UZASADNIENIE

Decyzją z 13.07.2023r. ( (...)) Zakład Ubezpieczeń Społecznych odmówił J. N. prawa do emerytury - na podstawie ustawy z 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U. z 2023r. poz. 1251).

Nie podzielając powyższej decyzji J. N. złożył odwołanie wnosząc o ponowne ustosunkowanie się do jego sprawy oraz przyznanie prawa do przedmiotowego świadczenia. Zarzucał decyzji naruszenie art. 32 Konstytucji RP.

Organ rentowy wnosi o oddalenie odwołania, wskazując iż zaskarżona decyzja jest zasadna, zgodna z powszechnie obowiązującymi przepisami prawa.

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

J. N., ur. (...), w dniu 6.07.2023r., złożył w ZUS wniosek o emeryturę. Ubezpieczony udokumentował 12 lat, 2 miesiące i 10 dni okresów składkowych ( dowód: wniosek z załącznikami akta ZUS, karta przebiegu zatrudnienia k. 43/akta ZUS).

Powyższy stan faktyczny sąd ustalił na podstawie materiału dowodowego zgromadzonego w postępowaniu przed organem rentowym. W postępowaniu odwoławczym wnioskodawca nie zaoferował innych, dodatkowych dowodów na fakt spełnienia przesłanki stażowej.

Sąd Okręgowy zważył:

Odwołanie nie zasługuje na uwzględnienie. Zgodnie z art. 27 ustawy z 17.12.1998r. o emeryturach i rentach z FUS (Dz. U. z 2023r., poz. 1251), ubezpieczonym urodzonym przed dniem 1 stycznia 1949r. przysługuje emerytura, jeżeli spełnili łącznie następujące warunki:

osiągnęli wiek emerytalny wynoszący co najmniej 60 lat dla kobiet i co najmniej 65 lat dla mężczyzn;

mają okres składkowy i nieskładkowy wynoszący co najmniej 20 lat dla kobiet i 25 lat dla

mężczyzn, z zastrzeżeniem art. 27a.

Jak wynika z art. 28 cyt. ustawy, ubezpieczonym urodzonym przed dniem 1 stycznia 1949r., którzy nie osiągnęli okresu składkowego i nieskładkowego, o którym mowa w art. 27 pkt 2, przysługuje emerytura, jeżeli spełnili łącznie następujące warunki:

osiągnęli wiek emerytalny wynoszący co najmniej 60 lat dla kobiet i co najmniej 65 lat dla mężczyzn;

mają okres składkowy i nieskładkowy wynoszący co najmniej 15 lat dla kobiet i co najmniej 20 lat dla mężczyzn.

Stanowisko skarżącego jest więc wynikiem błędnej wykładni powołanych przepisów prawa. Sąd wskazuje, że w odniesieniu do ustalonego stanu faktycznego, przede wszystkim mając na względzie datę urodzenia wnioskodawcy, punktem wyjścia dla dokonania prawidłowej interpretacji ww. przepisów jest przedstawienie różnic między zasadami określającymi przyznawanie i ustalanie świadczeń emerytalnych według dwóch odmiennych systemów (zdefiniowanego świadczenia – tzw. „stara emerytura” i zdefiniowanej składki - tzw. „nowa emerytura”). Systemy te to w dalszym ciągu powszechnie obowiązujące prawo.

Stosownie do art. 27 ustawy emerytalnej, ubezpieczonym urodzonym przed dniem 1 stycznia 1949 r., jak wnioskodawca w sprawie, przysługuje emerytura, jeżeli spełnili łącznie następujące warunki: osiągnęli wiek emerytalny określony w ust. 2 albo 3 oraz mają okres składkowy i nieskładkowy wynoszący co najmniej 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn, z zastrzeżeniem art. 27a (ust. 1). W myśl art. 28 cyt. ustawy, ubezpieczonym urodzonym przed dniem 1 stycznia 1949r., jak wnioskodawca w sprawie, którzy nie osiągnęli okresu składkowego i nieskładkowego, o którym mowa w art. 27 pkt 2, przysługuje emerytura, jeżeli spełnili łącznie następujące warunki: osiągnęli wiek emerytalny wynoszący co najmniej 60 lat dla kobiet i co najmniej 65 lat dla mężczyzn, mają okres składkowy i nieskładkowy wynoszący co najmniej 15 lat dla kobiet i co najmniej 20 lat dla mężczyzn. Jest to tzw. „stara” emerytura, a prawo do niej jest uzależnione w pierwszej kolejności od legitymowania się przez ubezpieczonego określonym stażem ubezpieczeniowym. Zasady ustalania wysokości tej emerytury opisane zostały w rozdziale 4 działu II cyt. ustawy, w przepisach od art. 51 do art. 56 (tzw. system „zdefiniowanego świadczenia”). W myśl art. 53 ust. 1 ustawy, emerytura składa się z „części socjalnej” wynoszącej 24% kwoty bazowej oraz „części stażowej”, której wysokość jest uzależniona od osiągniętych okresów składkowych i nieskładkowych i od wysokości opłaconych składek na ubezpieczenie społeczne w wybranych latach (podstawa wymiaru). Tylko w przypadku tej emerytury możliwe jest uwzględnienie do stażu ubezpieczeniowego okresów pracy w gospodarstwie rolnym - jako okresu uzupełniającego, pozwalającego na zwiększenie okresów składkowych do poziomu pozwalającego na przyznanie emerytury. Powyższe wynika wprost z brzmienia art. 10 ustawy emerytalnej, zgodnie z którym przy ustalaniu prawa do emerytury oraz przy obliczaniu jej wysokości uwzględnia się również następujące okresy, traktując je, z zastrzeżeniem art. 56, jak okresy składkowe:

1) okresy ubezpieczenia społecznego rolników, za które opłacono przewidziane w odrębnych przepisach składki,

2) przypadające przed dniem 1 lipca 1977 r. okresy prowadzenia gospodarstwa rolnego po ukończeniu 16 roku życia,

3) przypadające przed dniem 1 stycznia 1983 r. okresy pracy w gospodarstwie rolnym po ukończeniu 16 roku życia, jeżeli okresy składkowe i nieskładkowe, ustalone na zasadach określonych w art. 5-7, są krótsze od okresu wymaganego do przyznania emerytury, w zakresie niezbędnym do uzupełnienia tego okresu. Skoro bowiem przepis ten odwołuje się wyraźnie do konkretnych okresów, które nakazuje traktować jako składkowe na potrzeby ustalania okresu wymaganego do przyznania świadczenia emerytalnego, to może on znaleźć zastosowanie tylko na gruncie „starej” emerytury, która zakłada właśnie osiągnięcie przez ubezpieczonego stosownego stażu ubezpieczeniowego. Jednocześnie w cyt. powyżej przepisie art. 10 ustawy emerytalnej znajduje się odesłanie do art. 56 tej ustawy, ujętego w rozdziale dotyczącym obliczania emerytury z art. 27 ustawy, co przesądza, iż jego adresatem mogą być co do zasady wyłącznie ubezpieczeni urodzeni przed dniem 1 stycznia 1949 r. Użyte w powołanych przepisach sformułowanie „prawo do emerytury” odnosi się więc wyłącznie do emerytury „stażowej”, przyznawanej w systemie zdefiniowanego świadczenia, w której bierze się pod uwagę (uzupełniająco) okresy pracy w gospodarstwie rolnym w wymiarze ustalonym zgodnie z art. 56 ustawy emerytalnej, a zatem co do zasady proporcjonalnie do udziału okresów składkowych i nieskładkowych w okresie stanowiącym sumę okresów składkowych, nieskładkowych i uwzględnionych okresów pracy w gospodarstwie rolnym (art. 56 ust. 1).

Natomiast osoby urodzone po 31 grudnia 1948 r., nie dotyczy to skarżącego, (dział II rozdział 1 ustawy emerytalnej) nabywają prawo do emerytury w chwili osiągnięcia wieku emerytalnego (tzw. „nowy” system emerytalny, emerytura „kapitałowa” - art. 24 ustawy emerytalnej). Jej wysokość jest obliczana na nowych zasadach wynikających z przepisów art. 25-26 ustawy („system zdefiniowanej składki”), a podstawę jej obliczenia stanowi kwota składek na ubezpieczenie emerytalne, z uwzględnieniem waloryzacji składek zewidencjonowanych na koncie ubezpieczonego do końca miesiąca poprzedzającego miesiąc, od którego przysługuje wypłata emerytury, zwaloryzowanego kapitału początkowego określonego w art. 173-175 oraz kwot środków zewidencjonowanych na subkoncie, o którym mowa w art. 40a ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, z zastrzeżeniem ust. 1a i 1b oraz art. 185. Ostatecznie emerytura kapitałowa stanowi równowartość kwoty będącej wynikiem podzielenia podstawy obliczenia ustalonej w sposób określony w art. 25 przez średnie dalsze trwanie życia dla osób w wieku równym wiekowi przejścia na emeryturę danego ubezpieczonego, z zastrzeżeniem ust. 5 i art. 183 ustawy (art. 25 i 26 ustawy emerytalnej). Powyższe dowodzi, że w przypadku „nowej” emerytury nie ma miejsca uzupełnianie okresów składkowych i nieskładkowych o okresy pracy przykładowo w gospodarstwie rolnym, albowiem długość stażu pracy i innych okresów branych pod uwagę przy ustalaniu stażu ubezpieczeniowego przechodzi na dalszy plan. Co ważne, świadczy o tym jednoznacznie treść art. 173 i 174 ustawy emerytalnej, statuujących zasady ustalania kapitału początkowego, który stanowi jeden ze składników obliczenia wysokości emerytury z art. 24 ustawy. Dla ubezpieczonych urodzonych po dniu 31 grudnia 1948 r., nie dotyczy to skarżącego, którzy przed dniem wejścia w życie ustawy opłacali składki na ubezpieczenie społeczne lub za których składki opłacali płatnicy składek, ustala się kapitał początkowy. Kapitał początkowy stanowi równowartość kwoty obliczonej według zasad określonych w art. 174 pomnożonej przez wyrażone w miesiącach średnie dalsze trwanie życia. Kapitał początkowy ustala się na zasadach określonych w art. 53, z uwzględnieniem ust. 2-12. Przy ustalaniu kapitału początkowego przyjmuje się przebyte przed dniem wejścia w życie ustawy:

1) okresy składkowe, o których mowa w art. 6;

2) okresy nieskładkowe, o których mowa w art. 7 pkt 5;

3) okresy nieskładkowe, o których mowa w art. 7 pkt 1-3 i 6-12, w wymiarze nie większym niż określony w art. 5 ust. 2 (art. 173 ust. 1 i 2, art. 174 ust. 1 i 2).

Mając na uwadze powyższe rozważania, w ocenie Sądu Okręgowego, zaskarżona decyzja odpowiada prawu. W świetle cytowanych przepisów, wg. tzw. „starej” emerytury, gdzie prawo do niej jest uzależnione w pierwszej kolejności od legitymowania się przez ubezpieczonego określonym stażem ubezpieczeniowym. obok wieku emerytalnego, przesłanką nabycia prawa do emerytury jest także legitymowanie się odpowiednim okresem składkowym i nieskładkowym, określonym przepisami art. 6 i 7 ww. ustawy, przy uwzględnieniu zasady, że okresy nieskładkowe uwzględnia się w wymiarze nieprzekraczającym jednej trzeciej udowodnionych okresów składkowych (art. 5 ust. 2). Przy ustalaniu stażu emerytalnego (również wysokości emerytury) uwzględnia się także okresy ubezpieczenia za granicą, jeżeli tak stanowią umowy międzynarodowe (art. 8).

Biorąc pod uwagę okoliczność, że odwołujący, urodzony (...), nie legitymuje się wymaganym okresem składkowo – nieskładkowym w myśl cyt. przepisów, nie może nabyć prawa do emerytury, stanowisko odwołującego wyrażone w odwołaniu nie wpływa dla rozstrzygnięcie w niniejszej sprawie.

Mając na uwadze powyższe, na podstawie art. 477¹⁴§1 k.p.c., orzeczono jak w sentencji.

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE