UZASADNIENIE

W pozwie z dnia 16 maja 2022 roku powód (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością (...) spółka komandytowa z siedzibą w G. domagał się zasądzenia solidarnie od pozwanych (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w G. i M. K. kwoty 29 844,98 złotych wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi za okres od dnia 23 kwietnia 2022 roku do dnia zapłaty, a także kosztów procesu – swoje roszczenie wywodząc z treści wypełnionego na powyższą kwotę weksla (zabezpieczającego należności z umowy sprzedaży) wystawionego przez pozwanego (...) spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w G., a poręczonego przez pozwaną M. K..

W nakazie zapłaty z dnia 08 czerwca 2022 roku wydanym w postępowaniu nakazowym (z weksla) w sprawie o sygn. akt VI GNc 1913/22 starszy referendarz sądowy Sądu Rejonowego w Gdyni uwzględnił żądanie pozwu w całości.

Powyższy nakaz zapłaty w postępowaniu nakazowym uprawomocnił się w stosunku do pozwanej M. K..

Natomiast w zarzutach od powyższego orzeczenia kurator pozwanego (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w G. – adw. S. K. wniósł o uchylenie przedmiotowego nakazu zapłaty i oddalenie powództwa w całości podnosząc zarzut nieistnienia po stronie powoda jakiejkolwiek wierzytelności wobec pozwanego, która podlegałaby zabezpieczeniu wekslem oraz zarzut wypełnienia weksla niezgodnie z deklaracją wekslową. Kurator pozwanego wskazał bowiem, że „deklaracja do weksla nie dotyczy jednak dokumentu przedstawionego jako weksel w niniejszej sprawie, gdyż w swojej treści nie stanowi o wekslu własnym, a trasowanym”, w jej treści jest bowiem ogólnie o „wekslu”, podczas gdy deklaracja, jak i inne dokumenty powinny wyraźnie wskazywać na weksel własny. Nadto w świetle deklaracji remitent upoważniony był m. in. do zamieszczenia klauzuli „bez protestu”, a załączony formularz miał już tę klauzulę zawartą. Kurator pozwanego wskazał również, że powód nie zawiadomił pozwanego o wypełnieniu weksla.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Kilka lat wcześniej M. K. poznała D. M., który namówił ją na objęcie funkcji prezesa zarządu (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w G.. Faktycznie sprawami spółki zajmował się jednak D. M..

M. K. jako prezes zarządu (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w G. oraz D. M. spotkali się z przedstawicielem (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością (...) spółki komandytowej z siedzibą w G., w czasie którego to spotkania ustalono zasady współpracy, w tym związane ze sprzedażą produktów niezbędnych do prowadzenia przez (...) spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w G. jej działalności. Uzgodniono, że zabezpieczeniem zapłaty za dostarczane towary będzie weksel wystawiony przez (...) spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w G..

M. K. jako prezes zarządu (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w G. podpisała weksel. Ona również (jako osoba fizyczna) poręczyła za jego zapłatę. Weksel był niezupełny w chwili wystawienia, nie miał wpisanej m. in. kwoty zobowiązania.

Jednocześnie w dniu 19 marca 2021 roku wystawca i poręczyciel podpisali deklarację wekslową, z której wynikało, że weksel zabezpiecza spłatę wszelkich należności już istniejących lub przyszłych przysługujących (...) spółce z ograniczoną odpowiedzialnością (...) spółce komandytowej z siedzibą w G. wobec wystawcy, a w szczególności z tytułu ceny sprzedaży za zakupione towary, odsetek oraz kosztów windykacji i kosztów postępowania sądowego; zawierała ona także uprawnienie (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością (...) spółki komandytowej z siedzibą w G. do opatrzenia weksla datą i miejscem według swojego uznania oraz klauzulą „bez protestu”. (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością (...) spółka komandytowa z siedzibą w G. zobowiązał się pisemnie zawiadomić wystawcę o wypełnieniu weksla na ostatni podany przez wystawcę adres do korespondencji.

kserokopia weksla – k. 12 akt (oryginał zabezpieczony zgodnie z obowiązującymi w tym zakresie przepisami prawa), deklaracja wekslowa – k. 13 akt, zeznania świadka M. K. – protokół rozprawy z dnia 12 czerwca 2024 roku, k. 188-189 akt (zapis obrazu i dźwięku 00:01:38-00:21:24)

(...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w G. zamawiał w (...) spółce z ograniczoną odpowiedzialnością (...) spółce komandytowej z siedzibą w G. potrzebne w jej działalności towary, w tym pompy ciepła. Były one zazwyczaj odbierane przez D. M., czasami odbierała je M. K..

zeznania świadka M. K. – protokół rozprawy z dnia 12 czerwca 2024 roku, k. 188-189 akt (zapis obrazu i dźwięku 00:01:38-00:21:24)

W dniu 07 grudnia 2021 roku (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością (...) spółka komandytowa z siedzibą w G. wystawił (...) spółce z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w G. fakturę numer (...) na kwotę 33 848,45 złotych brutto, z terminem płatności do dnia 06 stycznia 2022 roku w związku ze sprzedażą i dostarczeniem wskazanych tam towarów, w tym pompy ciepła. Odbiór towaru pokwitował D. M..

W dniu 15 grudnia 2021 roku (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością (...) spółka komandytowa z siedzibą w G. wystawił (...) spółce z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w G. fakturę numer (...) na kwotę 215,69 złotych brutto, z terminem płatności do dnia 14 stycznia 2022 roku w związku ze sprzedażą i dostarczeniem wskazanych tam towarów (czujników). Odbiór towaru pokwitował D. M..

W dniu 07 stycznia 2022 roku (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością (...) spółka komandytowa z siedzibą w G. wystawił (...) spółce z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w G. fakturę numer (...) na kwotę 1 787,26 złotych brutto, z terminem płatności do dnia 06 lutego 2022 roku w związku ze sprzedażą i dostarczeniem wskazanych tam towarów. Odbiór towaru pokwitował D. M..

W dniu 16 lutego 2022 roku (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością (...) spółka komandytowa z siedzibą w G. wystawił (...) spółce z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w G. fakturę numer (...) na kwotę 3 507,46 złotych brutto, z terminem płatności do dnia 18 marca 2022 roku w związku ze sprzedażą i dostarczeniem wskazanych tam towarów. Odbiór towaru pokwitował D. M..

W dniu 19 lutego 2022 roku (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością (...) spółka komandytowa z siedzibą w G. wystawił (...) spółce z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w G. fakturę numer (...) na kwotę 2 120,46 złotych brutto, z terminem płatności do dnia 21 marca 2022 roku w związku ze sprzedażą i dostarczeniem wskazanych tam towarów. Odbiór towaru pokwitował D. M..

Wszystkie powyższe faktury zostały ujęte w księgach rachunkowych i podatkowych (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w G..

faktury – k. 133, 138, 140, 143, 147-148 akt, potwierdzenie odbioru towarów– k. 134-137, 139, 141-142, 144-146 149-151 akt, wydruk plików jpk – k. 176 akt, zaświadczenie – k. 180 akt

W związku z brakiem uregulowania powyższych faktur w całości, (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością (...) spółka komandytowa z siedzibą w G. wypełnił weksel na kwotę 29 844,98 złotych obejmującą kwoty nieuregulowanych należności głównych, odsetki, rekompensaty i koszty wezwania oraz wezwał P. spółkę z graniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w G. i M. K. do jego wykupu w terminie do dnia 22 kwietnia 2022 roku.

wezwanie do wykupu weksla wraz z potwierdzeniem nadania (wydruk książki nadawczej) – k. 14, 15, 16 akt, pismo z dnia 12 kwietnia 2024 roku – k. 152 akt

Sąd zważył, co następuje:

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie wyżej wskazanych dowodów z dokumentów przedłożonych przez powoda w toku postępowania, jak też uzyskanych od Naczelnika Pierwszego Urzędu Skarbowego w G., których prawdziwość nie była przez strony kwestionowana i które nie budziły także wątpliwości Sądu co do swej wiarygodności, a zatem brak było podstaw do odmowy dania im wiary.

Ustalając stan faktyczny sprawy Sąd oparł się również na zeznaniach przesłuchanej w charakterze świadka M. K., która w spornym okresie pełniła funkcję prezesa zarządu pozwanego (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w G. – uznając je za wiarygodne w zakresie, w jakim świadek potwierdziła podpisanie przez nią weksla i deklaracji wekslowej, jak też, że weksel w momencie podpisywania był niezupełny, nie miał wypełnionych wszystkich pól, w tym „nie było wiadomo, na jakie kwoty on będzie”. Świadek wskazała również na okoliczności nawiązania współpracy z powodem, jak też potwierdziła, że towary od powoda były pozwanej spółce dostarczane przez powoda, przy czym zazwyczaj odbierał je D. M., który faktycznie zajmował się zarządzaniem sprawami spółki.

Postanowieniem z dnia 12 czerwca 2024 roku wydanym na rozprawie Sąd na podstawie art. 235² § 1 pkt 4 i 6 k.p.c. pominął dowód z zeznań D. M., albowiem kurator pozwanego – mimo wezwania do uzupełnienia braku formalnego wniosku o dopuszczenie i przeprowadzenie dowodu z „przesłuchania D. M.” poprzez wskazanie adresu tej osoby tak, aby jej wezwanie na rozprawę i zastosowanie środków przewidzianych w art. 274 k.p.c. w razie nieusprawiedliwionego niestawiennictwa było możliwe oraz wskazanie, w jakim charakterze osoba ta ma być przesłuchana (w terminie tygodniowym od dnia doręczenia niniejszego zobowiązania, pod rygorem pominięcia wniosku o dopuszczenie i przeprowadzenie dowodu z „przesłuchania D. M.”, k. 100 akt) – nie wskazał jakiegokolwiek adresu tej osoby.

Na powyższą czynności procesową Sądu żadna ze stron nie złożyła zastrzeżenia w trybie art. 162 k.p.c.

W ocenie Sądu powództwo zasługiwało na uwzględnienie w całości.

W niniejszej sprawie powód (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością (...) spółka komandytowa z siedzibą w G. domagał się zasądzenia solidarnie od pozwanych (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w G. i M. K. kwoty 29 844,98 złotych wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi za okres od dnia 23 kwietnia 2022 roku do dnia zapłaty, a także kosztów procesu – swoje roszczenie wywodząc z treści wypełnionego na powyższą kwotę weksla (zabezpieczającego należności z umowy sprzedaży) wystawionego przez pozwanego (...) spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w G., a poręczonego przez pozwaną M. K., przy czym przedmiotem dalszego rozpoznania w sprawie było roszczenie powoda skierowane wobec pozwanego (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w G., a to wobec uprawomocnienia się nakazu zapłaty w postępowaniu nakazowym (z weksla) w stosunku do pozwanej M. K. jako poręczyciela wekslowego.

Kierując zarzuty przeciwko żądaniu pozwu kurator pozwanego podniósł zarzut nieistnienia po stronie powoda jakiejkolwiek wierzytelności wobec pozwanego, która podlegałaby zabezpieczeniu wekslem oraz zarzut wypełnienia weksla niezgodnie z deklaracją wekslową. Kurator pozwanego wskazał bowiem, że „deklaracja do weksla nie dotyczy jednak dokumentu przedstawionego jako weksel w niniejszej sprawie, gdyż w swojej treści nie stanowi o wekslu własnym, a trasowanym”, w jej treści jest bowiem ogólnie o „wekslu”, podczas gdy deklaracja, jak i inne dokumenty powinny wyraźnie wskazywać na weksel własny. Nadto w świetle deklaracji remitent upoważniony był m. in. do zamieszczenia klauzuli „bez protestu”, a załączony formularz miał już tę klauzulę zawartą. Kurator pozwanego wskazał również, że powód nie zawiadomił pozwanego o wypełnieniu weksla.

Odnosząc się do powyższych zarzutów w pierwszej kolejności wskazać należy, że instytucja ciężaru dowodu w rozumieniu materialnym określonym w art. 6 k.c. służy do kwalifikacji prawnej negatywnego wyniku postępowania dowodowego. Przepis regulujący rozkład ciężaru dowodu określa, kto poniesie wynikające z przepisów prawa materialnego negatywne konsekwencje ich nieudowodnienia. Funkcją reguły ciężaru dowodu jest umożliwienie Sądowi merytorycznego rozstrzygnięcia sprawy w sytuacji, gdy nie udało się ustalić leżących u podstaw sporu faktów. W każdym bowiem wypadku spełnienia przesłanek procesowych sąd cywilny obowiązany jest wydać merytoryczne rozstrzygnięcie, niezależnie od tego, czy postępowanie dowodowe przyniosło jakikolwiek efekt. Wskazany przepis nakazuje rozstrzygnąć sprawę na niekorzyść osoby opierającej swoje powództwo lub obronę na twierdzeniu o istnieniu jakiegoś faktu prawnego, jeżeli fakt ten nie został udowodniony. W kontradyktoryjnym modelu postępowania cywilnego o zakresie i rodzaju roszczenia decyduje powód, a w konsekwencji to na nim spoczywa ciężar udowodnienia twierdzeń, które mają popierać jego żądania (tak Sąd Najwyższy w uzasadnieniu wyroku z dnia 24 listopada 2010 roku, sygn. akt II CSK 297/10). Reguła ta nie może być jednak rozumiana w ten sposób, że zawsze, bez względu na okoliczności sprawy, ciężar dowodu spoczywa na powodzie (tak Sąd Najwyższy w uzasadnieniu wyroku z dnia 20 kwietnia 1982 roku, sygn. akt I CR 79/82, a także Sąd Apelacyjny w Poznaniu w uzasadnieniu wyroku z dnia 30 września 2010 roku, sygn. akt I ACa 572/10). Rozkład ciężaru dowodu (art. 6 k.c.) i jego procesowy odpowiednik (art. 232 k.p.c.) należy rozumieć bowiem w ten sposób, że w razie sprostania przez powoda ciążącym na nim obowiązkom dowodowym, na stronie pozwanej spoczywa ciężar udowodnienia ekscepcji i faktów uzasadniających – jej zdaniem – oddalenie powództwa (tak Sąd Apelacyjny w Gdańsku w uzasadnieniu wyroku z dnia 29 maja 05 2014 roku, sygn. akt III APa 10/14, Legalis numer 1062037).

Kluczowe znaczenie jednakże ma w niniejszej sprawie okoliczność, że przedmiotowe postępowanie prowadzone jest zgodnie z przepisami Kodeksu postępowania cywilnego dotyczącymi postępowania nakazowego. Jak zaś wskazał Sąd Najwyższy w uzasadnieniu wyroku z dnia 21 października 2010 roku, sygn. akt IV CSK 109/10) – w postępowaniu nakazowym w jego fazie zapoczątkowanej wniesieniem zarzutów od nakazu zapłaty dochodzi do przerzucenia ciężaru dowodu na stronę pozwaną (podobnie Sąd Najwyższy w uzasadnieniu wyroku z dnia 21 października 2010 roku, sygn. akt IV CSK 109/10, czy Sąd Apelacyjny w Warszawie w uzasadnieniu wyroku z dnia 27 września 2012 roku, sygn. akt VI ACa 383/12). Występując z pozwem w rozpatrywanej sprawie powód przedstawił dokumenty, które w świetle przepisów o postępowaniu nakazowym stanowiły dostateczną przesłankę wydania nakazu zapłaty w postępowaniu nakazowym, wobec czego w postępowaniu nakazowym w drugiej fazie postępowania, która rozpoczyna się wniesieniem zarzutów następuje przerzucenie ciężaru dowodu na stronę przeciwną, tj. pozwanego w niniejszej sprawie (tak również Sąd Najwyższy w uzasadnieniu wyroku z dnia 20 sierpnia 2015 roku, sygn. akt II CSK 597/14).

W ocenie Sądu nie było wątpliwości, że w niniejszej sprawie powód swoje roszczenie wywodził z weksla własnego in blanco wystawionego przez pozwanego na zabezpieczenie należności wynikających z umów sprzedaży, a następnie uzupełnionego przez powoda. Jak wynikało bowiem z zeznań świadka M. K., która pełniła w spornym okresie funkcję prezesa zarządu pozwanego, weksel ten był w chwili, gdy go podpisywała za wystawcę oraz jako poręczyciel – niezupełny, nie miał wypełnionych wszystkich pól, w tym „nie było wiadomo, na jakie kwoty on będzie”. Charakter tego weksla jako weksla własnego wynika zaś wprost z treści tego weksla i użytego w nim sformułowania „(…) zapłacę bez protestu za ten własny weksel na zlecenie (…)”. Weksel własny tym różni się bowiem od weksla trasowanego, że w przypadku weksla własnego to wystawca (tu: pozwany) jest zobowiązany do zapłaty (przyrzeczenie zapłaty), zaś w przypadku weksla trasowanego – zobowiązanie do uregulowania zobowiązania przenoszone jest na osobę trzecią (polecenie zapłaty innej osobie na rzecz wierzyciela), a więc osobą płatnika. W niniejszej zaś sprawie płatnikiem weksla bez wątpienia miał być pozwany jako wystawca weksla (M. K. była zaś poręczycielem). Nie było również wątpliwości, w tym w świetle zeznań świadka M. K., że deklaracja wekslowa – a stosuje się do niej reguły wykładni wskazane w art. 65 k.c. – dotyczyła przedmiotowego weksla – a więc weksla własnego in blanco, tym bardziej, że oba dokumenty pochodzą z tej samej daty i służyć miały zabezpieczeniu współpracy stron.

Trzeba przy tym również zauważyć, że zobowiązanie wekslowe jest zobowiązaniem szczególnym. O jego specyfice decyduje przede wszystkim abstrakcyjny charakter, który przejawia się w tym, że dla jego ważności nie jest istotne, czy istniało zobowiązanie będące przyczyną wystawienia weksla oraz czy było ono ważne. Umieszczenie podpisu na wekslu stanowi wyłączną przyczynę i podstawę zobowiązania wekslowego osoby składającej swój podpis. Zobowiązanie takie uzyskuje byt samoistny i w pełni odrębny od wierzytelności stanowiącej podstawę wystawienia weksla. Najistotniejszym przejawem abstrakcyjności zobowiązania wekslowego jest ograniczenie zarzutów, jakie zobowiązany z weksla może podnosić wobec posiadacza dochodzącego zapłaty z weksla. Zgodnie bowiem z art. 10 ustawy z dnia 28 kwietnia 1936 roku Prawo wekslowe (tekst jednolity: Dz. U. z 2022 roku, poz. 282) jeżeli weksel, niezupełny w chwili wystawienia, uzupełniony został niezgodnie z zawartym porozumieniem, nie można wobec posiadacza zasłaniać się zarzutem, że nie zastosowano się do tego porozumienia, chyba że posiadacz nabył weksel w złej wierze albo przy nabyciu dopuścił się rażącego niedbalstwa. A zatem przy wekslach in blanco zarzut, że posiadacz wypełnił weksel niezgodnie z zawartym porozumieniem ocenia się według art. 10 cytowanej ustawy, inne natomiast zarzuty podlegają ocenie według przepisu art. 17 (tak Sąd Najwyższy w uzasadnieniu wyroku z dnia 18 listopada 1999 roku, sygn. akt I CNK 215/98 i z dnia 23 października 2008 roku, sygn. akt V CSK 71/08, czy Sąd Apelacyjny w Katowicach w uzasadnieniu wyroku z dnia 27 maja 2010 roku, sygn. akt V ACa 597/09).

Nie ulega przy tym wątpliwości – jak już wskazano – że weksel stanowiący podstawę niniejszego powództwa został przez pozwanego wystawiony jako weksel gwarancyjny in blanco. Oznacza to tym samym, że w chwili wystawienia i wręczenia powodowi jego treść była niezupełna, a prawo uzupełnienia pozwany powierzył stronie powodowej w oparciu o zawarte porozumienie, tj. deklarację wekslową. Zgodnie z deklaracją weksel miał stanowić zabezpieczenie spłaty wszelkich należności już istniejących lub przyszłych przysługujących (...) spółce z ograniczoną odpowiedzialnością (...) spółce komandytowej z siedzibą w G. wobec wystawcy, a w szczególności z tytułu ceny sprzedaży za zakupione towary, odsetek oraz kosztów windykacji i kosztów postępowania sądowego, a także zawierał uprawnienie powoda – (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością (...) spółki komandytowej z siedzibą w G. do opatrzenia weksla datą i miejscem według swojego uznania oraz klauzulą „bez protestu”. W tym miejscu zaś powtórzyć należy, że nie było również wątpliwości, że dołączona przez powoda do akt sprawy deklaracja wekslowa odnosiła się do przedmiotowego weksla, żaden przepis prawa nie wymaga bowiem wskazania w jej treści rodzaju weksla, którego deklaracja ta dotyczy, zaś w świetle zeznań świadka M. K. nie było wątpliwości, że dotyczyła ona przedmiotowego weksla – a więc weksla własnego in blanco, tym bardziej, że oba dokumenty pochodzą z tej samej daty i służyć miały zabezpieczeniu współpracy stron.

Weksel in blanco jest dokumentem zawierającym co najmniej podpis wystawcy bądź akceptanta złożony w zamiarze zaciągnięcia zobowiązania wekslowego, któremu świadomie brak niektórych istotnych elementów weksla określonych w art. 1 lub art. 101 ustawy z dnia 28 kwietnia 1936 roku Prawo wekslowe (tekst jednolity: Dz. U. z 2022 roku, poz. 282), a co do którego istnieje porozumienie między wystawcą a osobą, której wystawca wręczył weksel, dotyczące warunków późniejszego uzupełnienia brakujących elementów. Zobowiązanie wekslowe wynikające z weksla in blanco, niezupełnego, wystawionego i wręczonego remitentowi w związku z zawarciem określonego stosunku prawnego ma charakter samodzielny i abstrakcyjny, niezwiązany z podstawą prawną przyjęcia zobowiązania. W dacie wydania jest nieukształtowane, co zakłada upoważnienie do jego ukształtowania przez każdoczesnego posiadacza. Uzupełnienie weksla stanowi jednak warunek realizacji praw wekslowych z weksla wydanego w stanie niezupełnym (tak Sąd Najwyższy w uzasadnieniu postanowienia z dnia 13 lutego 2009 roku, II CSK 452/08). Źródłem zobowiązania wekslowego osoby podpisanej na blankiecie jest bowiem umowa, choć zobowiązanie – oraz odpowiadające mu roszczenie – powstaje dopiero po uzupełnieniu blankietu przez osobę uprawnioną zgodnie z treścią upoważnienia (tak Sąd Najwyższy w uzasadnieniu wyroku z dnia 19 listopada 2004 roku, sygn. akt V CK 228/04).

Nie ma wątpliwości, że zobowiązanie wynikające z weksla in blanco powinno mieć oparcie w źródle zobowiązania, czyli w umowie, a więc w porozumieniu wekslowym, które towarzyszy wręczeniu weksla in blanco, a nie w umowie kreującej stosunek podstawowy. Dowodem zawarcia takiego porozumienia wekslowego jest właśnie tzw. deklaracja wekslowa, a jego skutkiem, tj. skutkiem zawarcia porozumienia i wydania weksla i n blanco, jest stworzenie po stronie wierzyciela uprawnienia do wypełnienia weksla zgodnie z warunkami określonymi w porozumieniu. To porozumienie podlega regułom interpretacyjnym, a zobowiązanie wekslowe powstaje dopiero po uzupełnieniu weksla in blanco zgodnie z porozumieniem wekslowym (tak Sąd Apelacyjny we Wrocławiu w uzasadnieniu wyroku z dnia 17 września 2015 roku w sprawie o sygn. akt I ACa 872/15). W tym miejscu raz jeszcze wskazać należy, że ciężar dowodu tego, że weksel in blanco został wypełniony w sposób sprzeczny z porozumieniem spoczywał na dłużniku wekslowym, który zarzut podnosił. Żeby jednak dłużnik wekslowy – pozwany – miał możliwość przeprowadzenia dowodu przeciwnego (na nieistnienie dochodzonej wierzytelności), strona powodowa zobowiązana jest wcześniej podać nie tylko sumę zadłużenia, ale również precyzyjnie wyliczyć i wskazać, co składa się na tę sumę. Bez tego bowiem dłużnik wekslowy (pozwany) nie jest w stanie wykazać niezgodności sumy wekslowej z porozumieniem (tak również Sąd Apelacyjny w Łodzi w uzasadnieniu wyroku z dnia 11 kwietnia 2013 roku, sygn. akt I ACa 1364/12 oraz Sąd Apelacyjny w Katowicach w uzasadnieniu wyroku z dnia 29 sierpnia 2007 roku, sygn. akt I ACa 442/07).

W niniejszej sprawie w związku z brakiem uregulowania faktur w całości, powód wypełnił weksel na kwotę 29 844,98 złotych obejmującą kwoty nieuregulowanych należności głównych ze spornych faktur (27 741,14 złotych), odsetki (840 złotych), rekompensaty (1 063,70 złotych) i koszty wezwania (200 złotych), co wynika z pisma powoda z dnia 12 kwietnia 2022 roku (k. 152 akt), przy czym kurator pozwanego, po doręczeniu mu przedmiotowego pisma, powyższego wyliczenia nie kwestionował. Mając zaś na uwadze rozkład ciężaru dowodu w niniejszym postępowaniu, jak też zarzut pozwanego, że po stronie powoda nie istnieje jakakolwiek wierzytelność wobec pozwanego, która podlegałaby zabezpieczeniu wekslem, względnie – kwota tych należności „nie osiągnęła kwoty dochodzonej pozwem, a wynikającej z przedstawionego weksla”, to na pozwanym ciążył obowiązek wykazania, że roszczenie powoda nie istnieje albo istnieje w mniejszym zakresie, czego pozwany nie wykazał. Jak zaś wynikało z przeprowadzonych w sprawie dowodów, w tym przedłożonych dokumentów odbioru towaru oraz zeznań świadka M. K., strony współpracowały ze sobą, powód sprzedawał pozwanemu towary, w tym urządzenia – pompy ciepła, niezbędne w prowadzonej przez pozwanego działalności gospodarczej, zaś zabezpieczeniem zapłaty za nie był właśnie wystawiony weksel in blanco. Jednocześnie powód zdołał wykazać, że sprzedał pozwanemu towary objęte spornymi fakturami, na tę okoliczność przedłożył bowiem potwierdzenie ich odbioru podpisane nazwiskiem (...), przy czym z zeznań świadka M. K. wynikało, że zamawianiem i odbieraniem towarów, w tym od powoda, zajmował się właśnie przede wszystkim D. M.. Co więcej, jak wynikało z przedłożonych przez powoda i uzyskanych od Naczelnika Pierwszego Urzędu Skarbowego w G. dokumentów, pozwany ujął przedmiotowe faktury w swoich księgach rachunkowych i podatkowych. Od racjonalnie działającego przedsiębiorcy w ramach wymaganej od niego zawodowej staranności należy przy tym oczekiwać, że w sytuacji gdy otrzymuje faktury, czy wezwania do zapłaty – jego zdaniem niezasadne, z nieznanych mu faktur, czy stosunków prawnych albo w nieprawidłowej, nieakceptowanej przez niego wysokości, podejmuje działania w celu wyjaśnienia zaistniałej sytuacji, co w niniejszej sprawie nie miało miejsca. Skoro więc pozwany nie podjął żadnych czynności reklamacyjnych, nie zwrócił faktur i nie domagał się ich korekty, uznać należało, że w ten sposób również potwierdził nie tylko złożenie zamówień, ale i zrealizowanie dostaw zamówionych towarów, co dodatkowo znajduje potwierdzenie w przedłożonych przez powoda dowodach - pokwitowaniach doręczenia. Oczywiście, co do zasady, kwestii istnienia między stronami stosunku prawnego, czy prawidłowości jego wykonania nie może rozstrzygać samo zaksięgowanie i rozliczenie bądź nie spornej faktury przez stronę. Zaksięgowanie faktury i rozliczenie podatku od towarów i usług nie stanowi bowiem oświadczenia woli, czy wiedzy strony o istnieniu i wykonaniu umowy przez drugą stronę. Jest to czynność techniczna dla celów podatkowych i nie odnosi skutków w sferze cywilnoprawnej takich, jakich oczekiwać mogłaby od niej strona powodowa. Faktura jest dokumentem księgowym, rozliczeniowym, jednym z tzw. dowodów źródłowych stwierdzających dokonanie danej operacji gospodarczej. Wystawienie faktury, następnie przyjęcie przez kontrahenta, zaksięgowanie bez żadnych korekt i zastrzeżeń daje jednak podstawę do domniemania, że dokonywane w ewidencji księgowej zapisy są odzwierciedleniem rzeczywistego stanu zgodnie z rzeczywistym przebiegiem zafakturowanej operacji gospodarczej, zwłaszcza w przypadku, gdy dłużnik – po jej doręczeniu – nie kwestionował roszczenia (tak Sąd Apelacyjny w Katowicach w uzasadnieniu wyroku z dnia 24 października 2002 roku, sygn. akt I ACa 219/02, Sąd Okręgowy w Łodzi w uzasadnieniu wyroku z dnia 21 listopada 2016 roku, sygn. akt XIII Ga 517/16, Sąd Najwyższy w uzasadnieniu wyroku z dnia 20 lutego 2003 roku, sygn. akt I CKN 7/2001, czy z dnia 15 marca 2002 roku, sygn. akt II CKN 729/99). W niniejszej sprawie należy mieć przy tym na uwadze, że niezależnie od przedłożonych faktur powód wykazał, że dostarczył pozwanemu zamówione towary. Jedynie zaś na marginesie wskazać należy, że z kolei fakt niezaksięgowania faktury i nierozliczenia podatku od towarów i usług w żadnej mierze sam przez się stanowi i nie przesądza o tym, że umowy między stronami nie było, bądź nie była realizowana i to prawidłowo, zwłaszcza, gdy okoliczności te wynikają z innych przedłożonych i uznanych za wiarygodne dowodów, ewentualne zaś uchybienia przepisom podatkowym w zakresie ewidencjonowania takich faktur, które są między stronami sporne może co najwyżej rodzić odpowiedzialność karno – skarbową danego podmiotu, który ich nie ująłby w swoich księgach rachunkowych.

Jednocześnie Sąd miał na uwadze, że pozwany nie przedłożył żadnego dowodu na to, że uregulował wszystkie wynikające z przedmiotowych faktur należności w całości, jedynie bowiem dwie faktury zostały uregulowane przez niego w części, co powód uwzględnił w rozliczeniu stron. Sąd zważył również, że powód był uprawniony do uwzględnienia w sumie wekslowej nie tylko ceny sprzedaży za zakupione towary, ale i odsetek oraz kosztów windykacji, a nawet kosztów postępowania sądowego, przy czym kurator pozwanego wyliczeń powoda w tym zakresie (k. 152 akt), po ich otrzymaniu, nie kwestionował. W tej sytuacji nie było wątpliwości, że powód zdołał wykazać, że strony łączyły umowy sprzedaży towarów i urządzeń wskazanych w spornych fakturach, że przedmioty te zostały pozwanemu wydane, a pozwany nie uregulował za nie – nie tylko ceny w całości, ale i odsetek i kosztów windykacji.

Odnosząc się natomiast do zarzutu, że w świetle deklaracji remitent upoważniony był m. in. do zamieszczenia klauzuli „bez protestu”, a załączony formularz weksla miał już tę klauzulę wydrukowaną, to zarzut ten w żadnej mierze nie mógł wpłynąć na ważność i skuteczność zobowiązania wekslowego. Skoro bowiem powód był uprawniony do umieszczenia takiej klauzuli na wekslu, to posłużenie się blankietem weksla z tą klauzulą było niewątpliwie wyrazem woli powoda opatrzenia nią spornego weksla, i co więcej – wola ta została wyrażona wobec pozwanego już w czasie zaciągania przez niego zobowiązania wekslowego. Jednocześnie w świetle powyższego, okoliczność – że deklaracja upoważniała do zamieszczenia klauzuli „bez protestu”, a załączony formularz miał już tę klauzulę zawartą – nie daje jakichkolwiek podstaw do czynienia założeń, że przedłożona przez powoda deklaracja wekslowa nie dotyczyła przedmiotowego weksla.

Odnośnie natomiast do zarzutu, że powód nie zawiadomił pozwanego o wypełnieniu weksla, albowiem „twierdzenia strony powodowej w tym względzie zostały podparte tylko oświadczeniem tej strony (pieczątka na piśmie)”, to wskazać należy, że powód przedłożył dowód nadania wezwania do wykupu weksla przesyłką rejestrowaną skierowanego zarówno do pozwanego (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w G., jak i M. K. – wydruk z książki nadawczej powoda (k. 22 akt). Zgodnie z treścią art. 61 § 1 k.c. oświadczenie, które ma być złożone innej osobie, jest złożone z chwilą, w której mogła się zapoznać z jego treścią. Przepis nie wymaga zatem, aby adresat oświadczenia zapoznał się faktycznie z jego treścią, wystarczająca jest sama możliwość zapoznania się. Taką możliwość daje wysłanie pisma zawierającego oświadczenie woli przesyłką poleconą, a dowód nadania przesyłki rejestrowanej stanowi uprawdopodobnienie doręczenia jej adresatowi, który może to domniemanie obalić wykazując, że nie miał możliwości zapoznania się z jej treścią (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 17 marca 2010 roku, II CSK 454/09). Trafnie wskazuje się zatem w doktrynie, że dowód nadania listu poleconego jest dowodem prima facie (por. S. Rudnicki, S. Dmowski, Komentarz do Kodeksu cywilnego. Księga pierwsza, Warszawa 2003), który stwarza domniemanie doręczenia, zaś domniemania powyższego kurator pozwanego nie zdołał obalić.

Wreszcie odnosząc się do zarzutu, że powód nie podnosił nigdy wobec pozwanego „jakichkolwiek żądań dotyczących zapłaty, obojętnie na jakiejkolwiek podstawie prawnej”, nie mógł on mieć wpływu na ocenę istnienia roszczenia dochodzonego w niniejszym postępowaniu, zwłaszcza wobec wykazania jego istnienia opartego zarówno na zobowiązaniu wekslowym, jak również wynikającego ze stosunku podstawowego, tak co do zasady, jak i wysokości za pomocą dokumentów, których pozwany nie zdołał skutecznie podważyć i zeznań świadka M. K., których wiarygodności także nie zdołał podważyć.

Mając zatem na uwadze wszystkie powyższe okoliczności Sąd w punkcie pierwszym oraz trzecim i czwartym wyroku rozstrzygnął o kosztach procesu i zgodnie z treścią art. 98 k.p.c. w zw. z art. 99 k.p.c. w zw. z art. 109 k.p.c. w zw. z art. 493 § 4 k.p.c. uchylił zawarte w nakazie zapłaty w postępowaniu nakazowym (z weksla) z dnia 08 czerwca 2022 roku wydanym w sprawie o sygn. akt VI GNc 1913/22 postanowienie w przedmiocie kosztów procesu (punkt pierwszy) w stosunku do pozwanego (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w G. i zasądził od tego pozwanego na rzecz powoda jako strony wygrywającej niniejszą sprawę w całości na podstawie powyżej powołanych przepisów w zw. z § 2 ust. 5 i § 3 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności adwokackie (tekst jednolity: Dz. U. z 2023 roku, poz. 1964) kwotę 3 991 złotych tytułem zwrotu kosztów procesu (wraz z odsetkami w wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie liczonymi za okres od dnia uprawomocnienia się niniejszego orzeczenia do dnia zapłaty), co obejmowało opłatę sądową od pozwu w kwocie 374 złotych, opłatę skarbową od pełnomocnictwa w kwocie 17 złotych, koszty zastępstwa procesowego w kwocie 3 600 złotych (punkt trzeci), z tym ustaleniem, że odpowiedzialność pozwanego (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w G. jest solidarna z odpowiedzialnością pozwanej M. K. wynikającą z prawomocnego nakazu zapłaty w postępowaniu nakazowym (z weksla) z dnia 08 czerwca 2022 roku wydanego przez referendarza sądowego Sądu Rejonowego w Gdyni w sprawie o sygn. akt VI GNc 1913/22 w zakresie kwoty 2 791 złotych. Jednocześnie na powyższych podstawach Sąd w punkcie czwartym wyroku nakazał ściągnąć od pozwanego na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Gdyni kwotę 1 122 złotych tytułem nieuiszczonej opłaty sądowej od zarzutów.

Natomiast w punkcie drugim wyroku uznając, że powód (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością (...) spółka komandytowa z siedzibą w G. wykazał zasadność swojego roszczenia opartego zarówno na zobowiązaniu wekslowym, jak również wynikającego ze stosunku podstawowego, tak co do zasady, jak i wysokości, Sąd na podstawie art. 493 § 4 k.p.c. w zw. z art. 1, art. 10 i art. 101 ustawy z dnia 28 kwietnia 1936 roku Prawo wekslowe (tekst jednolity: Dz. U. z 2022 roku, poz. 282) w zw. z art. 481 k.c. w zw. z art. 482 k.c. utrzymał w mocy w pozostałym zakresie nakaz zapłaty w postępowaniu nakazowym (z weksla) z dnia 08 czerwca 2022 roku wydany w sprawie o sygn. akt VI GNc 3532/22 w stosunku do pozwanego (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w G., tj. w zakresie zasądzającym od tego pozwanego na rzecz powoda kwotę 29 844,98 złotych wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi za okres od dnia 23 kwietnia 2022 roku do dnia zapłaty, z tym ustaleniem, że odpowiedzialność pozwanego (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w G. jest solidarna z odpowiedzialnością pozwanej M. K. wynikającą z prawomocnego nakazu zapłaty w postępowaniu nakazowym (z weksla) z dnia 08 czerwca 2022 roku wydanego przez referendarza sądowego Sądu Rejonowego w Gdyni w sprawie o sygn. akt VI GNc 1913/22.

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE

ZARZĄDZENIE