UZASADNIENIE

Wnioskodawca S. L. odwołał się od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w E. z dnia 27 marca 2023 r., znak: (...), którą to decyzją organ rentowy odmówił mu prawa do ponownego przeliczenia świadczenia emerytalnego na skutek wniosku z dnia 8 marca 2023 r., w którym domagał się przeliczenia wynagrodzenia za pracę jakie otrzymywał na budowie eksportowej w M., uwzględnienia innych wysokości wynagrodzeń za lata pracy 1980-1989. W ocenie skarżącego pozwany błędnie przyjmuje, że za okres pracy powinno się uwzględnić wysokość wynagrodzenia za pracę innego pracownika na podstawie zastępczego wynagrodzenia, nie zaś na podstawie przedłożonych przez niego dokumentów w postaci aneksu do umowy o pracę z dnia 15 kwietnia 1988 r. oraz rozliczenia końcowego z M..

W odpowiedzi na odwołanie pozwany Zakład Ubezpieczeń Społecznych oddział w E. wniósł o oddalenie odwołania, powołując się na art. 114 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (wersja aktu w brzmieniu na dzień wydania zaskarżonej decyzji – Dz. U. z 2022 r. poz. 504, z późń. zm., zwana dalej „u.e.r.f.u.s.”) wskazując, że wnioskodawca nie przedłożył żadnych nowych dowodów mających wpływ na wysokość świadczenia, zatem brak jest podstaw do przeliczenia wysokości emerytury. Ponadto organ rentowy powołał się na art. 116 ust. 5 u.e.r.f.u.s. oraz przepisy rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 11 października 2011 r. w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno — rentowe (Dz. U. Nr 237, poz. 1412).

Odnośnie zaś kwestii wysokości wynagrodzenia za pracę za czas zatrudnienia za granicą kraju na budowie eksportowej pozwany przywołał § 10 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 1 kwietnia 1985 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru emerytur i rent (Dz. U. z 1989 r. Nr 11, poz. 63, z późń. zm.), wskazując, że jeżeli w okresie, z którego wynagrodzenie przyjmuje się do ustalenia podstawy wymiaru, pracownik był zatrudniony za granicą, do ustalenia podstawy wymiaru przyjmuje się za okresy tego zatrudnienia kwoty wynagrodzenia przysługującego w tych okresach pracownikowi zatrudnionemu w kraju w takim samym lub podobnym charakterze, w jakim pracownik był zatrudniony przed – jeśli okres zatrudnienia za granicą przypada przed dniem 1 stycznia 1991 r.

Pismem przygotowawczym z dnia 5 czerwca 2023 r. ubezpieczony dodatkowo podniósł, że nie zgadza się z zastosowanym minimalnym wynagrodzeniem za pracę, wskazując jednocześnie, iż nie posiada dokumentów płacowych za te okresy – uległy one zniszczeniu, za co nie ponosi odpowiedzialności. Dodatkowo skarżący wskazał, że nie jest w stanie utrzymywać się z zaniżonej emerytury z uwagi na stan zdrowia i konieczność ponoszenia związanych z tym kosztów. Nie zgodził się również z tym, że musi ponosić odpowiedzialność za krótkoterminowe archiwizowanie dokumentów płacowych oraz składanie przez pracodawców deklaracji bezimiennych.

Sąd ustalił, co następuje:

Ubezpieczony S. L., urodzony w dniu (...), ukończył 60 lat w dniu (...) r. W dniu 30 czerwca 2006 r. wystąpił do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w E. o ustalenie prawa do emerytury z tytułu pracy w warunkach szczególnych. Pozwany wówczas przyjął za udowodnione łącznie 41 lat, 3 miesiące i 26 dni okresów składkowych i nieskładkowych, w tym 7 lat i 1 dzień pracy w warunkach szczególnych. Decyzją z dnia 26 lipca 2006 r., znak: (...) pozwany odmówił ww. prawa do wcześniejszej emerytury z uwagi na niespełnienie wymogu 15 lat pracy w warunkach szczególnych lub w szczególnym charakterze. Na skutek odwołania wnioskodawcy od tej decyzji Sąd Okręgowy w Elblągu wyrokiem z dnia 17 listopada 2006 r. zmienił zaskarżoną decyzję w ten sposób, że przyznał skarżącemu S. L. prawo do emerytury od dnia (...) r. W uzasadnieniu do tego orzeczenia Sąd wskazał, że zgodnie z ustalonym stanem faktycznym skarżący pracował w okresie od dnia 14 lutego 1977 r. do 31 maja 1989 r. w (...) Przedsiębiorstwie Budownictwa (...) na stanowisku mechanika samochodowego, wykonującego prace w kanałach remontowych oraz przy naprawie pomp wtryskowych (stanowisko przy pompach wtryskowych znajdowało się w odrębnym pomieszczeniu wydzielonym w hali warsztatowej) i tym samym legitymuje się ponad 15 letnim okresem zatrudnienia w szczególnych warunkach. Sąd I instancji ustalił wówczas, że wnioskodawca nigdy nie pracował na stanowisku ślusarza remontowego, czy też robotnika, jak wynikałoby to ze świadectw pracy.

Decyzją z 22 stycznia 2007 r., znak: (...) Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w E. przyznał S. L. prawo do emerytury od (...) r. Organ rentowy przyjął do ustalenia podstawy wymiaru przeciętną podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne z 20 lat kalendarzowych wybranych z całego okresu ubezpieczenia, wpww ustalono na 77,23%. Jednocześnie w decyzji wskazano, że emerytura wynosi 1272,07 zł. Decyzja ta nie została zaskarżona.

(dowód: akta sprawy Sądu Okręgowego w Elblągu o sygn. akt IV U 1276/06; akta rentowe ZUS – decyzja z 22 stycznia 2007 r. k. 200)

Wnioskiem z dnia 12 marca 2007 r. ubezpieczony zwrócił się do organu rentowego o ponowne przeliczenie podstawy wymiaru emerytury, wskazując, że w okresie od 14 lutego 1977 r. do 31 maja 1989 r. pracował w (...) Przedsiębiorstwie Budownictwa (...), który to zakład pracy skierował go do pracy za granicę na budowę w M. w Rosji w okresie od 29 lipca 1987 r. do 28 lipca 1988 r. W związku z tym wniósł o uwzględnienie do przeliczenia wysokość wynagrodzeń innego pracownika, który był zatrudniony w tym okresie na równorzędnym stanowisku pracy, przedkładając jednocześnie kartoteki zarobków tego pracownika za lata 1987-1988. W związku z przedłożonymi nowymi dowodami, podstawa wymiaru emerytury została ponownie ustalona w decyzji z dnia 26 kwietnia 2007 r. Wskaźnik wysokości podstawy wymiaru został ustalony z 20 lat kalendarzowych tj. z lat 1980-1991, 1996,1998, 2000-2005 i wyniósł 80,11 %. Decyzja ta stała się prawomocna.

(dowód: akta rentowe ZUS – wniosek k. 206, dokumentacja k. 207-209, 212-214, decyzja - k. 217)

Ponowny wniosek o przeliczenie emerytury wnioskodawca złożył w dniu 7 maja 2007 r., wnosząc o zaliczenie do okresów składkowych i nieskładkowych okresu pracy za granicą. W związku z przedłożonymi nowymi dowodami została wydana kolejna decyzja w dniu 16 maja 2007 r.

Na skutek następnego wniosku S. L. z dnia 8 czerwca 2007 r. została wydana w dniu 26 czerwca 2007 r. kolejna decyzja o przeliczeniu podstawy wymiaru emerytury, podstawa wymiaru została ustalona z 20 lat kalendarzowych tj. z lat 1970 — 1975, 1980-1991, 20020003, wskaźnik wwpw wyniósł 95,35% k. 231,232

(dowód: akta rentowe ZUS – wnioski, dokumentacja, decyzje - k. 219-232)

Następny wniosek o przeliczenie podstawy wymiaru emerytury wnioskodawca zgłosił w dniu 10 sierpnia 2007 r., wnosząc o przeliczenie na podstawie przedłożonych dokumentów zarobków za lata 1964-1979. Do wniosku załączył dowody o stawce zaszeregowania z okresu zatrudnienia od 21 maja 1973 r. do 25 czerwca 1973 r., protokoły kwalifikacyjne z okresu zatrudnienia od 14 lutego 1977 r. oraz zaświadczenie o stawce zaszeregowania od 1 marca 1978 r. W ocenie organu rentowego dowody te jednak nie dawały podstaw do przeliczenia podstawy wymiaru czemu dat wyraz w piśmie z dnia 21 sierpnia 2007 r. Wnioskodawca złożył odwołanie w przedmiocie przeliczenia świadczenia do Sądu Okręgowego w Elblągu – skargę na niewydanie decyzji, który to wyrokiem z dnia 6 grudnia 2007 r. zobowiązał organ rentowy do wydania w terminie 1 miesiąca decyzji w przedmiocie przeliczenia świadczenia w związku z wnioskiem złożonym przez skarżącego z dnia 10 sierpnia 2007 r.

Decyzją z dnia 18 stycznia 2008 pozwany odmówił skarżącemu prawa do przeliczenia podstawy wymiaru świadczenia. Decyzja ta została zaskarżona przez wnioskodawcę do Sądu Okręgowego w Elblągu IV Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych. W odwołaniu S. L. wniósł o przeliczenie podstawy wymiaru emerytury z uwzględnieniem wynagrodzenia za pracę za lata 1978-1979 w okresie zatrudnienia w (...) Przedsiębiorstwie Budownictwa (...). Na skutek cofnięcia odwołania wnioskodawcy Sąd Okręgowy w Elblągu w sprawie o sygn. akt IV U 357/08 umorzył postępowanie postanowieniem z dnia 26 marca 2008 r.

(dowód: akta spraw Sądu Okręgowego w Elblągu o sygn. akt IV U 3154/07 i IV U 357/08; akta rentowe ZUS k.235-285)

Wnioskodawca kolejnym wnioskiem z dnia 26 maja 2008 r. o przeliczenie emerytury, dołączając te same dokumenty tj. angaż o stawce zaszeregowania od 1 marca 1978 r., które przedkładał do wcześniejszego wniosku. W decyzji z 16 czerwca 2008 r. organ rentowy odmówił wnioskodawcy przeliczenia emerytury w oparciu o przedłożone dowody. Decyzja ta następnie została zaskarżona przez wnioskodawcę do Sądu Okręgowego w Elblągu, który w odwołaniu wskazał, że domaga się przeliczenia świadczenia emerytalnego za lata 1978-1979 przy przyjęciu wysokości wynagrodzenia otrzymywanego w (...) Przedsiębiorstwie Budownictwa (...). Sprawa dotyczyła kwestii wskaźnika wwpw z 20 lat kalendarzowych przy uwzględnieniu wynagrodzenia za lata 1978-1979 w zamian za wynagrodzenie za lata 1991 i 2002. Sąd Okręgowy w Elblągu w sprawie o sygn. akt IV U 1223/08 wyrokiem z dnia 25 listopada 2008 r. zmienił zaskarżoną decyzję w ten sposób, iż przyznał skarżącemu prawo do przeliczenia emerytury przy przyjęciu wwpw 96,35 % od 26 maja 2008 r. (od daty złożenia wniosku o przeliczenie). Wskaźnik ten został ustalony z lat 1970-1975, 1978 - 1990, 2003. Decyzją z dnia 2 stycznia 2009 r. pozwany, wykonując powyższy wyrok, ustalił podstawę wymiaru emerytury na wskaźnik 96,35%.

Kolejnym wnioskiem z dnia 26 lutego 2009 r. wnioskodawca S. L. wniósł o przeliczenie podstawy wymiaru emerytury poprzez uwzględnienie minimalnego wynagrodzenia za okres wykonywania zatrudnienia w ramach stosunku pracy, za który mnie jest możliwe przedłożenie dokumentów potwierdzających wysokość wynagrodzenia. Na skutek odmownej decyzji pozwanego z dnia 31 kwietnia 2009 r., ww. złożył odwołanie, które zostało przez organ rentowy uwzględnione.

Ostatecznie podstawa wymiaru emerytury wnioskodawcy została ustalona w decyzji z dnia 28 maja 2009 r. W związku ze zmianą przepisów w ustawie emerytalnej, do ustalenia podstawy wymiaru wnioskodawcy uwzględnione zostało również wynagrodzenie minimalne w okresach, w których nie wykazał on na podstawie dokumentów wysokości faktycznego wynagrodzenia. Wskaźnik wwpw został ustalony z korzystniejszego wariantu z 20 lat kalendarzowych z lat 1969- 1975, 1978- 1990, wskaźnik wwpw wyniósł 96,90 %. Decyzja ta nie została zaskarżona.

(dowód: akta spraw Sądu Okręgowego w Elblągu o sygn. akt IV U 1223/08; akta rentowe ZUS k.269-413)

Wnioskiem z dnia 25 listopada 2013 r. skarżący wniósł kolejny raz o przeliczenie podstawy emerytury poprzez przyjęcie wynagrodzenia minimalnego za lata, w których występuje płaca zerowa. Decyzją z dnia 10 grudnia 2013 r. pozwany odmówił ponownego przeliczenia emerytury, wskazując m. in., że już decyzją z dnia 28 maja 2009 r. dokonano przeliczenia podstawy wymiaru świadczenia z uwzględnieniem wynagrodzenia minimalnego za okres od 1 grudnia 1975 r. do 31 grudnia 1977 r. Kolejny wniosek S. L. złożył w dniu 1 października 2018 r., wnosząc aby zostały do wyliczenia podstawy świadczenia uwzględnione okresy składkowe uwzględniające najniższe wynagrodzenie. Decyzją z dnia 29 października 2028 r. organ rentowy odmówił prawa do przeliczenia świadczenia , że nie zostały przedłożone żadne nowe dokumenty, zaś wynagrodzenia za pracę od 5 października 1964 r. do 27 kwietnia 1966 r. z tytułu zatrudnienia w (...) Przedsiębiorstwie Budownictwa (...), od 6 maja 1968 r. do 29 marca 1969 r. z tytułu zatrudnienia w (...) w M., od 1 grudnia 1975 r. do 25 stycznia 1977 r. w (...), od 14 lutego 1977 r. do 31 grudnia 1977 r. w (...) przyjęto w kwocie minimalnego wynagrodzenia obowiązującego w danym okresie.

(dowód: akta rentowe ZUS k.419-471)

Kolejny wniosek z dnia 8 marca 2023 r., który stał się podstawą zaskarżonej decyzji i dotyczył przeliczenia emerytury za okres zatrudnienia w (...) Przedsiębiorstwie Budownictwa (...) w E. przy uwzględnieniu wysokości wynagrodzenia faktycznie otrzymywanego za lata 1977-1979 r. oraz od 29 lipca 1987 r. do 28 lipca 1988 r., kiedy to wykonywał pracę na budowie zagranicznej. Zdaniem wnioskodawcy przyjęcie wynagrodzenia pracownika, który pracował na równorzędnym stanowisku w tym samym przedsiębiorstwie w kraju jest dla niego krzywdzące. Do wniosku ww. dołączył pismo z (...) Urzędu Wojewódzkiego w O. z dnia 20 czerwca 2006 r., listy płac za 1980 r., 1982 r.,1984 r.1987 r.1988 r. oraz odręczne wyliczenie, rozliczenie końcowe z 18 lipca 1988 r.i aneks do umowy z 15 kwietnia 1988 r.

(bezsporne, akta rentowe ZUS k. 472)

Sąd zważył, co następuje:

Odwołanie skarżącego S. L. nie zasługiwała na uwzględnienie z przyczyn wskazanych poniżej.

Na wstępie należy przybliżyć przepisy prawa, które mają zastosowanie w niniejszej sprawie, co pozwoli następnie omówić tylko okoliczności istotne dla rozstrzygnięcia.

Organ rentowy przywołał przepis art. 114 ust. 1 u.e.r.f.u.s., wskazując, że skarżący S. L. nie przedłożył żadnych nowych dowodów ani nie wskazał nowych okoliczności, które miałyby wpływ na prawo do świadczenia.

Zgodnie z art. 114 ust. 1 u.e.r.f.u.s. w sprawie zakończonej prawomocną decyzją organ rentowy, na wniosek osoby zainteresowanej lub z urzędu, uchyla lub zmienia decyzję i ponownie ustala prawo do świadczeń lub ich wysokość, m. in. jeżeli po uprawomocnieniu się decyzji zostaną przedłożone nowe dowody lub ujawniono nowe okoliczności istniejące przed wydaniem tej decyzji, które mają wpływ na prawo do świadczeń lub ich wysokość.

Wniosek o ponowne ustalenie prawa do świadczeń lub ich wysokości jest jednym z elementów – uprawnień ubezpieczonego – postępowania w sprawach emerytalno-rentowych (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 19 marca 1996 r., sygn. akt III AUr 1346/95, OSA 1998, z. 3, poz. 10). Ponowne ustalanie prawa do emerytur i rent nie jest wznowieniem postępowania sądowego (według k.p.c.), nie posiada też charakteru wznowienia postępowania przewidzianego w art. 145 § 1 k.p.a., a wniesienie wniosku nie jest ograniczone czasowo, jako, że instytucja ta dotyczy postępowania przed organem rentowym (por. uzasadnienie uchwały Sądu Najwyższego z dnia 3 października 1996 r., sygn. akt II UZP 18/96, OSNAPiUS 1997, nr 7, poz. 117).

W orzecznictwie dominuje pogląd, że decyzja rentowa nie ma przymiotu powagi rzeczy osądzonej (por. wyroki Sądu Najwyższego: z dnia 16 września 2009 r., sygn. akt I UK 121/09, LEX nr 537030; z dnia z dnia 12 stycznia 2001 r., sygn. akt II UKN 182/00, OSNAPiUS 2002, nr 17, poz. 419 i z dnia 30 listopada 2000 r., sygn. akt II UKN 79/00, OSNAPiUS 2002, nr 13, poz. 317 oraz postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 24 marca 2003 r., sygn. akt II UK 393/02, OSNPUSiSP 2004, nr 9, poz. 163), co oznacza, że zarówno organ rentowy może podważyć swoją decyzję przyznającą świadczenie, jak również ubezpieczony ponownie wystąpić z wnioskiem o to samo świadczenie, którego poprzednio mu, np. odmówiono, jeżeli powołano się na nowe dowody lub ujawniono okoliczności istniejące przed wydaniem decyzji mające wpływ na ustalenie uprawnień ubezpieczeniowych.

Przesłankami ponownej oceny uprawnień ubezpieczeniowych – w myśl wskazanego przepisu – są „nowe dowody” i „ujawnione okoliczności” istniejące przed podjęciem decyzji organu rentowego i mające wpływ na ustalenie prawa do emerytur i rent. Odnosząc się do pierwszej podstawy ponownego ustalania prawa do świadczeń lub ich wysokości, należy stwierdzić, że o ile organ rentowy nie posiada uprawnień do dokonywania niekorzystnej zmiany pierwotnej (ustalającej prawo do świadczenia lub jego wysokość) decyzji w oparciu o odmienną (powtórną) ocenę dowodów zebranych w poprzednim postępowaniu, o tyle wzruszenie takiego rozstrzygnięcia może być przeprowadzone w sytuacji przedstawienia nowych dowodów podważających wiarygodność uprzednio zgromadzonego materiału dowodowego, w tym dowodów uzyskanych już po wydaniu decyzji ZUS, pod warunkiem jednak, że wynikają z nich fakty powstałe przed tym momentem.

Odnośnie drugiej podstawy ponownego ustalania prawa do świadczeń lub ich wysokości, tj. przesłanki ujawnionych okoliczności istniejących przed wydaniem decyzji organu rentowego, to przyjmuje się, że nie muszą to być wyłącznie okoliczności, na które strony realizacyjnego stosunku prawnego ubezpieczeń społecznych nie mogły się powołać w poprzednim postępowaniu, lecz także takie okoliczności, które powinny być znane przy dołożeniu należytej staranności, jednakże na skutek błędu, zaniedbania, przeoczenia czy nieznajomości przepisów nie zostały uwzględnione w poprzednim postępowaniu (por. wyroki Sądu Najwyższego: z dnia 28 stycznia 2004 r., sygn. akt II UK 228/03, OSNPUSiSP 2004, nr 19, poz. 341 z glosą R. Babińskiej; z dnia 27 kwietnia 2004 r., sygn. akt II UK 298/03, LEX nr 970137 i z dnia 11 marca 2004 r., sygn. akt II UK 289/03, LEX nr 985606). Ujawnione okoliczności mogą zatem wynikać zarówno ze zgłoszenia nowych (nieznanych) dowodów, jak i stanowić podstawę do ponownego ustalenia prawa do emerytury lub renty – choćby były znane, ale istniały przed podjęciem rozstrzygnięcia (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 8 października 2010 r., sygn. akt I UK 113/10, LEX nr 694229) – jeżeli ich powołanie usunie wadliwość decyzji ZUS lub ukształtuje sytuację prawną zainteresowanego zgodnie z rzeczywistym stanem jego uprawnień, doprowadzając do przyznania lub podwyższenia świadczenia.

Jak wynika z powyższego dla skuteczności postępowania o ponowne ustalenie wysokości świadczenia, konieczne jest zaistnienie jednej z przesłanek wymienionych w art. 114 ust. 1 u.e.r.f.u.s., tj. przedłożenie nowych dowodów lub ujawnienie okoliczności występujących przed wydaniem prawomocnej decyzji organu rentowego, a nie branych pod uwagę w uprzednim postępowaniu.

Odnosząc przedstawione rozważania do realiów niniejszego postępowania należy zauważyć, że sytuacja taka nie miała miejsca w rozpoznawanej sprawie. Wnioskodawca nie przedłożył bowiem żadnych nowych dokumentów, nie przedstawił żadnych nowych okoliczności nieznanych dotąd organowi rentowemu, mających wpływ na wysokość należnej mu emerytury.

W myśl zaś art. 116 ust. 5 u.e.r.f.u.s. do wniosku w sprawie przyznania świadczeń powinny być dołączone dowody uzasadniające prawo do świadczeń i ich wysokości, określone w drodze rozporządzenia przez ministra właściwego do spraw zabezpieczenia społecznego. Zgodnie z § 21 ust. 1 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 11 października 2011 r. w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe (Dz. U. Nr 237, poz. 1412) środkiem dowodowym stwierdzającym wysokość wynagrodzenia, dochodu, przychodu oraz uposażenia przyjmowanego do ustalenia podstawy wymiaru emerytury lub renty są zaświadczenia pracodawcy lub innego płatnika składek, legitymacja ubezpieczeniowa lub inny dokument, na podstawie którego można ustalić wysokość wynagrodzenia, dochodu, przychodu lub uposażenia. Natomiast § 22 ust. 1 rozporządzenia stanowi, że jeżeli ustawa nie stanowi inaczej, środkiem dowodowym stwierdzającym okresy zatrudnienia na podstawie umowy o pracę, powołania, wyboru, mianowania oraz spółdzielczej umowy o pracę jest świadectwo pracy, zaświadczenie płatnika składek lub innego właściwego organu, wydane na podstawie posiadanych dokumentów lub inny dokument, w tym w szczególności legitymacja ubezpieczeniowa, legitymacja służbowa, legitymacja związku zawodowego, umowa o pracę, wpis w dowodzie osobistym oraz pisma kierowane przez pracodawcę do pracownika w czasie trwania zatrudnienia. Zatem dokumenty przedstawione przy wniosku z dnia 8 marca 2023 r. poza kartotekami zarobkowymi i aneksem do umowy mogą być traktowane jako dokumenty prywatne będące środkiem potwierdzającym okres zatrudnienia, nie zaś wysokość otrzymywanego składnika wynagrodzenia za pracę.

Natomiast jak wynika z przedstawionego powyżej stanu faktycznego, pozwany wielokrotnie wydał decyzje, bądź bezpośrednio na skutek wniosku skarżącego, bądź wykonując wyroki sądowe, bazując na podstawie dokumentów, które przedkładał ubezpieczony, bądź których był w posiadaniu, określając jak najlepszy wariant wyliczenia podstawy wymiaru świadczenia emerytalnego. Także organ rentowy był w posiadaniu dokumentów w postaci kartotek płacowych, które zostały dołączone do wniosku z dnia 8 marca 2023 r. Dokumenty te były analizowane już przed wydaniem decyzji z dnia 26 kwietnia 2007 r., ale również przy wydaniu kolejnych decyzji, które stały się prawomocne.

Z tych względów Sąd nie uwzględnił żądania ubezpieczonego za sporny okres od przeliczenia świadczenia na podstawie rzeczywistego otrzymywanego wynagrodzenia za lata, za które przyjęto minimalne wynagrodzenie z tytułu zatrudnienia w (...) Przedsiębiorstwie Budownictwa (...) wobec braku dowodów na okoliczność w jakiej one były rzeczywistej wysokości. Wnioskodawca nie przedłożył żadnych nowych dokumentów, nie przedstawił żadnych nowych okoliczności w toku postępowania sądowego w tym zakresie.

W tym miejscu należy zauważyć, że skarżący S. L. sam wnioskiem z dnia 26 lutego 2009 r. wniósł o przeliczenie podstawy wymiaru emerytury poprzez uwzględnienie minimalnego wynagrodzenia za okres wykonywania zatrudnienia w ramach stosunku pracy, za który mnie jest możliwe przedłożenie dokumentów potwierdzających wysokość wynagrodzenia. Wówczas podstawa wymiaru emerytury wnioskodawcy została ustalona w decyzji z dnia 28 maja 2009 r. W związku ze zmianą przepisów w ustawie emerytalnej, do ustalenia podstawy wymiaru wnioskodawcy uwzględnione zostało również wynagrodzenie minimalne w okresach, w których nie wykazał on na podstawie dokumentów wysokości faktycznego wynagrodzenia. Wskaźnik wwpw został ustalony z korzystniejszego wariantu z 20 lat kalendarzowych z lat 1969- 1975, 1978- 1990. Decyzja ta nie została zaskarżona.

Twierdzenia wnioskodawcy, że otrzymywał wynagrodzenie za pracę w kwotach wyższych z uwagi na liczbę nadgodzin za okres zatrudnienia w ww. przedsiębiorstwie nie mają potwierdzenia w pozostałym materiale dowodowym i nie mogą być wyłącznym środkiem dowodowym, albowiem stosunek pracy ma zawsze charakter indywidualny, a określone warunki zatrudnienia mają charakter niepowtarzalny, ponieważ zostały ustalone między pracodawcą i konkretnym pracownikiem. W przypadku braku dowodów, co do wysokości otrzymywanego wynagrodzenia zasadniczego można przyjąć do wyliczenia wysokości świadczenia najniższe wynagrodzenie w czasie, którego dotyczy żądanie (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 4 lipca 2007 r., sygn. akt I UK 36/07, LEX nr 390123). Należy podkreślić również, że wysokość świadczenia emerytalnego zależna jest od wysokości ustalonej podstawy wymiaru świadczenia i pozostaje w związku z wysokością uzyskiwanych niegdyś dochodów, dlatego do jego wyliczenia nieodzownym jest ustalenie rzeczywistych zarobków, jako decydujących o rozmiarze opłacanej składki na ubezpieczenie społeczne (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 31 sierpnia 2016 r., sygn. akt III AUa 1723/15, LEX nr 214964).

Zgodnie z orzecznictwem Sądu Najwyższego w postępowaniach z zakresu prawa pracy i ubezpieczeń społecznych sąd nie jest obowiązany do poszukiwania dokumentów zatrudnieniowo - płacowych, o które nie zadbała osoba dochodząca świadczenia ubezpieczeniowego (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 18 grudnia 1997 r., II UKN 418/97, OSNP 1998/22/661). W związku z tym to na ubezpieczonym ciąży ciężar dowodzenia i udokumentowania podnoszonych twierdzeń, któremu ubezpieczony nie sprostał. Przy ustalaniu wysokości świadczenia wnioskodawca powinien udowodnić, że w spornym okresie uzyskiwał wynagrodzenie w konkretnie określonej wysokości oraz to, że od wynagrodzenia tego była odprowadzana składka, gdyż dla celów obliczenia wysokości emerytury organ rentowy musi dysponować pewnymi danymi co do wysokości dochodów ubezpieczonego stanowiących podstawę obliczenia wysokości świadczeń emerytalnych. Wprawdzie w postępowaniu cywilnym sąd nie jest związany takimi ograniczeniami w dowodzeniu, jakie odnoszą się do organu rentowego w postępowaniu rentowym, jednak ustalenia dokonywane przez sąd muszą być oparte na konkretnych dowodach.

W postępowaniu przed sądami pracy i ubezpieczeń społecznych okoliczności mające wpływ na prawo do świadczeń lub ich wysokości mogą być udowadniane wszelkimi środkami dowodowymi przewidzianymi w kodeksie postępowania cywilnego. Ograniczenia dowodowe zawarte w § 22 rozporządzenia dotyczą wyłącznie postępowania przed tymi organami (vide: wyrok Sądu Najwyższego z dnia 2 lutego 1996 r., II URN 3/95, OSNP 1996/16/239). Pomimo braku wskazanych powyżej ograniczeń dowodowych w postępowaniu sądowym z zakresu ubezpieczeń społecznych nie można wysokości zarobków stanowiących podstawę do wyliczenia świadczenia ustalać w sposób hipotetyczny, oparty jedynie na domniemaniach. Przy obliczaniu wysokości podstawy świadczenia, zgodnie z przepisami u.e.r.f.u.s., bierze się pod uwagę dokładnie ustaloną wartość - wysokość uzyskiwanego wynagrodzenia w określonym czasie. Zgodnie zaś ze stanowiskiem wyrażonym przez Sąd Najwyższy w uzasadnieniu wyroku z dnia 9 stycznia 1998 r., sygn. akt II UKN 440/97 (OSNP 1998/22/667) zaliczenie nieudokumentowanych okresów składkowych do uprawnień oraz wzrostu świadczeń emerytalno-rentowych wymaga dowodów niebudzących wątpliwości, spójnych i precyzyjnych. Zgodnie zaś z poglądem wyrażonym przez Sąd Apelacyjny w Warszawie w uzasadnieniu wyroku z dnia 20 czerwca 2007 r., sygn. akt III AUa 482/07 (OSA 2009/1/1) przepisy z zakresu ubezpieczeń społecznych są normami bezwzględnie obowiązującymi i nie zawierają unormowań pozwalających na ustalenie wynagrodzenia w sposób przybliżony lub prawdopodobny. Podobnie w wyroku z dnia 28 października 2008 r., sygn. akt III AUa 560/08 (LEX nr 468584), Sąd Apelacyjny w Szczecinie stwierdził, że w sprawie, w której przedmiotem jest prawo do świadczenia rentowo-emerytalnego lub wysokość tego świadczenia wymaga się dowodów potwierdzających czy uprawdopodobniających w stopniu graniczącym z pewnością nie tylko fakt zatrudnienia, ale i pozostałe okoliczności związane ze świadczeniem pracy.

Jak wynika z powyższego nie jest możliwe przeliczenie wysokości świadczenia w oparciu o hipotetyczne lub uśrednione wysokości zarobków (por. wyrok Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu z dnia 4 kwietnia 2012 r., sygn. III AUa 1091/11, LEX nr 1164104, wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 20 czerwca 2007 r., sygn. III AUa 482/07, Apel.-W-wa 2008/1/154, OSA 2009/1/1).

Tym samym brak jest możliwości, przyjęcie wysokości wynagrodzenia za pracę tylko i wyłącznie na podstawie dokumentu prywatnego, a tym bardziej tylko na twierdzeniach ubezpieczonego.

Odnośnie zarzutów dotyczących przyjęcia przez organ rentowy do wyliczenia świadczenia emerytalnego wysokości wynagrodzeń za okresy zatrudnienia i wykonywania pracy na budowie eksportowej kwot wynagrodzenia przysługującego w tym okresie pracownikowi zatrudnionemu w kraju w takim samym lub podobnym charakterze, w jakim pracownik był zatrudniony przed wykonywaniem pracy za granicą, to należy wskazać, że zgodnie z § 10 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 1 kwietnia 1985 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru emerytur i rent, jeżeli w okresie, z którego wynagrodzenie przyjmuje się do ustalenia podstawy wymiaru, pracownik był zatrudniony za granicą, do ustalenia podstawy wymiaru przyjmuje się za okresy tego zatrudnienia:

1. kwoty, od których za te okresy opłacono składkę na ubezpieczenie społeczne w kraju,

2. jeżeli okres zatrudnienia za granicą przypada przed dniem 1 stycznia 1991 r. - kwoty wynagrodzenia przysługującego w tych okresach pracownikowi zatrudnionemu w kraju w takim samym lub podobnym charakterze, w jakim pracownik był zatrudniony przed wyjazdem za granicę.

Z uwagi na powyższe za okres pracy za granicą od 29 lipca 1987 r. do 28 lipca 1988 r. zostało uwzględnione wnioskodawcy wynagrodzenie zastępcze pracownika zatrudnionego w tym samym okresie w kraju na tym samym stanowisku pracy, na podstawie przedłożonych kart zarobkowych, o co sam ubezpieczony wnosił we wniosku z dnia 12 marca 2007 r., wskazując aby pozwany uwzględnił do przeliczenia wysokość wynagrodzeń innego pracownika, który był zatrudniony w tym okresie na równorzędnym stanowisku pracy, przedkładając jednocześnie kartoteki zarobków tego pracownika za lata 1987-1988. Wówczas w związku z przedłożonymi nowymi dowodami, podstawa wymiaru emerytury została ponownie ustalona w decyzji z dnia 26 kwietnia 2007 r. Wskaźnik wysokości podstawy wymiaru został ustalony z 20 lat kalendarzowych tj. z lat 1980-1991, 1996,1998, 2000-2005 i wyniósł 80,11 %. Decyzja ta stała się prawomocna.

Mając na uwadze powyżej wskazane przepisy oraz rozważania, Sąd uznał, że odwołanie skarżącego nie zawierało argumentacji, która pozwoliłaby na skuteczne podważenie ustaleń dokonanych prze organ rentowy w zaskarżonych decyzjach. Dlatego też Sąd, stosownie do art. 477¹⁴§ 1 k.p.c. oddalił odwołanie.

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE