Orzeczeniem z dnia 26 października 2021 r. (...) do Spraw Orzekania o Stopniu Niepełnosprawności w S. odmówił wydania orzeczenia o stopniu niepełnosprawności wnioskodawcy M. K.. Uprzednio w dniu 27 maja 2019 r. Zespół zaliczył M. K. do umiarkowanego stopnia niepełnosprawności ze wskazaniem symboli jej przyczyn 11-I, 05-R, 02-P na stałe. Ponadto stwierdził, że niepełnosprawność istnieje od pierwszego 1 października 1999 r., zaś ustalony stopień niepełnosprawności datuje się od dnia 8 maja 2019 r. Nadto w orzeczeniu wskazano, iż wnioskodawca wymaga zatrudnienia na przystosowanym stanowisku, wymaga zaopatrzenia w przedmioty ortopedyczne i środki pomocnicze wymaga według wskazań specjalisty, wymaga korzystania z systemu środowiskowego wsparcia w samodzielnej egzystencji, przez co rozumie się korzystanie z usług socjalnych, opiekuńczych, terapeutycznych i rehabilitacyjnych świadczonych przez sieć instytucji pomocy społecznej, organizacje pozarządowe oraz inne placówki. Nie wymaga konieczności stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczona możliwością samodzielnej egzystencji a także spełnia przesłanki określone w art. 8 ust. 3a pkt 1 ustawy z dnia 20 czerwca 1997 r. Prawo o ruchu drogowym i nie posiada prawa do zamieszkiwania w oddzielnym pokoju. W uzasadnieniu wskazano, że ubezpieczony ma naruszoną sprawność organizmu, ale ze względu na rodzaj schorzeń i stan zdrowia jest zdolny do podjęcia pracy w warunkach pracy chronionej. Schorzenia powodują ograniczenia, okresowe utrudnienia w codziennym funkcjonowaniu.
Na skutek odwołania M. K., w dniu 17 grudnia 2021 r. Wojewódzki Zespół do Spraw Orzekania o Stopniu Niepełnosprawności w S. wydał orzeczenie, którym uchylił orzeczenie (...) do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności z dnia 26 października 2021 r. Wskazał, że przyczyną trwałej umiarkowanej niepełnosprawności M. K. są schorzenia o symbolach 11-I i 05-R. Poza tym Zespół podtrzymała wskazania dotychczasowe. Zespół uznał, że ubezpieczony jest niepełnosprawny w stopniu umiarkowanym, nie występują u niego ograniczenia nie wymagają stałej lub długotrwałej opieki innych osób w celu pełnienia ról społecznych. Schorzenia oznaczone symbolami 11-I i 05-R w całości wypełniły obraz zaburzenia funkcji organizmu oraz ograniczeń w wykonywaniu czynności życiowych. Pozostałe stany chorobowe ubezpieczonego nie zaburzają funkcji organizmu w stopniu umiarkowanym.
M. K. odwołał się od w/w decyzji wskakując, że jego stan zdrowia pogorszył się od czasu ostatniego orzekania o jego niepełnosprawności. ma problemy z poruszaniem się po mieszkaniu. Z tego względy wniósł o zaliczenie do znacznego stopnia niepełnosprawności.
W odpowiedzi na odwołanie Wojewódzki Zespół do Spraw Orzekania o Stopniu Niepełnosprawności w Województwie (...) w S. wskazał, iż nie znalazł podstaw do zmiany orzeczenia.
Sąd ustalił następujący stan faktyczny:
M. K. ma 68 lat. Od 55 roku życia leczy się na cukrzycę typu 2. Jest pod opieką diabetologa. Poddawany był leczeniu metodą intensywnej insulinoterapii. Cierpi na niewydolność serca i nadciśnienie tętnicze oraz przewlekłą chorobę nerek. Nadto występują u niego początkowe zmiany zwyrodnieniowe stawów biodrowych i zmiany zwyrodnieniowe stawów kolanowych, polineuropatia cukrzycowa, okresowy zespół bólowy kręgosłupa i stawów bez cech uszkodzenia układu nerwowego, otyłość. Cukrzyca kwalifikuje M. K. do osób o umiarkowanym stopniu niepełnosprawności, nie powoduje braku zdolności do samodzielnej egzystencji, gdyż nie daje powikłań ani nie generuje zmian narządowych. Nadciśnienie jest dobrze kontrolowane. M. K. może podjąć prace w warunkach pracy chronionej z wyłączeniem prac ciężkich fizycznie. Stanowisko pracy musi być przystosowane, ponieważ M. K. porusza się o kulach. U. chodu również czyni go niepełnosprawnym w stopniu umiarkowanym. Spełnia przesłanki określone w art. 8 ust. 3a pkt 1 ustawy z dnia 20 czerwca 1997 r. – Prawo o ruchu drogowym – może korzystać z tzw. karty parkingowej. Samodzielnie zaspokaja potrzeby fizjologiczne oraz elementarne sprawy życia codziennego, utrzymuje higienę osobistą. Od roku 1999 występują u ubezpieczonego zaburzenia psychiczne. Pozostaje pod opieką PZP. Obecnie są to zespół psychoorganiczny oraz organiczne zaburzenia nastroju (depresyjne). W związku z tym M. K. wymaga pomocy w pełnieniu ról społecznych.
Dowód:
- opinia biegłego z zakresu chorób wewnętrznych – k. 54-55 i 87;
- opinia biegłego z zakresu ortopedii – k. 64-65, 76 i 116;
- opinia biegłego z zakresu psychiatrii – k. 137-142;
- pomiary cukru – k. 53;
- zaświadczenia lekarskie i wyniki badań – k. 91-93 i 96, 99-100;
- skierowanie – k. 97;
- ocena stanu zdrowia – k. 254 akt rentowych;
- ocena funkcjonowania społecznego – k. 251-252 akt rentowych;
- historia choroby – k. 238-248;
- dokumentacja medyczna – k. 121-211 i 233-237 akt rentowych.
Sąd zważył, co następuje:
Orzekanie o stopniu niepełnosprawności jest regulowane przez ustawę z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (Dz. U. z 2021 r., poz. 573) oraz rozporządzenie Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 15 lipca 2003 r. w sprawie orzekania o niepełnosprawności i stopniu niepełnosprawności (Dz. U. z 2018 r., poz. 2027 ze zm.).
- do znacznego stopnia niepełnosprawności zalicza się osobę z naruszoną sprawnością organizmu, niezdolną do pracy albo zdolną do pracy jedynie w warunkach pracy chronionej i wymagającą, w celu pełnienia ról społecznych, stałej lub długotrwałej opieki i pomocy innych osób w związku z niezdolnością do samodzielnej egzystencji;
- do umiarkowanego stopnia niepełnosprawności zalicza się osobę z naruszoną sprawnością organizmu, niezdolną do pracy albo zdolną do pracy jedynie w warunkach pracy chronionej lub wymagającej czasowej albo częściowej pomocy innych osób w celu pełnienia ról społecznych;
- do lekkiego stopnia niepełnosprawności zalicza się osobę o naruszonej sprawności organizmu, powodującej w sposób istotny obniżenie zdolności do wykonywania pracy, w porównaniu do zdolności, jaką wykazuje osoba o podobnych kwalifikacjach zawodowych z pełną sprawnością psychiczną i fizyczną, lub mająca ograniczenia w pełnieniu ról społecznych dające się kompensować przy pomocy wyposażenia w przedmioty ortopedyczne, środki pomocnicze lub środki techniczne. Przy czym niezdolność do samodzielnej egzystencji oznacza naruszenie sprawności organizmu w stopniu uniemożliwiającym zaspokajanie bez pomocy innych osób podstawowych potrzeb życiowych, za które uważa się przede wszystkim samoobsługę, poruszanie się i komunikację.
Określone przez ustawę zasady ustalania stopnia niepełnosprawności precyzuje rozporządzenie Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia z dnia 15 lipca 2003 r., w sprawie orzekania o niepełnosprawności i stopniu niepełnosprawności. Zgodnie z powyższym rozporządzeniem standardy w zakresie kwalifikowania do znacznego stopnia niepełnosprawności zawierają kryteria określające skutki naruszenia sprawności organizmu powodujące:
- niezdolność do pracy - co oznacza całkowitą niezdolność do wykonywania pracy zarobkowej z powodu fizycznego, psychicznego lub umysłowego naruszenia sprawności organizmu;
- konieczność sprawowania opieki - co oznacza całkowitą zależność osoby od otoczenia, polegającą na pielęgnacji w zakresie higieny osobistej i karmienia lub w wykonywaniu czynności samoobsługowych, prowadzeniu gospodarstwa domowego oraz ułatwiania kontaktów ze środowiskiem;
- konieczność udzielania pomocy, w tym również w pełnieniu ról społecznych - co oznacza zależność osoby od otoczenia, polegającą na udzieleniu wsparcia w czynnościach samoobsługowych, w prowadzeniu gospodarstwa domowego, współdziałania w procesie leczenia, rehabilitacji, edukacji oraz w pełnieniu ról społecznych właściwych dla każdego człowieka, zależnych od wieku, płci, czynników społecznych i kulturowych.
Przy czym, przez długotrwałą opiekę i pomoc w pełnieniu ról społecznych rozumie się konieczność jej sprawowania przez okres powyżej 12 miesięcy w zakresie, o którym mowa w pkt 2 i 3.
Standardy w zakresie kwalifikowania do umiarkowanego stopnia niepełnosprawności zawierają kryteria określające naruszenie sprawności organizmu powodujące:
- czasową pomoc w pełnieniu ról społecznych, co oznacza konieczność udzielenia pomocy, o której mowa w pkt 3 powyżej, w okresach wynikających ze stanu zdrowia;
- częściową pomoc w pełnieniu ról społecznych, co oznacza wystąpienie co najmniej jednej okoliczności, o których mowa w pkt 3 powyżej.
Standardy w zakresie kwalifikowania do lekkiego stopnia niepełnosprawności określają kryteria naruszonej sprawności organizmu powodujące:
- istotne obniżenie zdolności do wykonywania pracy, co oznacza naruszoną sprawność organizmu powodującą ograniczenia w wykonywaniu pracy zarobkowej znacznie obniżające wydajność pracy na danym stanowisku w porównaniu do wydajności, jaką wykazują osoby o podobnych kwalifikacjach zawodowych z pełną sprawnością psychiczną i fizyczną;
- ograniczenia w pełnieniu ról społecznych, co oznacza trudności doświadczane przez osobę zainteresowaną w relacjach z otoczeniem i środowiskiem według przyjętych norm społecznych, jako skutek naruszonej sprawności organizmu.
Przy czym, możliwość kompensacji ograniczeń oznacza wyrównywanie dysfunkcji organizmu spowodowanej utratą lub chorobą narządu odpowiednio przez przedmioty ortopedyczne, środki pomocnicze lub środki techniczne.
Przy zastosowaniu powyższych zasad, zdaniem Sądu należało przyjąć, że zaskarżona decyzja Wojewódzkiego Zespołu do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności była prawidłowa w zakresie określenia stopnia niepełnosprawności M. K.. Odwołujący się kwestionował w zakresie stopnia niepełnosprawności jak i w zakresie pominięcia w symbolach schorzeń chorób oznaczonych jako 02-P.
Ustalenie zasadności zarzutów odwołania wymagało wiadomości specjalnych, stąd Sąd dopuścił dowód z opinii biegłych sądowych lekarzy z zakresu ortopedii, chorób wewnętrznych i psychiatrii.
Biegły zakresu chorób wewnętrznych w opinii z 5 września 2022 r. wskazał, że w przypadku odwołującego się jedynie cukrzyca kwalifikuje odwołującego się do osób o umiarkowanym stopniu niepełnosprawności na stałe. Nie powoduje niezdolności do samodzielnej egzystencji. Biegły zauważył, że od lat M. K. nie był hospitalizowany z powodu cukrzycy. Może podejmować pracę w warunkach pracy chronionej z wyłączeniem pracy ciężkiej fizycznie, przy maszynach w ruchu i na wysokości a także w godzinach nocnych. Nie przeszkadza w tym niewydolność serca w klasie (...). Biegły podkreślił, że nadciśnienie tętnicze jest dobrze kontrolowane i nie powoduje powikłań.
Biegły z zakresu ortopedii również zakwalifikował odwołującego się do umiarkowanego stopnia niepełnosprawności z uwagi na upośledzenie chodu powodowane zwyrodnieniami stawów biodrowych i kolanowych. Uznał też, że odwołujący się spełnia przesłanki do uzyskania tzw. karty parkingowej.
Z opiniami biegłych nie zgodził się M. K. wskazując, że nie może się normalnie poruszać, chodzi wyłącznie o kulach. Zauważył, że pracę w warunkach pracy chronionej może podjąć osoba zaliczona do znacznego stopnia niepełnosprawności i on sam nie może podjąć takiej pracy. Wniósł o dopuszczenie dowodu z opinii biegłego z zakresu neurologii na okoliczność występowania u niego neuropatii cukrzycowej powodującej, że odwołujący się nie może samodzielnie się poruszać i egzystować.
W opinii uzupełniającej biegły z zakresu ortopedii poinformował, że podczas badania odwołującego się nie stwierdził istotnego upośledzenia funkcji narządu ruchu, w tym upośledzenia chodu. Zmiany zwyrodnieniowe w kręgosłupie i stawach kolanowych. Podtrzymał swoją opinię również po uzupełnieniu przez odwołującego się dokumentacji medycznej.
Biegły z zakresu chorób wewnętrznych w opinii uzupełniającej wskazał, że poza polineuropatią cukrzycową nie stwierdzono u odwołującego się innych zmian narządowych w przebiegu cukrzycy. Zauważył, że jak dotąd nie prowadzono leczenia odwołującego się z tego powodu. Podkreślił, że stwierdzenie zdolności do pracy jedynie w warunkach pracy chronionej jest wystarczającym argumentem do stwierdzenia umiarkowanego stopnia niepełnosprawności. Ponownie wskazał, że choroby wewnętrzne nie powodują upośledzenia funkcji organizmu, które powodowałoby niezdolność do samodzielnej egzystencji. Odwołujący się wymaga częściowej pomocy przy wykonywaniu niektórych czynności, np. przy dużych zakupach czy sprzątaniu.
Biegły z zakresu psychiatrii rozpoznał u odwołującego się zespół psychoorganiczny oraz zaburzenia depresyjne czyniące go niepełnosprawnym w stopniu umiarkowanym.
Odnoszą się zbiorczo do opinii biegłych odwołujący się stwierdził między innymi, że z opinii biegłego z zakresu ortopedii wynika, że M. K. jest całkowicie niezdolny do pracy i wymaga częściowej pomocy w czynnościach dnia codziennego. Wskazał, że jest osobą bardzo schorowaną, leczoną przez psychiatrę, ortopedę i lekarza chorób wewnętrznych i z tego względu wymaga pomocy osób trzecich. Wniósł o uznanie o za osobę niezdolną do samodzielnej egzystencji i niepełnosprawną w stopniu znacznym.
W ocenie Sądu zastrzeżenia odwołującego się do opinii biegłych nie zawierały w swojej treści argumentów nakazujących uzupełnienie tych opinii. Zrozumiałym jest to, iż teść opinii jako sprzeczna z twierdzeniami ubezpieczonego, wywołała u niego niezadowolenie. Niemniej jednak Sąd nie ma obowiązku zlecać wydania kolejnych opinii innym bądź dalszym specjalistom tylko dlatego, że wcześniej wyznaczeni zajęli stanowisko niekorzystne dla danej strony postępowania. Odnosząc się natomiast do twierdzenia odwołującego się, że biegły z zakresu ortopedii uznał go za niezdolnego do pracy zauważyć należy, że niezdolność do pracy jest elementem definicji umiarkowanego stopnia niepełnosprawności. Nie przesądza ona o niezdolności do samodzielnej egzystencji, która warunkuje uznanie danej osoby za niepełnosprawną w stopniu znacznym. Wszyscy biegli zgodnie stwierdzali, że odwołujący się zdolności do samodzielnej egzystencji nie utracił. Świadczą o tym przeprowadzone przez biegłych badania przedmiotowe i wnioski opinii biegłych wyciągnięte w sposób logiczny z wyników tych badań oraz analizy treści dokumentacji medycznej dotyczącej odwołującego się. Nie sposób stwierdzić, by biegli pominęli dokumenty i okoliczności istotne z punktu widzenia rzetelności opinii. Opisywana przez odwołującego się kumulacja schorzeń różnego rodzaju nie wpływa w sposób automatyczny na konieczność zaliczenia go do znacznego stopnia niepełnosprawności. ocenie jest poddawany poziom samodzielności w funkcjonowaniu ,a zaś ten w przypadku odwołującego się nie wyklucza jego samodzielnej egzystencji. Odwołujący się nie jest osobą obłożenie chorą, która wymagałaby pielęgnacji, w tym karmienia, podtrzymywania przy poruszaniu się bądź miała problem z komunikowaniem się z otoczeniem.
Sąd uznał, że wnioski opinii zostały przez biegłych wyciągnięte w sposób logiczny i odpowiedni do wyników przeprowadzonych badań oraz gruntownej analizy zgromadzonej dokumentacji medycznej. Skutkiem tego zasługują one na uznanie za miarodajne dla wydania orzeczenia w sprawie w pełnym zakresie, tym bardziej, że zostały sporządzone przez wysokiej klasy fachowców o wieloletnim doświadczeniu klinicznym.
Sąd uznał za niecelowe prowadzenie dowodu z opinii biegłego z zakresu neurologii, albowiem odwołujący nie leczył się dotychczas w związku z polineuropatią cukrzycową zaś sprawność jego poruszania się mógł w pełni ocenić biegły z zakresu ortopedii.
Jak już stwierdzono, M. K. porusza się samodzielnie. Nie korzysta z wózka inwalidzkiego i nie występują u niego niedowłady, porażenia, zaburzenia funkcji ruchowych, zaburzenia chwytności rąk. Wykonuje czynności dnia codziennego samodzielnie. W tych okolicznościach należało zgodzić się z wnioskami poszczególnych opinii biegłych odnośnie tego, iż odwołujący się nie spełnia warunków do zaliczenia go do znacznego stopnia niepełnosprawności i w tym zakresie w oparciu o treść art. 477 14 § 1 k.p.c., oddalić odwołanie jako nieuzasadnione (punkt drugi wyroku).
Jednocześnie w ślad za biegłym z zakresu psychiatrii Sąd uznał, że umiarkowany stopień niepełnosprawności odwołującego się jest powodowany również schorzeniami psychicznymi i w tym zakresie zaskarżone orzeczenie podlegało zmianie w oparciu o treść art. 477 14 § 2 k.p.c. (punkt pierwszy wyroku).
O kosztach pomocy prawnej udzielonej odwołującemu się z urzędu Sąd orzekł w punkcie trzecim wyroku biorąc pod uwagę wyrok TK z dnia 23 kwietnia 2020 r., SK 66/19 (OTK-A 2020, nr 13) na podstawie § 9 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz. U. z 2015 r. poz. 1800 z późn. zm.). Sąd uznał, że postepowanie w zakresie ustalenia stopnia niepełnosprawności ma charakter zbliżony do postępowań z zakresu ubezpieczeń społecznych opisanych we wskazanym przepisie (§ 20).
1. (...)
2. (...)
3. (...)
(...)