. K. jako prezesa zarządu odpowiedzialności za zobowiązania z tytułu nieopłaconych składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne oraz Fundusz Pracy, Fundusz Solidarnościowy i FGŚP za zatrudnionych pracowników (zawiadomienie/akta ZUS).

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie materiału dowodowego zgromadzonego w sprawie i w postępowaniu przed organem rentowym. Fakty związane z powołaniem i wykonywaniem przez A. K. funkcji Prezesa zarządu płatnika, Sąd ustalił na podstawie zeznań wnioskodawczyni, którym dał wiarę. Fakty związane z datą przyjęcia i pełnienia przez A. K. funkcji prezesa zarządu (...) Sp. z o.o., Sąd ustalił na podstawie zeznań świadka K. M.. Zdaniem Sądu zeznania świadka są wiarygodne, zbieżne z zeznaniami odwołującej, nie były kwestionowane. Zdaniem Sąd materiał dowodowy daje podstawy do przyjęcia, że A. K. nie może ponosić odpowiedzialności za zobowiązania płatnika składek (...) Sp. z o. o. z/s w S. (...), NIP (...), z tytułu nieopłaconych składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne oraz FP, FS i FGŚP za okresy wymienione w zaskarżonej decyzji, bowiem nie pełniła wtedy funkcji członka zarządu spółki.

Sąd Okręgowy zważył:

Odwołanie zasługuje na uwzględnienie.

Zgodnie z art. 46 ust. 1 ustawy z 13.10.1998r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2022r., poz. 1009 ze zm.), (...) Sp. z o. o. jako płatnik składek, zobowiązany był do obliczania, rozliczania oraz opłacania w terminach określonych ustawą, należnych składek na ubezpieczenia społeczne, na ubezpieczenie zdrowotne oraz Fundusz Pracy, Fundusz Solidarnościowy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych za każdy miesiąc kalendarzowy. Niedopełnienie tego obowiązku spowodowało powstanie na koncie spółki zadłużenia z tytułu nieopłaconych składek.

Zgodnie z art. 31 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. Nr 205 z 2009r., poz. 1585 ze zm.), do należności z tytułu składek stosuje się odpowiednio m.in. art. 107§1, 1a i 2 pkt 2 i 4, art. 108§1 i 4, art. 116 ustawy z dnia 29.08.1997r. ordynacja podatkowa.

Jak wynika z przepisu art. 116§1 ordynacji podatkowej, za zaległości podatkowe spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w organizacji, spółki akcyjnej lub spółki akcyjnej w organizacji odpowiadają solidarnie całym swoim majątkiem członkowie jej zarządu, jeżeli egzekucja z majątku spółki okazała się w całości lub w części bezskuteczna, a członek zarządu:

1) nie wykazał, że:

a) we właściwym czasie zgłoszono wniosek o ogłoszenie upadłości lub wszczęto postępowanie zapobiegające ogłoszeniu upadłości (postępowanie układowe) albo

b) niezgłoszenie wniosku o ogłoszenie upadłości lub niewszczęcie postępowania zapobiegającego ogłoszeniu upadłości (postępowania układowego) nastąpiło bez jego winy;

2) nie wskazuje mienia spółki, z którego egzekucja umożliwi zaspokojenie zaległości podatkowych spółki w znacznej części.

Odpowiedzialność członków zarządu obejmuje zaległości podatkowe z tytułu zobowiązań, których termin płatności upływał w czasie pełnienia przez nich obowiązków członka zarządu, oraz zaległości wymienione w art. 52 powstałe w czasie pełnienia obowiązków członka zarządu (§2).

Przepisy § 1-3 stosuje się również do byłego członka zarządu oraz byłego pełnomocnika lub wspólnika spółki w organizacji (§4).

Odpowiedzialność z art. 116 ordynacji podatkowej w związku z art. 31 ustawy o sus nie ma charakteru odszkodowawczego, lecz jest własną odpowiedzialnością członków zarządu. Decyzja organu rentowego stwierdzająca odpowiedzialność członków zarządu spółki ma charakter konstytutywny i jest źródłem powstania odpowiedzialności danej osoby. Żeby wydanie decyzji w tym przedmiocie było możliwe, niezbędne jest przede wszystkim spełnienie przesłanki pozytywnej, wskazanej w art. 116§1, czyli przesłanki bezskuteczności egzekucji przeciwko spółce.

Istota sporu w niniejszej sprawie sprowadzała się do oceny, czy zaistniały przesłanki do uznania, że A. K. odpowiada wobec ZUS za zaległości z tytułu składek, określonych zaskarżoną decyzją jako były Prezes Zarządu Spółki.

Zdaniem Sądu, organ rentowy błędnie przyjął, że w okresie od 10.2019 – grudnia 2019, A. K. pełniła funkcję członka zarządu (...) Sp. z o. o., co skutkowało przeniesieniem na nią odpowiedzialności za zobowiązania wobec ZUS z tytułu składek za ten okres. W okresie objętym zaskarżoną decyzją, A. K. nie podejmowała żadnych czynności w imieniu i na rzecz spółki. W ocenie Sądu, nie można podzielać stanowiska ZUS, że zaprotokołowanie przez wnioskodawczynię uchwał Nadzwyczajnego Zgromadzenia Wspólników podmiotu (...) Sp. z o. o. z 21.10.2019r., oznaczało zgodę na pełnienie przez A. K. funkcji członka zarządu. Podkreślić należy, że protokół Nadzwyczajnego Zgromadzenia Wspólników spółki, nie zawiera oświadczenia odwołującej o wyrażeniu zgody na powołanie i należy go odczytywać jako czynność czysto techniczną, której dokonała wnioskodawczyni jako osoba przybrana przez K. M., do czynności zaprotokołowania uchwał. W październiku 2019r., A. K. spotkała się z K. M., który miał niedługo wyjechać do Szwecji. Wtedy K. M. poprosił A. K., która miała wiedzę prawną, żeby protokołowała podczas Nadzwyczajnego Zgromadzenia Wspólników. K. M. zaproponował wnioskodawczyni zaprotokołowanie uchwał już październiku, bowiem nie wiadomo było, kiedy znów przyjedzie ze Szwecji do Polski. W grudniu 2019r. odwołująca i K. M. doszli do wniosku, że jeśli A. K. ma działać w spółce, to chce aby ją formalnie zawiesili, aby wszyscy pracownicy zostali zwolnieni. Warunkiem objęcia funkcji prezesa w spółce przez odwołującą, było zwolnienie pracowników. A. K. chciała pomóc K. M. nieodpłatnie. W dniu 22.04.2020r., A. K. wyraziła zgodę na objęcie funkcji członka zarządu, wówczas pracownicy byli już zwolnieni.

Przepisy k.s.h. nie przewidują, by elementem aktu powołania członka zarządu było wyrażenie przezeń zgody na pełnienie funkcji. Równocześnie nowelizacja przepisów ustawy o Krajowym Rejestrze Sądowym, która weszła w życie w styczniu 2015r., wprowadziła w art. 19a obowiązek, by do wniosku o zmianę składu osób reprezentujących spółkę z o. o. dołączyć zgodę na powołanie na funkcję członka zarządu. Wystarczającą dla takiej zgody jest zwykła forma pisemna. Oświadczenie takie w formie pisemnej zostało złożone przez odwołującą dopiero w dniu 22.04.2020r., a nie z dniem powołania uchwałą Nadzwyczajnego Zgromadzenia Wspólników z 21.10.2019r. Zgody takiej w szczególności nie zastępuje sporządzenie przez A. K. protokołu z Walnego Zgromadzenia Wspólników z 21.10.2019r. Oświadczenie o wyrażeniu zgody nie jest wymagane również wówczas, gdy wniosek o zmianę wpisu do KRS został podpisany przez osobę, której wniosek dotyczył. W przedmiotowym wypadku zachodziła taka sytuacja, jednakże zarówno wniosek, jak i oświadczenie o wyrażeniu zgody zostały podpisane w tym samym dniu.

W doktrynie panuje zgoda co do tego, że uczestnictwo w zarządzie spółek handlowych winno opierać się na wolnej woli osób do niego powołanych, zważywszy iż wywołuje szereg doniosłych skutków prawnych tak w sferze praw i obowiązków osoby do zarządu powołanej, jak i spółki, której organu członkiem osoba ta zostaje. W tym zakresie istotne znaczenie ma problematyka odpowiedzialności członka zarządu spółki, w szczególności na gruncie przepisów art. 293 i n. k.s.h. oraz art. 116 Ordynacji podatkowej, który zastosowanie znajdzie również w zakresie odpowiedzialności za nieopłacone składki ZUS, bowiem zgodnie z ustawą o systemie ubezpieczeń społecznych, do należności z tytułu składek znajdzie on odpowiednie zastosowanie.

W uchwale z 10.05.1994r., Sąd Najwyższy stwierdził, że nie może dojść do skutecznego prawnie powołania do zarządu spółki osoby, która na to nie wyrazi zgody. Uchwała ta podjęta została co prawda pod rządami kodeksu handlowego, z uwagi jednak na fakt, iż odpowiednie przepisy o powoływaniu członków zarządu zawarte w obowiązującym obecnie kodeksie spółek handlowych odpowiadają w zasadzie regulacji kodeksu handlowego, pogląd wyrażony przez Sąd Najwyższy w powołanej uchwale należy uznać za nadal aktualny (por. uchwałę SN z 10.05.1994r., IlI CZP 63/94). Podobne stanowisko wyrażają obecnie przedstawiciele doktryny.

Wobec powyższego zasadne jest przyjęcie, że jakkolwiek sam akt powołania niewątpliwie stanowi jednostronną czynność prawną organu spółki jakim jest walne zgromadzenie, to jednak do powstania stosunku organizacyjnego łączącego spółkę z osobą powołaną, wymagane jest w istocie dokonanie dwustronnej czynności prawnej obejmującej zarówno sam akt powołania danej osoby, jak i wyraźne wyrażenie przez tę osobę zgody na powołanie.

Przepisy kodeksu spółek handlowych nie określają czasu, w jakim osoba powołana powinna wyrazić zgodę na powołanie do zarządu. Podobnie przepisy ustawy o KRS, które wprowadzają jedynie 7 dniowy termin na zgłoszenie dokonanej zmiany. O ile nie budzi wątpliwości wyrażenie zgody przed powołaniem ani równolegle z nim (w treści protokołu ze zgromadzenia wspólników), o tyle zgoda wyrażona następczo rodzić będzie komplikacje w sytuacji, gdy wyrażona zostanie po upływie znacznego czasu od samego aktu powołania, podobnie jak w sytuacji wn – i, po upływie blisko 6 miesięcy od daty podjęcia uchwały. Przyjmuje się, że zgoda taka wyrażona być może jedynie ze skutkiem ex nunc, czyli od momentu złożenia oświadczenia o wyrażeniu zgody, a zatem bez mocy wstecznej od chwili samego powołania. Założenie odmienne prowadziłoby bowiem do przyjęcia, że powołany na członka zarządu narażałby się na odpowiedzialność za zdarzenia, czy okoliczności (art. 293 k.s.h., art. 116 Ordynacji podatkowej), choć nie miałby żadnego wpływu na te zdarzenia i okoliczności do chwili faktycznego wyrażenia zgody.

Błędne jest również założenie ZUS, że skoro poprzedni członek zarządu odwołany został uchwałą z dnia 21.10.2019r., to niejako automatycznie A. K. przyjęła funkcję członka zarządu, gdyż inaczej spółka zostawałaby bez organu ją reprezentującego. Taka sytuacja, również po wprowadzeniu do kodeksu spółek handlowych art. 202§6 wymagającego zwołania przez „ostatniego” członka zarządu składającego rezygnację zgromadzenia wspólników, jest możliwa, gdyż nawet zgromadzenie wspólników może nie wybrać nowego zarządu, a rezygnacja jest skuteczna z dniem następującym po dniu, na który zwołano zgromadzenie wspólników. Tym samym nadal może zdarzyć się sytuacja, w której spółka czasowo lub trwale nie będzie miała organu uprawnionego do jej reprezentacji.

Przesłanką warunkującą odpowiedzialność członka zarządu za zaległe składki ZUS, jest pełnienie funkcji członka zarządu w czasie, kiedy doszło do upływu terminu płatności składek ZUS. Do dnia 22.04.2020r. A. K. nie podejmowała żadnych działań jako członek zarządu spółki (...) Sp. z o.o., w tym w szczególności nie składała wniosków do KRS (nie tylko w zakresie zmiany zarządu, ale również zmian osobowych po stronie wspólników czy sprawozdania finansowego), co mogłoby zostać poczytane jako dorozumiana zgoda na powołanie. Funkcję członka zarządu spółki, odwołująca pełniła dopiero od 22.04.2020r. Nie składała deklaracji podatkowych, nie zawierała umów i w żaden sposób nie reprezentowałam spółki.

Skoro zatem w spornym okresie, A. K. nie była członkiem zarządu, nie ponosi odpowiedzialności za zobowiązania wobec ZUS z tytułu składek określone w zaskarżonej decyzji.

Mając na uwadze powyższe, na podstawie art. 477¹⁴§2 k.p.c., Sąd zmienił zaskarżoną decyzję i ustalił, że A. K. nie ponosi odpowiedzialności za zobowiązania płatnika składek (...) Sp. z o. o. z/s w S. (...), NIP (...), z tytułu nieopłaconych składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne oraz FP, FS i FGŚP za okresy wymienione w zaskarżonej decyzji.

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE