UZASADNIENIE

Przedstawicielka ustawowa małoletniego powoda M. M. S. wniosła odwołanie od orzeczenia Wojewódzkiego Zespołu do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności w Województwie (...) we W. z dnia 10 sierpnia 2022 roku, nie zgadzając się z orzeczeniem, zgodnie z którym nie zaliczono małoletniego powoda do osób niepełnosprawnych. W uzasadnieniu wskazała, iż dziecko przebywa pod stałą opieką lekarską i w tym zakresie nie stwierdzono żadnych zmian. Ponadto w uzasadnieniu przedstawiono wnioski postawione na podstawie badań psychologicznych.

Strona pozwana Wojewódzki Zespół do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności w Województwie (...) we W. wniosła o oddalenie odwołania. W uzasadnieniu pisma wskazała, w świetle ustawy z 27 sierpnia 1997 roku o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych oraz rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 1 lutego 2002 roku brak jest podstaw do zaliczenia dziecka do osób niepełnosprawnych.

W toku postępowania Sąd ustalił

następujący stan faktyczny:

Powód M. S. urodzony (...) pozostaje pod opieką psychiatry dzieci i młodzieży, który rozpoznaje u niego zespół (...) oraz zaburzenia hiperkinetyczne. Powód pod względem intelektualnym funkcjonuje w normie, naukę rozpoczął o czasie, klas nie powtarzał. Komunikuje się sprawnie, ma szeroki zasób słów, odpowiada adekwatnie do pytań, formułuje wypowiedzi w sposób prawidłowy. Komunikacja z powodem jest pełna i prawidłowa, mowa jest w pełni zrozumiała dla otoczenia. Pierwszoplanowym problemem są deficyty w zakresie interakcji z innymi i niechęć do obowiązków- powód zna podstawowe zasady społeczne obowiązujące w relacjach międzyludzkich, ale się do nich nie stosuje, chciałby spędzać czas w sposób dla niego wygodny, przejawia deficyt dyscypliny wewnętrznej oczekiwanej z uwagi na wiek, wobec czego wymaga zachęcania do obowiązków, dyscyplinowania z zewnątrz. Wymaga stosowania odpowiednich metod i technik wychowawczych.

W badaniach psychologicznych nie stwierdzono u powoda takich deficytów poznawczych, które uniemożliwiłyby mu nabywanie nowych umiejętności i uczenie się nowych zachowań, rozumienia zasad społecznych. Chłopca cechuje duża ciekawość poznawcza, otwartość na kontakt z rówieśnikami, interesuje się sportem, natomiast nie lubi szkoły, bo chciałby spędzać czas na grach. Powód jest sprawny lokomocyjnie, porusza się bez trudności. Jest w pełni samodzielny w zakresie samoobsługi. Opanowuje kolejne umiejętności, rozwija się. Posiada adekwatną do wieku orientację auto i allopsychiczną, pełną komunikatywność, wyrównany nastrój i napęd, brak u niego objawów psychotycznych, brak oznak lęku, niepokoju.

Z uwagi na powyższe powód nie może być zaliczony do osób niepełnosprawnych.

Dowód:

akta (...) ( w załączeniu)

dokumentacja medyczna i psychologiczna( w aktach sprawy i aktach (...) )

opinia biegłych sądowych psychiatry i psychologa k. 61-63, 87

Przy tak ustalonym stanie faktycznym sąd zważył:

Odwołanie podlegało oddaleniu.

Zgodnie z art. 4a ust. 1 ustawy z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych osoby, które nie ukończyły 16 roku życia zaliczane są do osób niepełnosprawnych, jeżeli mają naruszoną sprawność fizyczną lub psychiczną o przewidywanym okresie trwania powyżej 12 miesięcy, z powodu wady wrodzonej, długotrwałej choroby lub uszkodzenia organizmu, powodującą konieczność zapewnienia im całkowitej opieki lub pomocy w zaspokajaniu podstawowych potrzeb życiowych w sposób przewyższający wsparcie potrzebne osobie w danym wieku.

Kryteria oceny niepełnosprawności u osób w wieku do 16 roku życia określone zostały Rozporządzeniem Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 1 lutego 2002 r. w sprawie kryteriów oceny niepełnosprawności u osób w wieku do 16 roku życia . Zgodnie z § 1 rozporządzenia oceny niepełnosprawności u osoby w wieku do 16 roku życia dokonuje się na podstawie następujących kryteriów:

1) przewidywanego okresu trwania upośledzenia stanu zdrowia z powodu stanów chorobowych, o których mowa w § 2 rozporządzenia, przekraczającego 12 miesięcy,

2) niezdolności do zaspokajania podstawowych potrzeb życiowych, takich jak: samoobsługa, samodzielne poruszanie się, komunikowanie z otoczeniem, powodującej konieczność zapewnienia stałej opieki lub pomocy, w sposób przewyższający zakres opieki nad zdrowym dzieckiem w danym wieku, albo

3) znacznego zaburzenia funkcjonowania organizmu, wymagającego systematycznych i częstych zabiegów leczniczych i rehabilitacyjnych w domu i poza domem.

Przy ocenie niepełnosprawności dziecka bierze się pod uwagę rodzaj i przebieg procesu chorobowego oraz jego wpływ na stan czynnościowy organizmu, sprawność fizyczną i psychiczną dziecka oraz stopień jego przystosowania do skutków choroby lub naruszenia sprawności organizmu oraz możliwość poprawy stanu funkcjonowania pod wpływem leczenia i rehabilitacji. (§ 2 ust. 2 rozporządzenia).

W § 2 ust. 1 rozporządzenia wymienione zostały schorzenia uzasadniające konieczność stałej opieki lub pomocy dziecku. Zgodnie z § 2 ust. 1 Rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 1 lutego 2002 r. w sprawie kryteriów oceny niepełnosprawności u osób w wieku do 16 roku życia, do stanów chorobowych, które uzasadniają konieczność stałej opieki lub pomocy dziecku, należą:

1) wady wrodzone i schorzenia o różnej etiologii prowadzące do niedowładów, porażenia kończyn lub zmian w narządzie ruchu, upośledzające w znacznym stopniu zdolność chwytną rąk lub utrudniające samodzielne poruszanie się,

2) wrodzone lub nabyte ciężkie choroby metaboliczne, układu krążenia, oddechowego, moczowego, pokarmowego, układu krzepnięcia i inne znacznie upośledzające sprawność organizmu, wymagające systematycznego leczenia w domu i okresowo leczenia szpitalnego,

3) upośledzenie umysłowe, począwszy od upośledzenia w stopniu umiarkowanym,

4) psychozy i zespoły psychotyczne,

5) całościowe zaburzenia rozwojowe powodujące znaczne zaburzenia interakcji społecznych lub komunikacji werbalnej oraz nasilone stereotypie zachowań, zainteresowań i aktywności,

6) padaczka z częstymi napadami lub wyraźnymi następstwami psychoneurologicznymi,

7) nowotwory złośliwe i choroby rozrostowe układu krwiotwórczego do 5 lat od zakończenia leczenia,

8) wrodzone lub nabyte wady narządu wzroku powodujące znaczne ograniczenie jego sprawności, prowadzące do obniżenia ostrości wzroku w oku lepszym do 5/25 lub 0,2 według S. po wyrównaniu wady wzroku szkłami korekcyjnymi, lub ograniczenie pola widzenia do przestrzeni zawartej w granicach 30 stopni,

9) głuchoniemota, głuchota lub obustronne upośledzenie słuchu niepoprawiające się w wystarczającym stopniu po zastosowaniu aparatu słuchowego lub implantu ślimakowego.

Z powyższego wynika, iż zaliczenie do osób niepełnosprawnych w przypadku dziecka do 16 roku życia może mieć miejsce w dwóch sytuacjach: gdy dziecko jest niezdolne do zaspokajania podstawowych potrzeb życiowych w postaci samoobsługi, poruszania się, komunikacji z otoczeniem, co rodzi konieczność zapewnienia mu stałej (długotrwałej) opieki lub pomocy w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji, albo gdy dziecko zachowuje zbliżoną do rówieśników zdolność do zaspokajania wskazanych potrzeb życiowych, w związku jednak ze znacznym zaburzeniem funkcjonowania organizmu wymaga stałego leczenia i rehabilitacji w domu i poza domem i w tym zakresie zwiększonej pomocy rodziców.

Zdolność do samodzielnej egzystencji ocenia się w porównaniu do zdrowych rówieśników chorego dziecka. Oczywistym jest bowiem, iż w różnym okresie życia także zdrowe dzieci wymagają w różnym stopniu wsparcia rodzica w zwykłych codziennych czynnościach – w przypadku niemowląt zachodzi całkowita niezdolność do wykonywania czynności samoobsługowych, potem wraz z wiekiem w przypadku dzieci zdrowych udział rodzica w takich czynnościach stopniowo ulega zmniejszeniu, zmienia się w nadzór, a z czasem całkowicie ustaje. Natomiast w przypadku dzieci chorych na przewlekłe choroby, niezależnie od ich wieku, opieka rodzica musi być szersza niż u dzieci zdrowych. Nawet jednak konieczność takiej zwiększonej opieki nie zawsze skutkuje uznaniem dziecka za niezdolne do samodzielnej egzystencji. Decydujące znaczenie ma tu bowiem nie fakt występowania schorzenia, a jego wpływ na funkcjonowanie dziecka oraz stopień zaburzenia tego funkcjonowania. Taka konieczność bez wątpienia występuje w przypadku dzieci z rozmaitymi niedowładami, upośledzonych umysłowo w stopniu głębokim itp. Nie są one bowiem w stanie samodzielnie podejmować zwykłych codziennych czynności wykonywanych już przez rówieśników. Nie oznacza to jednak, iż w innych wypadkach odpada zawsze konieczność stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną zdolnością samodzielnej egzystencji. Wszystko bowiem zależy od indywidualnego przypadku. Trudno postawić wyraźną granicę między zwiększoną pomocą rodzica w zaspokajaniu podstawowych potrzeb życiowych (obejmujących też leczenie), a konieczną pomocą stałą (długotrwałą) w związku ze znacznym ograniczeniem zdolności do samodzielnej egzystencji. Często bowiem zdarza się, iż część czynności samoobsługowych dziecko wykonuje w stopniu zbliżonym do rówieśników, w innych natomiast, w przeciwieństwie do nich, wymaga z uwagi na ograniczenia chorobowe określonego wsparcia. Ocenie zatem zawsze musi podlegać sytuacja konkretnego dziecka, jego stan zdrowia i ograniczenia w zwykłym życiu.

A zatem nieodzownym elementem do stwierdzenia przesłanki wymogu „stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji” jest uprzednie stwierdzenie czy u dziecka występuje niezdolność do zaspokajania podstawowych potrzeb życiowych, takich jak: samoobsługa, samodzielne poruszanie się, komunikowanie z otoczeniem, o czym mowa w § 1 pkt 2 cytowanego rozporządzenia i co do tego elementu wypowiedziały się w sprawie w sposób jednoznaczny i niebudzący wątpliwości biegłe, a uzasadnienie ich stanowiska zostało przedstawione wyczerpująco także na skutek zastrzeżeń strony powodowej. Opinia ta stanowiła wnikliwą analizę stanu zdrowia powoda przekonująco uzasadnioną. Należy przy tym pamiętać, iż biegli sądowi z uwagi na doświadczenie zawodowe i wiedzę specjalną, potrafią dokonać obiektywnej oceny, które z faktów ustalonych podczas badania i na podstawie dokumentacji, są wynikiem stanu zdrowia dziecka i jego niepełnosprawności, które są subiektywne, a które wynikają ze zwykłej lub nieco większej, ale normalnej nieporadności osób w danym wieku, czy o danym charakterze, albo obaw rodzica o dziecko. Należy też postawić granicę pomiędzy dzieckiem niepełnosprawnym a takim, które wymaga podjęcia po prostu wytężonych działań wychowawczych, jak to ma miejsce w przypadku powoda.

Ustalony stan faktyczny także nie także na takie okoliczności i ograniczenia w funkcjonowaniu dziecka, aby uzasadniały konieczność pomocy dziecku w procesie leczenia w stopniu przewyższającym wsparcie osobie w tym samym wieku.

Dlatego też na podstawie art. 477 14 § 1 k.p.c. odwołanie oddalono.

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE