UZASADNIENIE

Powód A. G. wniósł przeciwko pozwanym: Zakładowej Komisji (...) KWK (...) S.A., Związku Zawodowego (...) przy KWK (...), Związku Zawodowego (...), Związku Zawodowego (...), Podstawowej Organizacji Zakładowej Związku Zawodowego (...) przy KWK (...), Związku Zawodowego (...) KWK (...), Komisji Oddziałowej (...) w (...), (...) KWK (...), Dyrektorowi ds. pracy KWK (...) pozew o ustalenie, że powód jest Zakładowym Społecznym Inspektorem Pracy w (...) S.A., a także ustalenie, nieważności wyborów zakładowego społecznego inspektora pracy, przeprowadzonego w dniu 19 czerwca 2023 roku na podstawie „Regulaminu wyborów” przyjętego przez organizacje związków pozbawiający powoda biernego prawa wyborczego z uwagi na wiek i staż pracy. W uzasadnieniu wskazał, że posiada interes prawny w dochodzeniu ww. żądań, gdyż uważa, że do 31 grudnia 2023 roku był Zakładowym Społecznym Inspektorem Pracy w (...) S.A. (dalej jako funkcja ZSIP). Wskazała, że z funkcji ZSIP nie został odwołany, a także nie zaszły żadne okoliczności skutkujące wygaśnięciem mandatu powoda. Według powoda organizacje związkowe przyjęły Regulamin wyborów z którego wynikało bierne prawo wyborcze i przeprowadziły 19 czerwca 2023 roku wybory nowego ZSIP. Podniósł, że od wielu lat rzetelnie wykonywał swoje obowiązki wykonując funkcję ZSIP i spełniał wszystkie kryteria regulaminowe. Nadto zarzucił, że wybory nie zostały przeprowadzone przez zakładowe organizacje związkowe, a pozbawienie powoda prawa do kandydowania z uwagi na nabyte prawo do emerytury narusza przepisy prawa. Według powoda wybory te zostały przeprowadzone nieważnie.

W odpowiedziach na pozew pozwani wnieśli o odrzucenie pozwu ewentualnie o oddalenie powództwa i zasądzenie kosztów. Zarzucili brak legitymacji biernej po stronie pozwanego Dyrektora ds. pracy KWK (...), gdyż nie jest pracodawcą, nie posiada zdolności procesowej i sądowej po stronie pozwanego oraz Zakładowej Komisji (...) KWK (...) S.A., gdyż nie posiada legitymacji biernej procesowej, ponieważ żaden akt prawny nie daje pozwanej takiego statusu. Nadto zarzucili, że powód nie posiada legitymacji z wystąpieniem roszczenia, gdyż inne organy oraz pracodawcy nie są właściwi do ingerowania lub podważania wyboru społecznego inspektora pracy dokonanego na podstawie uchwalonego przez związki zawodowe regulaminu wyborów dostosowanego do potrzeb zakładu pracy. Dodali, że to pracownicy zakładu pracy bez żadnej kontroli zewnętrznej wybierają społecznych inspektorów pracy. Wskazali, że powodowi nie przysługuje meterialnoprawne roszczenie oraz droga sądowa do podważania legalności oraz zasadności wybór społecznego inspektora pracy. Nadto powód nie uzasadnił na czym polegał jego interes prawy. Podnieśli także, że powód dopiero teraz kwestionuje zapis regulaminu dotyczący ograniczenia biernego prawa wyborczego, który został już wprowadzony w 2013 roku.

Pismem z 24 października 2023 roku powód cofnął powództwo wobec pozwanego Dyrektora ds. pracy KWK (...). Nadto podtrzymał swoje twierdzenia i wnioski wynikające z pozwu.

Postanowieniem z 20 grudnia 2023 roku Sąd umorzył postępowanie przeciwko Dyrektorowi ds. pracy KWK (...) oraz na podstawie art. 199 §1 pkt 3 k.p.c. odrzucił pozew przeciwko Zakładowej Komisji (...) KWK (...) S.A.

Na rozprawie w dniu 14.02.2024 r. powód ostatecznie wskazał, że domaga się uznania, że bezzasadnie nie został dopuszczony do możliwości kandydowania na ZSIP w ostatnich wyborach.

Sąd ustalił co następuje:

Od 7 października 2013 roku powód A. G. pełnił funkcję Zakładowego Społecznego Inspektora Pracy KWK (...), otrzymując podczas wyborów największą liczbę ważnych głosów. Kadencja powoda miał trwać przez 4 lata, jednakże mogła zostać wydłużona z ważnych powodów.

Z uwagi na pandemię COVID-19 Związki Zawodowe KWK (...) poinformowały, że nie jest możliwe przeprowadzenie procesu wyborczego ZSIP aż do odwołania. Ponadto Związki poinformowały, że zgoda pracowników i organizacji związkowych, po upływie kadencji powoda może nadal pełnić swoją funkcję i przysługiwała powodowi szczególna ochrona trwałości stosunku pracy. Ponadto zwróciły się o zachowanie dotychczasowych warunków pracy dla powoda z zachowaniem prawa do wynagrodzenia na dotychczasowych warunkach na okres od maja 2023 roku.

Stan epidemii Covid- 19 w Polsce obowiązywał od 20 marca 2020 r. do 15 maja 2022 r., po tej dacie zmieniono na stan zagrożenia epidemicznego. 5 maja 2023 r. Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) ogłosiła koniec pandemii COVID-19.

Zakładowa Komisja (...) ogłosiła 30 maja 2023 r., że odbędą się wybory nowych Społecznych Inspektorów Pracy.

Zgodnie z Regulaminem kandydatem na Zakładowego SIP może być wyłącznie czynnie zatrudniony pracownik kopalni zrzeszony w organizacji związkowej działającej na kopalni, który m.in. nie nabył uprawnień emerytalnych lub rentowych do zgłoszenia kandydatury oraz wyborów ZSIP. (§10 Regulaminu).

12 Oddziałowych SIP namawiało powoda by zgłosił się do kandydowania na kolejną kadencję, jednakże powód w marcu 2023r. uzyskał prawo do emerytury. Był zgłoszony pisemny wniosek oraz przeprowadzane rozmowy na temat zmiany Regulaminu by umożliwić kandydowanie osobom posiadającym prawo do emerytury. Zmiany te nie zostały jednak wprowadzone. Kandydatura powoda nie została zgłoszona.

19 czerwca 2023 roku odbyły się wybory i nowym Zakładowym SIP został J. M. uzyskując 14 ważnych głosów.

Dowód: wniosek z 22.05.2023 r. k. 5, protokół wyborów ZSIP z 19.06.2023 r. k. 46, pismo Dyrektora z 24.04.2023 r. k. 47, protokół II tura z 07.10.2013 r. k. 48-49, k. 90-91, korespondencja wewnętrzna k.50, k. 96, pismo Dyrektora z 27.06.2023 r. k. 51, k. 93, pismo Dyrektora z 14.06.2023 r. k. 52, k. 95, Zakładowa Komisja (...) k. 53, sprawozdanie z 17.06.2023 r. k. 54-55, k. 85, Regulamin wyborów k. 56-58, k. 87-89, komunikat i ogłoszenie k. 59-60, wypis z rejestru z 10.03.2023 r. k. 61-62, protokół z 19.06.2023 r. k. 92, pismo Dyrektora k. 94, przesłuchanie powoda k. 151v

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił w oparciu o zgromadzony w sprawie materiał dowodowy w postaci w/w dokumentów, których prawdziwości strony nie kwestionowały, a także w oparciu o przesłuchanie powoda, które wraz z pozostałymi dowodami tworzyły spójny i logiczny obraz przedstawiający stan faktyczny sprawy.

Sąd zważył, co następuje:

Na podstawie art. 189 k.p.c. powód może żądać ustalenia przez Sąd istnienia lub nieistnienia stosunku prawnego lub prawa, gdy ma w tym interes prawny.

Jak słusznie wskazał Sąd Najwyższy- z powołanego przepisu nie wynika żadne ograniczenie w wytaczaniu powództwa o ustalenie stosunku prawnego, poza interesem prawnym powoda w żądaniu tego rodzaju. Nie ma interesu prawnego w ustaleniu stosunku prawnego ten kto może skorzystać równocześnie z innej istniejącej formy ochrony swych praw. Jakkolwiek przyjmuje się niemal powszechnie, że możliwość dochodzenia przez powoda świadczeń z określonego stosunku prawnego wyklucza istnienie interesu prawnego w ustaleniu tego stosunku, to poglądowi temu należy przypisać znaczenie zasady, od której istnieją wyjątki. W szczególności decydujące w tym zakresie powinny być właściwości stosunku prawnego. Swoistość stosunku pracy polega na tym, że jego byt stanowi przesłankę powstania innych stosunków prawnych (i to ex lege, jak np. stosunku ubezpieczenia społecznego). Art. 189 k.p.c. nie ma przy tym charakteru wyłącznie prewencyjnego (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 29 marca 2001 r., I PKN 333/00).

W świetle powyższego uznać należało, iż powód nie wykazał prawidłowo jaki ma interes prawny w domaganiu się ustalenia (pierwotnego), iż pozostawał ZSIP do 31.12.2023 r.. Powód przesłuchiwany na rozprawie w dniu 14.02.2024 r. sam nie potrafił określić czego zasadniczo dochodzi w niniejszym postępowaniu. Ostatecznie zaczął wskazywać, że domaga się uznania, że bezzasadnie nie został dopuszczony do możliwości kandydowania na ZSIP w ostatnich wyborach. W ocenie Sądu zarówno pierwotne roszczenia zawarte w pozwie, jak i ostatecznie sprecyzowanie na rozprawie w dni 14.02.2024 r. w zamierzeniu powoda skierowane było jedynie ku temu, aby podważyć ważność wyborów na nowego ZSIP (które odbyły się 19.06. 2023 roku), a jest to materia która nie podlega kontroli sądowej.

Zgodnie z art. 6 ust. 6 ustawy z dnia 24.06.1983 r. (Dz.U.2015.567 t.j.) o społecznej inspekcji pracy, wybory społecznych inspektorów pracy oraz określenie jej struktury, należą wyłącznie do organizacji związkowych działających w danych zakładach pracy na podstawie uchwalonego przez siebie regulaminu lub regulaminów.

Treść powyższego przepisu przesądza o tym, że ważność wyborów oraz tryb i ich przeprowadzenie nie może być kwestionowana przez jakąkolwiek osobę trzecią, albowiem przeprowadzenie wyborów oraz wybór społecznej inspekcji pracy stanowią wyłączne, fundamentalne i autonomiczne uprawnienia zakładowych organizacji związkowych (postanowienie SN z 07.12.2011 r., sygn. akt II PK 79/11, wyrok SO w Piotrkowie Trybunalskim z 22.02.2018 r., sygn. akt VP 5/17, postanowienie SN z 23.01.2018 r., sygn. akt II PK 97/17, wyrok SN z 13.09.2017 r., sygn. akt I PK 338/16)

Nadto stosownie do art. 1 ust. 2 ustawy z 23.05.1991 r. (Dz.U.2022.854 t.j.) o związkach zawodowych, związek zawodowy jest należny w swojej działalności statutowej od pracodawców, administracji państwowej i samorządu terytorialnego oraz innych organizacji.

Zgodnie z Regulaminem kandydatem Zakładowym SIP może być wyłącznie czynnie zatrudniony pracownik kopalni zrzeszony w organizacji związkowej działającej na kopalni, który m.in. nie nabył uprawnień emerytalnych lub rentowych do zgłoszenia kandydatury oraz wyborów ZSIP (§10 Regulaminu).

Przeprowadzone postępowanie wykazało, że powód kwestionował Regulamin z roku 2013 na podstawie, którego powód został wybrany do pełnienia funkcji ZSIP. Na marginesie należy wskazać, że w 2013 roku powodowi nie przeszkadzał przepis (wg pozwanych powód mógł być nawet jego współautorem) dotyczący ograniczenia biernego prawa wyborczego osób z uwagi na posiadane przez nich prawo do emerytury.

Zgodnie z §3 Regulaminu wyboru Społecznych Inspektorów Pracy, kadencja wybranych SIP jest wspólna i wynosi 4 lata. Niemniej jednak z uwagi na epidemie Covid-19 w roku 2020 organizacje związkowe postanowiły (biorąc pod uwagę zdrowie i życie ludzkie), wyborów nie przeprowadzać i zdecydowały o wydłużeniu kadencji m.in. powoda do maja 2023 roku. Z uwagi na to, że w 2023 r. był zniesiony stan epidemii i rozważano już zakończenie stanu zagrożenia epidemicznego (a Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) ogłosiła koniec pandemii COVID-19) i we wszystkich dziedzinach wracano do normalnego funkcjonowania, istniały warunki do przeprowadzenia wyborów nowych Społecznych Inspektorów Pracy. Z tego powodu należy przyjąć w realiach niniejszej sprawy, wbrew twierdzeniom powoda nie pełni on od maja 2023 roku funkcji ZSIP, gdyż jego kadencja bezpowrotnie wygasła, a funkcja ta została powierzona w wyniku wyborów związkowego J. M. (jako nowemu ZSIP). Przy czym podkreślić należy, iż powód do maja 2024 r. korzysta z ochrony prawnej ajko był ZSIP.

W ocenie Sądu powód i pozwani (jako organizacje związkowe) nie mają prawnej możliwości ustalenia w drodze postępowania sądowego nieważności wyborów do społecznej inspekcji pracy przeprowadzonych przez legalnie działające organizacje związkowe. W przedmiotowej sprawie mamy do czynienia z sytuacją, w której wybór społecznego inspektora pracy, należy wyłącznie do pozwanych jako organizacji związkowych działających w danym zakładzie pracy na podstawie obowiązującego w danym Zakładzie regulaminu. Ustawodawca nie przewidział w tym zakresie żadnej kontroli zewnętrznej, w tym jakiegokolwiek nadzoru administracyjnego lub sądowego. Podjęte przez pozwanych działania zmierzające do wyboru społecznego inspektora pracy nie podlegają kontroli pracodawcy jak i innych zewnętrznych organów, w tym także sądów. Dlatego też w niniejszej sprawie nie ma zastosowania art. 464 §1 k.p.c., gdyż nie tylko Sąd jak i również żaden inny organ nie jest uprawniony do rozpoznania sprawy. W niniejszej sprawie pozew jest niedopuszczalny i polega odrzuceniu zgodnie z treścią art. 199 §1 ust. 1 ustawy z 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. 2021.1805 t.j.).

Mając powyższe na uwadze, Sąd w pkt 1 postanowienia, na podstawie ww. przepisów, odrzucił pozew.

Mając na uwadze okoliczności sprawy, Sąd na podstawie art. 102 k.p.c. odstąpił od obciążania powoda kosztami postępowania biorąc pod uwagę, że powód nie przedłużał postępowania, a także to, iż ustalenie zasadności jego roszczenia wymagało przeprowadzenia postępowania (pkt 2 postanowienia).

Sędzia Wiesław Jakubiec

POSTANOWIENIE

UZASADNIENIE