Warszawa, dnia 8 maja 2024 r.
Sygn. akt VI Ka 852/23
1
2WYROK
2.1W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
3Sąd Okręgowy Warszawa-Praga w Warszawie VI Wydział Karny Odwoławczy w składzie:
Przewodniczący:SSO Tomasz Morycz
protokolant: protokolant sądowy Małgorzata Jaworska
4przy udziale prokuratora Waldemara Basteckiego
po rozpoznaniu dnia 8 maja 2024 r.
5sprawy T. K. syna S. i M., ur. (...) w W.
6oskarżonego o przestępstwo z art. 209 § 1a kk w zw. z art. 64 § 1 kk
7na skutek apelacji wniesionych przez oskarżonego i jego obrońcę
8od wyroku Sądu Rejonowego w Legionowie
9z dnia 6 kwietnia 2023 r. sygn. akt II K 548/22
I. uchyla zaskarżony wyrok i przekazuje sprawę Sądowi Rejonowemu w Legionowie do ponownego rozpoznania;
II. zasądza od Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Legionowie na rzecz adw. J. K. kwotę 1.369,20 (tysiąc trzysta sześćdziesiąt dziewięć 20/100) złotych, w tym podatek od towarów i usług, tytułem wynagrodzenia za pomoc prawną udzieloną oskarżonemu z urzędu w postępowaniu odwoławczym.
UZASADNIENIE |
||||||||||||
Formularz UK 2 |
Sygnatura akt |
VI Ka 852/23 |
||||||||||
Załącznik dołącza się w każdym przypadku. Podać liczbę załączników: |
2 |
|||||||||||
1. CZĘŚĆ WSTĘPNA |
||||||||||||
1.1 Oznaczenie wyroku sądu pierwszej instancji |
||||||||||||
Wyrok Sądu Rejonowego w Legionowie z dnia 6 kwietnia 2023 r. w sprawie o sygn. akt. II K 548/22. |
||||||||||||
1.2 Podmiot wnoszący apelację |
||||||||||||
☐ oskarżyciel publiczny albo prokurator w sprawie o wydanie wyroku łącznego |
||||||||||||
☐ oskarżyciel posiłkowy |
||||||||||||
☐ oskarżyciel prywatny |
||||||||||||
☒ obrońca |
||||||||||||
☒ oskarżony albo skazany w sprawie o wydanie wyroku łącznego |
||||||||||||
☐ inny |
||||||||||||
0.11.3. Granice zaskarżenia |
||||||||||||
0.11.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia |
||||||||||||
☒ na korzyść ☐ na niekorzyść |
☒ w całości |
|||||||||||
☐ w części |
☐ |
co do winy |
||||||||||
☐ |
co do kary |
|||||||||||
☐ |
co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia |
|||||||||||
0.11.3.2. Podniesione zarzuty |
||||||||||||
Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji. |
||||||||||||
☐ |
art. 438 pkt 1 k.p.k. - obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu |
|||||||||||
☐ |
art. 438 pkt 1a k.p.k. - obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany |
|||||||||||
☒ |
art. 438 pkt 2 k.p.k. - obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia |
|||||||||||
☒ |
art. 438 pkt 3 k.p.k. - błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia, |
|||||||||||
☐ |
art. 438 pkt 4 k.p.k. - rażąca niewspółmierności kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka |
|||||||||||
☐ |
||||||||||||
☐ |
brak zarzutów |
|||||||||||
0.11.4. Wnioski |
||||||||||||
☒ |
uchylenie |
☐ |
zmiana |
|||||||||
2. Ustalenie faktów w związku z dowodami przeprowadzonymi przez sąd odwoławczy |
||||||||||||
0.12.1. Ustalenie faktów |
||||||||||||
0.12.1.1. Fakty uznane za udowodnione |
||||||||||||
Lp. |
Wskazać oskarżonego. |
Wskazać fakt. |
Dowód ze wskazaniem numeru karty, na której znajduje się dowód. |
|||||||||
T. K. |
Dotychczasowa karalność Sytuacja majątkowa Poinformowanie o pozbawieniu wolności |
Karta karna - k.191-193 Informacja e - (...) k. 175 Pismo - k.196-197 |
||||||||||
0.12.1.2. Fakty uznane za nieudowodnione |
||||||||||||
Lp. |
Wskazać oskarżonego. |
Wskazać fakt. |
Dowód ze wskazaniem numeru karty, na której znajduje się dowód. |
|||||||||
0.12.2. Ocena dowodów |
|||||||||||||
0.12.2.1. Dowody będące podstawą ustalenia faktów |
|||||||||||||
Wskazać fakt |
Dowód |
Zwięźle o powodach uznania dowodu. |
|||||||||||
Dotychczasowa karalność Sytuacja majątkowa Poinformowanie o pozbawieniu wolności |
Karta karna Informacja e - (...) Pismo |
Dokumenty zostały sporządzone przez uprawnione osoby i podmioty, nie będąc kwestionowane i nie budząc żadnych wątpliwości. Szczególnie istotne było tu pismo z dnia 8 grudnia 2022 r., które oskarżony przesłał do Sądu Rejonowego, a które zostało dołączone jedynie do akt sprawy o sygn. II K 131/21. |
|||||||||||
0.12.2.2. Dowody nieuwzględnione przy ustaleniu faktów |
|||||||||||||
Wskazać fakt |
Dowód |
Zwięźle o powodach nieuwzględnienia dowodu. |
|||||||||||
. STANOWISKO SĄDU ODWOŁAWCZEGO WOBEC ZGŁOSZONYCH ZARZUTÓW i wniosków |
|||||||||||||
Lp. |
Zarzut |
||||||||||||
Oskarżony we wniesionej apelacji zarzucił zaskarżonemu wyrokowi naruszenie prawa do obrony, albowiem poinformował Sąd Rejonowy o swoim pozbawieniu wolności, a mimo to przesłano zawiadomienie o terminie rozprawy na adres miejsca zamieszkania, a nie jednostki penitencjarnej. Obrońca oskarżonego we wniesionej apelacji zarzucił zaskarżonemu wyrokowi: 1. obrazę przepisów postępowania tj. art. 374 § 1 k.p.k. i art. 353 § 3 k.p.k. w zw. z art. 117 § 1 i 2 k.p.k. w zw. z art. 6 k.p.k. poprzez rozpatrzenie sprawy oraz wydanie wyroku w sytuacji, gdy oskarżony T. K. nie został o rozprawie prawidłowo powiadomiony i nie był na niej obecny, gdyż dniu 6 kwietnia 2023 r. był pozbawiony wolności i przebywał w zakładzie karnym, a Sąd mimo informacji od pokrzywdzonej P. T., która w trakcie przesłuchania na rozprawie poinformowała Sąd, iż oskarżony przebywa w Zakładzie karnym, nie odroczył sprawy w celu prawidłowego zawiadomienia oskarżonego i umożliwienia mu podjęcia obrony; 2. obrazę przepisów postępowania tj. art. 5, art. 6, art. 7 i 410 k.p.k., poprzez oparcie orzeczenia jedynie na części okoliczności ujawnionych w postępowaniu, jak i uwzględnienie dowodów ujawnionych na rozprawie, a w konsekwencji dokonanie dowolnej oceny dowodów poprzez pozbawienie oskarżonego możliwości przedstawienia swojej linii obrony, złożenia wniosków dowodowych, uczestniczenia w przesłuchaniu świadków, a nadto przez dowolne ustalenie, że oskarżony dopuścił się popełnienia zarzucanego mu czynu, podczas gdy zebrany w sprawie materiał dowodowy nie pozwala na przyjęcie takiego stanowiska, gdyż jest niekompletny i obejmuje jedynie dowody obciążające oskarżonego. |
☒ zasadny ☐ częściowo zasadny ☐ niezasadny |
||||||||||||
Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny lub niezasadny. |
|||||||||||||
Apelacje złożone przez oskarżonego i jego obrońcę, w przeważającej mierze sprowadzające się do naruszenia prawa do obrony, były zasadne i zasługiwały na uwzględnienie. W pierwszej kolejności wskazać należy, że oskarżony był nieobecny na rozprawie w dniu 6 kwietnia 2023 r., kiedy otworzono przewód sądowy, przesłuchano przedstawicielkę ustawową małoletniego pokrzywdzonego i wydano kwestionowany wyrok. Zawiadomienie o w/w terminie przesłano na adres miejsca zamieszkania oskarżonego, wskazany przez niego podczas przesłuchania w postępowaniu przygotowawczym (k.71). Biorąc pod uwagę, że przesyłka nie została odebrana (k.122-123), to Sąd Rejonowy uznał go za prawidłowo zawiadomionego. Było to błędne. Po pierwsze, na w/w rozprawie, już na samym początku swoich zeznań, przedstawicielka ustawowa małoletniego pokrzywdzonego poinformowała, że oskarżony aktualnie przebywa w zakładzie karnym (k.128). Wprawdzie Sąd Rejonowy zweryfikował tę informację, ustalając że jego izolacja trwa od dnia 6 grudnia 2022 r., a więc od 4 miesięcy, jednak raz, że uczynił dopiero po wydaniu w/w orzeczenia - gdy nic nie stało na przeszkodzie, żeby zarządzić nawet krótką przerwę i dokonać ustaleń w tym zakresie - a dwa, że powziąwszy taką informację z urzędu powinien odroczyć rozprawę i zawiadomić oskarżonego, na adres jednostki penitencjarnej. Po drugie, oskarżony poinformował Sąd Rejonowy o swoim pozbawieniu wolności. Uczynił to pismem z dnia 8 grudnia 2022 r., a więc nadanym zaledwie 2 dni po jego osadzeniu (k.196-197), wnosząc o „wstrzymanie nowych spraw związanych z jego osobą”. Nie ulega zatem wątpliwości, że zamiarem oskarżonego było powiadomienie o zaistniałej sytuacji i uniknięcie związanych z tym negatywnych konsekwencji. Co istotne, oskarżony nie skierował w/w pisma do konkretnej sprawy. Wprawdzie w jego treści podał sygn. akt II K 131/21 i II K 124/21 (prawidłowa to II K 1241/21), w których został skazany na kary pozbawienia wolności - miał prawo nie pamiętać sygnatury akt niniejszej sprawy, która była w toku - jednak rolą Sądu Rejonowego, a w zasadzie pracownika biura podawczego lub sekretariatu, było ustalenie czy posiada także inne sprawy, a po potwierdzeniu tego faktu wykonanie kserokopii w/w pisma i dołączenie jej między innymi do akt niniejszej sprawy. Wówczas Sąd Rejonowy zawiadomiłby oskarżonego na adres jednostki penitencjarnej, a nie miejsca zamieszkania. Wówczas oskarżony mógłby złożyć wniosek o doprowadzenie na rozprawę, wyznaczenie obrońcy z urzędu - co uczynił po wydaniu zaskarżonego wyroku - czy wnioski dowodowe. Jak słusznie zauważył Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 6 kwietnia 2022 r. w sprawie o sygn. akt V KK 78/22, zgodnie z przepisem art. 117 § 2 kpk czynności nie przeprowadza się, jeżeli osoba uprawniona nie stawiła się, a brak dowodu, że została o niej powiadomiona. Ów wstępny warunek stanowi minimalną gwarancję prawa do obrony - by móc je wykonywać (mniej lub bardziej aktywnie, z pomocą obrońcy, czy samodzielnie) strona musi w ogóle wiedzieć, że toczy się wobec niej postępowanie karne. Jak z kolei wskazał w wyroku z dnia 21 września 2023 r. w sprawie o sygn. akt III KK 254/22, przepis art. 117 § 2 kpk pozwala na prowadzenie rozprawy pod nieobecność oskarżonego - także wtedy, gdy jego udział w rozprawie nie był obowiązkowy - tylko wówczas, gdy został on prawidłowo zawiadomiony o jej czasie i miejscu. Nieprawidłowe o tym powiadomienie zawsze rodzi konieczność zaniechania przeprowadzenia rozprawy i wyjaśnienia przyczyn skutkujących wadliwością owego powiadomienia, jako że jej prowadzenie w takich warunkach, tj. przy uniemożliwieniu oskarżonemu wzięcia udziału w rozprawie odwoławczej, popierania apelacji oraz ewentualnego składania wyjaśnień, wniosków i oświadczeń, musi skutkować rażącym naruszeniem jego prawa do obrony. Mając powyższe na uwadze, nie ulega wątpliwości, że oskarżony uczynił zadość swojemu obowiązkowi - dotyczącemu poinformowania Sądu Rejonowego o zmianie miejsca pobytu związanego z pozbawieniem wolności - a mimo to nie został prawidłowo zawiadomiony o terminie rozprawy, co z kolei istotnie naruszyło jego prawo do obrony i mogło mieć wpływ na treść orzeczenia. Z tych względów, w sytuacji zaistnienia podstaw do uchylenia zaskarżonego wyroku i przekazania sprawy Sądowi Rejonowemu do ponownego rozpoznania, bezprzedmiotowe było odnoszenie się do drugiego zarzutu obrońcy oskarżonego, który choć był związany z naruszeniem prawa do obrony, to dotyczył meritum niniejszej sprawy. |
|||||||||||||
Wniosek |
|||||||||||||
Uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji. |
☒ zasadny ☐ częściowo zasadny ☐ niezasadny |
||||||||||||
Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny lub niezasadny. |
|||||||||||||
Wniosek był zasadny, albowiem oskarżony nie został prawidłowo zawiadomiony o terminie rozprawy, a zaistniałe uchybienie - naruszające istotnie jego prawo do obrony - mogło mieć wpływ na treść orzeczenia. Z tych względów zaskarżony wyrok musiał być uchylony, a sprawa przekazana Sądowi Rejonowemu do ponownego rozpoznania. |
|||||||||||||
4. OKOLICZNOŚCI PODLEGAJĄCE UWZGLĘDNIENIU Z URZĘDU |
|||||||||||||
Wskazać wszystkie okoliczności, które sąd uwzględnił z urzędu, niezależnie od granic zaskarżenia |
|||||||||||||
Zwięźle o powodach uwzględnienia okoliczności. |
|||||||||||||
5. ROZSTRZYGNIĘCIE SĄDU ODWOŁAWCZEGO |
|||||||||||||
0.15.1. Utrzymanie w mocy wyroku sądu pierwszej instancji |
|||||||||||||
1.3 1 |
Przedmiot utrzymania w mocy |
||||||||||||
Zwięźle o powodach utrzymania w mocy. |
|||||||||||||
0.15.2. Zmiana wyroku sądu pierwszej instancji |
|||||||||||||
1.3.1 1. |
Przedmiot i zakres zmiany |
||||||||||||
Zwięźle o powodach zmiany. |
|||||||||||||
0.15.3. Uchylenie wyroku sądu pierwszej instancji |
|||||||||||||
0.15.3.1. Przyczyna, zakres i podstawa prawna uchylenia |
|||||||||||||
Zwięźle o powodach uchylenia. |
|||||||||||||
Konieczność przeprowadzenia na nowo przewodu w całości |
|||||||||||||
Zwięźle o powodach uchylenia. |
|||||||||||||
Z opisanych wyżej względów, to jest z uwagi na istotne naruszenie prawa oskarżonego do obrony, należało uchylić zaskarżony wyrok i przekazać sprawę Sądowi Rejonowemu do ponownego rozpoznania. |
|||||||||||||
Konieczność umorzenia postępowania |
|||||||||||||
Zwięźle o powodach uchylenia i umorzenia ze wskazaniem szczególnej podstawy prawnej umorzenia. |
|||||||||||||
4. |
Konieczność warunkowego umorzenia postępowania |
||||||||||||
Zwięźle o powodach uchylenia i warunkowego umorzenia ze wskazaniem podstawy prawnej warunkowego umorzenia postępowania. |
|||||||||||||
5. |
|||||||||||||
Zwięźle o powodach uchylenia. |
|||||||||||||
0.15.3.2. Zapatrywania prawne i wskazania co do dalszego postępowania |
|||||||||||||
Z opisanych wyżej względów Sąd Okręgowy uchylił zaskarżony wyrok i przekazał sprawę Sądowi Rejonowemu do ponownego rozpoznania. Rozpoznając ją ponownie powinien przede wszystkim prawidłowo zawiadomić oskarżonego o terminie rozprawy - na rozprawie apelacyjnej wskazał aktualny adres do doręczeń, to jest ul. (...), (...)-(...) W. (k.183) - umożliwiając mu wzięcie udziału w rozprawie wraz ze wszystkimi wynikającymi z tego faktu konsekwencjami. |
|||||||||||||
0.15.4. Inne rozstrzygnięcia z wyroku |
|||||||||||||
Lp. |
Wskazać punkt rozstrzygnięcia z wyroku. |
Przytoczyć okoliczności. |
|||||||||||
6. Koszty Procesu |
|||||||||||||
Wskazać oskarżonego. |
Wskazać punkt rozstrzygnięcia z wyroku. |
Przytoczyć okoliczności. |
|||||||||||
T. K. |
II |
Biorąc pod uwagę, że w postępowaniu odwoławczym uczestniczył obrońca oskarżonego z urzędu, na jego wniosek przyznano mu wynagrodzenie w kwocie 1369,20 złotych, w tym podatek od towarów i usług, za pomoc prawną, jaką udzielił mu na tym etapie postępowania. Wzięto zatem pod uwagę wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 20 grudnia 2022 r. o sygn. akt SK 78/21, z którego wynika brak podstaw do rozróżnienia w rozporządzeniu w tym zakresie wynagrodzenia obrońców z urzędu i z wyboru. Obwiązywała zatem stawka nie w wysokości 420 złotych, ale w kwocie 840 złotych, która została podwyższona o 20% za kolejny termin rozprawy. Powyższe przewiduje § 11 ust. 2 pkt 4 i § 17 pkt 1 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie opłat za czynności adwokackie z dnia 22 października 2015 r. |
|||||||||||
7. PODPIS |
|||||||||||||
0.11.3 Granice zaskarżenia |
|||||||
Wpisać kolejny numer załącznika - 1 |
|||||||
Podmiot wnoszący apelację |
Oskarżony |
||||||
Rozstrzygnięcie, brak rozstrzygnięcia albo ustalenie, którego dotyczy apelacja |
Wyrok Sądu Rejonowego w Legionowie z dnia 6 kwietnia 2023 r. w sprawie o sygn. akt. II K 548/22 |
||||||
0.11.3.1 Kierunek i zakres zaskarżenia |
|||||||
☒ na korzyść ☐ na niekorzyść |
☒ w całości |
||||||
☐ w części |
☐ |
co do winy |
|||||
☐ |
co do kary |
||||||
☐ |
co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia |
||||||
0.11.3.2 Podniesione zarzuty |
|||||||
Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji. |
|||||||
☐ |
art. 438 pkt 1 k.p.k. - obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu |
||||||
☐ |
art. 438 pkt 1a k.p.k. - obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany |
||||||
☒ |
art. 438 pkt 2 k.p.k. - obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia |
||||||
☐ |
art. 438 pkt 3 k.p.k. - błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia, |
||||||
☐ |
art. 438 pkt 4 k.p.k. - rażąca niewspółmierności kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka |
||||||
☐ |
|||||||
☐ |
brak zarzutów |
||||||
0.11.4. Wnioski |
|||||||
☒ |
Uchylenie |
☐ |
zmiana |
0.11.3 Granice zaskarżenia |
|||||||
Wpisać kolejny numer załącznika - 2 |
|||||||
Podmiot wnoszący apelację |
Obrońca oskarżonego |
||||||
Rozstrzygnięcie, brak rozstrzygnięcia albo ustalenie, którego dotyczy apelacja |
Wyrok Sądu Rejonowego w Legionowie z dnia 6 kwietnia 2023 r. w sprawie o sygn. akt. II K 548/22 |
||||||
0.11.3.1 Kierunek i zakres zaskarżenia |
|||||||
☒ na korzyść ☐ na niekorzyść |
☒ w całości |
||||||
☐ w części |
☐ |
co do winy |
|||||
☐ |
co do kary |
||||||
☐ |
co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia |
||||||
0.11.3.2 Podniesione zarzuty |
|||||||
Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji. |
|||||||
☐ |
art. 438 pkt 1 k.p.k. - obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu |
||||||
☐ |
art. 438 pkt 1a k.p.k. - obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany |
||||||
☒ |
art. 438 pkt 2 k.p.k. - obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia |
||||||
☒ |
art. 438 pkt 3 k.p.k. - błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia, |
||||||
☐ |
art. 438 pkt 4 k.p.k. - rażąca niewspółmierności kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka |
||||||
☐ |
|||||||
☐ |
brak zarzutów |
||||||
0.11.4. Wnioski |
|||||||
☒ |
Uchylenie |
☐ |
zmiana |