UZASADNIENIE

Płatnik składek (...) -A sp. z o.o. wniósł odwołanie od trzech decyzji wydanych przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych:

- od decyzji z 25 czerwca 2021 r., nr (...) dotyczącej P. K. (1),

- od decyzji z 18 czerwca 2021 r., nr (...) dotyczącej J. G.,

- od decyzji z 28 czerwca 2021 r., nr (...) dotyczącej I. B..

Płatnik składek wniósł o zmianę powyższych decyzji i stwierdzenie, że w/w jako pracownicy u płatnika składek (...) -A sp. z o.o. podlegają obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym, chorobowemu, wypadkowemu (również w okresie) od 30 grudnia 2019 r. do 1 stycznia 2020 r. Równocześnie wniesiono o zasądzenie od organu rentowego na rzecz odwołującego zwrotu kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego.

Odwołujący zarzucił powyższym decyzją, że zostały one wydane z naruszeniem: art. 83 ust. l pkt. 1, art. 6 ust l pkt 1 i 4, art.12 ust. 1, art.13 pkt 1 i 2, art. 11 ust. 1 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych poprzez dokonanie ich nieprawidłowej wykładni i nieuzasadnione zastosowanie w omawianej sprawie, polegające na uznaniu, że w stosunku do wyżej wymienionych ubezpieczonych występowały przesłanki dające asumpt do wyłączenia tych osób z ubezpieczeń za okres od 30 grudnia 2019 r. do 1 stycznia 2020 r., podczas gdy już z materiału dowodowego zgromadzonego przez ZUS wynika okoliczność przeciwna, a mianowicie, że pomiędzy płatnikiem a poszczególnymi ubezpieczonymi istniała więź prawna, a same umowy były realizowane. Jednocześnie z materiału sprawy, w tym z dołączonych do niniejszego odwołania dokumentów wprost wynika fakt świadczenia pracy na podstawie umowy o pracę (dot. ubezpieczonej I. B.) czy na podstawie umowy zlecenia (dot. ubezpieczonych J. G. i P. K. (1)) przez poszczególnych ubezpieczonych.

W uzasadnieniu odwołania wskazano, że w ocenie odwołującego organ rentowy dokonał wadliwych ustaleń faktycznych - w szczególności w wątku świadczenia pracy/ wykonywania usług przez ubezpieczonych, a ustalenia organu rentowego opierały się na niepełnym ustaleniu stanu sprawy. W ocenie odwołującego, organ nie dysponuje materiałem dowodowym potwierdzającym słuszność wydanej decyzji, jak też organ nie ma materiału pozwalającego na obalenie faktów jakie prezentuje strona odwołującą w oparciu o bardzo bogaty materiał potwierdzający fakt świadczenia pracy przez poszczególnych ubezpieczonych.

W dalszej części odwołania odniesiono się do podnoszonej przez ZUS kwestii prawidłowości zgłoszenia ubezpieczonych do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych wskazując, że powodem złożenia dokumentów (...), (...) oraz ZUS RCA w terminach podniesionych w zawiadomieniu ZUS z 27 kwietnia 2021 r. było wykrycie przez zarząd spółki (...) -A sp. z o.o. błędu biura księgowego obsługującego (...) sp. z o.o. w kwietniu 2020 r. (przy okazji składania rozliczeń rocznych przez pracowników). Wskazano, że P. K. (1) (zleceniobiorca) i I. B. (pracownik) realizujący pracę na rzecz w (...) -A sp. z o.o. byli wcześniej zatrudnieni w A. (...) P. K. (1) (NIP 113 214 11 00), która to została zamknięta i wykreślona z rejestru przedsiębiorców z datą 30 grudnia 2019 r. Wolą pracowników i zleceniobiorców było zachowanie ciągłości zatrudnienia, a potrzebą (...) -A sp. z o.o. - zapewnienie ciągłości obsługi kontrahentów i wykonanie niezbędnych czynności służbowych w pierwszym miesiącu funkcjonowania spółki, a więc w grudniu 2019 r. Na skutek błędu biura księgowego dokonano spóźnionego zgłoszenia pracowników do ZUS z datą 2 stycznia 2020 r. Następnie podkreślono, że J. G. jest (...) A sp. z o.o. od chwili jej powołania. Wyżej wymieniony zawiesił z końcem roku 2019 działalność prowadzoną pod firmą (...). W związku z podjęciem działań na rzecz spółki (...) A sp. z o.o. z dniem 30 grudnia 2019 r. na podstawie umowy zlecenia, został zgłoszony do ubezpieczenia z tym dniem - przy uwzględnieniu okoliczności opisanych powyżej (błąd w zgłoszeniu i jego korekta) wyrażając intencję bycia objętym stosownymi ubezpieczeniami w sposób ciągły, wobec zawieszenia jednoosobowej działalności gospodarczej. W świetle powyższego, w ocenie odwołującego, brak jest jakichkolwiek podstaw do kwestionowania przez organ rentowy prawidłowości zgłoszenia w/w do ubezpieczeń społecznych czy wywodzenia przez organ rentowy, że w/w osoby nie mogły zostać skutecznie objęte ubezpieczeniem od 30 grudnia 2019 r. W dalszej powołano się na art. 13 pkt 1 i 2 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych wskazując na dzień powstania stosunku ubezpieczeniowego powołując się na orzecznictwo i poglądy doktryny w tym zakresie. W rezultacie w ocenie płatnika składek brak jest jakichkolwiek podstaw by kwestionować objęcie ubezpieczonych ubezpieczeniem społecznym również w okresie od 30 grudnia 2019 r. do 1 stycznia 2020 r. tylko z racji zgłoszenia ich do ubezpieczenia 19 maja 2020 r. W ocenie płatnika składek, organ rentowy całkowicie zlekceważył zgromadzony w sprawie materiał dowodowy i dokonał ustaleń pozostających w całkowitej sprzeczności z zaprezentowanym przez ubezpieczonych materiałem dowodowym. Ponadto, organ rentowy w ocenie odwołującego nie zaprezentował jakichkolwiek dowodów pozwalających na uznanie tych zarzutów za prawidłowe (odwołanie z 30 lipca 2021 r. k.3-26 a.s.).

J. G., P. K. (1) i I. B. przychylili się do odwołania płatnika składek wnosząc równocześnie odwołania w przedmiotowej sprawie zawierające tożsame twierdzenia (odwołanie J. G. z 6 sierpnia 2021 r. k.2-3 a.s. o sygn. VII U 1384/21, odwołanie P. K. (1) z 30 lipca 2021 r. k.2-3 a.s. o sygn. VII U 1383/21, odwołanie I. B. z 4 sierpnia 2021 r. k.2-3 a.s. o sygn. VII U 1385/21).

W odpowiedzi na odwołania Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...)Oddział w W. wniósł o ich oddalenie na podstawie art. 477¹⁴§ 1 kodeksu postępowania cywilnego oraz zasądzenie kosztów postępowania na rzecz organu rentowego od odwołującego się oraz o łączne rozpoznanie spraw z odwołań płatnika od wszystkich trzech wydanych przez organ rentowy decyzji oraz odwołań poszczególnych ubezpieczonych P. K. (1), I. B. oraz J. G.. W ocenie organu rentowego, zaskarżone decyzje wydane zostały prawidłowo. Organ rentowy odnosząc się do sytuacji ubezpieczonego P. K. (1) i J. G. wskazał, że z przeprowadzonego postępowania wyjaśniającego nie wynika, aby odwołujący w dniach 30 i 31 grudnia 2019 r. oraz 1 stycznia 2020 r. wykonywali pracę na rzecz płatnika. Organ rentowy zaznaczył, że wątpliwe jest twierdzenie dotyczące pomyłki biura rachunkowego, skoro pomyłka dotyczy nie tylko dokumentów zgłoszeniowych, ale i rozliczeniowych za zainteresowanego, a także - jak wynika z akt sprawy - dotyczy także rozliczenia z urzędem skarbowym. Okoliczności dotyczące zgłoszenia Ubezpieczonego po terminie nie zasługują na uwzględnienie w okolicznościach sprawy, zwłaszcza braku dowodów potwierdzających faktyczne wykonywanie zlecenia. W ocenie organu rentowego, zgłoszenie ubezpieczonych jako zleceniobiorców od 30 grudnia 2019 r. i zawarcie przedmiotowych umów nie miało na celu wykonywania zatrudnienia w warunkach umowy cywilnoprawnej. Tym samym nie powstał tytuł do ubezpieczeń społecznych od 30 grudnia 2019 r. W ocenie organu rentowego, zgłoszenie ubezpieczonych jako zleceniobiorców - wsteczne od 30 grudnia 2019 r. - mogło mieć związek z uzyskaniem pomocy publicznej przez płatnika, a nie z faktycznym wykonywaniem zlecenia. W dalszej kolejności organ rentowy powołał się na art. 734 § 1 kodeksu cywilnego oraz art. 6 ust. l pkt. 4 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym podlegają, z zastrzeżeniem art. 8 i 9 osoby fizyczne, które na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej są osobami wykonującymi pracę na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia albo innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, zwanymi dalej „zleceniobiorcami", oraz osobami z nimi współpracującymi, z zastrzeżeniem ust. 4. W ocenie organu rentowego, okoliczności sprawy wskazują jednoznacznie na pozorność zawartych umów cywilnoprawnych. W odniesieniu do I. B. organ rentowy wskazał, że po przeprowadzeniu postępowania wyjaśniającego w przedmiotowej sprawie strony nie załączyły żadnych dowodów potwierdzających faktyczne wykonywanie pracy na podstawie stosunku pracy o cechach określonych w art. 22 k.p. Z informacji uzyskanej z Urzędu Skarbowego wynika, że płatnik nie złożył informacji PIT-11 za ubezpieczoną za 2019 r., a jedynie za rok 2020 r. W ocenie organu rentowego, zgłoszenie ubezpieczonej jako pracownika od 30 grudnia 2019 r. i zawarcie przedmiotowej umowy od 30 grudnia 2019 r. nie miało na celu wykonywania zatrudnienia w warunkach umowy o pracę. Tym samym nie powstał tytuł do ubezpieczeń społecznych od 30 grudnia 2019 r. Organ rentowy zaznaczył, że brak jest dowodu wykonywania pracy przez ubezpieczoną, a przedstawione organowi rentowemu dokumenty mają jedynie na celu wyłącznie uprawdopodobnienie zgłoszenia do ubezpieczeń i nie świadczą o faktycznie realizowanym zatrudnieniu. Wobec powyższego, organ rentowy wskazał, że okoliczności te wskazują, że pomiędzy stronami nie nawiązał się od 30 grudnia 2019 r. ważny stosunek pracy, z którym wiąże się podleganie ubezpieczeniom społecznym ( odpowiedź na odwołanie z 27 sierpnia 2021 r. dot. P. K. (1) k.48- 52 a.s. o sygn. VII U 1152/21, odpowiedź na odwołanie z 27 sierpnia 2021 r. dot. I. B. k.24-28 a.s. o sygn. VII U 1385/21, odpowiedź na odwołanie z 27 sierpnia 2021 r. k.33-36 a.s. o sygn. VII U 1384/21).

Sąd postanowił rozpoznać przedmiotową sprawę z odwołań ubezpieczonych oraz płatnika składek łącznie i prowadziłdalej sprawę pod sygn. akt VII U 1152/21.

Sąd ustalił, co następuje:

(...) -A sp. z o.o. z siedzibą w W. została wpisana do Krajowego Rejestru Sądowego w dniu 5 listopada 2019 r. Prezesem zarządu spółki jest P. K. (1), a J. G. jest członkiem zarządu. W zakresie przedmiotu działalności wskazano pozostałe doradztwo w zakresie prowadzenia działalności gospodarczej i zarządzania (wyciąg z KRS k.20-24 a.s.).

P. K. (1) od 2007 r. prowadził działalność gospodarczą w zakresie doradztwa marketingowego i biznesowego, że szczególną koncentracją na zarządzanie kulturą organizacyjną, którą zawiesił z końcem 2019 r. Działalność ta rozwijała się prowadzona pod firmą (...). J. G. w tym okresie czasu był zleceniobiorcą P. K. (1) prowadząc swoją własną działalność gospodarcza pod nazwą E. M. J. G.. Ubezpieczeni postanowili zawiązać spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością, aby prezentować się bardziej wiarygodnie wobec kontrahentów, a również opłacało im się to finansowo. P. K. (1) i J. G. w 2019 r. utworzyli spółkę i przenosili do niej wcześniej realizowane kontrakty. P. K. (1) odpowiedzialny był za pozyskiwanie nowych klientów, a J. G. miał budować z nimi relacje i zawiązywać współpracę. Ubezpieczeni zawarli umowy zlecenia ze spółką, które uprawniały ich do opłacania ubezpieczenia społecznego. Intencją ubezpieczonych była kontynuacja zatrudnienia i pracy i płynne przejście z działalności do spółki tak aby nie było wątpliwości, że cały czas podlegają ubezpieczeniom społecznym.

(...) działalności spółki (...) A sp. z o.o. stanowiła głównie usługi doradcze i pomoc w zarządzaniu. 30 grudnia 2019 r. w (...) A sp. z o.o. zawarła umowę zlecenia z J. G. a przedmiotem umowy było prowadzenie przez zleceniobiorcę działań marketingowych i rozmów oraz negocjacji z potencjalnymi kontrahentami zleceniodawcy. Umowa została zawarta na czas nieokreślony. 30 grudnia 2019 r. spółka zawarła również umowę zlecenia z P. K. (1), w której powierzono zleceniobiorcy prowadzenie pozyskiwania kontaktów do nowych kontrahentów zleceniodawcy. Umowa została zawarta na czas nieokreślony. Ubezpieczeni świadczyli na rzecz spółki pracę od 30 grudnia 2019 r. Działalność w ramach zarządu i czynności wykonywane w ramach umowy zlecenia przenikały się.

W grudniu 2019 r. J. G. i P. K. (1) prezentowali profil działalności nowo założonej spółki (...) A sp. z o.o. A. S.. Ubezpieczeni J. G. i P. K. (1) pod koniec 2019 r. współpracowali z M. S. i J. Ś. (1). J. Ś. (2) współpracował z ubezpieczonymi jeszcze przed zawiązaniem przez nich spółki (...) A sp. z o.o., a po zawiązaniu spółki kontynuowali współpracę. Ubezpieczeni chcieli rozwijać nową działalność, stworzyć stronę internetowa nowej spółki. W grudniu 2019 r. spotkania odbywały się głównie zdalnie i dotyczyły ustaleń dotyczących dalszej współpracy. W okresie pomiędzy 30 a 31 grudnia 2019 r. P. K. (1) kontaktował się M. S., który pracował w spółce, gdzie panował konflikt pomiędzy prezesem a managerami. 31 grudnia P. K. (1) uczestniczył w konferencji z I. Projekt. Pod koniec 2019 r. ubezpieczeni wskazali, że mieli dużo pracy, jednak poza działaniami związanymi z zarządem spółki były realizowane działania wynikające z umów zlecenia. P. K. (1) pozyskiwał kontakty oraz zajmował się sprawami administracyjnymi w spółce. W ramach zarządu spółki ubezpieczeni nie realizowali do momenty podpisania umów zlecenia czynności wykazanych w tych umowach.

I. B. w spółce (...) A sp. z o.o. od 30 grudnia 2019 r. była zatrudniona w oparciu o umowę o pracę na stanowisku office managera w wymiarze ¼ etatu. Zajmowała się porządkowaniem dokumentów w biurze, odbieraniem korespondencji, odbieraniem telefonów, dbaniem o czystość, pomaganiem przy wystawianiu faktur. I. B. 30 grudnia 2019 r. przeszła szkolenie BHP. Przed zatrudnieniem w spółce (...) A sp. z o.o. była zatrudniona od 2017 r do 29 grudnia 2019 r. w A. (...) przez P. K. (1), gdzie pracowała na stanowisku sekretarki w oparciu o umowę o pracę w wymiarze ¼ etatu. W spółce (...) A sp. z o.o. ubezpieczona ma własne stanowisko pracy, które znajduje się obok biurka P. K. (1). Jej miejsce pracy nie zmieniło się od 2017 r. Ubezpieczona pracuję na 1/4 etatu w godzinach 9 - 14 po 5 godzin dziennie. Stanowisko i zakres zadań I. B. nie uległy zmianie, zmieniła się jedynie nazwa tego stanowiska. Ubezpieczona wykonuje swoją pracę w siedzibie spółki przy ul. (...), jednak jak zachodzi taka potrzeba pracuje również okazjonalnie w biurze przy ul. (...).

G. S. zajmujący się prowadzeniem księgowości P. K. (1) na polecenie ubezpieczonego P. K. (1) wyrejestrował P. K. (1) i I. B. z ZUS z dniem 19 grudnia 2019 r. Z uwagi na natłok pracy na przełomie roku G. S., zamiast 30 grudnia 2019 r., dokonał rejestracji w ZUS 2 stycznia 2020 r. tworząc tym samym lukę w zatrudnieniu od 30 grudnia 2019 r. do 1 stycznia 2020 r. G. S. chciał naprawić swój błąd w formie elektronicznej jednak nie było takiej możliwości i zachodziła konieczność dokonania zmian w formie papierowej. Niezwłocznie po wykryciu błędu w kwietniu 2020 r. i otwarciu ZUS dla przedsiębiorców w maju 2020 r.- wcześniej ZUS nie przyjmował interesantów w związku z pandemią koronawirusa - w najkrótszym możliwym terminie zostały dokonane korekty rejestrów, tak aby stan formalny odpowiadał faktycznemu, tj. data wyrejestrowania pracowników z działalności gospodarczych i podpisanie umów z dniem 30 grudnia (umowa o pracę z 28 grudnia 2017 r. k.187 a.s., świadectwo pracy z 29 grudnia 2019 r. k.189 a.s., umowa zlecenia z 30 grudnia 2019 r. nienumerowane karty a.o. J. G., umowa o pracę z 30 grudnia 2019r. – nienumerowana karta akt osobowych I. B., karta szkolenia BHP k.34 a. s., umowa zlecenia z 30 grudnia 2019 r. – nienumerowana karta a .r., zeznania świadka G. S. k.160 a.s., zeznania ubezpieczonego J. G. k.161 a.s., zeznania ubezpieczonej I. B. k.164 zeznania ubezpieczonego P. K. (1) k. 165 a.s., zeznania świadka M. S. k.282 a.s., zeznania świadka A. S. k.283, zeznania świadka J. Ś. (1) k.283 a.s.).

Decyzją z 17 czerwca 2020 r. przyznano spółce (...) A sp. z o.o. subwencję finansową z tarczy antykryzysowej z (...) (decyzja z 17 czerwca 2020 r. k.110-120 a.s.).

Zawiadomieniem z 27 kwietnia 2021 r. organ rentowy wszczął z urzędu postępowanie wyjaśniające w sprawie ustalenia prawidłowości zgłoszenia P. K. (1) i J. G. do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych i podstaw wymiaru składek na te ubezpieczenia z tytułu wykonywania pracy na podstawie umowy zlecenia u płatnika składek (...) -A sp. z o.o. oraz w sprawie ustalenia prawidłowości zgłoszenia I. B. do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych i podstawy wymiaru składek na te ubezpieczenia z tytułu umowy o pracę u płatnika (...) -A sp. z o.o. (zawiadomienia o wszczęciu postępowania z 27 kwietnia 2021 r. - nienumerowane karty a.r.).

Decyzją z 28 czerwca nr (...) Zakład Ubezpieczeń Społecznych(...) Oddział w W. stwierdził, że I. B. nie podlega ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowemu i wypadkowemu jako pracownik płatnika składek (...) -A sp. z o.o. 30 grudnia 2019 r. do 1 stycznia 2020 r. Organ rentowy uznał, że I. B. nie spełniała warunków do podlegania ubezpieczeniom społecznym (decyzja z 28 czerwca 2021 r. dot. I. B.).

Decyzją z 25 czerwca 2021 r. nr (...) Zakład Ubezpieczeń Społecznych(...)Oddział w W. stwierdził, że P. K. (1) nie podlegał ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowemu i wypadkowemu jako osoba wykonująca pracę na podstawie umowy zlecenia u płatnika składek (...) -A sp. z o.o. 30 grudnia 2019 r. do 1 stycznia 2020 r. (decyzja z 25 czerwca 2021 r. dotycząca P. K. (1)).

Decyzją z 18 czerwca 2021 r. nr (...) Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...)Oddział w W. stwierdził, że J. G. nie podlegał ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowemu i wypadkowemu jako osoba wykonująca pracę na podstawie umowy zlecenia u płatnika składek (...) -A sp. z o.o. 30 grudnia 2019 r. do 1 stycznia 2020 r. (decyzja z 18 czerwca 2021 r. dotycząca J. G.).

Sąd ustalił powyższy stan faktyczny w oparciu o wymienione dokumenty zgromadzone w aktach rentowych i w aktach sprawy oraz na podstawie zeznań odwołujących się J. G. (k.161 a.s.), I. B. (k.164 a.s.), P. K. (1) (k.165 a.s.) oraz świadków: G. S. (k. 160 a.s.), M. S. (k.282 a.s.), A. S. (k.283 a.s.), J. Ś. (1) (k.283 a.s.).

Sąd dał wiarę zeznaniom odwołujących się P. K. (1) i J. G. oraz I. B. i zeznaniom świadków, ponieważ w sposób przekonujący i spójny przedstawili oni okoliczności dotyczące zawarcia umowy zlecenia pomiędzy spółką a P. K. (1) i J. G. oraz umowy o pracę zawartej z I. B., jak też wykonywania przez strony obowiązków wynikających z zawartych umów. Sąd uznał za wiarygodne zeznania przesłuchanych w toku postępowania świadków, którzy potwierdzili, że współpracowali z spółką (...) A sp. z o.o. w spornym okresie czasu. Świadkowie potwierdzili, że w spornym okresie czasu strony wykonywały zadania wynikające z nawiązanych umów.

Zeznania stron oraz świadków wskazywały również na okoliczność faktycznego wykonywania pracy przez ubezpieczoną I. B.. Zeznania ww. świadków są spójne, konsekwentne oraz korespondują z tym co zeznali ubezpieczeni.

Dokumenty przedłożone do akt postępowania zostały ocenione jako wiarygodne, tym bardziej, że ich treść koresponduje z tym na co wskazują osobowe środki dowodowe. Wobec tego sąd nie znalazł z urzędu podstaw do zakwestionowania wiarygodności tych dokumentów, a również organ rentowy nie przedstawił okoliczności mogących podważać zebrany w toku postępowania materiał dowodowy.

Sąd zważył, co następuje:

Odwołania wniesione przez ubezpieczonych oraz płatnika składek były uzasadnione.

Sporne w rozpatrywanej sprawie było to czy ubezpieczeni J. G. oraz P. K. (1) podlegali obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym w związku z zatrudnieniem na podstawie umowy zlecenia u płatnika składek spółki (...) A sp. z o.o. oraz to, czy I. B. podlegała obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym z tytułu zatrudnienia w oparciu o umowę o pracę u płatnika składek spółki (...) A sp. z o.o. w okresie od 30 grudnia 2019 r. do 1 stycznia 2020 r. W ocenie organu rentowego zawarte umowy miały charakter pozorny i miały służyć jedynie do uzyskania świadczeń z tarczy antykryzysowej z (...).

Na wstępie należy zauważyć, że czynności realizowane na podstawie umowy zlecenia stanowią jeden z tytułów do objęcia obowiązkowo ubezpieczeniem emerytalnym, rentowymi i wypadkowym – zgodnie z treścią art. 6 ust. 1 pkt 4 oraz art. 12 ust. 1 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jedn. Dz. U. z 2021 r., poz. 423– dalej jako ustawa systemowa lub u.s.u.s.) ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym obowiązkowo podlegają osoby fizyczne wykonujące pracę na podstawie umowy zlecenia albo innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia. Osoby wykonujące pracę na podstawie umowy zlecenia jako podlegające obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnym i rentowym, podlegają ubezpieczeniu chorobowemu dobrowolnie. Z przepisu art. 11 ust. 2 powołanej ustawy wynika, że przystąpienie do ubezpieczenia chorobowego jest zależne od złożenia przez te osoby stosownego wniosku.

W rozpatrywanej sprawie sporne było czy strony faktycznie przystąpiły do realizacji zawartych umów zlecenia. Sąd uznał, że zawarte przez ubezpieczonych zarówno P. K. (1) jak i J. G. i spółką (...) A sp. z o.o. pisemne umowy zlecenia z 30 grudnia 2019 r. były realizowane, na co wskazują zeznania świadków oraz zgromadzone w toku postępowania dokumenty. Sąd zważył, że zgodnie z treścią art. 734 § 1 k.c. poprzez umowę zlecenia przyjmujący zlecenie zobowiązuje się do dokonania określonej czynności prawnej dla dającego zlecenie. Jakkolwiek treść przepisu wyraźnie wskazuje czynności prawne, to doktryna i orzecznictwo zgodnie wskazują, że umowa zlecenia może obejmować również zlecenie na wykonywanie czynności faktycznych. Zlecenie jest umową konsensualną, a jej essentialia negotii obejmują jedynie określenie czynności, którą przyjmujący zlecenie ma wykonać. Umowa zlecenia należy do kategorii umów o świadczenie usług, a więc do wykonywania czynności mieszczących się w zakresie określonym wolą stron. Strony zawierające umowę zlecenia, stosownie do treści art. 353¹ k.c., mogą ułożyć stosunek prawny według swego uznania, byleby jego treść lub cel nie sprzeciwiały się właściwości (naturze) stosunku, ustawie ani zasadom współżycia społecznego. Wedle woli stron umowy zlecenie może dotyczyć tak pojedynczego wykonania konkretnej czynności, jak i wykonywania wielokrotnego, powtarzalnego, rozciągniętego w czasie. Odpowiedzialność osoby przyjmującego zlecenie jest rozpatrywana w zakresie jej starannego działania przy wykonywaniu przedmiotu zlecenia, co oznacza, że czynnikiem decydującym przy ocenie pracy tej osoby jest kryterium wykonywania przez nią czynności na określonym, ustalonym przez strony stosunku prawnego, poziomie. Oświadczenia woli zawarte w umowie zlecenia należy, zgodnie z treścią art. 65 § 1 k.c., tłumaczyć tak, jak tego wymagają ze względu na okoliczności, w których zostały złożone, zasady współżycia społecznego oraz ustalone zwyczaje.

Zgodnie z art. 83 § 1 k.c., na który powołał się organ rentowy, nieważne jest oświadczenie woli złożone drugiej stronie za jej zgodą dla pozoru. Pozorność umowy wyraża się w braku zamiaru wywołania skutków prawnych przy jednoczesnym zamiarze stworzenia okoliczności mających na celu zmylenie osób trzecich. Nieważność spowodowaną pozornością czynności prawnej należy odróżnić od nieważności czynności prawnej mającej na celu obejście ustawy czy sprzecznej z zasadami współżycia społecznego (art. 58 § 1 i 2 k.c.). Czynność prawna mająca na celu obejście ustawy polega na takim ukształtowaniu jej treści, które z formalnego punktu widzenia nie sprzeciwia się ustawie, ale w rzeczywistości zmierza do zrealizowania celu, którego osiągnięcie jest przez ustawę zakazane. Pojęcia obejścia prawa i pozorności są sobie znaczeniowo bliskie i niejednokrotnie pokrywają się. Czynność prawna może być sprzeczna z zasadami współżycia społecznego, przez które rozumie się na ogół obowiązujące w stosunkach między ludźmi reguły postępowania, które za podstawę mają uzasadnienie ocenne, a nie prawne. Odwołują się one do powszechnie uznawanych w całym społeczeństwie lub w danej grupie społecznej wartości i ocen właściwego, przyzwoitego, rzetelnego, lojalnego czy uczciwego zachowania. Zasady te obejmują nie tylko reguły moralne, lecz także obyczajowe (por. np. Z. Radwański (w:) System prawa prywatnego, t. 2, 2002, s. 240 i n.; M. Safjan (w:) K. Pietrzykowski, Komentarz, t. I, 2008, s. 327).

W orzecznictwie Sądu Najwyższego podkreśla się, że przy ocenie istnienia tytułu do ubezpieczenia społecznego nacisk kładzie się na ustalenie faktycznego wykonywania umowy czy działalności (zob. wyroki Sądu Najwyższego: z 26.02.2013 r., I UK 472/12, z 24.08.2010 r. I UK 74/10, z 13.11.2008 r., II UK 94/08, postanowienie Sądu Najwyższego z 18.10.2011 r., III UK 43/11). Nie wystarczy zatem zawarcie samej umowy, lecz konieczne jest rozpoczęcie jej wykonywania. Umowa taka powinna mieć, przynajmniej w zamiarze, realne znaczenie gospodarcze, w innym bowiem przypadku można by mówić jedynie o relacji grzecznościowej, a nie stosunku prawnym. Sąd podziela stanowisko Sądu Apelacyjnego w Białymstoku, który w uzasadnieniu wyroku z 30 kwietnia 2015 r. podkreślił, że „jakkolwiek orzecznictwo Sądu Najwyższego z reguły dotyczy umowy o pracę lub działalności gospodarczej, to powyższe stwierdzenie ma walor ogólniejszy, gdyż obowiązek ubezpieczenia jest co do zasady powiązany z działalnością zapewniającą środki utrzymania. Celem ubezpieczenia jest ochrona przed skutkami zdarzeń losowych powodujących z reguły niezdolność do pracy, czyli ochrona dochodu uzyskiwanego z danego rodzaju działalności” (wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z 30.04.2014 r., III AUa 1630/14).

Uwzględniając do tego jeszcze okoliczność, że stosunek prawny wynikający z umowy zlecenia stanowi zobowiązanie starannego działania, do oceny umowy zlecenia łączącej strony, w kontekście jej potencjalnej pozorności, możliwe jest stosowanie kryteriów zbliżonych do kryteriów stosowanych przy ocenie pozorności umowy o pracę. W związku z powyższym przedmiotem rozważań sądu w rozpatrywanej sprawie było ustalenie, czy w związku z zawarciem umów zlecenia z płatnikiem składek, P. K. (2) i J. G. faktycznie wykonywali odpłatnie czynności na jego rzecz, jak również jaki był realny cel przyświecający stronom przy zawiązywaniu tego stosunku cywilnoprawnego. Organ rentowy w toku postępowania zajął stanowisko, że zawarte z ubezpieczonymi umowy zlecenia miały na celu umożliwienie spółce uzyskania świadczeń z (...) w związku pandemią koronawirusa. Niemniej jednak organ rentowy nie przedstawił w toku postępowania dowodów mogących potwierdzać takie zamiary ubezpieczonych. Z kolei w toku postępowania wykazano, że ubezpieczeni faktycznie wykonywali czynności im zlecone i podejmowali współprace z kontrahentami. Jak wynika z zawartej 30 grudnia 2019 r. umowy zlecenia z P. K. (1) był on obowiązany do prowadzenia działań pozyskiwania kontaktów o nowych kontrahentów zleceniodawcy i z tych obowiązków się wywiązywał. J. G. z kolei odpowiedzialny był za prowadzenie działań marketingowych i rozmów oraz negocjacji z potencjalnymi kontrahentami i takie czynności wykonywał w spornym okresie czasu, co potwierdzili zarówno ubezpieczani jak i świadkowie w toku postępowania przed sądem. Ubezpieczeni podzielili się obowiązkami wykraczający poza zwykły zarząd i w tym celu zawarli ze spółką umowy zlecenia. P. K. (1) posiadał wiele kontaktów, które wykorzystał do rozwoju spółki. Wobec powyższego czynności te nie były pozorne, odwołujący się wykonywali czynności związane z prowadzeniem spółki przekraczające zakres zwykłego zarządu.

Postępowanie dowodowe przeprowadzone w niniejszej sprawie dało podstawy do stwierdzenia, że pozorność stosunku prawnego łączącego ubezpieczonych i płatnika składek, na którą organ rentowy powoływał się w treści uzasadnienia zaskarżonej decyzji i w odpowiedzi na odwołanie, nie została dowiedziona. Zdaniem sądu, materiał dowodowy zgromadzony przez organ rentowy w toku postępowania wyjaśniającego, uzupełniony w postępowaniu prowadzonym przez sąd, dowodzi, że odwołujący się wykazali, że przy zawieraniu umowy zlecenia towarzyszył im cel jej rzeczywistego realizowania. Jak wynika z dokonanych w sprawie ustaleń wiązało się to z rzeczywistymi potrzebami zleceniodawcy, ponieważ wykonywali oni obowiązki wykraczające poza zakres zarząd. Zebrany w sprawie materiał dowodowy - poza tym, że wskazuje na okoliczności zatrudnienia ubezpieczonych oraz na faktyczne zapotrzebowanie na ich usługi - potwierdza również fakt rzeczywistego wykonywania umowy. Świadczą o tym w szczególności zeznania świadków M. S., J. Ś. (1) i A. S.. Ubezpieczeni byli zatrudnieni w spółce z uwagi na potrzebę pełnienia takich obowiązków i konieczność pozyskiwania klientów i prowadzenie marketingu spółki.

Odnosząc się do odwołań dot. I. B. należy wskazać, że w myśl art. 13 pkt 1 u.s.u.s obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym, chorobowemu i wypadkowemu podlegają osoby fizyczne w następujących od dnia nawiązania stosunku pracy do dnia jego ustania. O tym jednak, czy dany stosunek prawny łączący dwa podmioty może być uznany za stosunek pracy, rozstrzygają przepisy prawa pracy. W myśl definicji zawartej w art. 2 k.p. pracownikiem jest osoba zatrudniona między innymi na podstawie umowy o pracę. Użyty w powyższym przepisie zwrot „zatrudniona” oznacza istnienie między pracownikiem a pracodawcą szczególnej więzi prawnej o charakterze zobowiązaniowym, tj. stosunku pracy. Istotą tego stosunku jest – w świetle art. 22 § 1 k.p. – uzewnętrznienie woli umawiających się stron, z których jedna deklaruje chęć wykonywania pracy określonego rodzaju w warunkach podporządkowania pracodawcy, natomiast druga – stworzenia stanowiska pracy i zapewnienia świadczenia pracy za wynagrodzeniem. Celem i zamiarem stron umowy o pracę winna być każdorazowo faktyczna realizacja treści stosunku pracy, przy czym oba te elementy wyznaczają: ze strony pracodawcy – realna potrzeba ekonomiczna i umiejętności pracownika, zaś ze strony pracownika – ekwiwalentność wynagrodzenia uzyskanego za pracę. Dla stwierdzenia, czy zaistniały podstawy do objęcia odwołującej ubezpieczeniem społecznym, w świetle powołanych przepisów, wymagane jest ustalenie, czy zatrudnienie miało charakter rzeczywisty i polegało na wykonywaniu pracy określonego rodzaju, na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem, czyli w warunkach określonych w art. 22 § 1 k.p.

W przypadku ubezpieczonej I. B. wskazać należy, że zawarta przez ubezpieczoną umowa o pracę również była faktycznie wykonywana, wbrew stanowisku wskazanemu przez organ rentowy. Jak wynika zarówno z zeznań ubezpieczonej jak i J. G. i P. I. B. wykonywała zadania związane z prowadzeniem biura. Wbrew stanowisku prezentowanego przez ZUS, zgromadzony materiał dowodowy potwierdził wykonywanie pracy przez ubezpieczoną. Dowodem potwierdzającym fakt wykonywania pracy przez ubezpieczoną są zeznania zarówno ubezpieczonej jak i J. G. i P. K. (1), którzy potwierdzili czym zajmuję się ubezpieczona i co należy do jej obowiązków. Wskazali, że do jej zadań należy szeroko rozumiane dbanie o biuro. Ubezpieczona ma własne stanowisko pracy, pracuje w stałych godzinach od 9 do 14. Ponadto, jak wynika z zebranego w sprawie materiału dowodowego ubezpieczona przed zatrudnieniem w spółce (...) sp. z.o.o była zatrudniona u P. K. (1) od 2017 r. i wykonywała tożsame czynności, a zmianie uległa jedynie nazwa zajmowanego przez nią stanowiska.

Ponadto, nie ulega wątpliwości, że I. B. była podporządkowana swojemu pracodawcy. Odwołująca wykonywała pracę w miejscu przez niego wskazanym, tj. w biurze przy ul. (...) w W. lub jeśli zachodziła taka potrzeba w biurze przy ul. (...). Praca przez nią wykonywana była ewidencjonowana- ubezpieczona podpisywała się na liście obecności i otrzymywała za nią wynagrodzenie. Z tego też względu w stanie faktycznym rozpoznawanej sprawy uznać należy, że ziściły się przesłanki przewidziane w treści art. 22 § 1 k.p. Zebrany w sprawie materiał dowodowy - poza tym, że wskazuje na okoliczności zatrudnienia ubezpieczonej oraz na faktyczne zapotrzebowanie na jej pracę – potwierdza również fakt rzeczywistego wykonywania pracy. Świadczą o tym w szczególności zeznania J. G. i P. K. (1), którzy współpracowali z odwołującą. W tej sytuacji nie sposób uznać, że (...) A sp. z o.o. zgłosili I. B. do ubezpieczeń w celu otrzymania pomocy w ramach programu wsparcia z (...) Funduszu (...).

W tych okolicznościach sąd zważył, że spornym umowom zlecenia między P. K. (1) i J. G. oraz umowie o pracę zawartej z I. B., a (...) sp. z o.o. nie sposób przypisać cech pozorności. Materiał dowodowy potwierdza faktyczne, odpłatne wykonywanie prac zleconych przez płatnika składek. To samo zostało potwierdzone odnośnie umowy o pracę zawartej z I. B.. Zdaniem sądu, z materiału dowodowego jasno wynika, że sporne umowy była faktycznie realizowane. Wbrew twierdzeniom organu rentowego nie wystąpiły żadne okoliczności, które mogłyby potwierdzać pozorność zawartych umów, a także ich nieważność. Mając na względzie powyższe okoliczności sąd stwierdził, że stanowisko organu rentowego wyrażone w zaskarżonych decyzjach było nieuzasadnione. Uwzględniając całokształt okoliczności faktycznych ustalonych w oparciu o przeprowadzone postępowanie dowodowego sąd nie znalazł podstaw do uznania, że umowy zostały zawarte wyłącznie w celu uzyskania przez płatnika składek świadczenia z tarczy antykryzysowej. W tych okolicznościach to, że spółka skorzystała z pomocy państwa związanej z pandemii C.- 19 jest okolicznością poboczną dla i nie ma wpływu na rozstrzygniecie sprawy, ponieważ czynności z tych trzech umów były faktycznie wykonywane.

Skoro zatem zarówno umowy zlecenia jak i umowa o pracę zawarta z ubezpieczoną były przez strony rzeczywiście wykonywane, to nie zachodzą przesłanki do uznania ich za pozorne, a przez to nieważne na podstawie art. 83 § 1 k.c. i w konsekwencji - do wyłączenia ubezpieczonych z ubezpieczeń: emerytalnego, rentowego, wypadkowego.

Z opisanych przyczyn sąd na podstawie art. 477¹⁴ § 2 k.p.c. zmienił zaskarżone decyzje, zgodnie z sentencją wyroku.

O kosztach orzeczono na podstawie art. 98 k.p.c. mając na uwadze, że odwołujący się wygrali sprawę. Stąd też, określonymi na podstawie § 9 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych kosztami zastępstwa procesowego obciążono organ rentowy.

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE