WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

20 czerwca 2023 r.

Sąd Okręgowy Warszawa-Praga w Warszawie VII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w następującym składzie:

Przewodniczący SSO Małgorzata Kosicka

po rozpoznaniu 20 czerwca 2023 r. na posiedzeniu niejawnym w Warszawie

odwołania I. P. (1)

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...)Oddziału w W.

z 31 marca 2023 r., znak (...)

o rekompensatę

oddala odwołanie.

sygn. akt VII U 850/23

UZASADNIENIE

I. P. (2) złożyła odwołanie od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. z 31 marca 2023 r., znak: (...). Odwołująca wniosła o uchylenie zaskarżonej decyzji i przyznanie jej prawa do emerytury z rekompensatą oraz zasądzenie od organu rentowego na jej rzecz zwrotu kosztów postępowania. Odwołująca zaskarżonej decyzji zarzuciła, że ZUS błędnie przyjął, że nie wykonywała przed 1 stycznia 2009 r. przez co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w rozumieniu przepisów art. 32 i 33 ustawy emerytalnej i błędnie ustalił, że jej łączny okres pracy w warunkach szczególnych od 16 marca 1993 r. do 31 grudnia 2008 r. wyniósł (z wyłączeniem okresów nieskładkowych: zwolnień lekarskich, urlopu wychowawczego i urlopu macierzyńskiego) jedynie 14 lat 11 miesięcy i 16 dni, choć faktycznie wyniósł co najmniej 15 lat. Odwołująca wskazała, że w jej ocenie ustalenia faktyczne ZUS, co do jej okresu pracy w szczególnym charakterze są błędne. Jak wynika ze świadectwa wykonywania pracy w szczególnym charakterze z 24 lutego 2023 r., wystawionym przez Najwyższą Izbę Kontroli, w czasie zatrudnienia w NIK, tj. od 16 marca 1993 r. do 31 grudnia 2008 r. stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywała pracę w szczególnym charakterze w rozumieniu art. 32 i 46 ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz art. 21 ustawy z 19 grudnia 2008 r. o emeryturach pomostowych w związku z § 14 rozporządzenia Rady Ministrów z 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w warunkach szczególnych lub w szczególnym charakterze. Odwołująca do swojego odwołania załączyła świadectwo wykonywania pracy w szczególnym charakterze w NIK (odwołanie z 24 maja 2023 r. k.3-4 a.s.).

Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. wniósł o oddalenie odwołania na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c., a uzasadniając swe stanowisko wskazał, że zaskarżoną decyzją z 31 marca 2023 r. organ rentowy odmówił ubezpieczonej prawa do rekompensaty z tytułu wykonywania pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze przez co najmniej 15 lat. Organ rentowy wskazał, że zgodnie z przepisami ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jedn. Dz. U. z 2022r., poz. 504) w związku z przepisami ustawy z 19 grudnia 2008 r. o emeryturach pomostowych (Dz. U. z 2023r., poz. 164) rekompensata przysługuje ubezpieczonemu urodzonemu po 31 grudnia 1948 r., jeżeli przed 1 stycznia 2009 r. wykonywał przez co najmniej 15 lat pracę w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w rozumieniu przepisów art. 32 i 33 ustawy emerytalnej. Zakład Ubezpieczeń Społecznych w oparciu o załączone z Najwyższej Izby Kontroli świadectwo pracy z 24 lutego 2023 r. i świadectwo wykonywania pracy w szczególnym charakterze zaliczył do okresów pracy w szczególnych warunkach okres od 16 marca 1993 r. do 31 grudnia 2008 r.; czyli 14 lat, 11 miesięcy i 16 dni (po wyłączeniu okresów nieskładkowych). Organ rentowy w dalszej części odpowiedzi na odwołanie powołał się na uchwałę Sądu Najwyższego z 29 października 2020 r. (III UZP 3/20) przy ustalaniu okresu pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, warunkującego prawo do rekompensaty na podstawie art. 21 ustawy z 19 grudnia 2008 r. o emeryturach pomostowych, nie uwzględnia się okresów niewykonywania pracy, za które pracownik otrzymał po 14 listopada 1991 r. wynagrodzenie lub świadczenia z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa.

W związku z załączeniem przez odwołującą sprostowanego świadectwa pracy z NIK z 21 kwietnia 2023 r. i ponowną weryfikacją stażu organ rentowy kolejną decyzją z 5 maja 2023 r. odmówił ubezpieczonej prawa do emerytury z rekompensatą, gdyż uwzględniony okres pracy w szczególnym charakterze po wyłączeniu okresów nieskładkowych wyniósł 14 lat 11 miesięcy i 10 dni. ZUS wskazał, że w związku z oczywistą omyłką dotyczącą sumarycznego, uwzględnionego okresu pracy w szczególnym charakterze/szczególnych warunkach, organ rentowy postanowieniem z 22 maja 2023 r. dokonał sprostowania - i tak staż pracy w szczególnym charakterze wyniósł 14 lat 11 miesięcy i 8 dni (odpowiedź na odwołanie k. 5-7 a.s.).

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

I. P. (3), urodziła się (...) W okresie od 1 grudnia 1986 r. do 30 czerwca 1991 r. była zatrudniona w związku (...) na stanowisku specjalisty (...), następnie od 1 lipca 1991 r. do 31 sierpnia 1991 r. sprawowała opiekę nad dzieckiem, kolejno, od 1 września 1991 r. do 30 listopada 1992 r. pracowała w Fundacji (...) na stanowisku kierownika biura. Od 1 grudnia 1992 r. do 15 marca 1993 r. sprawowała opiekę nad dzieckiem. W okresie od 16 marca 1993 r. do 24 lutego 2023 r. była zatrudniona w Najwyższej Izbie Kontroli. W okresie zatrudnienia odwołująca pracowała na stanowiskach: archiwisty, starszego archiwisty, specjalisty, starszego specjalisty, głównego specjalisty (świadectwo pracy z 21 kwietnia 2023 r., kwestionariusz dotyczący okresów składkowych i nieskładkowych z 6 listopada 2004 r., zaświadczenia o zatrudnieniu i wynagrodzeniu, oświadczenie odwołującej z 6 listopada 2004 r.- nienumerowane karty akt rentowych).

18 stycznia 2022 r. odwołująca złożyła wniosek o emeryturę. Decyzją z 3 lutego 2022 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych przyznał odwołującej emeryturę z FUS i okresową emeryturę kapitałową. Tego samego dnia ZUS wydał również decyzję o ustaleniu okresowej emerytury kapitałowej (wniosek odwołującej o przyznanie emerytury z 18 stycznia 2022 r., decyzje ZUS z 3 lutego2022 r.- nienumerowane karty akt rentowych).

24 lutego 2023 r. odwołująca wniosła o ponowne obliczenie świadczenia emerytalno- rentowego załączając świadectwo pracy oraz świadectwo wykonywania pracy w szczególnym charakterze. Decyzją (...) marca 2023 r. ZUS ustalił wysokość i podjął wypłatę emerytury z FUS i okresowej emerytury kapitałowej w kwocie zaliczkowej. Kolejno decyzją z 31 marca 2023 r. ustalono wysokość i podjęto wypłatę emerytury z FUS i okresowej emerytury kapitałowej oraz wydano decyzję znak: (...) o odmowie prawa do emerytury z rekompensatą uzasadniając decyzję tym, że na dzień 31 grudnia 2008 r. odwołująca nie udokumentowała co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze. ZUS zaznaczył, że na podstawie dokumentów przedłożonych przez odwołującą uwzględnił okres pracy w szczególnych warunkach od 16 marca 1993 r. do 31 grudnia 2008 r. z wyłączeniem okresów nieskładkowych tj. zasiłki zdrowotne, urlop wychowawczy i zasiłek macierzyński co łącznie stanowiło okres 14 lat 11 miesięcy i 16 dni (wniosek odwołującej z 24 lutego 2023 r., decyzja ZUS z 1 marca 2023 r., decyzje ZUS z 31 marca 2023 r.- nienumerowane karty akt rentowych).

Od decyzji z 31 kwietnia 2023 r. I. P. (2) złożyła odwołanie, inicjując niniejsze postępowanie ( odwołanie k. 3-5 a.s.).

Następnie odwołująca I. P. (2) pismem z 27 kwietnia 2023 r. wskazała, że w związku z błędnie wystawionym świadectwem pracy z 24 lutego 2023 r. dotyczącym zwolnień lekarskich przekazała nowe sprostowane świadectwo pracy wystawione 21 kwietnia 2023 r. Decyzją z 5 maja 2023 r., znak (...) Zakład Ubezpieczeń Społecznych odmówił prawa do emerytury z rekompensatą z uwagi na nieudokumentowany przez odwołującą okresu co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze. ZUS na podstawie przedłożonych przez odwołującą dokumentów uwzględnił okres pracy w szczególnych warunkach od 16 marca 1993 r., do 31 grudnia 2008 r. (z wyłączeniem okresów nieskładkowych: zasiłki chorobowe, urlop wychowawczy i zasiłek macierzyński) łącznie 14 lat 11 miesięcy i 10 dni (pismo odwołującej z 27 kwietnia, decyzja z 5 maja 2023 r. – nienumerowane karty akt rentowych).

Sąd ustalił powyższy stan faktyczny na podstawie zgromadzonych w toku postępowania dowodów obejmujących wymienione dokumenty. W ocenie Sądu zgromadzony materiał dowodowy był wystarczający do wydania orzeczenia.

Sąd zważył, co następuje:

Odwołanie I. P. (2) było nieuzasadnione.

Rozpoznanie sprawy nastąpiło na posiedzeniu niejawnym. Taką możliwość daje art. 148 ¹ § 1 k.p.c. (Dz.U. z 2021 r. poz. 11), który przewiduje, że sąd może rozpoznać sprawę na posiedzeniu niejawnym, gdy pozwany uznał powództwo lub gdy po złożeniu przez strony pism procesowych i dokumentów, w tym również po wniesieniu zarzutów lub sprzeciwu od nakazu zapłaty albo sprzeciwu od wyroku zaocznego, Sąd uzna – mając na względzie całokształt przytoczonych twierdzeń i zgłoszonych wniosków dowodowych – że przeprowadzenie rozprawy nie jest konieczne. W przedmiotowej sprawie okoliczności faktyczne nie były sporne, a zatem nie zachodziła potrzeba przeprowadzania dowodów. Spór dotyczył jedynie prawa. Ponadto strony nie wniosły o przeprowadzenie rozprawy. W tych okolicznościach sąd na podstawie powołanego przepisu ocenił, że przeprowadzenie rozprawy nie jest konieczne, co w konsekwencji pozwoliło na rozpoznanie sprawy i wydanie rozstrzygnięcia na posiedzeniu niejawnym.

Spór w niniejszej sprawie skupił się na kwestii prawa odwołującej do rekompensaty z tytułu utraty możliwości nabycia prawa do emerytury wcześniejszej z tytułu pracy w szczególnych warunkach, a przede wszystkim trwania okresu zatrudnienia w takich warunkach.

Warunki przyznania tej rekompensaty zostały określone w oraz ustawie
z 19 grudnia 2008 r. o emeryturach pomostowych (t.j. Dz. U. z 2023 r., poz. 164) oraz ustawie z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz. U. z 2022 r. poz. 504 – dalej jako ustawa emerytalna). I tak, zgodnie z art. 2 ust. 5 u.e.p. rekompensata stanowi odszkodowanie za utratę możliwości nabycia prawa do wcześniejszej emerytury z tytułu pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze dla osób, które nie nabędą prawa do emerytury pomostowej. Warunki nabycia prawa do rekompensaty określa art. 21 ust. 1 i 2 u.e.p., w myśl którego rekompensata przysługuje ubezpieczonemu, jeżeli ma okres pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w rozumieniu przepisów ustawy o emeryturach i rentach z FUS, wynoszący co najmniej 15 lat. Rekompensata nie przysługuje osobie, która nabyła prawo do emerytury na podstawie przepisów ustawy o emeryturach i rentach z FUS. Przesłankami uprawniającymi do rekompensaty są więc:

utrata przez ubezpieczonego możliwości przejścia na emeryturę we wcześniejszym wieku emerytalnym w związku z wygaśnięciem po dniu 31 grudnia 2008 r. – w stosunku do ubezpieczonych urodzonych po dniu 31 grudnia 1948 r., a przed dniem 1 stycznia 1969 r. - podstawy prawnej przewidującej takie uprawnienie;

niespełnienie przez ubezpieczonego warunków uprawniających go do emerytury pomostowej na zasadach wynikających z przepisów o emeryturach pomostowych;

legitymowanie się przez ubezpieczonego co najmniej 15 letnim okresem pracy w szczególnych warunkach lub pracy w szczególnym charakterze w rozumieniu przepisów o emeryturach i rentach z FUS;

nieuzyskanie przez ubezpieczonego prawa do emerytury według zasad przewidzianych w ustawie o emeryturach i rentach z FUS;

Odesłanie ustawowe zawarte w art. 21 ustawy o emeryturach pomostowych wymaga przedstawienia przepisów ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych regulujących kwestię okresu pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. Zgodnie z art. 32 ust. 2 ustawy emerytalnej za pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach uważa się pracowników zatrudnionych przy pracach o znacznej szkodliwości dla zdrowia oraz o znacznym stopniu uciążliwości lub wymagających wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu na bezpieczeństwo własne lub otoczenia w podmiotach, w których obowiązują wykazy stanowisk ustalone na podstawie przepisów dotychczasowych. Praca w warunkach szczególnych to praca, w której pracownik w sposób znaczny jest narażony na niekorzystne dla zdrowia czynniki. Jako przykłady takiej pracy można wymienić: pracę w narażeniu na hałas przekraczający dozwolone normy, w zapyleniu, w oparach chemicznych, w wysokich temperaturach lub zmiennych warunkach atmosferycznych.

W niniejszej sprawie nie było kwestionowane, że odwołująca wykonywała pracę w szczególnym charakterze - organ rentowy kwestionował okres zatrudnienia odwołującej w szczególnym charakterze. Odwołująca się I. P. (1) wskazywała, że jak wynika ze świadectwa wykonywania pracy w szczególnym charakterze wystawionego przez Najwyższą Izbę Kontroli, w czasie zatrudnienia w NIK od 16 marca 1993 r. do 31 grudnia 2008 r. stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywała prace w szczególnym charakterze, łączny czas jej pracy w szczególnym charakterze wyniósł 15 lat 9 miesięcy i 16 dni. Wydając skarżoną decyzję organ rentowy odmówił przyznania odwołującej prawa do rekompensaty wskazując, że w oparciu o załączone z NIK świadectwo pracy z 24 lutego 2023 r. i świadectwo wykonywania pracy w szczególnym charakterze zaliczył do okresów pracy w szczególnym charakterze okres od 16 marca 1993 r. do 31 grudnia 2008 r., jednak jak wskazał organ rentowy był to okres 14 lat 11 miesięcy i 16 dni - z wyłączeniem okresów nieskładkowych.

Organ rentowy zasadnie powołał się na uchwałę Sądu Najwyższego z 29 października 2020 r., w której wskazano, że „przy ustalaniu okresu pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, warunkującego prawo do rekompensaty na podstawie art. 21 ustawy z 19 grudnia 2008 r. o emeryturach pomostowych (tekst jedn.: Dz. U. z 2018 r. poz. 1924), nie uwzględnia się okresów niewykonywania pracy, za które pracownik otrzymał po dniu 14 listopada 1991 r. wynagrodzenie lub świadczenia z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (art. 32 ust. 1a ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, tekst jedn.: Dz. U. z 2020 r. poz. 53 z późn. zm.).” (Uchwała SN z 29.10.2020 r., III UZP 3/20, OSNP 2021, nr 3, poz. 29.)

W przedmiotowej sprawie Zakład Ubezpieczeń Społecznych nie podważał, że odwołująca pracowała w szczególnym charakterze, jednak istotny był okres zatrudnienia odwołującej w tym charakterze. Jak wynika z dokumentacji zgromadzonej w aktach sprawy i przeprowadzonego przez organ rentowy postępowania odwołująca pracowała u płatnika składek przez 15 lat 9 miesięcy i 16 dni, jednak 10 miesięcy i 27 dni stanowił okres nieskładkowy, który nie liczył się do stażu pracy w szczególnym charakterze okres nieskładkowy odwołującej tj. okresów, w których I. P. (2) korzystała z zasiłków chorobowych oraz zasiłku macierzyńskiego.

Po przeprowadzeniu postepowania dowodowego sąd przyjął, że decyzja wydana przez organ rentowy była prawidłowa. Okresy pracy odwołującej w szczególnym charakterze podczas trwania zatrudnienia w Najwyższej Izbie Kontroli z uwzględnieniem okresów nieskładkowych wyniósł 14 lat 11 miesięcy i 10 dni, zatem odwołująca nie spełniła wymogu posiadania minimum 15 lat pracy w szczególnym charakterze bądź w warunkach szczególnych.

Dlatego też, brak było podstaw do zmiany zaskarżonej decyzji, a odwołanie ubezpieczonej podlegało oddaleniu, na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c., o czym sąd orzekł w sentencji wyroku.