UZASADNIENIE

M. M. w dniu 28 listopada 2023 roku złożył odwołanie od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. z dnia 8 listopada 2023r., nr (...), zaskarżając ją w całości. Odwołujący zarzucił ww. decyzji naruszenie art. 83 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 27 sierpnia 2004r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych i wniósł o jej zmianę poprzez ustalenie, że podstawa wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne w roku 2022 wynosi 0,00 zł oraz wymiar składki na ubezpieczenie zdrowotne w roku 2022 wynosi 0,00 zł, jak również o zwrot nadpłaconej zaliczki na ubezpieczenie zdrowotne w roku 2022 w kwocie 3.250,18 zł.

W uzasadnieniu odwołania M. M. wskazał, że od początku postępowania przed organem rentowym wskazywał, że w roku 2022 nie naliczał zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych od przychodów wolnych od podatku dochodowego, zgodnie z przepisami ustawy z dnia 26 lipca 1991r. o podatku dochodowym od osób fizycznych, z uwagi na fakt, iż osiągnięte przez niego dochody nie przekraczały kwoty wolnej od podatku w rozumieniu art. 27 ust. 1a ustawy z dnia 26 lipca 1991r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz.U. z 2022r. poz. 2647 ze zm). Biorąc pod uwagę tę okoliczność, podkreślił, że w jego przypadku zastosowanie ma treść art. 83 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 27 sierpnia 2004r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych. Następnie wskazał, że ZUS, zobligowany treścią powyższych przepisów, powinien ustalić, że składka na ubezpieczenie zdrowotne w roku 2022 w odniesieniu do jego osoby wynosi 0,00 zł. W następstwie tego ustalenia ZUS winien był dokonać zwrotu całości wpłaconej zaliczki, która po dokonanych wcześniej rozliczeniach, tj. przy uwzględnieniu decyzji z dnia 25 września 2023r., znak (...). (...), dokonującej częściowego zwrotu nadpłaconej składki, wynosi obecnie 3.250,18 zł. Odwołujący wskazał również, że wniosek o zwrot nadpłaconej zaliczki złożył, dokonując wyliczeń na podstawie kalkulatora znajdującego się na stronie ZUS, a który następnie został ze strony usunięty ( odwołanie z 27 listopada 2023r. – k. 3-4 a.s.).

Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. wniósł o oddalenie odwołania na podstawie art. 477¹⁴ § 1 k.p.c. i o zasądzenie od odwołującego się na rzecz organu rentowego kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

W uzasadnieniu odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wskazał, że w deklaracji ZUS DRA za kwiecień 2023r., złożonej w dniu 25 maja 2023r., wykazującej roczne rozliczenie składki na ubezpieczenie zdrowotne za 2022r., M. M. wykazał dochód uzyskany z działalności gospodarczej w 2022r. w kwocie 3.501,00 zł, roczną podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne w kwocie 36.120,00 zł oraz kwotę rocznej składki na ubezpieczenie zdrowotne w wysokości 0,00 zł, a także sumę miesięcznych należnych składek wynikających ze złożonych dokumentów za rok 2022 w kwocie 3.590,40 zł. W sprawie ustalenia podstawy wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne za rok składkowy 2022 z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej, wszczęte zostało przez Zakład postępowanie wyjaśniające, o czym płatnik został poinformowany pismem z dnia 9 października 2023r. Zgodnie ze złożonym przez M. M. zeznaniem podatkowym o wysokości osiągniętego dochodu za 2022r., dochód z tytułu działalności gospodarczej wyniósł 3.501,29 zł. Następnie organ rentowy wskazał, że minimalna wysokość rocznej podstawy wymiaru składki dla osoby prowadzącej działalność gospodarczą, która podlegała ubezpieczeniu zdrowotnemu we wszystkich miesiącach 2022 roku i nie korzystała ze zwolnienia z obowiązku opłacania składki na ubezpieczenie zdrowotne wynosi 36.120 zł (12 x 3.010 zł). Zgodnie z powyższym roczna podstawa wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne za 2022r. z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej przez M. M. wynosi wskazaną kwotę, a roczna składka na ubezpieczenie zdrowotne to 3.250,80 zł.

ZUS wskazał dodatkowo, że w przypadku odwołującego się nie ma zastosowania art. 83 ust. 1 i 2 ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych, na który ww. powołuje się w odwołaniu. Przepisy te mają zastosowanie do składek na ubezpieczenie zdrowotne obliczane przez płatnika, o którym mowa w art. 85 ust. 1-13 i nie dotyczą składek na ubezpieczenie zdrowotne za osobę prowadzącą pozarolniczą działalność ( odpowiedź na odwołanie z 12 grudnia 2023r. – k. 15-16 a.s.).

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

M. M. prowadzi pozarolniczą działalność gospodarczą pod nazwą (...). W roku 2022 dochód uzyskany przez niego z działalności gospodarczej wyniósł 3.501,00 zł (zeznanie PIT-36, k. 8-12 a.s.).

W dniu 22 maja 2023 roku odwołujący się złożył do organu rentowego druk ZUS DRA za kwiecień 2023r., wykazujący roczne rozliczenie składki na ubezpieczenie zdrowotne za 2022r. W dokumencie tym wykazał dochód uzyskany z działalności gospodarczej w 2022r. w kwocie 3.501,00 zł, roczną podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne w kwocie 36.120,00 zł, kwotę rocznej składki na ubezpieczenie zdrowotne w wysokości 0,00 zł oraz sumę miesięcznych należnych składek wynikających ze złożonych dokumentów za rok 2022 w kwocie 3.590,40 zł i łączną kwotę do zwrotu w wysokości 3.590,40 zł ( ZUS DRA – karty akt ZUS bez numeracji).

26 czerwca 2023r. ZUS wysłał do ubezpieczonego pismo informujące go o błędach w dokumencie rozliczeniowym ZUS DRA oraz wezwanie do złożenia poprawnych dokumentów rozliczeniowych ( pismo z 26 czerwca 2023r. – karty akt ZUS bez numeracji).

24 lipca 2023r. do organu rentowego wpłynęło pismo złożone przez M. M. z prośbą o pisemne uzasadnienie odmowy wypłacenia pełnej kwoty składki na ubezpieczenie zdrowotne, która została przez niego rozliczona w kalkulatorze umieszczonym na stronie ZUS ( pismo – karty akt ZUS bez numeracji).

31 sierpnia 2023r. ZUS poinformował M. M., iż w skutek błędnie złożonej deklaracji rozliczeniowej nie jest możliwe dokonanie zwrotu ewentualnej kwoty nadpłaty. Wskazał również, jaka jest wysokość najniższej podstawy wymiaru składek za rok rozliczeniowy 2022 oraz przedstawił sposób wyliczenia kwoty nadpłaty. Ubezpieczony został poinformowany o obowiązku złożenia dokumentów korygujących w terminie 7 dni ( pismo z 31 sierpnia 2023r. – karty akt ZUS bez numeracji).

Pismem z 1 września 2023r. M. M. oświadczył, że podtrzymuje w całości swoje stanowisko zawarte w piśmie z dnia 24 lipca 2023r. ( pismo z 1 września 2023r. – karty akt ZUS bez numeracji), natomiast w dniu 7 września 2023 roku złożył wniosek o wydanie decyzji ( wniosek z 7 września 2023r. – karty akt ZUS bez numeracji).

Pismem z 25 września 2023r. ZUS poinformował odwołującego, że nadpłata składki za rok 2022 w wysokości 444,71 zł została mu zwrócona w dniu 22 września 2023r. na rachunek bankowy i organ rentowy uznaje rozliczenie za 2022 rok za ostateczne ( pismo z 25 września 2023r. – karty akt ZUS bez numeracji).

Na żądanie strony postępowania w sprawie ustalenia podstawy wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne za rok składkowy 2022 z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej, wszczęte zostało przez ZUS postępowanie wyjaśniające, o czym odwołujący został poinformowany pismem z dnia 9 października 2023r. ( zawiadomienie o wszczęciu postępowania – karty akt ZUS bez numeracji). W decyzji wydanej w dniu 8 listopada 2023r., nr (...), Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. stwierdził, że z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej opodatkowanej na zasadach ogólnych – podatek według skali ogólnej za rok 2022:

- roczna podstawa wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne wynosi 36.120 zł;

- roczna składka na ubezpieczenie zdrowotne wynosi 3.250,80 zł ( decyzja z 8 listopada 2023r. – karty akt ZUS bez numeracji).

Sąd Okręgowy ustalił powyższy stan faktyczny na podstawie powołanych dokumentów, które zostały zgromadzone w aktach ZUS, a także złożonych w toku postępowania sądowego przez ubezpieczonego. Ich autentyczność i treść nie budziła zastrzeżeń Sądu i nie była kwestionowana przez strony. Wobec tego dokumenty, o których mowa, Sąd ocenił jako wiarygodne.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie M. M. nie zasługiwało na uwzględnienie. Sąd nie podzielił stanowiska odwołującego i oddalił odwołanie.

Stosownie do treści art. 81 ust. 2 ustawy z 27 sierpnia 2004r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (tekst jedn. Dz. U. z 2024r., poz. 146) roczną podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne osób prowadzących działalność pozarolniczą, o których mowa w art. 8 ust. 6 pkt 1, 3, 4 i 5 ustawy z dnia 13 października 1998r. o systemie ubezpieczeń społecznych oraz w art. 18 ust. 1 ustawy z dnia 6 marca 2018r. - Prawo przedsiębiorców, opłacających podatek dochodowy na zasadach określonych w art. 27, art. 30c lub art. 30ca ustawy z dnia 26 lipca 1991r. o podatku dochodowym od osób fizycznych, stanowi dochód z działalności gospodarczej ustalony za rok kalendarzowy jako różnica między osiągniętymi przychodami, w rozumieniu ustawy z dnia 26 lipca 1991r. o podatku dochodowym od osób fizycznych, z wyłączeniem przychodów niepodlegających opodatkowaniu podatkiem dochodowym innych niż określone w art. 21 ust. 1 pkt 63a, 63b, 152-154 ustawy z dnia 26 lipca 1991r. o podatku dochodowym od osób fizycznych, a poniesionymi kosztami uzyskania tych przychodów, w rozumieniu ustawy z dnia 26 lipca 1991r. o podatku dochodowym od osób fizycznych, z uwzględnieniem art. 24 ust. 1-2b ustawy z dnia 26 lipca 1991r. o podatku dochodowym od osób fizycznych, pomniejszony o kwotę opłaconych w tym roku składek na ubezpieczenia emerytalne, rentowe, chorobowe i wypadkowe, jeżeli nie zostały zaliczone do kosztów uzyskania przychodów. Podstawa wymiaru składki w nowej wysokości obowiązuje od 1 lutego danego roku do 31 stycznia roku następnego, zwanego dalej "rokiem składkowym". Natomiast w myśl art. 81 ust. 2b tej samej ustawy, w przypadku gdy podstawa wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne, ustalona zgodnie z ust. 2, jest niższa od kwoty stanowiącej iloczyn liczby miesięcy podlegania ubezpieczeniu zdrowotnemu w roku kalendarzowym, za który ustalany był dochód, o którym mowa w ust. 2, i minimalnego wynagrodzenia obowiązującego w pierwszym dniu roku składkowego, podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne za ten rok składkowy stanowi ta kwota.

W ocenie Sądu Okręgowego Zakład Ubezpieczeń Społecznych prawidłowo zastosował powołane przepisy, przyjmując że w procesie wyliczania podstawy wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne M. M. – z uwagi na wysokość osiągniętego dochodu w 2022r. (3.501,00 zł) – należy uwzględnić kwotę minimalnego wynagrodzenia, które w roku 2022 wynosiło 3.010 zł i pomnożyć przez 12 miesięcy, czyli liczbę miesięcy, kiedy M. M. takiemu ubezpieczeniu podlegał, co daje kwotę 36.120 zł. Wskazana kwota stanowi roczną podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne za 2022r. z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej przez M. M., natomiast roczna składka na ubezpieczenie zdrowotne, wynosząca 9%, stanowi kwotę 3.250,80 zł, jak prawidłowo wskazał Zakład Ubezpieczeń Społecznych.

Należy również podkreślić, że art. 83 ust. 1 i 2 ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych, na który powołał się M. M., nie ma zastosowania do przedsiębiorców prowadzących pozarolniczą działalność gospodarczą. Zgodnie z art. 83 ust. 1 ww. ustawy, w przypadku gdy składka na ubezpieczenie zdrowotne obliczona przez płatnika, o którym mowa w art. 85 ust. 1-13, zgodnie z przepisami art. 79 i art. 81, jest wyższa od kwoty ustalonej zgodnie z ust. 2b, składkę obliczoną za poszczególne miesiące obniża się do wysokości tej kwoty. Natomiast ust. 2 stanowi, że w przypadku nieobliczania przez płatnika, o którym mowa w art. 85 ust. 1-13, zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych od przychodów wolnych od podatku dochodowego zgodnie z przepisami ustawy z dnia 26 lipca 1991r. o podatku dochodowym od osób fizycznych, składkę obliczoną za poszczególne miesiące obniża się do wysokości 0 zł, z zastrzeżeniem ust. 3.

Wskazany przepis odwołuje się do art. 85 ust. 1-13 ustawy, w którym wskazana jest lista płatników, do których odnoszą się przepisy, na które powołał się odwołujący. Stosownie do treści art. 85 ust. 1–13 ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych:
1. Za osobę pozostającą w stosunku pracy, w stosunku służbowym albo odbywającą służbę zastępczą składkę jako płatnik oblicza, pobiera z dochodu ubezpieczonego i odprowadza pracodawca, a w razie wypłaty świadczeń pracowniczych z Funduszu Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych, o których mowa w ustawie z dnia 29 grudnia 1993r. o ochronie roszczeń pracowniczych w razie niewypłacalności pracodawcy (Dz. U. z 2002r. poz. 85, z późn. zm.) - podmiot obowiązany do wypłaty tych świadczeń.

2. Za osobę pobierającą świadczenie szkoleniowe wypłacane po ustaniu zatrudnienia składkę jako płatnik oblicza, pobiera z dochodu ubezpieczonego i odprowadza podmiot, który wypłaca to świadczenie.

3. Za funkcjonariuszy, o których mowa w art. 81 ust. 7, składkę oblicza, finansuje ze środków własnych i odprowadza odpowiednio szkoła Państwowej Straży Pożarnej albo uczelnia Służby Więziennej.

4. Za osobę wykonującą pracę na podstawie umowy zlecenia, umowy agencyjnej lub innej umowy o świadczenie usług oraz za osobę z nią współpracującą składkę jako płatnik oblicza, pobiera z dochodu ubezpieczonego i odprowadza zamawiający, z zastrzeżeniem art. 86 ust. 1 pkt 13a.

5. Za osobę pobierającą świadczenie socjalne wypłacane w okresie urlopu lub zasiłek socjalny wypłacany na czas przekwalifikowania zawodowego i poszukiwania nowego zatrudnienia, osobę pobierającą wynagrodzenie przysługujące w okresie korzystania ze stypendium na przekwalifikowanie lub w okresie korzystania ze świadczenia górniczego składkę jako płatnik oblicza, pobiera z dochodu ubezpieczonego i odprowadza podmiot wypłacający świadczenie, zasiłek lub wynagrodzenie.

6. Za bezrobotnego pobierającego zasiłek lub stypendium składkę jako płatnik oblicza, pobiera z dochodu ubezpieczonego i odprowadza właściwy powiatowy urząd pracy.

6a. Za osobę, o której mowa w art. 66 ust. 1 pkt 24a, składkę jako płatnik oblicza, pobiera z dochodu ubezpieczonego i odprowadza podmiot kierujący (beneficjent) na szkolenie, staż lub przygotowanie zawodowe dorosłych.

7. Za członków rolniczych spółdzielni produkcyjnych i spółdzielni kółek rolniczych oraz członków ich rodzin składkę jako płatnik oblicza, pobiera z dochodu ubezpieczonego i odprowadza spółdzielnia.

8. Za osobę pobierającą uposażenie posła składkę jako płatnik oblicza, pobiera z dochodu ubezpieczonego i odprowadza Kancelaria Sejmu, a za osobę pobierającą uposażenie senatora - Kancelaria Senatu.

9. Za osobę pobierającą emeryturę lub rentę lub rodzicielskie świadczenie uzupełniające składkę jako płatnik oblicza, pobiera z kwoty emerytury lub renty, o której mowa w art. 81 ust. 8 pkt 2 i ust. 9, albo z kwoty rodzicielskiego świadczenia uzupełniającego, o której mowa w art. 81 ust. 8 pkt 2a, i odprowadza jednostka organizacyjna Zakładu Ubezpieczeń Społecznych określona w przepisach o systemie ubezpieczeń społecznych, właściwa do wydawania decyzji w sprawach świadczeń, Kasa Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego, inny właściwy organ emerytalny lub rentowy lub instytucja wypłacająca emeryturę lub rentę albo bank dokonujący wypłaty emerytury lub renty z zagranicy.

10. Za osobę pobierającą zasiłek przedemerytalny lub świadczenie przedemerytalne składkę jako płatnik oblicza, pobiera z kwoty zasiłku przedemerytalnego lub świadczenia przedemerytalnego i odprowadza jednostka organizacyjna Zakładu Ubezpieczeń Społecznych określona w przepisach o systemie ubezpieczeń społecznych.

10a. Za osobę pobierającą nauczycielskie świadczenie kompensacyjne składkę jako płatnik oblicza, pobiera z kwoty nauczycielskiego świadczenia kompensacyjnego i odprowadza jednostka organizacyjna Zakładu Ubezpieczeń Społecznych określona w przepisach o systemie ubezpieczeń społecznych.

11. Za osobę pobierającą uposażenie w stanie spoczynku lub uposażenie rodzinne, uposażenie po zwolnieniu ze służby lub świadczenie pieniężne o takim samym charakterze składkę jako płatnik oblicza, pobiera z dochodu ubezpieczonego i odprowadza wypłacający to uposażenie lub świadczenie.

12. Za osobę, o której mowa w art. 66 ust. 1 pkt 22, składkę jako płatnik oblicza, pobiera z dochodu ubezpieczonego i odprowadza Krajowa Szkoła Administracji Publicznej im. Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej Lecha Kaczyńskiego.

13. Za osobę, o której mowa w art. 66 ust. 1 pkt 23, składkę jako płatnik oblicza, pobiera z dochodu ubezpieczonego i odprowadza podmiot wypłacający stypendium.

Wśród płatników, wymienionych w treści art. 85 ust. 1-13 ustawy, ustawodawca nie wymienił osób prowadzących pozarolniczą działalność gospodarczą. W związku z tym wykładnia art. 83 ust 1 i 2 nie daje podstaw do ich interpretacji w sposób przedstawiony przez odwołującego. Przedsiębiorca, jeżeli osiągnął niski dochód bądź wykazał stratę, ma obowiązek zapłacić składkę na ubezpieczenie zdrowotne, liczoną według metody określonej w art. 81 ust 2b ustawy. Zmiany wprowadzone przez Polski Ład nie zwolniły takich przedsiębiorców od obowiązku opłacenia składki, nawet jeśli nie zapłacili podatku dochodowego. Przepis, na który powołał się M. M. daje taką możliwość, ale innej grupie płatników wymienionych w art. 85 ust. 1-13 ustawy.

Mając na względzie powołane okoliczności, Sąd ocenił, że decyzja wydana przez organ rentowy jest zgodna z prawem, dlatego odwołanie – jako bezzasadne – podlegało oddaleniu na podstawie art. 477¹⁴ § 1 k.p.c.

Określając wysokość kosztów zastępstwa procesowego Sąd Okręgowy oparł się na regulacjach aktualnych na dzień wniesienia odwołania od zaskarżonej decyzji. Zgodnie z § 2 ust. 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (tekst jedn. Dz. U. z 2018r., poz. 265) stawki minimalne w sprawach cywilnych, ze stosunku pracy i ubezpieczeń społecznych, przy wartości przedmiotu sporu w przedziale od 1.500 zł do 5.000 zł (wartość przedmiotu sporu w niniejszej sprawie wynosiła 3.250,80 zł) wynoszą 900 złotych i taką też kwotę Sąd zasądził na rzecz organu rentowego od M. M., jako strony przegrywającej postępowanie, zgodnie z regułą ponoszenia kosztów wyrażoną w art. 98 k.p.c. Sąd nie znalazł podstaw, aby uwzględnić wniosek odwołującego się o nieobciążanie go kosztami postępowania, gdyż Zakład Ubezpieczeń Społecznych był reprezentowany przez radcę prawnego i złożył wniosek o zwrot kosztów, natomiast odwołanie M. M. było w całości bezzasadne. Zarazem odwołujący się nie powołał się na żadne okoliczności, które można byłoby ocenić jako szczególne i zastosować w sprawie art. 102 k.p.c.

sędzia Agnieszka Stachurska

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE