Sygn. akt VI C 142/24

Uzasadnienie wyroku z dnia 20 sierpnia 2024 r. – co do punktów I, II i IV

ograniczone do wyjaśnienia podstawy prawnej wyroku (art. 505 ⁸ § 4 k.p.c.)

I.  Stanowiska stron, przebieg postępowania

1.  Pozwem z dnia 13 stycznia 2023 r. (data stempla pocztowego, k. 21) powód Agencja Mienia Wojskowego w W. wniósł o zasądzenie od pozwanej K. B. kwoty 3.342,10 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od dnia wniesienia powództwa do dnia zapłaty oraz o zasądzenie od pozwanej na rzecz powoda kosztów procesu według norm przepisanych. Powód wskazał, że pozwana jest właścicielem lokalu nr (...) przy ul. (...) w W. z którym do 31 grudnia 2018 r. związany był udział w prawie użytkowania wieczystego nieruchomości – powód natomiast był właścicielem nieruchomości gruntowej, upoważnionym do pobierania opłaty z tytułu użytkowania wieczystego. W związku ze zmianą przepisów, z mocy prawa doszło do przekształcenia prawa wieczystego gruntu w prawo własności gruntu, w udziale związanym z własnością ww. lokalu za który to należy wnosić opłaty. Powód wskazał, że opłata roczna jest równa wysokości opłaty z tytułu użytkowania wieczystego, która w stosunku do pozwanej wyniosła 964,25 zł rocznie. Pozwana zalega z zapłatą opłat z tytułu przekształcenia użytkowania wieczystego we własność za lata 2019-2022 na kwotę 3.342,10 zł, na którą składa się należność główna w wysokości 2.911,00 zł oraz 431,10 zł tytułem skapitalizowanych odsetek za opóźnienie wg stanu na dzień 09 stycznia 2023 r. (pozew, k. 3-6).

2.  Nakazem zapłaty z dnia 29 marca 2023 r. Referendarz sądowy Sądu Rejonowego dla Warszawy – Śródmieścia w Warszawie orzekł zgodnie z żądaniem pozwu (nakaz zapłaty, k. 22)

3.  Postanowieniem z dnia 8 grudnia 2023 r. referendarz sądowy Sądu Rejonowego dla Warszawy – Śródmieścia w Warszawie ustanowił kuratora dla nieznanej z miejsca pobytu strony pozwanej K. B. w osobie adwokata M. W. celem reprezentowania strony pozwanej w niniejszej sprawie (k. 41)

4.  W sprzeciwie od nakazu zapłaty kurator procesowy pozwanej zaskarżył ww. nakaz w całości i zarzucił, że nakaz zapłaty został wydany po przeprowadzeniu postępowania dotkniętego nieważnością z art. 379 pkt 2 k.p.c. – gdyż pełnomocnik wnoszący pozew nie wykazał umocowania do działania w imieniu powoda oraz nakaz zapłaty został wydany mimo nieudowodnienia przez powoda wysokości dochodzonego roszczenia. Wniósł o oddalenie powództwa w całości i o przyznanie mu wynagrodzenia za pełnienie funkcji kuratora pozwanej według norm przepisanych, wynagrodzenie to bowiem nie zostało wypłacone w żadnej części (sprzeciw od nakazu zapłaty, k. 49-51)

II.  Ocena prawna roszczenia

5.  Podstawą prawną dochodzonego roszczenia jest art. 7 ust. 1, 2, 5 i 6 oraz art. 11 ustawy z dnia 20 lipca 2018 r. o przekształceniu prawa użytkowania wieczystego gruntów zabudowanych na cele mieszkaniowe w prawo własności tych gruntów. I tak, zgodnie z art. 7 ust. 1 wspomnianej ustawy, z tytułu przekształcenia nowy właściciel gruntu ponosi na rzecz dotychczasowego właściciela gruntu opłatę. Wysokość opłat jest równa wysokości opłaty rocznej z tytułu użytkowania wieczystego, która obowiązywałaby w dniu przekształcenia (art. 7 ust. 2 ustawy). Opłatę wnosi się w terminie do dnia 31 marca każdego roku. Na wniosek złożony nie później niż 14 dni przed dniem upływu terminu płatności właściwy organ może rozłożyć opłatę na raty lub ustalić inny termin jej wniesienia, nieprzekraczający danego roku kalendarzowego (art. 7 ust. 5 ustawy). Opłata jest wnoszona przez okres 20 lat, licząc od dnia przekształcenia (art. 7 ust. 6 ustawy).

6.  Zgodnie z art. 11 ust. 1 ustawy obowiązek wnoszenia opłaty przez okres 20 lat, licząc od dnia przekształcenia, obciąża każdoczesnego właściciela nieruchomości, w odniesieniu do której istnieje roszczenie o opłatę, począwszy od dnia 1 stycznia roku następującego po roku, w którym nastąpiło nabycie nieruchomości. Nabywca nieruchomości występuje do właściwego organu w terminie 30 dni od dnia nabycia nieruchomości o wydanie zaświadczenia potwierdzającego wysokość i okres pozostały do wnoszenia opłaty. Właściwy organ może wydać to zaświadczenie z urzędu.

7.  K. B. jest właścicielem lokalu nr (...) przy ul. (...) w W. dla którego prowadzona jest księga wieczysta o nr (...) (k. 9). Do dnia 31 grudnia 2018 r. grunt, dla którego prowadzona jest księga wieczysta o nr (...), na którym posadowiony jest budynek przy ul. (...) w W., należał do Agencji Mienia Wojskowego. Z własnością lokalu numer (...) był związany udział w prawie użytkowania wieczystego powyższej nieruchomości gruntowej. Następnie, w związku z wejściem w życie ustawy z dnia 20 lipca 2018 r. o przekształceniu prawa użytkowania wieczystego gruntów zabudowanych na cele mieszkaniowe w prawo własności tych gruntów, tj. w dniu 1 stycznia 2019 r., nastąpiło, z mocy prawa, przekształcenie prawa współużytkowania wieczystego gruntu w prawo współwłasności gruntu w udziale związanym z własnością lokalu numer (...).

8.  Agencja Mienia Wojskowego Oddział (...) w W. wydała zaświadczenie, datowane na dnia 28 października 2019 r., w którym potwierdzono przekształcenie prawa współużytkowania wieczystego gruntu w prawo własności gruntu. W zaświadczeniu wskazano, że z tytułu przekształcenia nowy właściciel gruntu ponosi na rzecz dotychczasowego właściciela gruntu opłatę, której wysokość – określona zgodnie z art. 7 ust.2 ustawy – wynosi 964,25 zł. W niniejszej sprawie K. B. wskutek przekształcenia prawa użytkowania wieczystego we własność gruntu została zobowiązana do uiszczania na rzecz Agencji Mienia Wojskowego rocznych opłat przez okres kolejnych 20 lat począwszy od roku 2019. Zgodnie z ust. 2 art. 7 ww. ustawy opłata została ustalona na kwotę 964,25 zł (tj. w wysokości tożsamej z wcześniej obowiązującą opłatą z tytułu użytkowania wieczystego). W konsekwencji powyższego pozwana K. B. jest zobowiązana wobec powoda do corocznego uiszczania opłaty z tytułu prawa własności udziału w działce gruntu na którym posadowiony jest budynek wielorodzinny, w którym znajduje się lokal należący do K. B..

9.  W związku z okolicznością, że zaświadczenie kierowane do K. B. pozostało nieodebrane i zwrócone do nadawcy, Agencje Mienia Wojskowego Oddział (...) w W. skierowała w dniu 15 listopada 2022 r. do K. B. wezwanie do zapłaty kwoty 3.288,91 zł z tytułu nieuiszczanej opłaty rocznej za lata 2019-2022, którego pozwana nie odebrała. Pozwana nie odebrała również żadnego pisma w sprawie oraz kierowanego do niej nakazu zapłaty. Wszelka korespondencja w sprawie i w postępowaniu przed wniesieniem pozwu kierowana była na adres N. 12a/4 w W., jednak żadne z pism nie zostało pod tym adresem odebrane przez pozwaną. Toteż w sprawie ustanowiony został kurator, który zarzucił nieudowodnienie powództwa co do zasady i co do wysokości oraz brak umocowania pełnomocnika powoda w sprawie.

10.  W ocenie Sądu powództwo podlegało uwzględnieniu w całości. Powód mimo zarzutów kuratora pozwanego, prawidłowo uprawdopodobnił roszczenie i wykazał jego wysokość tak co do świadczenia głównego, jak i co do świadczenia odsetkowego.

11.  W niniejszej sprawie istotne okazało się zaświadczenie dołączone do pozwu. Zaświadczenia są wydawane przez właściwy organ i doręczane nowemu właścicielowi gruntu. W zaświadczeniu określona jest wysokość opłaty przekształceniowej uwzględniającej ewentualne bonifikaty. Zaświadczenie ma formę decyzji, w związku z czym podlega zaskarżeniu. Na etapie tworzenia ustawy powstała wątpliwość, jaką formę powinno mieć zaświadczenie – decyzji czy powiadomienia. Za tym drugim przemawiało to, że zaskarżeniu nie podlega fakt przekształcenia nieruchomości, który dokonał się z mocy prawa. Zaświadczenie stwierdza po prostu pewien stan prawny i nie jest decyzją. Zaświadczenie jednak jednocześnie ustanawia wysokość opłaty, a ustalenie jej wysokości jest decyzją organu administracyjnego. Ostatecznie zaświadczenie otrzymało formę decyzji administracyjnej, jednak znajdują się w niej elementy, które nie podlegają zaskarżeniu, czyli fakt przekształcenia nieruchomości z mocy prawa. Nie stoi to na przeszkodzie kwestionowaniu faktu przekształcenia (lub jego braku) jako elementu zaskarżania wysokości opłaty lub w razie braku wydania zaświadczenia. O ile bowiem samo przekształcenie odbywa się z mocy prawa, to jako element oceny stanu prawnego dokonywanego w ramach zaskarżenia decyzji podlega merytorycznej ocenie (por. W. Modzelewski (red.), Ustawa o przekształcaniu prawa użytkowania wieczystego gruntów zabudowanych na cele mieszkaniowe w prawo własności tych gruntów. Komentarz, Warszawa 2020).

12.  W ocenie Sądu, powód przedstawiając niezbędne dokumenty, w tym wypisy z ksiąg wieczystych, należycie wykazał istnienie zaistnienia i trwania stosunku prawnego w postaci prawa własności udziału w ww. działce gruntu. Nie wzbudziło wątpliwości Sądu, że w okresie za który powód żąda uiszczenia opłaty rocznej, pozwana była właścicielką mieszkania znajdującego się przy ul. (...) w W. i w związku z tym niejako automatycznie stała się właścicielką części gruntu w wymiarze w jakim była ówcześnie użytkowniczką wieczystą tegoż gruntu.

13.  Odnosząc się do zarzutu braku ustalenia wysokości opłaty z tytułu użytkowania wieczystego za okres jednego roku w wysokości 964,25 zł, powód dołączył zawiadomienie nr 267/5 (k.72) z którego wynikała dochodzona wysokość opłaty – zarzut więc okazał się bezzasadny. W związku z tym, że pozwana nie uiściła opłaty za trzy kolejne lata – roszczenie główne w kwocie 2.911,00 zł okazało się zasadne.

14.  Co do roszczenia odsetkowego w wysokości 431,10 zł tytułem skapitalizowanych odsetek ustawowych za opóźnienie Sąd również uznał je za zasadne. Termin wnoszenia opłat rocznych jest oznaczony ustawą, wynika z art. 7 ust. 5 ww. ustawy przekształceniowej, zgodnie z którym opłaty za dany rok wnosi się w terminie do dnia 31 marca każdego roku. Roszczenie staje się więc wymagalne od dnia następnego. Powód prawidłowo skapitalizował odsetki ustawowe za opóźnienie i w związku z tym, zgodnie z art. 482 § 1 k.c., Sąd od tego dnia zasądził odsetki ustawowe za opóźnienie w zapłacie roszczenia głównego i odsetek skapitalizowanych.

15.  O kosztach procesu sąd orzekł na podstawie art. 98 § 1 k.p.c., obciążając nimi w całości stronę pozwaną, która przegrała sprawę. Na koszty te składały się: koszty zastępstwa procesowego (900,00 zł) oraz koszty doręczenia komorniczego w wysokości 158,90 zł (k. 36).

16.  W punkcie IV wyroku, Sąd nakazał – w oparciu o przepis z art. 113 ust. 1 u.k.s.c. – pobrać od pozwanej kwotę 442,80 zł tytułem nieuiszczonych kosztów sądowych w postaci wynagrodzenia kuratora dla osoby nieznanej z miejsca pobytu. Wynagrodzenie zostało tymczasowo wypłacone z sum Skarbu Państwa. Przyznana kuratorowi kwota wynagrodzenia wynika z Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 9 marca 2018 r. w sprawie określania wysokości wynagrodzenia i zwrotu wydatków poniesionych przez kuratorów ustanowionych dla strony w sprawie cywilnej z zastosowaniem stawki 40% liczonego od wynagrodzenia przysługującego adwokatowi tytułem zastępstwa procesowego w poniżej sprawie, tj. 40% x 900 zł i została powiększona o należny podatek VAT w wysokości 82,80 zł. Wynagrodzenie kuratora zostało określone zgodnie z § 1 ww. Rozporządzenia. Przyznanie kuratorowi wynagrodzenia w większej stawce nie znajdowało w niniejszej sprawie uzasadnienia. Sprawa ta nie była skomplikowana, nie wymagała przeprowadzenia rozprawy, materiał dowodowy nie był obszerny, nie można również uznać, aby nakład pracy kuratora był w tej sprawie znaczący. Sąd uznał, że w tej sprawie nie zaszły przesłanki do dokonania zwiększenia stawki wynagrodzenia kuratora procesowego na podstawie § 3 pkt 1 ww. Rozporządzenia.