Sygnatura akt VI Ka 834/24
Warszawa, dnia 27 września 2024 r.
Sąd Okręgowy Warszawa-Praga w Warszawie VI Wydział Karny Odwoławczy w składzie:
Przewodnicząca: SSA (del.) Anna Kalbarczyk
Sędzia: SO Jacek Matusik
SO Ludmiła Tułaczko
protokolant: protokolant sądowy S. P.
przy udziale prokuratora: Agaty Stawiarz
po rozpoznaniu dnia 20 września 2024 r. w Warszawie
sprawy
1. R. G. , syna Z. i J., ur. (...) w W.
oskarżonego o przestępstwo z art. 286 § 1 k.k. w zw. z art. 12 k.k.
2. I. H. , syna J. i B., ur. (...) w W.
oskarżonego o przestępstwo z art. 286 § 1 k.k.
3. K. K. (1) , syna J. i J., ur. (...) w W.
oskarżonego o przestępstwo z art. 286 § 1 k.k.
4. H. P. , córki M. i W., ur. (...) w M.
oskarżonej o przestępstwo z art. 286 § 1 k.k. w zw. z art. 12 k.k.
5. M. S. , syna W. i H., ur. (...) w W.
oskarżonego o przestępstwo z art. 286 § 1 k.k. w zw. z art. 12 k.k.
6. K. P. , córki M. i T., ur. (...) w W.;
oskarżonej o przestępstwo z art. 286 § 1 k.k. w zw. z art. 12 k.k.
7. A. W. (1) , córki Z. i K., ur. (...) w W.
oskarżonej o przestępstwo z art. 286 § 1 k.k. w zw. z art. 12 k.k.
8. K. W. (1), córki S. i T., ur. (...) w W.
oskarżonej o przestępstwo z art. 286 § 1 k.k.
9. M. Z. (1) , córki J. i K., ur. (...) w Z.
oskarżonej o przestępstwo z art. 286 § 1 k.k.
na skutek apelacji wniesionych przez prokuratora i obrońcę oskarżonej H. P.
od wyroku Sądu Rejonowego dla Warszawy Pragi-Północ w Warszawie
z dnia 9 lutego 2024 r. sygn. akt VIII K 776/18
1. uchyla zaskarżony wyrok wobec oskarżonego R. G. i na podstawie art. 17 § 1 pkt 3 k.p.k. w zw. z art. 1 § 2 k.k. postępowanie karne umarza;
2. utrzymuje w mocy zaskarżony wyrok wobec M. S., K. P., A. W. (1), K. W. (1), K. K. (1), I. H., M. Z. (1);
3. zmienia zaskarżony wyrok w zakresie oskarżonej H. P. w ten sposób, że w ramach zarzucanego jej czynu uznaje ją za winną tego, że w okresie od listopada 2002 roku do października 2003 roku, działając w krótkich odstępach czasu, w wykonaniu z góry powziętego zamiaru, w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, jako przedstawiciel firmy (...) S.A. doprowadziła wyżej wymienioną firmę do niekorzystnego rozporządzenia mieniem w ten sposób, że nakłoniła co najmniej 56 ustalonych osób do zawarcia umów o pożyczki gotówkowe, wprowadzając w ten sposób firmę w błąd co do możliwości wywiązania się z zawartych umów, czym działała na szkodę firmy (...) S.A. w kwocie około 70.000 zł, to jest popełnienia czynu z art. 286 § 1 k.k. w zw. z art. 12 k.k. i stosując ustawę w brzmieniu obowiązującym do 7 czerwca 2010 roku na podstawie art. 286 § 1 k.k. w zw. z art. 4 § 1 k.k. skazuje ją, a na podstawie art. 286 § 1 k.k. w zw. z art. 33 § 2 k.k. w zw. z art. 4 § 1 k.k. wymierza jej karę 1 (jednego) roku pozbawienia wolności oraz 16 (szesnastu) stawek dziennych grzywny po 50 (pięćdziesięciu) zł każda;
4. na podstawie art. 69 § 1 i 2 k.k., art. 70 § 1 pkt 1 k.k. w zw. z art. 4 § 1 k.k. wykonanie kary pozbawienia wolności warunkowo zawiesza H. P. na okres 3 (trzech) lat tytułem próby;
5. na podstawie art. 72 § 2 k.k. zobowiązuje oskarżoną do częściowego naprawienia szkody poprzez zapłatę na rzecz pokrzywdzonej (...) S. A. z siedzibą w W. kwoty 19.000 zł w okresie próby;
6. w pozostałym zakresie utrzymuje w mocy zaskarżony wyrok;
7. zasądza od Skarbu Państwa na rzecz adw. P. H. kwotę 1033,20 zł, w tym podatek VAT, tytułem zwrotu kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej oskarżonemu M. S. z urzędu w postępowaniu odwoławczym;
8. zasądza od Skarbu Państwa na rzecz adw. D. A. kwotę 1033,20 zł, w tym podatek VAT, tytułem zwrotu kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej oskarżonemu K. W. (1) z urzędu w postępowaniu odwoławczym;
9. zwalnia oskarżoną H. P. od kosztów sądowych za postępowanie odwoławcze, wydatki przejmując na rachunek Skarbu Państwa;
10. ustala, że wydatki w zakresie pozostałych oskarżonych ponosi Skarb Państwa.
SSO Jacek Matusik SSA (del.) Anna Kalbarczyk SSO Ludmiła Tułaczko
UZASADNIENIE |
||||||||||||||||
Formularz UK 2 |
Sygnatura akt |
VI Ka 834/24 |
||||||||||||||
Załącznik dołącza się w każdym przypadku. Podać liczbę załączników: |
2 |
|||||||||||||||
1. CZĘŚĆ WSTĘPNA |
||||||||||||||||
0.1Oznaczenie wyroku sądu pierwszej instancji |
||||||||||||||||
Wyroku Sądu Rejonowego dla Warszawy Pragi-Północ w Warszawie z dnia 9 lutego 2024 roku, VIII Wydział Karny, sygn. akt VIII K 776/18 w sprawie H. P., R. G., I. H., K. K. (1), M. S., K. W. (1), K. W. (2) P., A. W. (1), M. Z. (2). |
||||||||||||||||
0.1Podmiot wnoszący apelację |
||||||||||||||||
☒ oskarżyciel publiczny albo prokurator w sprawie o wydanie wyroku łącznego |
||||||||||||||||
☐ oskarżyciel posiłkowy |
||||||||||||||||
☐ oskarżyciel prywatny |
||||||||||||||||
☒ obrońca |
||||||||||||||||
☐ oskarżony albo skazany w sprawie o wydanie wyroku łącznego |
||||||||||||||||
☐ inny |
||||||||||||||||
0.11.3. Granice zaskarżenia |
||||||||||||||||
0.11.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia |
||||||||||||||||
☒ na korzyść ☒ na niekorzyść |
☒ w całości |
|||||||||||||||
☒ w części |
☒ |
co do winy |
||||||||||||||
☐ |
co do kary |
|||||||||||||||
☐ |
co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia |
|||||||||||||||
0.11.3.2. Podniesione zarzuty |
||||||||||||||||
Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji. |
||||||||||||||||
☐ |
art. 438 pkt 1 k.p.k. - obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu |
|||||||||||||||
☒ |
art. 438 pkt 1a k.p.k. - obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu |
|||||||||||||||
☒ |
art. 438 pkt 2 k.p.k. - obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia |
|||||||||||||||
☒ |
art. 438 pkt 3 k.p.k. - błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia, |
|||||||||||||||
☒ |
art. 438 pkt 4 k.p.k. - rażąca niewspółmierności kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka |
|||||||||||||||
☐ |
||||||||||||||||
☐ |
brak zarzutów |
|||||||||||||||
0.11.4. Wnioski |
||||||||||||||||
☒ |
uchylenie |
☒ |
zmiana |
|||||||||||||
2. Ustalenie faktów w związku z dowodami przeprowadzonymi przez sąd odwoławczy |
||||||||||||||||
0.12.1. Ustalenie faktów |
||||||||||||||||
0.12.1.1. Fakty uznane za udowodnione |
||||||||||||||||
Lp. |
Wskazać oskarżonego. |
Wskazać fakt. |
Dowód ze wskazaniem numeru karty, na której znajduje się dowód. |
|||||||||||||
1. |
R. G. |
Oskarżony jest osobą niekaraną |
Karta karna k. 3091 |
|||||||||||||
Sytuacja majątkowa oskarżonego |
Informacja e - (...) k. 3069 |
|||||||||||||||
2. |
I. H. |
Oskarżony jest osobą niekaraną |
Karta karna k. 3090 |
|||||||||||||
Sytuacja majątkowa oskarżonego |
Informacja e - (...) k. 3070 |
|||||||||||||||
3. |
K. K. (1) |
Oskarżony jest osobą niekaraną |
Karta karna k. 3094 |
|||||||||||||
Sytuacja majątkowa oskarżonego |
Informacja e - (...) k. 3071 |
|||||||||||||||
4. |
H. P. |
Oskarżona jest osobą niekaraną |
Karta karna k. 3093 |
|||||||||||||
Sytuacja majątkowa oskarżonej |
Informacja e - (...) k. 3072 |
|||||||||||||||
5. |
M. S. |
Oskarżony jest osobą niekaraną |
Karta karna k. 3092 |
|||||||||||||
Sytuacja majątkowa oskarżonego |
Informacja e - (...) k. 3073 |
|||||||||||||||
6. |
K. W. (2) P. |
Oskarżona jest osobą niekaraną |
Karta karna k. 3096 |
|||||||||||||
Sytuacja majątkowa oskarżonej |
Informacja e - (...) k. 3074 |
|||||||||||||||
7. |
A. W. (1) |
Oskarżona jest osobą niekaraną |
Karta karna k. 3095 |
|||||||||||||
Sytuacja majątkowa oskarżonej |
Informacja e - (...) k. 3075 |
|||||||||||||||
8. |
K. W. (1) |
Oskarżona jest osobą niekaraną |
Karta karna k. 3097 |
|||||||||||||
Sytuacja majątkowa oskarżonej |
Informacja e - (...) k. 3076 |
|||||||||||||||
9. |
M. Z. (1) |
Oskarżona jest osobą niekaraną |
Karta karna k. 3098 |
|||||||||||||
Sytuacja majątkowa oskarżonej |
Informacja e - (...) k. 3077 |
|||||||||||||||
0.12.2. Ocena dowodów |
||||||||||||||||
0.12.2.1. Dowody będące podstawą ustalenia faktów |
||||||||||||||||
Wskazać fakt |
Dowód |
Zwięźle o powodach uznania dowodu. |
||||||||||||||
1. – 9. |
Karta karna |
Załączony dokument urzędowy został sporządzony w przepisanej prawem formie przez organ do tego uprawniony. Stanowi dowód tego, co zostało w nim urzędowo poświadczone. Strony nie kwestionowały autentyczności dokumentu. |
||||||||||||||
Informacja e - (...) |
Załączony dokument urzędowy został sporządzony w przepisanej prawem formie przez organ do tego uprawniony. Stanowi dowód tego, co zostało w nim urzędowo poświadczone. Strony nie kwestionowały autentyczności dokumentu. |
|||||||||||||||
. STANOWISKO SĄDU ODWOŁAWCZEGO WOBEC ZGŁOSZONYCH ZARZUTÓW i wniosków |
||||||||||||||||
Apelacja obrońcy oskarżonej H. P. |
||||||||||||||||
p. |
Zarzuty |
|||||||||||||||
1. |
1. obraza przepisów prawa materialnego, a to art. 101 § 1 pkt 3 w związku z art. 102 § 1 kk w brzmieniu obowiązującym w dacie popełnienia zarzucanych oskarżonej czynów, poprzez jego niezastosowanie w sytuacji gdy nastąpiło przedawnienie karalności, a zatem postępowanie należało umorzyć. |
☐ zasadny ☐ częściowo zasadny ☒ niezasadny |
||||||||||||||
Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny lub niezasadny. |
||||||||||||||||
1. W dacie popełnienia czynów przez oskarżoną H. P. faktycznie obowiązywały inne termin przedawnienia, który wynosił 15 lat. Obrońca w tym zakresie błędnie wskazuje, że w dacie popełnienia czynu obowiązywał 20-letni termin przedawnienia. O ile dostrzega to, że w przypadku występku zagrożonego karą pozbawienia wolności przekraczającą 3 lata termin przedawnienia wynosił 10 lat, o tyle błędnie wskazuje, że obowiązywał 10letni termin przedłużenia przedawnienia zawarty w art. 102 k.k. Faktycznie w okresie działania oskarżonej termin ten wynosił 5 lat. Nie zmienia to jednak faktu, że termin przedawnienia w zakresie czynu zarzucanego oskarżonej nie upłynął do dnia wyrokowania przez sąd drugiej instancji, pomimo szeregu zmian w tym przedmiocie. 2. Zauważyć należy, że ustawą z dnia 3 czerwca 2005 roku o zmianie ustawy kodeks karny (Dz. U. Nr 88, poz. 553, z późn. zm.) wprowadzono zmiany i dodano art. 101 w § 2a, który stanowi, że karalność przestępstwa zagrożonego karą pozbawienia wolności przekraczającą 5 lat ustaje, jeżeli od czasu jego popełnienia upłynęło lat 15. Wprowadzona zmiana obowiązuje od 3 sierpnia 2005 roku. Od tego czasu przepis ten nie uległ zmianie. 3. Tą samą ustawą znowelizowano art. 102 k.k., który normował, że jeżeli w tym okresie wszczęto postępowanie przeciwko osobie, karalność popełnionego przez nią przestępstwa z upływem 10 lat (poprzednio 5 lat). Wprowadzona zmiana obowiązywała od 3 sierpnia 2005 roku do 1 lipca 2015 roku, kiedy to powrócono do 5-letniego przedłużenia przedawnienia. Z dniem 2 marca 2016 roku ustawą z dnia 15 stycznia 2016 roku o zmianie ustawy – Kodeks karny (Dz.U. nr 189 z 2016 roku) ponownie wydłużono okres przedawnienia do lat 10. I taki stan prawny obowiązuje do dzisiaj. 4. Przepisy wprowadzające te ustawy zawsze normowały, że do czynów popełnionych przed wejściem w życie ustawy stosuje się przepisy nowe o przedawnieniu w brzmieniu nadanym tą ustawą, chyba że termin przedawnienia już upłynął. 5. W dniu wejścia w życie ustawy z dnia 3 czerwca 2005 roku to jest w dniu od 3 sierpnia 2005 roku nie upłynął 15-letni termin przedawnienia czynu popełnionego przez oskarżoną H. P., zatem należy stosować przepisy nowe. To powoduje, że termin przedawnienia został wydłużony o 10 lat i w okresie od 3 sierpnia 2005 roku do 1 lipca 2015 roku upływał w październiku 2028 roku. 6. Zmiana ustawy z dniem 1 lipca 2015 roku skróciła termin przedawnienia czynu zarzucanego oskarżonej o 5 lat (zmiana art. 102 k.k.), tym samym uległ skróceniu i upływał w październiku 2023 roku. 7. Z uwagi na to, że ustawa skracająca terminy przedawnienia obowiązywała jedynie 8 miesięcy, po kolejnej zmianie, która obowiązuje do dnia dzisiejszego ponownie termin przedawnienia wynosi 25 lat. W momencie wejścia w życie nowych, wydłużających przepisów termin przedawnienia czynu zarzucanego H. P. nie upłynął, a zatem należy stosować przepisy o przedawnieniu w brzmieniu nadanym nową ustawą. 8. Biorąc to pod uwagę termin przedawnienia czynu zarzucanego oskarżonej upływa w październiku 2028 roku 9. Mając powyższe na uwadze zarzut obrońcy oskarżonej o upływie terminu przedawnienia jest niezasadny, gdyż nie uwzględnia przepisów wprowadzających ustawy zmieniające. 10. Niekonstytucyjne przepisy zawieszające termin przedawnienia nie mają żadnego wpływu na ustalenie terminu przedawnienia w tej sprawie. |
||||||||||||||||
Lp. |
Zarzut |
|||||||||||||||
2. |
2. obraza przepisów prawa procesowego, a to art. 7 k.p.k. poprzez dowolną ocenę materiału dowodowego a w konsekwencji pominięcie faktu, iż oskarżona nie miała zamiaru doprowadzenia pokrzywdzonej do niekorzystnego rozporządzenia mieniem, co potwierdza fakt, iż spłacała zaciągnięte zobowiązania do chwili gdy mogła to czynić posiadając odpowiednie dokumenty umożliwiające jej dokonywanie dalszych wpłat. |
☐ zasadny ☐ częściowo zasadny ☒ niezasadny |
||||||||||||||
Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny lub niezasadny. |
||||||||||||||||
1. Zawarte w środku odwoławczym zarzut obrazy art. 7 k.p.k. jest chybiony. Wbrew stanowisku skarżącej, sąd pierwszej instancji zgromadzone dowody sąd ocenił z uwzględnieniem wskazań wiedzy, logiki i doświadczenia życiowego a w następstwie w ten sposób dokonanej oceny ustalił prawidłowo stan faktyczny. 2. Obrońca wskazując, że oskarżona nie działała z zamiarem doprowadzenia pokrzywdzonej (...) S.A. (dalej spółka (...)) do niekorzystnego rozporządzenia mieniem nie podaje, w jakim zakresie rozumowanie sądu pozbawione jest cech określonych w art. 7 k.p.k. 3. Przy stawianiu zarzutu opartego na obrazie art. 7 k.p.k. sprowadzającego się do dokonania oceny wiarygodności materiału dowodowego w oparciu o wszechstronną, zgodną z zasadami logicznego rozumowania, wskazaniami wiedzy i doświadczenia życiowego analizę nie można ograniczać jedynie do zaprezentowania własnego, arbitralnego stanowiska. W przypadku, gdy skarżąca stawia zarzut naruszenia tego przepisu i zmierza do podważenia zasadności rozstrzygnięcia sądu poprzez wykazywanie dowolnej oceny dowodów nie może ograniczyć się do prostego jej zanegowania i stwierdzenia, że za wiarygodne winny być uznane jedynie wybrane dowody, patrz korzystne dla oskarżonej, w tym jego wyjaśnienia. Taki sposób kwestionowania trafności skarżonego orzeczenia w kontekście przeprowadzonej oceny nie może być uznany za skuteczny. Obowiązkiem skarżącej jest wykazanie, jakich konkretnych uchybień dopuścił się sąd meriti, w tym zasad wiedzy, logicznego rozumowania oraz doświadczenia życiowego. Konieczne jest wykazanie, że te prezentowane dowody przeciwne, ocenione swobodnie, nie jednostronnie, czy też dowolnie, w świetle zasad logiki i doświadczenia życiowego winny uzyskać walor wiarygodności. Natomiast dowody, na których oparł się Sąd i poczynił na ich podstawie ustalenia, w świetle zasad określonych w art. 7 k.p.k., są tego waloru pozbawione. 4. Przekonanie Sądu o wiarygodności jednych dowodów i niewiarygodności innych pozostaje pod ochroną procesową, a mianowicie art. 7 k.p.k. wtedy, gdy m.in. stanowi wynik rozważenia wszystkich okoliczności przemawiających tak na korzyść, jak i niekorzyść oskarżonego.1 5. Obrońca natomiast opiera się jedynie na wyjaśnieniach oskarżonej, nie bacząc że pozostały zgromadzony w sprawie materiał dowodowy przeczy podawanym przez nią okolicznościom. O ile oskarżona początkowo dokonywała spłat rat pożyczek, o tyle ich zaprzestanie nie wynikało jedynie z braku dokumentów. Z taką rzekomą przeszkodą wieloletnia pracownica spółki (...), wówczas 53-letnia kobieta z pewnością by sobie poradziła. Sytuacja natomiast jest inna. Jak podała sama oskarżona zarabiała wówczas w spółce (...) 700 zł tygodniowo, czyli 2400 miesięcznie oraz otrzymywała prowizje od spłaconych pożyczek. Jak podała oskarżona mogła zarobić 2 500 – 2 800zł miesięcznie. Mieszkała wówczas z partnerem, który zarabiał ok. 3 000 zł. Oskarżona sama podała, że miała wówczas także zaciągniętą pożyczkę w banku i potrzebowała pieniędzy, żeby spłacić pożyczki. Szybko bowiem zrobiło się u niej długu 3.000 zł miesięcznie. I to są faktyczne powody zaprzestania spłacania rat pożyczek. Oskarżona popadła bowiem w spiralę długów, którą sama nakręciła. Obrońca w pewnym sensie sama sobie zaprzecza stwierdzając, gdyż zauważa, że powodem braku spłat była trudna sytuacja finansowa oskarżonej. Niemniej jednak ta trudna sytuacja finansowa wynikała jedynie z działań jakie podjęła oskarżona, a nie z okoliczności na które nie miała wpływu. Argumentacja obrońcy jest sprzeczna z wyjaśnieniami samej oskarżonej, która w toku rozprawy przyznała się do popełnienia zarzucanego jej czynu i wyjaśniła powody zaciągania kolejnych i kolejnych pożyczek, aczkolwiek starając się pokazać w jak najlepszym świetle, jako ofiara własnych działań wyjaśniała „Nie wiem, co w tej głowie mi się porobiło. Nie chcę mówić pewnych spraw, mam dosyć wszystkiego. (…) Zrobiłam największą głupotę jaką można było zrobić.” (wyjaśnienia złożone na rozprawie w dniu 31 marca 2022 roku). 6. Rację ma sąd pierwszej instancji uznając, że oskarżona zachęcona łatwością z jaką namawiała inne osoby na wzięcie pożyczek na jej rzecz zaczęła coraz to nową osobę prosić o taką pożyczkę. Niemniej jednak z uwagi na liczbę zaciągniętych pożyczek stworzyła w zasadzie swoistą mała piramidę finansową, która z czasem upadła, gdy zabrakło osób, które mogłyby finansować wcześniejsze zobowiązania. 7. Reasumując materiał dowodowy, nie tylko w postaci zeznań świadków, ale także wyjaśnień oskarżonej wskazuje, że motywem jej działań była chęć uzyskiwania coraz to nowych środków finansowych. Oskarżona miała pełną świadomość swojej sytuacji majątkowej, tym samym od samego początku była świadoma tego, że wprowadza w błąd spółkę (...), doprowadzając ją do niekorzystnego rozporządzenia mienie a działania swoje podejmowała z chęci osiągnięcia korzyści majątkowej. |
||||||||||||||||
Lp. |
Zarzut |
|||||||||||||||
3. |
3. obraza przepisów prawa procesowego, a to art. 7 k.p.k. poprzez dowolną ocenę materiału dowodowego a w konsekwencji błędne określenie wysokości poniesionej przez pokrzywdzoną szkody poprzez zaliczenie do tej szkody odsetek i innych kosztów obsługi zaciągniętych pożyczek |
☒ zasadny ☐ częściowo zasadny ☐ niezasadny |
Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny lub niezasadny. |
|||||||||
1. Rację ma obrońca oskarżonej, że ustalona wysokość szkody określona jako suma zaciągniętych pożyczek wraz z odsetkami, opłatami administracyjnymi była zdecydowanie za wysoka. Sąd odwoławczy ustalając wysokość szkody na kwotę około 70.000 zł zsumował pożyczki, które nie zostały spłacone. Poza tym sąd odwoławczy uwzględniając dane przekazane przez spółkę (...) co do poszczególnych umów wziął pod uwagę albo nominalną wysokość pożyczki jeżeli nie została w ogóle spłacona, bez opłat albo wysokość pożyczki, jaka pozostała do spłacenia przez osoby widniejące w czynie zarzucanym oskarżonej. Wysokość szkody została ustalona na podstawie obecnie dostępnych danych, w kwocie pewnej i minimalnej, mając na uwadze fakt, że czyny jakich oskarżona się dopuściła miały miejsce w latach 2002 2003, a zatem ponad 21 lat temu i sama pokrzywdzona spółka nie była w stanie precyzyjnie wykazać wysokości faktycznej szkody. 2. I tak w przypadku umowy zawartej na dane J. L. była to kwota 3270 zł. W zakresie pozostałych osób kwoty te kształtują się następująco: M. S. 1238 zł, M. Z. (1) 760 zł, J. D. 2540 zł, S. W. 3500 zł, K. W. (3)P. 2605 zł, K. K. (3) 1893 zł, R. D. (1) 100 zł, M. M. 2500 zł, J. K. 1081 zł, E. B. 3500 zł, A. K. (1) 1736 zł, Z. K. 758 zł, R. D. (2) 1736 zł, I. S. 702 zł, C. R. 3400 zł, Z. J. 2200 zł, B. R. 1500 zł, T. L. 2900 zł, U. J. 3500 zł, M. K. (1) – 1722 zł, I. H. 1920 zł, L. K. (1) 1788 zł, R. G. 4000 zł, G. M. 2000 zł, L. K. (2) 900 zł, A. N. 3906 zł, M. A. 2400 zł, K. K. (1) – 1270 zł, J. G. – 1600 zł, A. P. 2789 zł, J. P. 1056 zł, T. Ł. 4500 zł, H. Ł. 4000 zł, A. B. 1232 zł, G. P. 1017 zł. 3. Pozostałe wskazane w zarzucie osoby, tj. A. W. (1), P. B., T. B., B. T., M. D., B. U., W. O., U. P., M. K. (2) i J. T. (Glinka) spłaciły pożyczki w całości. Natomiast spółka (...) nie przedstawiła danych o zaległościach co do W. M., Z. L., Z. T., H. S., Z. B. i A. K. (2), stąd osoby te nie zostały wzięte pod uwagę przez sąd. |
|||||||||
Lp. |
Zarzut |
||||||||
4. |
4. obraza prawa materialnego, a to art. 72 § 2 kk poprzez jego błędne zastosowanie, w sytuacji gdy jako podstawę orzeczenia obowiązku naprawienia szkody w niniejszej sprawie należało zastosować art. 46 § 1 kk. |
☐ zasadny ☐ częściowo zasadny ☒ niezasadny |
|||||||
Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny lub niezasadny. |
|||||||||
4. Sąd nie wziął tego zarzutu pod uwagę mając na uwadze podmiot wnoszący apelację, to jest obrońcę oskarżonej i jedyny możliwy kierunek wniesionego środka odwoławczego – na korzyść. Orzeczenie oparte na art. 72 § 2 k.k. jest bowiem dla oskarżonej ze wszech miar korzystniejsze aniżeli gdyby było oparte na treści art. 46 § 1 k.k. 5. Sąd miarkował natomiast wysokość obowiązku naprawienia szkody uznając, że kwota 10.000 zł jako częściowy obowiązek naprawienia szkody jest adekwatną jaką należy zasadzić w procesie karnym. W pozostałym zakresie spółka (...) może dochodzić swoich roszczeń w drodze postępowania cywilnego, jeżeli wykaże faktyczną pozostałą wysokość niespłaconych zobowiązań. |
|||||||||
Wniosek |
|||||||||
|
☐ zasadny ☒ częściowo zasadny ☐ niezasadny |
||||||||
Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny lub niezasadny. |
|||||||||
Zasadność apelacji jedynie w zakresie wysokości szkody, co zostało uwzględnione w wyroku i o czym była mowa w punkcie 3.3. |
|||||||||
Apelacja prokuratora |
|||||||||
Lp. |
Zarzuty |
||||||||
1. |
1. błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia i mający wpływ na jego treść polegający na ustaleniu, iż oskarżeni: R. G., I. H., K. K. (1), M. S., K. P., A. W. (2), K. W. (1), M. Z. (1) nie dopuścili się popełnienia zarzucanych im czynów, podczas, gdy prawidłowa ocena zgromadzonego materiału dowodowego i prawidłowo dokonane ustalenia faktyczne, pozwoliłyby na przypisanie oskarżonemu popełnienia zarzucanych im czynów. |
☐ zasadny ☒ częściowo zasadny ☐ niezasadny |
|||||||
Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny lub niezasadny. |
|||||||||
1. Apelacja prokuratora jest niezasadna w tym sensie, że na podstawie zebranego w sprawie materiału dowodowego nie można przypisać oskarżonym I. H., M. S., A. W. (1), K. W. (1), M. Z. (1), K. W. (2)P. i K. K. (1) wszystkich znamion przestępstwa oszustwa z art. 286 § 1 k.k. to jest kierunkowego działania polegającego na wprowadzeniu spółki (...) w błąd, w celu osiągnięcia korzyści majątkowej i doprowadzeniu jej do niekorzystnego rozporządzenia własnym mieniem. 2. Faktem jest, że I. H., M. S., A. W. (1), K. W. (1), M. Z. (1) zaciągnęli pożyczki w (...) na prośbę przedstawicielki tej spółki (...) i uzyskane pieniądze przekazali oskarżonej P.. Udowodnione zostało, że oskarżeni wprowadzili w błąd spółkę (...) zatajając, że pożyczka nie jest udzielana dla nich, ale dla innej osoby. W tym zakresie apelacja prokuratora jest zasadna, przy czym takiego ustalenia nie kwestionuje sąd pierwszej instancji. Jak wynika z zeznań wyżej wymienionych oskarżonych faktycznie umowy pożyczek zawarli na prośbę i dla H. P., która za każdym razem przekonywała ich o swojej chwilowej trudnej sytuacji rodzinnej, wymyślając różne emocjonalnie zabarwione powody: nagła choroba męża, konieczność pieniędzy na leki, pogrzeb na koniec wskazując, że sama jako pracownik (...) S.A., niestety nie może wziąć takiej pożyczki. 3. Co do działania w celu osiągnięcia korzyści majątkowej apelacja prokuratora jest zasadna, a ustalenia sądu pierwszej instancji nieprawidłowe. Zgodnie z art. 115 § 4 k.k. korzyścią majątkową jest korzyść zarówno dla siebie, jak i dla kogo innego. W tym przypadku była to korzyść dla H. P.. 4. Wypełnienie tych znamion nie wystarczy, by przypisać oskarżonym popełnienie czynu z art. 286 § 1 k.k. Oskarżeni nie doprowadzili bowiem spółki (...) do niekorzystnego rozporządzenia mieniem, gdyż ta z tytułu pożyczek uzyskała znaczne korzyści. Materiał dowodowy wskazuje, że faktycznie spółka znacząco zyskała z uwagi na zawarcie tych umów pożyczek, o czym będzie mowa poniżej. 5. W przypadku K. K. (1) i K. P. nie sposób mówić o wypełnieniu żadnych znamion przestępstwa z art. 286 § 1 k.k. albowiem osoby te wnioskowały o udzielenie pożyczki dla siebie i na własne potrzeby. Zostały wprowadzone w błąd przez H. P., która oświadczyła oskarżonym, że spółka (...) nie udzieliła im pożyczki, co było nieprawdą i przywłaszczyła powierzone jej przez (...) pieniądze. 6. Rację ma skarżący jedynie w przypadku pożyczki zaciągniętej przez R. G., gdyż swoim działaniem wypełnił znamiona czynu z art. 286 § 1 k.k. ale nie sposób uznać, by społeczna szkodliwość jego czynu była znaczna, o czym będzie mowa poniżej. 7. Prokurator w apelacji wskazuje i zgadza się z sądem pierwszej instancji, że zamiarem oskarżonych nie było wprowadzenie w błąd, że pożyczki nie zostaną spłacone. Wprowadzenie w błąd polegało na wskazaniu siebie jako pożyczkobiorcy, podczas gdy faktycznie jej beneficjentką była H. P.. 8. Nie ma natomiast racji prokurator, że materiał dowodowy wskazuje, że oskarżeni I. H., M. S., A. W. (1), K. W. (1), M. Z. (1) nie mieli faktycznego zamiaru spłacić należności wynikających z zawartych pożyczek. Materiał dowodowy wskazuje bowiem na okoliczności przeciwne. Pożyczki te zostały bowiem spłacone niektóre w całości, niektóre w przeważającej części. O ile oskarżeni zawierając pożyczkę sądzili bezpodstawnie, że zostanie ona spłacona przez H. P., o tyle żaden dowód nie wskazuje, że nie mieli faktycznego zamiaru spłacić należności wynikających z zawartych pożyczek, w sytuacji gdyby ta osoba pożyczki nie spłaciła. Wręcz przeciwnie, w sytuacji zaprzestania płacenia rat przez oskarżoną zaczęli spłacać pożyczki, co świadczy o tym, że o ile zdecydowali się przekazać pożyczkę innej osobie, o tyle gdy ta zaprzestała regulować zobowiązania sami je uregulowali. 9. Jak wynika z umów pożyczek jakie podpisywali oskarżeni dopuszczały one dowolne rozdysponowanie kwotą pożyczki, skoro pkt 2 stanowił, że „Pożyczkobiorca jest zobowiązany do spłaty pożyczki wraz z należnym oprocentowaniem i oplatą administracyjną niezależnie od sposobu wykorzystania kwoty udzielonej pożyczki.” 10. Celem wykazania braku znamienia „doprowadzenia do niekorzystnego rozporządzenia mieniem” koniecznym jest prześledzenie umów, jakie zawarli oskarżeni i jaka kwota pożyczek została spłacona. Jest to o tyle istotne, że sąd nie może swoimi orzeczeniami sanować działań sprzecznych z prawem podmiotu, który w niniejszym postępowaniu ma status pokrzywdzonego. Nie może pozostać niezauważone, że umowy jakie zostały podpisane przez oskarżonych noszą cechy wyzysku określonego w art. 304 k.k., gdyż zostały zawarte w sytuacji przymusowego położenia innej osoby fizycznej, nakładając na nią obowiązek świadczenia niewspółmiernego ze świadczeniem wzajemnym. 11. Sąd nie uznaje, że oskarżeni nie byli zobowiązani do zapłaty tychże pożyczek, gdyż żadna z nich nie została unieważniona. Niemniej jednak badając odpowiedzialność karną oskarżonych zobligowany jest wziąć pod uwagę treść umowy, opłaty i odsetki, jakie zostały nałożone i to, jaka kwota została spłacona na poczet pożyczki. Dopiero to porównanie może doprowadzić do ustalenia, czy faktycznie spółka (...) została doprowadzona do niekorzystnego rozporządzenia mieniem, co jest konieczne do ustalenia, czy oskarżeni popełnili zarzucany im czyn. 12. Przechodząc do poszczególnych umów przedstawiona zostanie kwota pożyczki oraz wszystkie pozostałe koszty, czyli opłata administracyjna, stopa procentowa, oprocentowanie, całkowity koszt pożyczki, całość zadłużenia i rzeczywista roczna stopa procentowa dla udzielonej pożyczki. 13. I. H. (k. 1804) jak wynika umowy pożyczki z dnia 7 sierpnia 2003 roku spółka (...) udzieliła mu pożyczki w kwocie 3.500 zł. Z tytułu udzielonej pożyczki naliczona została opłata administracyjna w wysokości 2.150,30 zł, stopa procentowa wynosiła 15%, a oprocentowanie 428,50 zł, całkowity koszt pożyczki wyniósł 2.578,80 zł, a całość zadłużenia wyniosła 6.078,80 zł. Rzeczywista roczna stopa procentowa dla tej pożyczki wynosiła 231,8%. Umowa została zawarta na 52 tygodnie, czyli na rok. Jak wynika z informacji spółki (...) saldo pożyczki wynosiło w maju 2018 roku 1.920 zł. Z tego wynika, że spłacono 4.158,80 zł, czyli całość pożyczki i dodatkowo 658,80 zł, czyli dodatkowo 18,82% wartości pożyczki. 14. M. S. (k. 1802) zawarł dwie umowy pożyczki z dnia 29 maja 2003 roku spółka (...) udzieliła mu pożyczki w kwocie 1.700 zł. Z tytułu udzielonej pożyczki naliczona została opłata administracyjna w wysokości 1.044,43 zł, stopa procentowa wynosiła 15%, a oprocentowanie 208,13 zł, całkowity koszt pożyczki wyniósł 1.252,56 zł, a całość zadłużenia wyniosła 2.952,56 zł. Rzeczywista roczna stopa procentowa dla tej pożyczki wynosiła 231,8%. Jak wynika z drugiej umowy pożyczki z dnia 8 sierpnia 2003 roku spółka (...) udzieliła mu pożyczki w kwocie 500 zł. Z tytułu udzielonej pożyczki naliczona została opłata administracyjna w wysokości 307,19 zł, stopa procentowa wynosiła 15%, a oprocentowanie 61,21zł, całkowity koszt pożyczki wyniósł 368,40 zł, a całość zadłużenia wyniosła 868,40 zł. Rzeczywista roczna stopa procentowa dla tej pożyczki wynosiła 231,8%. Umowy zostały zawarte na 52 tygodnie, czyli rok. Jak wynika z informacji spółki (...) saldo pierwszej pożyczki wynosiło w maju 2018 roku 1.238 zł, natomiast druga pożyczka została spłacona w całości. Z tego wynika, że oskarżony spłacił łącznie kwotę 2.582,96 zł. Suma jego pożyczek wyniosła 2.200 zł, co oznacza, że oskarżony spłacił całkowicie pożyczkę i dodatkowo 382,96 zł, czyli dodatkowo 17,40% wartości pożyczki. 15. A. W. (1) (k. 1841) jak wynika umowy pożyczki z dnia 5 czerwca 2003 roku roku spółka (...) udzieliła mu pożyczki w kwocie 1.400 zł. Z tytułu udzielonej pożyczki naliczona została opłata administracyjna w wysokości 860,12 zł, stopa procentowa wynosiła 15%, a oprocentowanie 171,40 zł, całkowity koszt pożyczki wyniósł 1.031,52 zł, a całość zadłużenia wyniosła 2.431,52 zł. Rzeczywista roczna stopa procentowa dla tej pożyczki wynosiła 231,80%. Umowa została zawarta na 52 tygodnie, czyli na rok. Jak wynika z informacji spółki (...) saldo pożyczki wyniosło 0 zł, co świadczy, że oskarżona spłaciła pożyczkę w całości, oraz dodatkowo prawie 73% wartości pożyczki. 16. K. W. (1) (k. 1844) jak wynika umowy pożyczki z dnia 18 maja 2003 roku spółka (...) udzieliła mu pożyczki w kwocie 1.600 zł. Z tytułu udzielonej pożyczki naliczona została opłata administracyjna w wysokości 907,61 zł, stopa procentowa wynosiła 15%, a oprocentowanie 144,39 zł, całkowity koszt pożyczki wyniósł 1.052 zł, a całość zadłużenia wyniosła 2.652 zł. Rzeczywista roczna stopa procentowa dla tej pożyczki wynosiła 321,5%. Umowa została zawarta na 39 tygodni, czyli niecałe 10 miesięcy. Jak wynika z informacji spółki (...) saldo pożyczki wyniosło 0 zł, co świadczy, że oskarżona spłaciła pożyczkę w całości, oraz dodatkowo 65% wartości pożyczki. 17. M. Z. (1) (k. 1845) jak wynika umowy pożyczki z dnia 3 października 2003 roku spółka (...) udzieliła mu pożyczki w kwocie 3.000 zł. Z tytułu udzielonej pożyczki naliczona została opłata administracyjna w wysokości 1.843,11 zł, stopa procentowa wynosiła 15%, a oprocentowanie 367,29 zł, całkowity koszt pożyczki wyniósł 2.210,40 zł, a całość zadłużenia wyniosła 5.210,40. zł. Rzeczywista roczna stopa procentowa dla tej pożyczki wynosiła 231,80%. Umowa została zawarta na 52 tygodnie, czyli rok. Jak wynika z informacji spółki (...) saldo pożyczki wynosiło w maju 2018 roku 760 zł. Z tego wynika, że spłacono 4.450,40 zł, czyli całość pożyczki i dodatkowo koszty w wysokości 1.450,40 zł, co stanowi 48% wartości pożyczki 18. O ile w dacie zawierania pożyczek art. 304 k.k. miał inne brzmienie, aniżeli obecnie, o tyle dzisiejsza regulacja stanowi dla sądu punkt wyjścia do oceny czy faktycznie doszło do niekorzystnego rozporządzenia mieniem przez spółkę (...), jak to jest zarzucane w akcie oskarżenia. Postępowanie to nie toczy się przeciwko osobom że spółki (...) a zatem nie ma zastosowania art. 4 § 1 k.k. 19. Obecnie art. 304 § 2 k.k. stanowi między innymi, że odpowiedzialności karnej podlega ten, kto w zamian za udzielone osobie fizycznej świadczenie pieniężne wynikające z umowy pożyczki, żąda od niej zapłaty kosztów innych niż odsetki w kwocie co najmniej dwukrotnie przekraczającej maksymalną wysokość tych kosztów określoną w ustawie. Odnieść się to będzie zatem do opłaty administracyjnej, jakiej zażądała spółka (...) z tytułu udzielonej pożyczki. 20. Natomiast art. 304 § 3 k.k. stanowi między innymi, że podlega odpowiedzialności karnej ten to, w związku z udzieleniem osobie fizycznej świadczenia pieniężnego wynikającego z umowy pożyczki żąda od niej zapłaty odsetek w wysokości co najmniej dwukrotnie przekraczającej stopę odsetek maksymalnych lub odsetek maksymalnych za opóźnienie. Odnieść się to będzie do wysokości odsetek, jakich zażądała spółka (...) z tytułu udzielonej pożyczki. 21. Określone w art. 304 § 2 i § 3 terminy „odsetki maksymalne” oraz „odsetki maksymalne za opóźnienie” należy w obrębie art. 304 § 3 wykładać zgodnie ze znaczeniem nadanym im w ich definicjach legalnych ustanowionych odpowiednio w art. 359 § 21 k.c. oraz art. 481 § 21 k.c. Zgodnie z art. 359 § 21 k.c. odsetki maksymalne to odsetki, których stopa w stosunku rocznym jest równa dwukrotności wysokości odsetek ustawowych, tj. – co wynika z art. 359 § 2 k.c. – dwukrotności sumy stopy referencyjnej Narodowego Banku Polskiego i 3,5 punktów procentowych. Z kolei zgodnie z art. 481 § 21 k.c. odsetki maksymalne za opóźnienie to odsetki, których stopa w stosunku rocznym jest równa dwukrotności wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie, tj. – co wynika z art. 481 § 2 k.c. – dwukrotności sumy stopy referencyjnej Narodowego Banku Polskiego i 5,5 punktów procentowych.2 22. W 2003 roku odsetki ustawowe wynosiły 13%. 23. Artykuł 359 § 2 2 k.c. stanowi, że jeżeli wysokość odsetek wynikających z czynności prawnej przekracza wysokość odsetek maksymalnych, należą się odsetki maksymalne. Zakaz przewidziany w tej regulacji dotyczy zastrzegania wszelkich postaci odsetek, zarówno tzw. kapitałowych, jak i odsetek za opóźnienie, za czym przemawia wykładnia funkcjonalna tego przepisu. Jego naruszenie oznacza sprzeczność czynności prawnej (postanowienia o odsetkach) z ustawą, ale nie powoduje nieważności czynności prawnej, ale takie ograniczenie jej skutków, że dłużnik zobowiązany jest do zapłaty odsetek maksymalnych. Imperatywny charakter tego uregulowania wynika z art. 359 § 2 3 k.p.c., który stanowi, że postanowienia umowne nie mogą wyłączać ani ograniczać przepisów o odsetkach maksymalnych, także w razie dokonania wyboru prawa obcego. W takim przypadku stosuje się przepisy ustawy.3 24. Jak wynika z umów, jakie zostały podpisane z oskarżonymi miały one charakter wyzysku, gdyż sumarycznie koszt ich udzielenia wynosił 73,68% w stosunku rocznym, wliczając nie tylko odsetki, które nieznacznie przekraczały te ustawowe. Najwyższym kosztem była opłata administracyjna, której wysokość faktycznie nie odpowiadała wartości świadczeń realizowanych w ramach tej opłaty. Opłata administracyjna w wysokości około 60% kwoty pożyczki była faktycznie dodatkowym, obok maksymalnego, oprocentowaniem pożyczki. Obecnie w myśl ustawy antylichwiarskiej prowizja w przypadku kredytów konsumenckich, niezabezpieczonych nieruchomością może wynieść maksymalnie 10 procent od wartości pożyczki. 25. Mając powyższe na uwadze z uwagi na to, że umowy jakie zostały podpisane przez oskarżonych nosiły cechy wyzysku, a całkowite koszty narzucone przez spółkę (...) w tamtym czasie były lichwiarskie, sąd odwoławczy uznał, że oskarżeni nie doprowadzili tej spółki do niekorzystnego rozporządzenia mieniem. Pożyczki zaciągnięte przez oskarżonych I. H., M. S., A. W. (1), K. W. (1), M. Z. (1) zostały spłacone w całości wraz z odsetkami i pozostałymi kosztami wynoszącymi od prawie od 19% do 73% wartości pożyczek. Tym samym biorąc pod uwagę, że odsetki ustawowe kapitałowe wynosiły w 2003 roku 13% zawarcie pożyczek doprowadziło spółkę (...) do korzystnego, czasami nadmiernie korzystnego rozporządzenia mieniem. 26. W przypadku oskarżonego K. K. (1), jak również K. W. (2) P. sytuacja przedstawia się odmiennie. Z materiału dowodowego nie wynika bowiem, że oskarżeni ci wprowadzili spółkę (...) w błąd, działając w celu osiągniecia korzyści majątkowej. 27. Jak wynika z wyjaśnień K. K. (1) (k. 1044 (...)) nie zaprzeczył, że podpisał umowę pożyczki gotówkowej na kwotę 2700 zł, przy czym stwierdził że pożyczkę zawierał w swoim imieniu i dla siebie. Oskarżony wyjaśnił również, że po podpisaniu umowy nie otrzymał pożyczki, gdyż oskarżona H. P. powiedziała mu, że nie została ona udzielona przez spółkę (...). Dopiero później H. P. powiedziała mu że jednak pożyczka została uruchomiona a ona wzięła sobie pieniądze. Wyjaśnienia K. K. (1) nie zostały w żaden sposób podważone i prawidłowo uznane za wiarygodne w całości, czego prokurator nie kwestionował. W podobny sposób oskarżona H. P. postąpiła z T. B., czy G. M.. Dodatkowo można podać, że jak wynika umowy pożyczki z dnia 2 maja 2003 roku spółka (...) udzieliła mu pożyczki na kwotę 2700 zł. Z tytułu udzielonej pożyczki naliczona została opłata administracyjna w wysokości 1531,59 zł, stopa procentowa wynosiła 15%, a oprocentowanie 243,66%, całkowity koszt pożyczki wyniósł 1775,25 zł, a całość zadłużenia wyniosła 4475,25 zł. Rzeczywista roczna stopa procentowa dla tej pożyczki wynosiła 301,50%. Jak wynika z informacji spółki (...) saldo pożyczki wynosiło w maju 2018 roku 1270 zł. Z tego wynika, że K. K. (1) pomimo tego, że został oszukany przez oskarżoną H. P., która przywłaszczyła sobie pieniądze dla niego przeznaczone spłacił 3205,25 zł, czyli całość pożyczki i dodatkowo 505,25 zł, czyli 18,71% wartości pożyczki. 28. Jak wynika z wyjaśnień K. W. (2) P. faktycznie wnioskowała o pożyczkę że spółki (...). Wówczas zadzwoniła na infolinię i zgłosiła taką chęć. Powiedziano jej, że pracownik wyznaczony na jej terenie odezwie się w celu weryfikacji. Tak też się stało i z oskarżoną skontaktowała się H. P., jako przedstawiciel firmy (...). W domu u pani H. P. oskarżona podpisała wniosek, który był w ¾ zasłonięty, a oskarżona P. palcem pokazała gdzie ma zostać złożony podpis. Po kilku dniach oskarżona H. P. zadzwoniła i powiedziała, że pożyczka nie została mi udzielona. K. W. (2) P. wyjaśniła, że wedle niej podpisała jedynie wniosek o udzielenie pożyczki, a nie samą pożyczkę. Jej wyjaśniania prawidłowo zostały uznane za wiarygodne w całości, a ocena ta nie została zakwestionowana przez prokuratora. Przedstawione przez nią okoliczności znalazły potwierdzenie w pozostałym materiale dowodowym, gdyż już sama lektura pożyczki wskazuje, że faktycznie oskarżona pozostawała w świadomości że wnioskuje o pożyczkę. Jak wynika z zapisów dokumentu znajdującego się na k. 1840 złożyła podpis w dniu 31 maja 2003 roku, podczas gdy umowa pożyczki została wypełniona dopiero w dniu 31 czerwca 2003 roku, gdyż taka widnieje data udzielenia pożyczki. W przypadku innych umów daty umowy i data podpisu są tożsame. 29. Jedynie w przypadku oskarżonego R. G., który przyznał się do popełnienia zarzucanego mu czynu i odmówił składania wyjaśnień można uznać, że wypełnił on wszystkie znamiona czynu z art. 286 § 1 k.k., aczkolwiek nie sposób uznać, że społeczna szkodliwość jego czynu jest wyższa aniżeli znikoma. 30. Zgodnie z art. 1 § 2 k.k., nie stanowi przestępstwa czyn zabroniony, którego społeczna szkodliwość jest znikoma. Zgodnie z art. 115 § 2 k.k., przy ocenie stopnia społecznej szkodliwości czynu sąd bierze pod uwagę rodzaj i charakter naruszonego dobra, rozmiary wyrządzonej lub grożącej szkody, sposób i okoliczności popełnienia czynu, wagę naruszonych przez sprawcę obowiązków, jak również postać zamiaru, motywację sprawcy, rodzaj naruszonych reguł ostrożności i stopień ich naruszenia. Przy czym przepisu tego nie należy interpretować w ten sposób, że w każdym przypadku, przy pomiarze społecznej szkodliwości czynu, bezwzględnie winny być uwzględnione wszystkie wymienione faktory. Należy również odrzucić tezę, iż oceny stopnia każdego z faktorów winny być jednakowe, ponieważ natężenie społecznej szkodliwości konkretnego zachowania się sprawcy stanowi zawsze pochodną czynników wskazanych w art. 115 § 2 k.k.. Ocena stopnia społecznej szkodliwości konkretnego zachowania nie powinna być sumą, czy pochodną ocen cząstkowych, lecz oceną całościową, uwzględniającą okoliczności wymienione w art. 115 § 2 k.k., które mogą być wzięte pod uwagę na tle realiów konkretnej sprawy.4 31. W ocenie Sądu, czyn przypisany oskarżonemu R. G. cechował się znikomą społeczną szkodliwością. Oskarżony wziął pożyczkę za namową H. P. i na jej rzecz. To oskarżona posiadała rozbudowane umiejętności manipulacyjne, skoro potrafiła nakłonić ponad 50 osób do wzięcia dla niej pożyczek. Działanie oskarżonego, mając na uwadze jego motywację czyli udzielenie pomocy finansowej H. P. oraz okoliczności popełnienia przestępstwa, w korelacji z całokształtem działalności oskarżonej P. stanowi, że stopień społecznej szkodliwości czynu oskarżonego G. był znikomy. Wskazać również należy, że od daty popełnienia czynów zabronionych upłynęło ponad 20 lat. |
|||||||||
Lp. |
Zarzut |
||||||||
2. |
błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia i mający wpływ na jego treść polegający na ustaleniu, iż oskarżona H. P. nie działała wspólnie i w porozumieniu z R. G., I. H., K. K. (1), M. S., K. P., A. W. (1), A. W. (1) K. W. (1), M. Z. (1), a także, iż osoby te pozostawały w błędnym przekonaniu, że zawarte przez nich pożyczki gotówkowe zostaną spłacone, a nie, iż nie mieli faktycznego zamiaru ich spłacić. |
☒ zasadny ☐ częściowo zasadny ☒ niezasadny |
|||||||
Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny lub niezasadny. |
|||||||||
1. Apelacja prokuratora w zakresie działania wspólnie i w porozumieniu z pozostałymi oskarżonymi w sprawie jest niezasadna, aczkolwiek z uwagi na podniesiony zarzut sąd dokonał zmiany opisu czynu zarzucanego oskarżonej H. P.. 2. Sąd odwoławczy zmienił zaskarżony wyrok w zakresie oskarżonej H. P. w ten sposób, że w ramach zarzucanego jej czynu uznał ją za winną tego, że w okresie od listopada 2002 roku do października 2003 roku, działając w krótkich odstępach czasu, w wykonaniu z góry powziętego zamiaru, w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, jako przedstawiciel firmy (...) SA doprowadziła wyżej wymienioną firmę do niekorzystnego rozporządzenia mieniem w ten sposób, że nakłoniła co najmniej 56 ustalonych osób do zawarcia umów o pożyczki gotówkowe, wprowadzając w ten sposób firmę w błąd co do możliwości wywiązania się z zawartych umów, czym działała na szkodę firmy (...) S.A. w kwocie około 70.000 zł, to jest popełnienia czynu z art. 286 § 1 k.k. w zw. z art. 12 k.k. 3. Opis czynu zawierający działanie wspólnie i w porozumieniu z imiennie wskazanymi osobami jest nieprawidłowy, z tego powodu, że część z tych osób została uniewinniona od popełnienia zarzucanego im czynu, a w stosunku do części osób postępowanie karne zostało umorzone (wyrok Sądu Rejonowego dla Warszawy Pragi Południe w Warszawie w sprawie o sygn. akt III K 257/20). Poza tym wobec wymienionych w zarzucie osób nie wydano prawomocnego orzeczenia skazującego. |
|||||||||
Lp. |
Zarzut |
||||||||
3. |
3. rażąca niewspółmierność kary grzywny wymierzonej oskarżonej H. P. w wymiarze 16 stawek dziennych po 50 zł. |
☐ zasadny ☐ częściowo zasadny ☒ niezasadny |
|||||||
Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny lub niezasadny. |
|||||||||
Kara grzywny wymierzona oskarżonej nie nosi cech rażącej łagodności. O ile jest niska, o tyle sąd miarkując liczbę stawek dziennych grzywny zasadnie wziął pod uwagę i ocenił wszystkie okoliczności sprawy. Wzięto pod uwagę dość wysoką wartość powstałej szkody, która w postępowaniu odwoławczym została dodatkowo obniżona, znaczny upływ czasu od popełnienia zarzucanego oskarżonej czynu. Dodatkowo zauważyć należy, że sąd w przypadku ustalania wysokości stawki dziennej bierze pod uwagę dochody sprawcy, jego warunki osobiste, rodzinne, stosunki majątkowe i możliwości zarobkowe. Jak wynika z protokołu rozprawy z dnia 9 marca 2022 roku oskarżona jest emerytką i pracuje dodatkowo na umowę zlecenie jako pomoc administratorowi, przeszła wylew i lekki udar. To wskazuje na możliwości zarobkowe oskarżonej, a tym samym na wysokość orzeczonej kary grzywny. |
|||||||||
Wniosek |
|||||||||
o uchylenie wyroku Sądu pierwszej instancji w całości i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji. |
☐ zasadny ☐ częściowo zasadny ☒ niezasadny |
||||||||
Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny lub niezasadny. |
|||||||||
Niezasadność zarzutów apelacji prokuratora. |
|||||||||
4. ROZSTRZYGNIĘCIE SĄDU ODWOŁAWCZEGO |
|||||||||
0.15.1. Utrzymanie w mocy wyroku sądu pierwszej instancji |
|||||||||
0.11 |
Przedmiot utrzymania w mocy |
||||||||
0.1Utrzymano w mocy wyrok wobec oskarżonych M. S., K. W. (2)—P., A. W. (1), K. W. (1), K. K. (1), I. H., M. Z. (1); |
|||||||||
Zwięźle o powodach utrzymania w mocy. |
|||||||||
0.1Niezasadność zarzutów apelacji, wyrok prawidłowy. |
|||||||||
0.15.2. Zmiana wyroku sądu pierwszej instancji |
|||||||||
0.0.11. |
Przedmiot i zakres zmiany |
||||||||
0.1Zmieniono zaskarżony wyrok w zakresie oskarżonej H. P. w ten sposób, że w ramach zarzucanego jej czynu uznaje ją za winną tego, że w okresie od listopada 2002 roku do października 2003 roku, działając w krótkich odstępach czasu, w wykonaniu z góry powziętego zamiaru, w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, jako przedstawiciel firmy (...) S.A. doprowadziła wyżej wymienioną firmę do niekorzystnego rozporządzenia mieniem w ten sposób, że nakłoniła co najmniej 56 ustalonych osób do zawarcia umów o pożyczki gotówkowe, wprowadzając w ten sposób firmę w błąd co do możliwości wywiązania się z zawartych umów, czym działała na szkodę firmy (...) S.A. w kwocie około 70.000 zł, to jest popełnienia czynu z art. 286 § 1 k.k. w zw. z art. 12 k.k. |
|||||||||
Zwięźle o powodach zmiany. |
|||||||||
0.1Omówiono w części odnoszącej się do zarzutu drugiego apelacji prokuratora. |
|||||||||
0.15.3. Uchylenie wyroku sądu pierwszej instancji |
|||||||||
0.15.3.1. Przyczyna, zakres i podstawa prawna uchylenia |
|||||||||
Konieczność umorzenia postępowania |
|||||||||
Zwięźle o powodach uchylenia i umorzenia ze wskazaniem szczególnej podstawy prawnej umorzenia. |
|||||||||
0.1Punkt 1 wyroku - uchylono zaskarżony wyrok wobec oskarżonego R. G. i na podstawie art. 17 § 1 pkt 3 k.p.k. w zw. z art. 1 § 2 k.k. postępowanie karne umarzono. |
|||||||||
0.15.4. Inne rozstrzygnięcia z wyroku |
|||||||||
Lp. |
Wskazać punkt rozstrzygnięcia z wyroku. |
Przytoczyć okoliczności. |
|||||||
3 i 4 |
0.1Zastosowano ustawę w brzmieniu obowiązującym do 7 czerwca 2010 roku. Z niewiadomych powodów sąd przy jednym czynie przypisanym oskarżonej H. P. zastosował pięć stanów prawnych kodeksu karnego obowiązujących w różnych datach. Wymiar kary orzeczony na nowo przez sąd odwoławczy uwzględnia karę wymierzoną oskarżonej w wyroku sądu pierwszej instancji. |
||||||||
5. |
0.1Sąd odwoławczy na podstawie art. 72 § 2 k.k. zobowiązał oskarżoną do częściowego naprawienia szkody poprzez zapłatę na rzecz pokrzywdzonej (...) S. A. z siedzibą w W. kwoty 19.000 zł w okresie próby, albowiem kwota ta jest w oparciu o dane zawarte w aktach sprawy karnej niewątpliwie niespłacona przez oskarżoną. |
||||||||
6. Koszty Procesu |
|||||||||
Wskazać oskarżonego. |
Wskazać punkt rozstrzygnięcia z wyroku. |
Przytoczyć okoliczności. |
|||||||
M. S. |
7. |
W postępowaniu odwoławczym oskarżony reprezentowany był przez obrońcę z urzędu, dlatego też na podstawie § 17 ust. 2 pkt 4 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 14 maja 2024 r. w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa albo jednostki samorządu terytorialnego kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez adwokata z urzędu (Dz.U. 2024 poz. 763) należało zasądzić od Skarbu Państwa na rzecz adw. M. H. 1033,20 zł tytułem nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu w postępowaniu odwoławczym. |
|||||||
K. W. (1) |
8. |
W postępowaniu odwoławczym oskarżona reprezentowana była przez obrońcę z urzędu, dlatego też na podstawie § 17 ust. 2 pkt 4 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 14 maja 2024 r. w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa albo jednostki samorządu terytorialnego kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez adwokata z urzędu (Dz.U. 2024 poz. 763) należało zasądzić od Skarbu Państwa na rzecz adw. D. A. 1033,20 zł tytułem nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu w postępowaniu odwoławczym. |
|||||||
H. P. |
9. |
Z uwagi na zmianę zaskarżonego wyroku oraz ze względu na sytuację rodzinną i majątkową oskarżonej zwolniono ją od obowiązku uiszczenia należności w postaci kosztów sądowych za postępowanie odwoławcze. |
|||||||
R. G. I. H. K. K. (1) M. S. K. W. (2) P. A. W. (1) K. W. (1) M. Z. (1) |
10. |
Ustalono, że wydatki ponosi Skarb Państwa, z uwagi na uniewinnienia i umorzenie. |
|||||||
7. PODPIS |
|||||||||
Jacek Matusik Anna Kalbarczyk Ludmiła Tułaczko |
7.1.1. Granice zaskarżenia |
||||||
Kolejny numer załącznika |
1 |
|||||
Podmiot wnoszący apelację |
Obrońca oskarżonej H. P. |
|||||
Rozstrzygnięcie, brak rozstrzygnięcia albo ustalenie, którego dotyczy apelacja |
Wyrok Sądu Rejonowego dla Warszawy Pragi-Północ w Warszawie z dnia 9 lutego 2024 roku, VIII Wydział Karny, sygn. akt VIII K 776/18. |
|||||
7.1.2. Kierunek i zakres zaskarżenia |
||||||
☒ na korzyść ☐ na niekorzyść |
☒ w całości |
|||||
☐ w części |
☐ |
co do winy |
||||
☐ |
co do kary |
|||||
☐ |
co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia |
|||||
7.1.3. Podniesione zarzuty |
||||||
Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji |
||||||
☐ |
art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu |
|||||
☒ |
art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu |
|||||
☒ |
art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia |
|||||
☐ |
art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia, jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia |
|||||
☐ |
art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka |
|||||
☐ |
||||||
☐ |
brak zarzutów |
|||||
7.1.4. Wnioski |
||||||
☒ |
uchylenie |
☒ |
zmiana |
7.1.1. Granice zaskarżenia |
||||||
Kolejny numer załącznika |
2 |
|||||
Podmiot wnoszący apelację |
Prokurator |
|||||
Rozstrzygnięcie, brak rozstrzygnięcia albo ustalenie, którego dotyczy apelacja |
Wyrok Sądu Rejonowego dla Warszawy Pragi-Północ w Warszawie z dnia 9 lutego 2024 roku, VIII Wydział Karny, sygn. akt VIII K 776/18. |
|||||
7.1.2. Kierunek i zakres zaskarżenia |
||||||
☐ na korzyść ☒ na niekorzyść |
☒ w całości |
|||||
☐ w części |
☐ |
co do winy |
||||
☐ |
co do kary |
|||||
☐ |
co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia |
|||||
7.1.3. Podniesione zarzuty |
||||||
Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji |
||||||
☐ |
art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu |
|||||
☐ |
art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu |
|||||
☐ |
art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia |
|||||
☒ |
art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia, jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia |
|||||
☒ |
art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka |
|||||
☐ |
||||||
☐ |
brak zarzutów |
|||||
7.1.4. Wnioski |
||||||
☒ |
uchylenie |
☒ |
zmiana |
1 przykładowo: wyrok Sądu Najwyższego z dnia 15 grudnia 2011 r., sygn. akt II KK 183/11
2 J. Majewski [w:] Kodeks karny. Część szczególna. Tom III. Komentarz do art. 278-363 k.k., wyd. V, red. W. Wróbel, A. Zoll, Warszawa 2022, art. 304.
3 Wyrok SA w Szczecinie z 17.12.2014 r., I ACa 694/14, LEX nr 1668642.
4 Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 18 maja 2006 r., WA 9/06, OSNwSK 2006, poz. 1062.