UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 17 listopada 2023r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B., na podstawie przepisów ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U. z 2016 r., poz. 887 j.t.), odmówił ubezpieczonemu S. G. prawa do rekompensaty, z uwagi na nieudokumentowanie wymaganych co najmniej 15 lat pracy w warunkach szczególnych . Organ rentowy nie uwzględnił do stażu pracy w szczególnych warunkach okresu zatrudnienia ubezpieczonego w latach 1986 – 2008 w (...) Fabrykach (...), pracodawca w świadectwie pracy w warunkach szczególnych z dnia 30 listopada 2012r. podał stanowisko pracy niezgodne z zarządzeniem resortowym.

Odwołanie od powyższej decyzji złożył ubezpieczony S. G. wskazując, że analiza materiału dowodowego w sprawie w sposób niebudzący wątpliwości powinna prowadzić do wniosku , że ubezpieczony spełnia warunek co najmniej 15 letniego okresu pracy w szczególnych warunkach. W/w- ny opisał wykonywane w (...) prace oraz uciążliwości związane z warunkami pracy podnosząc, że przez wszystkie lata pracy w tym zakładzie wykonywał prace w warunkach szczególnych ( szkodliwych ), co odbiło się na jego zdrowiu ( dolegliwości zaczął odczuwać gdy przeszedł na rentę i odczuwa je nadal, gdy korzysta z emerytury ) . W sumie wykonywał pracę w warunkach szczególnych i o szczególnym charakterze przez 24 lata i 3 miesiące ( liczone od 2 lipca 1984 do 31 grudnia 2008 r. )

W odpowiedzi na odwołanie Zakład Ubezpieczeń Społecznych wniósł o jego oddalenie, podtrzymując stanowisko zawarte w zaskarżonej decyzji.

Sąd Okręgowy ustalił, co następuje:

Ubezpieczony S. G. w latach 1986 – 2008 pozostawał zatrudniony w (...) Fabrykach (...) na stanowisku specjalisty do spraw wykończania, do spraw badania i stosowania materiałów, a następnie specjalisty technologa do spraw wykańczania powierzchni. Pracę wykonywał w laboratorium, w którym przeprowadzał badania bejc, lakierów, rozpuszczalników, rozcieńczalników używanych przy produkcji mebli ( pod kątem ich parametrów – okresów schnięcia, gęstości, barwy itp. ) oraz przygotowywał próbki ( między innymi dokonując próbnych natrysków lakieru w znajdującej się w laboratorium kabinie ), wykonywał ja również na produkcji, gdzie nadzorował procesy natryskowego nakładania lakieru ( odpowiedniej grubości, barwy itd. ) , kontrolował użycie właściwych materiałów ( lakieru , bejcy itd. ), instruował lub korygował prace lakierników pod tym kątem ( co do sposobu , zachowania odpowiednich parametrów nakładania lakieru na elementy mebli ).

/ dowód : zeznania ubezpieczonego oraz świadków – zapis AV k. 48 akt sprawy, akt osobowe dołączone do akt /

Powyższy stan faktyczny sąd ustalił przede wszystkim na podstawie zeznań świadków oraz ubezpieczonego, a także na podstawie jego dokumentacji pracowniczej w postaci akt osobowych oraz świadectwa wykonywania pracy w warunkach szczególnych. Sąd uznał ich zeznania za wiarygodne. Świadkowie w spornym okresie pracowali razem z ubezpieczonym w tym samym zakładzie – w większości przypadków na tym samym dziale , wykonując analogiczne bądź różne rodzajowo , ale powiązane z zadaniami ubezpieczonego prace .

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie ubezpieczonego zasługiwało na uwzględnienie. Zgodnie z treścią art. 2 pkt 5 ustawy z dnia 19 grudnia 2008 r. o emeryturach pomostowych (Dz.U. z 2015 r., poz. 965 j.t.), rekompensata to odszkodowanie za utratę możliwości nabycia prawa do wcześniejszej emerytury z tytułu pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze dla osób, które nie nabędą prawa do emerytury pomostowej. Natomiast z stosownie do treści art. 21 ust. 1 ustawy o emeryturach pomostowych, rekompensata przysługuje ubezpieczonemu, jeżeli ma okres pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w rozumieniu przepisów ustawy o emeryturach i rentach z FUS, wynoszący co najmniej 15 lat. W myśl art. 23 ust. 2 przywołanej ustawy, rekompensata przyznawana jest w formie dodatku do kapitału początkowego, o którym mowa w przepisach art. 173 i art. 174 ustawy o emeryturach i rentach z FUS. Celem rekompensaty jest złagodzenie skutków utraty możliwości przejścia na wcześniejszą emeryturę przed osiągnięciem wieku emerytalnego przez pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach. Nie polega ona jednak na stworzeniu możliwości wcześniejszego zakończenia aktywności zawodowej, ale na odpowiednim zwiększeniu podstawy wymiaru emerytury z FUS, do której osoba uprawniona nabyła prawo po osiągnięciu powszechnego wieku emerytalnego.

Przechodząc na grunt niniejszej sprawy należy stwierdzić, iż materiał dowodowy zgromadzony w sprawie nie pozostawia wątpliwości co do tego, iż ubezpieczony S. G. legitymuje się wymaganym ustawą minimum 15 – letnim okresem pracy w warunkach szczególnych. Z treści zeznań zawnioskowanych przezeń świadków, zeznań jego samego , a także z treści nadesłanej dokumentacji pracowniczej wynika, iż w/w- ny w okresie zatrudnienia w (...) Fabrykach (...) w latach 1986 – 2008 pracował stale i w pełnym wymiarze czasu pracy w warunkach szczególnych. Zajmował się wykonywaniem dozoru technicznego ( kontroli procesów technologicznych ) na wydziałach ( hali produkcyjnej ), na których jako podstawowe wykonywane były prace wymienione w wykazie czyli prace lakiernicze. Nadzorował wdrażanie technologii lakierowania drewna meblowego i pokrywania go substancjami ochronnymi przez lakierników. Na hali produkcyjnej , na której kontrolował prawidłowość wykonania prac przez lakierników dokonywano natryskowego lakierowania mebli w niezhermetyzowanych kabinach lub poza nimi ( przy pomocy specjalnych pistoletów natryskowych ). Powyższe prace podstawowe wykonywane na wydziale produkcyjnym zostały wymienione w wykazie A, dziale IV , pozycja 17 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze jako lakierowanie ręczne lub natryskowe - nie zhermetyzowane . Nadto ubezpieczony sam wielokrotnie bezpośrednio na hali produkcyjnej uczestniczył ( w celu ustalenia odpowiednich parametrów lakierowania ) w natryskiwaniu pistoletem lakieru na elementy mebli. Z kolei w laboratorium zajmował się badaniami parametrów substancji chemicznych wykorzystywanych przy produkcji mebli czyli lakierów, bejc , rozpuszczalników czy rozcieńczalników oraz przygotowywaniem próbek do wdrożenia na produkcji, co wymagało natryskiwania lakieru na drewno meblowe w znajdującej się w laboratorium , również nie zhermetyzowanej kabinie. Prace ubezpieczonego sprowadzające się zarówno do opisanego wyżej dozoru technologicznego ( demonstrowania sposobu natryskiwania lakieru o odpowiedniej grubości , tonowania koloru , wykonywania na miejscu na hali produkcyjnej prób itp. ) jak i te związane z przygotowywaniem próbek w laboratorium ( wymagające testowego natryskiwania lakieru czy bejc na części mebla ) należy kwalifikować jako prace wymienione w dziale XIV wykazu A stanowiącego załącznik do przywołanego wyżej rozporządzenia pod pozycjami 24 - kontrola międzyoperacyjna, kontrola jakości produkcji i usług oraz dozór inżynieryjno – techniczny , także w tymże dziale XIV pod wskazaną wcześniej pozycją 17 jako lakierowanie ręczne lub natryskowe - nie zhermetyzowane.

W orzecznictwie wskazuje się, że w świetle przepisów z zakresu ubezpieczeń społecznych podstawowym dokumentem poświadczającym staż pracy w warunkach szczególnych jest świadectwo wykonywania pracy w takich warunkach wystawione przez uprawnionego pracodawcę lub jego następcę prawnego. Niemniej jednak w postępowaniu sądowym ubezpieczony może za pomocą wszelkich środków dowodowych, w tym także zeznań świadków, wykazywać, że w spornym okresie świadczył pracę w warunkach szczególnych ( vide wyrok Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 11 marca 2015 r., sygn. akt III AUa 961/14; także wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 14 kwietnia 2015 r., sygn. akt III AUa 1931/14). Zgodnie z treścią wyroku Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 26 marca 2015 r., III AUa 699/14, o uznaniu danego zatrudnienia za pracę w szczególnych warunkach nie decyduje ani treść dokumentów wystawionych przez pracodawcę, ani też nazwa stanowiska pracy, lecz charakter faktycznie wykonywanych czynności. Z uwagi na nieprawidłowe wg organu rentowego powołanie się przez wystawiającego ubezpieczonemu na zarządzenie resortowe ( podanie stanowiska niezgodnego z ty zarządzeniem ) sąd dokonał weryfikacji okoliczności faktycznych w oparciu o przeprowadzony dowód z akt osobowych powoda , świadectwa pracy w warunkach szczególnych oraz zeznań jego samego i zawnioskowanych świadków. Nie ulega wątpliwości, iż ubezpieczony spełnia przesłanki nabycia prawa do rekompensaty wyrażone w treści art. 2 pkt 5 i art. 21 ust. 1 ustawy o emeryturach pomostowych w postaci nienabycia prawa do emerytury pomostowej oraz osiągnięcia okresu pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze w rozumieniu ustawy o emeryturach i rentach z FUS wynoszącego co najmniej 15 lat. Mając powyższe na uwadze, Sąd Okręgowy na podstawie art. 477¹⁴ § 2 k.p.c. zmienił zaskarżoną decyzję Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w B. w ten sposób, że przyznał S. G. prawo do rekompensaty.

W punkcie 2 wyroku Sąd zgodnie z treścią przepisu art. 118 ust. 1a ustawy o emeryturach i rentach z FUS z urzędu orzekł w przedmiocie odpowiedzialności organu rentowego za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji. Zdaniem Sądu zaistniały podstawy do stwierdzenia odpowiedzialności organu rentowego. Sformalizowany przebieg postępowania przed organem rentowym, jak również występujące w nim ograniczenia dowodowe nie uprawniały pozwanego do arbitralnego i bezrefleksyjnego zakwestionowania wystawionego powodowi świadectwa wykonywania prac w warunkach szczególnych, w efekcie nie uzasadniały odmowy prawa do rekompensaty , albowiem pracodawca powoda prawidłowo wskazał dział i pozycję rozporządzenia RM z 7 lutego 1983 . Powyższe stanowiło wystarczającą podstawę do przyznania ubezpieczonemu prawa do rekompensaty już na etapie postępowania administracyjnego przed organem rentowym, bez inicjowania niepotrzebnego , odwlekającego w czasie przyznania powodowi prawa oraz generującego niepotrzebne koszty postępowania sądowego. Doprecyzowanie przez tegoż pracodawcę powoda pozycji wg zarządzenia resortowego ( podanie - jak wskazał ZUS - stanowiska niezgodnego z zarządzeniem resortowym ) nie miało jakiegokolwiek znaczenia z punktu widzenia wydania przez pozwanego we właściwym czasie prawidłowej decyzji, albowiem jest to nieobowiązujący akt prawny , stosowany jedynie pomocniczo. Twierdzenie pozwanego , jakoby świadectwo to zostało wystawione nieprawidłowo ( gdyż nazwa stanowiska nie odpowiadała tej wskazanej w zarządzeniu resortowym ) jest chybione, jeżeli się zważy na utrwalony od dawna pogląd zgodnie z którym nieobowiązujące zarządzenia resortowe nie mają decydującego waloru dowodowego , a mogą jedynie posiłkowo służyć stosownych ustaleniom w przedmiocie oceny charakteru pracy jako pracy wykonywanej w warunkach szczególnych. Jak wskazano przykładowo w wyroku Sądu Najwyższego z dnia 3 lutego 2021r. I USKP 6/21 wykazy resortowe wydane na podstawie § 1 ust. 2 rozporządzenia RM z dnia 7 lutego 1983 r nie mają – po wejściu konstytucji RP z 2 kwietnia 1987 r. charakteru normatywnego ( powszechnie obowiązujących przepisów prawa ) , mają natomiast charakter informacyjny, techniczno – porządkujący i uściślający .

O kosztach zastępstwa prawnego orzeczono w oparciu o przepis art. 98 k.p.c. w zw. z § 9 ust. 2 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych / Dz. U. 2018 poz. 265 / zasądzając je od pozwanego jako przegrywającego proces na rzecz ubezpieczonego , jako proces ten wygrywającego ( ryczałtowa kwota 180 zł w sprawach o świadczenie z ubezpieczenia społecznego ) .

Sędzia Maciej Flinik

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE