UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem 13 lutego 2024 roku Sąd Rejonowy dla Łodzi-Śródmieścia w Łodzi, X Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w sprawie sygn. akt X P 838/23 z powództwa M. Z. przeciwko Prokuraturze (...) w Ł.

o wynagrodzenia za pracę, dodatkowe wynagrodzenie roczne, nagrodę jubileuszową

I. zasądził od Prokuratury (...) w Ł. na rzecz M. Z. następujące kwoty:

1) 415,45 zł z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od 1 lutego 2021 roku do dnia zapłaty tytułem wynagrodzenia za styczeń 2021 roku,

2) 415,45 zł z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od 1 marca 2021 roku do dnia zapłaty tytułem wynagrodzenia za luty 2021 roku,

3) 375,24 zł z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od 1 kwietnia 2021 roku do dnia zapłaty tytułem wynagrodzenia za marzec 2021 roku,

4) 415,45 zł z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od 1 maja 2021 roku do dnia zapłaty tytułem wynagrodzenia za kwiecień 2021 roku,

5) 415,45 zł z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od 1 czerwca 2021 roku do dnia zapłaty tytułem wynagrodzenia za maj 2021 roku,

6) 418,96 zł z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od 1 lipca 2021 roku do dnia zapłaty tytułem wynagrodzenia za czerwiec 2021 roku,

7) 418,96 zł z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od 1 sierpnia 2021 roku do dnia zapłaty tytułem wynagrodzenia za lipiec 2021 roku,

8) 418,96 zł z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od 1 września 2021 roku do dnia zapłaty tytułem wynagrodzenia za sierpień 2021 roku,

9) 418,96 zł z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od 1 października 2021 roku do dnia zapłaty tytułem wynagrodzenia za wrzesień 2021 roku,

10) 418,96 zł z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od 1 listopada 2021 roku do dnia zapłaty tytułem wynagrodzenia za październik 2021 roku,

11) 418,96 zł z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od 1 grudnia 2021 roku do dnia zapłaty tytułem wynagrodzenia za listopad 2021 roku,

12) 418,96 zł z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od 1 stycznia 2022 roku do dnia zapłaty tytułem wynagrodzenia za grudzień 2021 roku,

13) 1026,88 zł z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od 1 lutego 2022 roku do dnia zapłaty tytułem wynagrodzenia za styczeń 2022 roku,

14) 1026,88 zł z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od 1 marca 2022 roku do dnia zapłaty tytułem wynagrodzenia za luty 2022 roku,

15) 1026,88 zł z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od 1 kwietnia 2022 roku do dnia zapłaty tytułem wynagrodzenia za marzec 2022 roku,

16) 1026,88 zł z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od 1 maja 2022 roku do dnia zapłaty tytułem wynagrodzenia za kwiecień 2022 roku,

17) 1026,88 zł z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od 1 czerwca 2022 roku do dnia zapłaty tytułem wynagrodzenia za maj 2022 roku,

18) 1035,51 zł z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od 1 lipca 2022 roku do dnia zapłaty tytułem wynagrodzenia za czerwiec 2022 roku,

19) 1035,51 zł z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od 1 sierpnia 2022 roku do dnia zapłaty tytułem wynagrodzenia za lipiec 2022 roku,

20) 1035,51 zł z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od 1 września 2022 roku do dnia zapłaty tytułem wynagrodzenia za sierpień 2022 roku,

21) 1035,51 zł z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od 1 października 2022 roku do dnia zapłaty tytułem wynagrodzenia za wrzesień 2022 roku,

22) 1035,51 zł z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od 1 listopada 2022 roku do dnia zapłaty tytułem wynagrodzenia za październik 2022 roku,

23) 203,86 zł z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od 1 grudnia 2022 roku do dnia zapłaty tytułem wynagrodzenia za listopad 2022 roku,

24) 425,85 zł z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 1 kwietnia 2022 roku do dnia zapłaty tytułem dodatkowego wynagrodzenia rocznego za rok 2021;

25) 893,85 zł z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 1 kwietnia 2023 roku do dnia zapłaty tytułem dodatkowego wynagrodzenia rocznego za rok 2022;

26) 1026,88 zł z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 26 maja 2022 roku do dnia zapłaty tytułem nagrody jubileuszowej;

II. umorzył postępowanie w zakresie kwoty 156,07 zł;

III. zasądził od Prokuratury (...) w Ł. na rzecz M. Z. kwotę 1350 zł z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty tytułem częściowego zwrotu kosztów zastępstwa procesowego;

IV. nadaje wyrokowi w punkcie I. rygor natychmiastowej wykonalności do kwoty 13 393,27 zł.

Powyższe orzeczenie zapadło w oparciu o następujące ustalenia faktyczne.

M. Z. był asesorem Prokuratury (...) w Ł. w okresie od 14 listopada 2019 roku do 9 listopada 2022 roku.

Powodowi przysługuje dodatek za długoletnią pracę, który od 1 czerwca 2020 roku wynosił 18% miesięcznego wynagrodzenia, od 1 czerwca 2021 roku odpowiednio 19% miesięcznego wynagrodzenia, zaś od 1 czerwca 2022 roku – 20% miesięcznego wynagrodzenia.

Zgodnie z § 34 ust. 1 obowiązującego regulaminu pracy w Prokuraturze (...) i podległych jej jednostkach organizacyjnych wynagrodzenie za pracę wypłacane jest pracownikom co miesiąc, z dołu w wyznaczonych corocznie dniach pracy, każdego miesiąca.

W dniu 25 maja 2022 roku powód nabył prawo do nagrody jubileuszowej w wysokości 100% wynagrodzenia miesięcznego.

Jednomiesięczne wynagrodzenie powoda wynosiło 13 393,27 zł brutto miesięcznie.

Powyższych ustaleń faktycznych Sąd dokonał na podstawie dowodu z dokumentu załączonych do akt przez strony postępowania, których żadna ze stron nie kwestionowała zarówno co do treści jak i autentyczności. Okoliczności faktycznie nie były sporne miedzy stronami. Spór w niniejszej sprawie skupiał się wyłącznie na odmiennej ocenie prawnej ingerencji ustawodawcy w ustanowiony w art. 123 § 1 ustawy z dnia 28 stycznia 2016 roku Prawo o prokuraturze mechanizm kształtowania wynagrodzeń sędziów za pomocą ustaw okołobudżetowych.

Sąd oddalił wniosek strony pozwanej o zawieszenie postępowania do czasu rozstrzygnięcia przez Trybunał Konstytucyjny zagadnienia prawnego związanego z konstytucyjnością ustaw okołobudżetowych w sprawie zasad ustalania wynagrodzeń sędziów, jako mającego wpływ na rozstrzygnięcie zagadnienia objętego sporem.

W myśl art. 177 § 1 pkt 31 k.p.c., Sąd może zawiesić postępowanie z urzędu jeżeli rozstrzygnięcie sprawy zależy od wyniku postępowania toczącego się przed Trybunałem Konstytucyjnym albo Trybunałem Sprawiedliwości Unii Europejskiej.

Podnieść jednak należy, że sprawa zawisła przed Trybunałem Konstytucyjnym jedynie z pozoru dotyczy materii objętej niniejszym sporem. Wprawdzie sprawa rozpoznawana pod sygn. akt K 1/23 faktycznie dotyczy zgodności z Konstytucją regulacji ustawy okołobudżetowej określającej doraźnie inny sposób obliczania wynagrodzeń sędziów i prokuratorów, jednak kluczową jest okoliczność, że wniosek dotyczył stwierdzenia zgodności z Konstytucją wyłącznie art. 8 i 9 ustawy z dnia 1 grudnia 2022 r. o szczególnych rozwiązaniach służących realizacji ustawy budżetowej na rok 2023, a zatem nie mógł przesądzić o wyniku niniejszej sprawy, albowiem bezpośrednio dotyczył regulacji dedykowanej sędziom, nadto w ocenie Sądu każdą regulację odnoszącą się do wynagrodzenia sędziów czy prokuratorów na poszczególne lata należy analizować indywidualnie, stosownie do realiów konkretnego roku budżetowego. Stąd wniosek o zawieszenie postepowania jako niezasadny podlegał oddaleniu.

W oparciu o tak ustalony stan faktyczny Sąd Rejonowy uznał, iż powództwo jako zasadne podlegało uwzględnieniu.

Sąd wskazał, iż zgodnie z art. 123 § 1 ustawy z dnia 28 stycznia 2016 roku Prawo o prokuraturze (t.j. Dz.U. z 2023 r. poz. 1360 z późn. zm.) podstawę ustalenia wynagrodzenia zasadniczego prokuratora w danym roku stanowi przeciętne wynagrodzenie w drugim kwartale roku poprzedniego, ogłaszane w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej "Monitor Polski" przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego na podstawie art. 20 pkt 2 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2022 r. poz. 504, 1504 i 2461). Zgodnie zaś z § 2 powołanego artykułu jeżeli przeciętne wynagrodzenie, o którym mowa w § 1, jest niższe od przeciętnego wynagrodzenia ogłoszonego za drugi kwartał roku poprzedzającego - przyjmuje się podstawę ustalenia wynagrodzenia zasadniczego prokuratora w dotychczasowej wysokości. Taka sama regulacja została zawarta w art. 91 § 1c ustawy z dnia 27 lipca 2001 roku prawo o ustroju sądów powszechnych (t.j. Dz.U. z 2023 r. poz. 217) ustalającego wynagrodzenie zasadnicze sędziego.

Stosownie do regulacji przewidzianych w art. 124 ustawy Prawo o prokuraturze, wysokość wynagrodzenia prokuratorów zajmujących równorzędne stanowiska prokuratora różnicuje staż pracy lub pełnione funkcje. Wynagrodzenie zasadnicze prokuratorów prokuratur rejonowych i okręgowych jest równe wynagrodzeniu zasadniczemu sędziów w takich samych jednostkach organizacyjnych sądów powszechnych (§ 1 zd. 1 i 2). Prokurator nabywa również prawo do dodatku za długoletnią pracę wynoszącego, począwszy od 6. roku pracy, 5% aktualnie pobieranego przez prokuratora wynagrodzenia zasadniczego. Wzrasta on po każdym kolejnym roku pracy o 1% tego wynagrodzenia, aż do osiągnięcia 20% wynagrodzenia zasadniczego (§ 11).

W oparciu o przepisy art. 174 § 1 pkt 1 ustawy Prawo o prokuraturze ustalana jest do asesorów prokuratury stosuje się odpowiednio przepisy dotyczące prokuratorów, z wyłączeniem m.in. art. 124 § 2-8. W myśl § 2 przywołanego przepisu, wysokość wynagrodzenia zasadniczego asesora prokuratury wynosi 80% wynagrodzenia zasadniczego prokuratora prokuratury rejonowej w stawce pierwszej, powiększonego o należną składkę z tytułu ubezpieczenia społecznego.

W oparciu o powyższe zasady, wynagrodzenie powoda jako asesora prokuratury w spornym okresie było kształtowane na podstawie 80% wynagrodzenia zasadniczego prokuratora prokuratury rejonowej w stawce pierwszej, powiększonego o należną składkę z tytułu ubezpieczenia społecznego oraz dodatku za wysługę lat w wysokości 18% wynagrodzenia zasadniczego od 1 czerwca 2020 roku, w wysokości 19% wynagrodzenia zasadniczego od 1 czerwca 2021 roku, w wysokości 20% wynagrodzenia zasadniczego od 1 czerwca 2022 roku.

Zgodnie z komunikatem Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego z dnia 11 sierpnia 2020 roku przeciętne wynagrodzenie w drugim kwartale 2020 roku wyniosło 5024,48 zł.

Pozwana w 2021 roku naliczyła i wypłaciła powodowi wynagrodzenia asesora prokuratury w oparciu o odmienne regulacje prawne.

W roku 2021 wynagrodzenie powoda zostało określone na podstawie art. 14 ust. 1 ustawy z dnia 19 listopada 2020 roku o szczególnych rozwiązaniach służących realizacji ustawy budżetowej na rok 2021 (Dz. U. z 2020 r., poz. 2400 z późn. zm.; dalej: ustawy okołobudżetowej na 2021 rok), zgodnie z którym „w roku 2021 podstawę ustalenia wynagrodzenia zasadniczego prokuratora, o której mowa w art. 123 § 1 ustawy z dnia 28 stycznia 2016 roku – Prawo o prokuraturze (Dz. U. z 2019 r., poz. 740 oraz z 2020 r., poz. 190 i 875), stanowi przeciętne wynagrodzenie w drugim kwartale 2019 roku ogłoszone w komunikacie Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego”. Z komunikatu Prezesa GUS z dnia 9 sierpnia 2019 roku w sprawie przeciętnego wynagrodzenia w drugim kwartale 2019 roku wynika, że wyniosło ono 4839,24 zł.

W 2022 roku pracodawca naliczył powodowi wynagrodzenie w oparciu o art. 10 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 2021 roku o szczególnych rozwiązaniach służących realizacji ustawy budżetowej na rok 2022 (Dz.U. poz. 2445 z późn. zm., dalej: ustawa okołobudżetowa na 2022 rok), zgodnie z którym „w roku 2022 podstawę ustalenia wynagrodzenia zasadniczego prokuratora, o której mowa w art. 123 § 1 ustawy z dnia 28 stycznia 2016 r. - Prawo o prokuraturze (Dz. U. z 2021 r. poz. 66, 1236 i 2052), stanowi przeciętne wynagrodzenie w drugim kwartale 2020 r. ogłoszone w komunikacie Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego”. Podstawa ta, stosownie do dyspozycji ust. 2 wskazanego przepisu, uległa zwiększeniu o kwotę 26 zł, wynosząc łącznie 5050,48 zł (5024,48 zł przeciętnego wynagrodzenia w drugim kwartale 2020 roku + 26 zł).

W konsekwencji podstawa wymiaru wynagrodzenia powoda pozostawała w 2021 roku o 185,24 zł, a w 2022 roku o 454,04 zł, niższa od podstaw ustalonych w oparciu o przytoczoną wcześniej regulację art. 123 § 1 ustawy Prawo o prokuraturze.

Sąd wskazał, iż stosownie do dyspozycji art. 124 § 1 zdanie 2 ustawy Prawo o prokuraturze wynagrodzenie zasadnicze prokuratorów prokuratur rejonowych i okręgowych jest równe wynagrodzeniu zasadniczemu sędziów w takich samych jednostkach organizacyjnych sądów powszechnych. W rezultacie określone ukształtowanie wysokości wynagrodzeń sędziów wywiera bezpośredni wpływ na wysokość świadczeń należnych prokuratorom. Z uwagi na analogiczne ukształtowanie wynagrodzeń prokuratorów i sędziów, istotnym jest odniesienie się do kwestii wynagrodzeń sędziowskich, których zasady kształtowania wielokrotnie były analizowane przez Trybunał Konstytucyjny.

Sąd podkreślił, iż Trybunał Konstytucyjny w wyroku z dnia 12 grudnia 2012 roku w sprawie K 1/12 (OTK-A 2012, nr 11, poz. 134), odnosząc się do problemu zamrożenia waloryzacji wynagrodzeń sędziów, zaakcentował, że sędziowie są jedyną grupą zawodową w Polsce, której Konstytucja gwarantuje prawo do wynagrodzenia odpowiadającego godności urzędu oraz zakresowi ich obowiązków. Norma ta stanowi szczególną gwarancję ochrony wynagrodzeń sędziowskich na poziomie konstytucyjnym, co ogranicza dopuszczalność ingerencji ustawodawcy w system ich kształtowania. Art. 178 ust. 2 Konstytucji jest przy tym nie tyle gwarancją wynagrodzenia sędziego jako sui generis pracownika, ile elementem ustroju sądownictwa – istotną materialną gwarancją niezawisłości sędziego. Nie jest bowiem przypadkiem, że unormowanie to znajduje się w bezpośrednim sąsiedztwie postanowienia ustanawiającego zasadę niezawisłości sędziów (art. 178 ust. 1 Konstytucji).

Najważniejszym aspektem wynagrodzenia godnego urzędu sędziego jest, by sposób ustalania jego wysokości był oparty na obiektywnych, wymiernych przesłankach i działał z mocy samej ustawy - niejako "automatycznie", bez potrzeby podejmowania w tej sprawie ocennych decyzji, które mogłyby być instrumentem nacisku na sędziów. Istotna jest, oczywiście, także sama wysokość wynagrodzenia, które powinno zapewniać bezpieczeństwo finansowe sędziemu i jego rodzinie, rekompensować rygorystyczne ograniczenia w podejmowaniu innej działalności zarobkowej oraz sprzyjać budowaniu prestiżu urzędu sędziego.

Zdaniem Trybunału, wynagrodzenie to powinno być znacząco wyższe od przeciętnego wynagrodzenia w kraju. Spełniający powyższe założenia, zobiektywizowany, mechanizm kształtowania wynagrodzeń sędziowskich zaczął funkcjonować w 2009 r., w wyniku porozumienia przedstawicieli wszystkich trzech władz, pod auspicjami Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej, a stosowne regulacje znalazły się w u.s.p., u.S.N., ustawie z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, z późn. zm.) oraz ustawie z dnia 21 sierpnia 1997 r. - Prawo o ustroju sądów wojskowych (Dz. U. z 2012 r. poz. 952, z późn. zm.). (...) wynagradzania wszystkich sędziów oparty jest na takich samych zasadach i został wyodrębniony z systemu wynagrodzeń pozostałych pracowników sfery budżetowej.

Wysokość wynagrodzenia sędziego zależy w nim od następujących obiektywnych przesłanek: zajmowanego stanowiska, stażu pracy (łącznego oraz na danym stanowisku sędziowskim) oraz pełnionych w sądownictwie funkcji. (...) ten nie zawiera żadnych elementów uznaniowych, w rodzaju nagród lub premii, które mogłyby być uzależnione od oceny wyników czy jakości pracy sędziego i stanowić instrument wpływu na niego. Mechanizm ustalania wynagrodzeń sędziów został uregulowany w art. 91 § 1c u.s.p. i w art. 42 § 2 u.S.N. Kształtuje on wynagrodzenie sędziego jako iloczyn ustawowo określonego mnożnika (wynoszącego dla sędziów sądów powszechnych i sędziów sądów administracyjnych - zależnie od zajmowanego stanowiska - od 2,05 do 3,23) oraz mnożnej - podstawy wynagrodzenia zasadniczego w danym roku, którą stanowi wynagrodzenie w II kwartale, ogłaszane komunikatem Prezesa GUS w Monitorze Polskim. Takie powiązanie wynagrodzeń sędziów z przeciętnym wynagrodzeniem (w miejsce wcześniejszego odniesienia do przeciętnego wynagrodzenia w sferze budżetowej) - chroni je przed związanym z inflacją spadkiem siły nabywczej, dzięki mechanizmowi swoistej samoczynnej podwyżki wynagrodzenia zasadniczego i dodatków funkcyjnych - gwarantując, że wynagrodzenia sędziów będą zmieniały się in plus w wypadku dobrej kondycji gospodarki narodowej. Zarazem, w razie pogorszenia koniunktury gospodarczej i obniżenia przeciętnego wynagrodzenia w gospodarce narodowej, ustawodawca przewidział, że wynagrodzenia sędziów mają pozostawać na tym samym poziomie (art. 91 § 1d u.s.p. oraz art. 42 § 3 u.S.N.). Mechanizm ten jest reakcją na dezyderat sejmowej Komisji Sprawiedliwości i Praw Człowieka z 23 lipca 2008 r. i elementem zmian systemowych prowadzących do wykonania art. 178 ust. 2 Konstytucji, a jego celem jest odniesienie zasad kształtowania wynagrodzeń sędziów do obiektywnego wskaźnika i uniezależnienie tego procesu od ingerencji władz wykonawczej i ustawodawczej.

Sąd podkreślił, że w przypadku prokuratorów niemożliwe staje się jedynie odwołanie do unormowania art. 178 ust. 2 Konstytucji, co nie pozbawia możliwości oceny względem nich kwestionowanego unormowania z punktu widzenia wskazanych kryteriów.

Nadto dodał, że ingerencja ustawodawcy w wysokość wynagrodzenia prokuratorów winna uwzględniać także ograniczone możliwości dodatkowego zarobkowania przez prokuratorów. Zgodnie bowiem z art. 103 § 1-3 ustawy Prawo o prokuraturze prokurator nie może podejmować dodatkowego zatrudnienia, z wyjątkiem zatrudnienia na stanowisku dydaktycznym, naukowo-dydaktycznym lub naukowym w łącznym wymiarze nieprzekraczającym pełnego wymiaru czasu pracy pracowników zatrudnionych na tych stanowiskach, jeżeli wykonywanie tego zatrudnienia nie przeszkadza w pełnieniu obowiązków prokuratora. Prokuratorowi nie wolno także podejmować innego zajęcia ani sposobu zarobkowania, które by przeszkadzało w pełnieniu obowiązków prokuratora, mogło osłabiać zaufanie do jego bezstronności lub przynieść ujmę godności urzędu prokuratora. Prokurator nie może:

1) być członkiem zarządu, rady nadzorczej lub komisji rewizyjnej spółki prawa handlowego,

2) być członkiem zarządu, rady nadzorczej lub komisji rewizyjnej spółdzielni,

3) być członkiem zarządu fundacji prowadzącej działalność gospodarczą,

4) posiadać w spółce prawa handlowego więcej niż 10% akcji lub udziały przedstawiające więcej niż 10% kapitału zakładowego,

5) prowadzić działalności gospodarczej na własny rachunek lub wspólnie z innymi osobami, a także zarządzać taką działalnością lub być przedstawicielem bądź pełnomocnikiem w prowadzeniu takiej działalności.

Powyższe zasady obowiązują również asesorów prokuratury, stosownie do art. 174 § 1 pkt 1 prawa o prokuraturze.

Jak wskazał Trybunał Konstytucyjny najważniejszym aspektem wynagrodzenia godnego urzędu sędziego (a więc analogicznie: prokuratora) jest, by sposób ustalania jego wysokości był oparty na obiektywnych, wymiernych przesłankach i działał z mocy samej ustawy – niejako „automatycznie” bez potrzeby podejmowania w tej sprawie ocennych decyzji, które mogłyby być instrumentem nacisku na tę grupę zawodową.

W omawianym orzeczeniu sformułowano następujące „warunki brzegowe” wynagrodzenia stanowiące pewną granicę zakresu ich kształtowania przez ustawodawcę, po przekroczeniu której działania legislacyjne należy uznać za sprzeczne z Konstytucją:

1. Wynagrodzenia sędziów powinny być kształtowane w sposób wykluczający jakąkolwiek uznaniowość - zarówno wobec całej tej grupy zawodowej - ze strony władzy wykonawczej, jak i w odniesieniu do poszczególnych sędziów, co do których niedopuszczalne jest uzależnianie jego wysokości od indywidualnej oceny ich pracy.

2. Wysokość wynagrodzenia sędziego, w tym rozpoczynającego karierę w zawodzie sędziowskim sędziego sądu rejonowego, powinna znacząco przewyższać wysokość przeciętnego wynagrodzenia w sferze budżetowej.

3. Wynagrodzenia sędziów powinny w dłuższym okresie czasu wykazywać tendencję wzrostową nie mniejszą niż przeciętne wynagrodzenie w sferze budżetowej.

4. W trudnej sytuacji budżetu państwa wynagrodzenia sędziów powinny być bardziej - niż wynagrodzenia wszystkich innych funkcjonariuszy i pracowników sfery budżetowej - chronione przed nadmiernie niekorzystnymi zmianami.

5. Niedopuszczalne jest obniżenie w drodze normatywnej nominalnej wysokości wynagrodzenia sędziów, z wyjątkiem sytuacji, o której stanowi art. 216 ust. 5 Konstytucji (przekroczenia konstytucyjnego limitu zadłużenia).

Jak zauważył Trybunał Konstytucyjny powinnością dwóch pierwszych władz (ustawodawczej i wykonawczej) wynikającą z art. 178 ust. 2 Konstytucji jest stworzenie takiego mechanizmu wynagradzania sędziów, który uwolniłby ich od niepewności co do wysokości ich przyszłych dochodów i uniemożliwiałby jakiekolwiek manipulacje w stosunku do nich. Mechanizm ten powinien być stabilny i - bez zaistnienia szczególnie ważnych, konstytucyjnie legitymowanych przyczyn nie wolno zakłócać jego funkcjonowania. Dalej Trybunał stwierdził, iż Trybunał Konstytucyjny uznał zakwestionowaną regulację - polegającą na jednorocznym "zamrożeniu" wynagrodzeń sędziów - za zgodną z Konstytucją, stwierdza jednak, że uznanie konstytucyjności tego rozwiązania wynika z jego incydentalnego charakteru oraz z uwzględnienia trudnej sytuacji finansowej państwa, zagrażającej równowadze budżetowej, stanowiącej wartość konstytucyjną konkurencyjną wobec wartości określonych w art. 178 Konstytucji. Podkreśla przy tym, że art. 178 ust. 2 w związku z art. 1 Konstytucji wyznacza w kwestii wynagrodzeń sędziowskich granice, których ustawodawca przekroczyć nie może, a gdyby je przekroczył, Trybunał Konstytucyjny nie mógłby tego zaakceptować. Ustawodawca, statuując w art. 178 ust. 2 Konstytucji - w bezpośrednim sąsiedztwie postanowień wyrażających zasadę niezawisłości sędziowskiej - obowiązek zapewnienia sędziom warunków pracy i wynagrodzenia odpowiadających godności urzędu oraz zakresowi ich obowiązków, uznał, że te odpowiednie warunki i wynagrodzenie są konieczne do prawidłowego wypełniania ich funkcji - wymierzania sprawiedliwości (orzekania). Ich celem nie jest ochrona indywidualnych interesów osób sprawujących urząd sędziego, lecz zapewnienie prawidłowego działania władzy sądowniczej, które jest koniecznym warunkiem urzeczywistniania rządów prawa. I chociaż z art. 178 ust. 2 Konstytucji nie można wyprowadzać praw podmiotowych sędziów do wynagrodzenia w określonej wysokości ani szczegółowych rozwiązań prawnych dotyczących ich wynagrodzeń, to - ze względu na istniejący charakter i specyficzne funkcje - można na jego podstawie wyznaczyć nieprzekraczalne granice dla władz ustawodawczej i wykonawczej, decydujących o sposobie wynagradzania sędziów.

Jednocześnie Trybunał Konstytucyjny wyartykułował, że „zamrożenie” wynagrodzeń sędziowskich może być tolerowane tylko wyjątkowo, ze względu na inne wartości konstytucyjne, w szczególności ze względu na trudności budżetowe państwa, jeżeli występuje w kontekście szerszego programu oszczędnościowego. Nie może w żadnym wypadku stać się ono systematyczną praktyką. Tymczasem w ocenie Sądu I instancji działania ustawodawcy, w oparciu o które pozwana kształtowała wysokość wynagrodzenia powoda jako asesora prokuratora w 2021 i 2022 roku, nie miały charakteru wyjątkowego (analogiczna sytuacja miała miejsce w kolejnych latach), nie znajdowały uzasadnienia w trudnej sytuacji budżetowej, a w okresie tym nie projektowano i nie wdrażano jakiegokolwiek programu oszczędnościowego.

Zdaniem Sądu Rejonowego przepisy ustawy okołobudżetowej, w oparciu o które pozwana naliczyła i wypłaciła powodowi wynagrodzenie w 2021 i 2022 roku, w oczywisty sposób naruszają wymienione nieprzekraczalne „warunki brzegowe” sformułowane przez Trybunał Konstytucyjny.

Po pierwsze, przyjęta przez ustawodawcę podstawa wymiaru wynagrodzenia prokuratorów ma charakter w pełni uznaniowy, albowiem nie opiera się na powiązaniu jej z przeciętnym wynagrodzeniem. Zastosowany przez ustawodawcę mechanizm stwarza jedynie pozór takiego powiązania, przyjmując za punkt wyjścia kwotę odpowiadającą wartości przeciętnego wynagrodzenia, ale nie w II kwartale roku poprzedzającego (co przewiduje u.s.p.), ale w dowolnie wybranym przez ustawodawcę innym roku. Co więcej, w przypadku roku 2022 kwota ta podlegała zwiększeniu o 26 zł, przy czym próżno szukać uzasadnienia dla przyjęcia właśnie takiej wartości modyfikującej wynagrodzenie przeciętne. Równie dobrze ustawodawca mógłby zatem przyjąć za punkt wyjścia wynagrodzenie przeciętne z 2020 roku i zwiększyć je dowolną wartość albo przyjąć wynagrodzenie przeciętne z 2021 roku i zmniejszyć je o określoną kwotę. Taki zabieg legislacyjny powoduje, że wybierając konkretny rok według własnego uznania, ustawodawca każdorazowo mógłby uzyskać pożądaną przez siebie wartość, iluzorycznie odwołując się do pojęcia wynagrodzenia przeciętnego. Zabiegi ustawodawcy we wskazanym zakresie mają charakter w pełni arbitralny, oparty na uznaniowości władzy ustawodawczej.

Po drugie, brak było finansowego uzasadnienia dla zredukowania waloryzacji wynagrodzenia prokuratorów w 2021 i 2022 roku.

Punkt 5 „warunków brzegowych” sformułowanych przez Trybunał Konstytucyjny ustanawia jedyny wyjątek od zakazu obniżenia w drodze normatywnej nominalnej wysokości wynagrodzenia sędziów. Obniżenie wysokości wynagrodzenia sędziów może nastąpić jedynie w przypadku przekroczenia konstytucyjnego limitu zadłużenia.

Zgodnie z art. 216 ust. 5 Konstytucji nie wolno zaciągać pożyczek lub udzielać gwarancji i poręczeń finansowych, w następstwie których państwowy dług publiczny przekroczy 3/5 wartości rocznego produktu krajowego brutto. Sposób obliczania wartości rocznego produktu krajowego brutto oraz państwowego długu publicznego określa ustawa. Z woli ustrojodawcy konstytucyjny limit zadłużenia, czyli maksymalna dopuszczalna relacja długu publicznego do (...), wynosi zatem 60%.

Sąd podniósł, iż zasady i tryb opracowania projektu budżetu państwa oraz wymagania, którym powinien odpowiadać projekt ustawy budżetowej, a także zasady i tryb wykonywania ustawy budżetowej zostały określone w ustawie z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (Dz.U. z 2023 r., poz. 1270, dalej: ustawa o finansach publicznych). Szczególne znacznie ma jej art. 86 określający tzw. procedury ostrożnościowe, mające zastosowanie w razie osiągnięcia przez państwo określonego poziomu zadłużenia. W art. 86 omawianej ustawy został określony próg oszczędnościowy, którego celem tych jest niedopuszczenie do nadmiernego zadłużenia sektora finansów publicznych. Zgodnie z treścią art. 86 ust. 1 pkt 2 ustawy, w przypadku, gdy wartość relacji kwoty państwowego długu publicznego do produktu krajowego brutto jest większa od 55%, a mniejsza od 60%, to:

a) na kolejny rok Rada Ministrów uchwala projekt ustawy budżetowej, w którym:

- nie przewiduje się deficytu budżetu państwa lub przyjmuje się poziom różnicy dochodów i wydatków budżetu państwa, zapewniający, że relacja długu Skarbu Państwa do produktu krajowego brutto przewidywana na koniec roku budżetowego, którego dotyczy projekt ustawy, będzie niższa od relacji, o której mowa w art. 38 pkt 1 lit. b, ogłoszonej zgodnie z art. 38,

- nie przewiduje się wzrostu wynagrodzeń pracowników państwowej sfery budżetowej, w tym pracowników jednostek, o których mowa w art. 139 ust. 2,

- waloryzacja rent i emerytur nie może przekroczyć poziomu odpowiadającego wzrostowi cen towarów i usług konsumpcyjnych, ogłoszonego przez Główny Urząd Statystyczny za poprzedni rok budżetowy,

- wprowadza się zakaz udzielania pożyczek i kredytów z budżetu państwa z wyjątkiem rat kredytów i pożyczek udzielonych w latach poprzednich,

- nie przewiduje się wzrostu wydatków w jednostkach, o których mowa w art. 139 ust. 2, na poziomie wyższym niż w administracji rządowej,

b) Rada Ministrów dokonuje przeglądu wydatków budżetu państwa finansowanych środkami pochodzącymi z kredytów zagranicznych oraz przeglądu programów wieloletnich,

c) Rada Ministrów przedstawia Sejmowi program sanacyjny mający na celu obniżenie relacji, o której mowa w art. 38 pkt 1 lit. a,

d) wydatki budżetu jednostki samorządu terytorialnego określone w uchwale budżetowej na kolejny rok mogą być wyższe niż dochody tego budżetu powiększone o nadwyżkę budżetową z lat ubiegłych i wolne środki, jedynie o kwotę związaną z realizacją zadań ze środków, o których mowa w art. 5 ust. 3,

e) Rada Ministrów dokonuje przeglądu obowiązujących przepisów w celu przedstawienia propozycji rozwiązań prawnych mających wpływ na poziom dochodów budżetu państwa, w tym dotyczących stosowania stawek podatku od towarów i usług,

f) Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych otrzymuje dotację celową z budżetu państwa na realizację zadania, o którym mowa w art. 26a ustawy z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (Dz. U. z 2023 r. poz. 100, 173, 240 i 852), w wysokości do 30% środków zaplanowanych na realizację tego zadania na dany rok,

g) organy administracji rządowej mogą zaciągać nowe zobowiązania na przygotowanie inwestycji, jeżeli mają zapewnione finansowanie z udziałem środków publicznych, o których mowa w art. 5 ust. 1 pkt 2 i 3, na maksymalnym dopuszczalnym poziomie, określonym w przepisach lub procedurach dotyczących danego rodzaju inwestycji, nie mniejszym niż 50% całości kosztów, z tym że ograniczenia te nie dotyczą:

- odbudowy lub przebudowy dróg krajowych w celu usunięcia zagrożenia naruszenia bezpieczeństwa w ruchu drogowym,

- inwestycji, o których mowa w art. 37 ust. 1 ustawy z dnia 24 czerwca 2010 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z usuwaniem skutków powodzi z 2010 r. (Dz. U. poz. 835 i 993),

- przygotowania, wdrożenia, budowy lub eksploatacji systemów elektronicznego poboru opłat, o których mowa w art. 13i ustawy z dnia 21 marca 1985 r. o drogach publicznych (Dz. U. z 2023 r. poz. 645 i 760),

- zobowiązania z tytułu odszkodowań za nieruchomości przejęte w trybie ustawy z dnia 10 kwietnia 2003 r. o szczególnych zasadach przygotowania i realizacji inwestycji w zakresie dróg publicznych (Dz. U. z 2023 r. poz. 162).

Sąd podniósł, iż orzekając nie posiada pełnego wglądu w szczegółowe parametry oceny stanu polskich finansów publicznych, a zatem zasadnym było skorzystanie z oficjalnych wskaźników, które pozwolą posiłkowo ocenić zagrożenie dla równowagi budżetowej jako istotnej wartości konstytucyjnej.

Obwieszczeniem Ministra Finansów, funduszy i polityki regionalnej z dnia 24 maja 2021 roku w sprawie ogłoszenia kwot, o których mowa w art. 38 i art. 38a ustawy o finansach publicznych (M.P. z 2021 roku poz. 492) ogłoszono, że na koniec roku budżetowego 2020 roku relacja do produktu krajowego brutto kwoty państwowego długu publicznego wyniosła 47,8%.

Z kolei zgodnie z obwieszczeniem Ministra Finansów, funduszy i polityki regionalnej z dnia 25 maja 2022 roku w sprawie ogłoszenia kwot, o których mowa w art. 38 i art. 38a ustawy o finansach publicznych (M.P. z 2022 roku poz. 553) na koniec roku budżetowego 2021 roku relacja do produktu krajowego brutto kwoty państwowego długu publicznego wyniosła 43,8%.

Powyższe dane przemawiają za uznaniem, że stosunek (...) do P. nie przekroczył progu konstytucyjnego limitu zadłużenia ani nawet progu ostrożnościowego wynikającego z ustawy o finansach publicznych.

Sąd przywołał stan faktyczny, który legł u podstaw rozważań Trybunału Konstytucyjnego w sprawie o sygn. K 1/12, w której Trybunał wskazał, że jednorazowe zamrożenie wynagrodzeń sędziów nie jest niezgodne z Konstytucją, jeśli byłoby spowodowane trudną sytuacją finansową państwa, zagrażającą równowadze budżetowej, stanowiącej wartość konstytucyjną konkurencyjną wobec wartości określonych w art. 178 Konstytucji. Wówczas w ustawie o finansach publicznych obowiązywały dwa progi ostrożnościowe, których przekroczenie wymuszało uruchomienie przez władze państwa stosownych procedur. Za pierwszy próg ustawodawca uznał stan, w którym wartość relacji kwoty długu publicznego do (...) przekracza 50% (dalej: I próg ostrożnościowy), za drugi zaś - stan, gdy wartość tej relacji przekracza 55% (dalej: II próg ostrożnościowy). Wtedy relacja długu publicznego do (...) liczona według "metodyki krajowej" wyniosła w 2011 roku 53,5% (obwieszczenie Ministra Finansów z dnia 22 maja 2012 r. w sprawie ogłoszenia kwot, o których mowa w art. 38 ustawy o finansach publicznych, M.P. poz. 355), a liczony według "metodyki unijnej" - 56,4%.

Ówczesna sytuacja była zatem odmienna od tej, która legła u podstaw zamrożeniu wynagrodzeń sędziów i prokuratorów w 2021 czy 2022 roku, albowiem relacja do produktu krajowego brutto kwoty państwowego długu publicznego przekroczyła I próg ostrożnościowy i zbliżała się do II progu ostrożnościowego. W 2020 roku ta relacja wynosiła 47,8%, zaś w 2021 roku odpowiednio 43,8%, a zatem w żadnym wypadku nie zbliżała się do obecnie (od 2013 roku) jedynego progu ostrożnościowego wynoszącego 55%.

W uzasadnieniu ustawy okołobudżetowej na 2021 rok ustawodawca wskazał, że „w założeniach do budżetu państwa na rok 2021 przewidziano zamrożenie funduszu wynagrodzeń w jednostkach państwowej sfery budżetowej oraz pozostałych jednostkach sektora finansów publicznych. W związku z obecną sytuacją gospodarczą kraju spowodowaną epidemią (...)19 nastąpiła konieczność zamrożenia wynagrodzeń osób (w tym sędziów i prokuratorów), dla których podstawę obliczenia wynagrodzenia stanowi przeciętne wynagrodzenie w drugim kwartale roku poprzedniego ogłaszane przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego. W roku 2021 podstawę ustalenia wynagrodzenia sędziów i prokuratorów określono na poziomie roku 2020, tj. na podstawie przeciętnego wynagrodzenia w drugim kwartale 2019 r. ogłoszonego w Komunikacie Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego z dnia 9 sierpnia 2019 r. (M.P. z 2019 r. poz. 742). Nie zmienią się dotychczasowe zasady ustalania wynagrodzenia zasadniczego sędziów i prokuratorów w oparciu o przeciętne wynagrodzenie w drugim kwartale roku poprzedniego ogłaszanego przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego. Przepisy niniejszej ustawy spowodują „zamrożenie” systemowej waloryzacji wynagrodzeń sędziów i prokuratorów tylko w roku 2021. Powyższa propozycja mieści się w ramach całości zmian związanych z „zamrożeniem” wielkości wynagrodzeń w sektorze finansów publicznych w celu zapewnienia równowagi budżetowej stanowiącej wartość konstytucyjną, od której zależy zdolność państwa do działania i wypełniania jego zadań.”

Sąd Rejonowy wskazał, iż nie neguje wystąpienia negatywnych konsekwencji dla budżetu państwa w 2021 roku spowodowanych wybuchem pandemii (...)19. Ta niewątpliwie nowa sytuacja wywołana ogłoszonym stanem pandemii i jej konsekwencjami społecznymi, gospodarczymi, ekonomicznymi stanowiła poważne obciążenie finansowe dla państwa, które starało się nie dopuścić do załamania (na skutek przerwania łańcuchów dostaw, okresowych lockdownów, masowych absencji pracowników itd.) gospodarki, w efekcie upadłości firm, gwałtownego wzrostu bezrobocia i innych wysoce negatywnych skutków (w sferze gospodarczej, ekonomicznej i społecznej) dla funkcjonowania tegoż organizmu państwowego. Temu służyły wprowadzane kolejne mechanizmy ochronne np. tzw. "tarcze", przewidujące zarówno łagodzenie ciężarów publicznoprawnych nałożonych na przedsiębiorców jak i ich bezpośrednie wsparcie finansowe, czy świadczenia dla pracowników, zleceniobiorców, którzy z powodu wprowadzanych pandemicznych ograniczeń pozostawali bez pracy lub których źródła utrzymania ulegały z tego powodu znacznemu ograniczeniu. Tym niemniej sama wyjątkowość okresu pandemii, który w Polsce rozpoczął się w marcu 2020 roku, Zdaniem Sądu I instancji nie uzasadniała „zamrożenia” wynagrodzenia prokuratorów ustawą okołobudżetową na 2021 rok, gdyż na koniec tego trudnego pierwszego roku pandemii relacja do produktu krajowego brutto kwoty państwowego długu publicznego wynosiła 47,8% i w żadnym razie nie zbliżała się nawet do progu ostrożnościowego wynikającego z ustawy o finansach publicznych, nie mówiąc nawet o wynikającym z art. 216 ust. 5 Konstytucji progu 60%. Natomiast, jak wskazano wyżej, „zamrożenie” omawianych wynagrodzeń mogło nastąpić jedynie w przypadku przekroczenia limitu zadłużenia, co nie nastąpiło. Ponadto w odniesieniu do roku 2022 roku, którego również dotyczy pozew, był trzecim rokiem od momentu wybuchu pandemii (...)19. Zagrożenie z nią związane było już w fazie wygaszania (zakończono zasadniczy etap programu szczepień, nie raportowano codziennych statystyk dotyczących zakażonych) i z pewnością nie stanowiło podstawy do wdrażania programów oszczędnościowych, których – poza wynagrodzeniami sędziów – próżno doszukiwać się wśród ustaw uchwalanych w II połowie 2021 roku. W okresie procesowania omawianych przepisów nieznane były też czynniki wynikające z wybuchu wojny na Ukrainie, co miało miejsce 24 lutego 2022 roku.

Dodatkowo, pomimo wskazanego w uzasadnieniu ustawy okołobudżetowej na 2021 (...) systemowej waloryzacji wynagrodzeń sędziów i prokuratorów tylko w roku 2021, taka sytuacja została zapoczątkowana w 2021 roku i dotyczyła także kolejnych lat.

Z kolei w uzasadnieniu ustawy okołobudżetowej na 2022 roku ustawodawca wskazał, że „proponuje się, aby w roku 2022 podstawę ustalenia wynagrodzenia sędziów i prokuratorów określono na podstawie przeciętnego wynagrodzenia w drugim kwartale 2020 r. ogłoszonego w Komunikacie Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego z dnia 11 sierpnia 2020 r. (M.P. z 2020 r. poz. 711) zwiększonego o kwotę 26 zł, w następstwie czego podstawa ta wyniesie 5 050,48 zł. Nie zmienią się ogólne zasady ustalania wynagrodzenia zasadniczego sędziów i prokuratorów w oparciu o przeciętne wynagrodzenie ogłaszane przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego. Przepisy niniejszej ustawy spowodują bowiem „zamrożenie” waloryzacji wynagrodzeń sędziów i prokuratorów liczonej na poziomie podstawy z roku 2021. Przyjęcie podstawy ustalenia wynagrodzenia na poziomie roku 2020 będzie równoznaczne ze wzrostem wynagrodzeń w roku 2022 w stosunku do roku 2021 o 4,37%.”

Wprawdzie powyższe rozwiązanie zakłada teoretyczny wzrost wynagrodzenia prokuratorów w stosunku do poprzedniego roku, ale w ocenie Sądu I instancji stanowi rozwiązanie całkowicie arbitralne (co zostało podkreślone we wcześniejszej części rozważań), które w żadnym zakresie nie zostało uzasadnione czy choćby umotywowane w kolejnym roku budżetowym.

Sąd wskazał również, że dokonane w ustawach okołobudżetowych na lata 2021, 2022 „zamrożenie” wynagrodzeń prokuratorów nie wpisuje się w szeroko zakrojony program oszczędnościowy, mający na celu poprawę stanu finansów publicznych. Sąd przywołał zmiany, które zostały wprowadzone w 2021 roku, a które polegały na znaczącym wzroście wynagrodzeń osób zajmujących wysokie stanowiska w państwie. Na podstawie rozporządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 30 lipca 2021 roku zmieniającego rozporządzenie w sprawie szczegółowych zasad wynagradzania osób zajmujących kierownicze stanowiska państwowe (Dz. U. z 2021 r. poz. 1394), które w samym środku pandemii przywołanej w uzasadnieniu projektu ustawy okołobudżetowej na 2021 rok jako argument na "zamrożenie" wynagrodzeń sędziowskich, z dniem 1 sierpnia 2021 roku znacznie podwyższyło wynagrodzenia: Marszałkowi i Wicemarszałkom Sejmu, Marszałkowi i Wicemarszałkom Senatu, Prezesowi i Wiceprezesom Rady Ministrów, Prezesowi i Wiceprezesom Najwyższej Izby Kontroli, Szefowi i Zastępcom Szefa Kancelarii Prezydenta, sekretarzom stanu, podsekretarzom stanu, wszystkim ministrom, wszystkim wojewodom i wicewojewodom, wszystkim kierownikom i zastępcom kierowników urzędów centralnych, Szefowi Służby Cywilnej, Rzecznikowi i Zastępcom Rzecznika Praw Obywatelskich, Szefowi i Zastępcom Szefa Kancelarii Sejmu, Szefowi i Zastępcom Szefa Kancelarii Senatu, Szefowi Kancelarii Prezesa Rady Ministrów, Przewodniczącemu i wszystkim członkom Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji, Prezesowi Instytutu Pamięci Narodowej, Kierownikowi Krajowego Biura Wyborczego, Prezesowi i Zastępcom Prezesa Urzędu Ochrony Danych Osobowych, Rzecznikowi i Zastępcom Rzecznika Praw Dziecka, Rzecznikowi i Zastępcom Rzecznika Małych i Średnich (...), Rzecznikowi i Zastępcom Rzecznika (...), Prezesowi i Wiceprezesom Polskiej Akademii Nauk, wszystkim członkom Państwowej Komisji do spraw wyjaśniania przypadków czynności skierowanych przeciwko wolności seksualnej i obyczajności wobec małoletniego poniżej lat 15, Głównemu Inspektorowi Pracy i jego zastępcom, zastępcom Prokuratora Generalnego, Prezesowi, Pierwszemu Zastępcy Prezesa oraz Wiceprezesom Narodowego Banku Polskiego. Zapisy rozporządzenia w sposób istotny zwiększyły mnożniki kwoty bazowej, stanowiącej podstawę ustalania uposażenia osób nim objętych. Dla przykładu tylko wynagrodzenie zasadnicze Marszałka Sejmu, Marszałka Senatu wzrosło z kwoty 8874,43 zł (4, (...),42) do kwoty 15 532,17 zł (8, (...),42), tj. o około 40%, wynagrodzenie zasadnicze Prezesa Rady Ministrów czy Prezesa Narodowego Banku Polskiego wzrosło z kwoty 11 094,40 zł (6, (...),42) do kwoty 15 532,17 zł (8, (...),42), tj. o około 30%, wynagrodzenie zasadnicze podsekretarzy stanu wzrosło z kwoty 7873,45 zł (4, (...),42) do kwoty 12 597,52 zł (7, (...),42), tj. o około 40% - i w podobnym stosunku wynagrodzenia zasadnicze wszystkich posłów i senatorów, których wynagrodzenie jest pochodną wynagrodzenia podsekretarza stanu (art. 25 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 9 maja 1996 roku o wykonywaniu mandatu posła i senatora (t.j. Dz.U. z 2018 r., poz. 1799 ze zm.).

Podobne rozwiązania przewidywała ustawa z 17 września 2021 roku o zmianie ustawy o wynagrodzeniu osób zajmujących kierownicze stanowiska państwowe oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz. 1834), która zmieniła m.in. ustawę z dnia 31 lipca 1981 r. o wynagrodzeniu osób zajmujących kierownicze stanowiska państwowe (Dz. U. z 2020 r. poz. 1637) zwiększając ze skutkiem na dzień 1 listopada 2021 roku wartość uposażenia Prezydenta RP poprzez wzrost wynagrodzenia zasadniczego z siedmiokrotności do 9,8-krotności kwoty bazowej oraz wzrost dodatku funkcyjnego z trzykrotności do 4,2-krotności kwoty bazowej, tj. łącznie o około 30%. Przywołana ustawa z 17 września 2021 roku zmieniła również ustawę z 21 listopada 2021 roku o pracownikach samorządowych (t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 1282 ze zm.). Ustawa nowelizująca i nowe rozporządzenie wykonawcze Rady Ministrów z 25 października 2021 roku w sprawie wynagradzania pracowników samorządowych (Dz.U. poz. 1960) weszły w życie 1 listopada 2021 roku. Ze wskazaną datą weszły w życie istotne zmiany dotyczące wynagrodzeń osób wchodzących w skład organów wykonawczych jednostek samorządu terytorialnego oraz diet radnych, które w sposób istotny zwiększyły wartość ich uposażeń. Minimalne wynagrodzenie ww. osób nie może być niższe niż 80% maksymalnego wynagrodzenia określonego dla poszczególnych stanowisk w przepisach wydanych na podstawie art. 37 ust. 1 tejże ustawy. Ustalono przy tym, że maksymalne wynagrodzenie na danym stanowisku stanowi suma maksymalnego poziomu wynagrodzenia zasadniczego oraz maksymalnego poziomu dodatku funkcyjnego, a w przypadku wójtów (burmistrzów, prezydentów miast), starostów oraz marszałków województwa także kwoty dodatku. Ustawa nowelizująca z 17 września 2021 roku dokonała także zmian we wszystkich trzech ustrojowych ustawach samorządowych w zakresie maksymalnego poziomu diet przysługujących radnym. Po nowelizacji wysokość diet przysługujących radnemu nie może przekroczyć w ciągu miesiąca łącznie 2,4 krotności kwoty bazowej określonej w ustawie budżetowej dla osób zajmujących kierownicze stanowiska państwowe na podstawie przepisów ustawy z dnia 23 grudnia 1999 r. o kształtowaniu wynagrodzeń w państwowej sferze budżetowej oraz o zmianie niektórych ustaw (Dz.U. z 2020 r. poz. 1658). Tym samym maksymalna dieta radnego może wynieść 4294,61 zł zamiast dotychczasowych 2684,13 zł (1,5 krotności kwoty bazowej). Także w tym przypadku znowelizowane przepisy mają zastosowanie do ustalania wysokości diet od dnia 1 sierpnia 2021 roku.

Powyższe przykłady w ocenie Sądu I instancji miały na celu zilustrowanie niekonsekwencji ustawodawcy i braku korelacji między rozwiązaniem wprowadzonym ustawą okołobudżetową zarówno na rok 2021 jak i na rok 2022, a uzasadnieniem tego rozwiązania.

Reasumując, Sąd Rejonowy uznał, że w przypadku analizowanej wyżej, arbitralnej i całkowicie uznaniowej ingerencji w zasady wynagradzania prokuratorów doszło do przekroczenia części ze wskazanych we wcześniejszej części rozważań warunków brzegowych, które spełniane muszą być łącznie, aby można było usprawiedliwić incydentalne „zamrożenie” wynagrodzeń prokuratorów. W konsekwencji, wobec naruszenia przez wprowadzoną regulację art. 2 oraz art. 32 ust. 1 i 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, należało odmówić zastosowania art. 14 ust. 1 ustawy okołobudżetowej na 2021 rok oraz art. 10 ust. 1 ustawy okołobudżetowej na 2022 rok, stosując w to miejsce art. 123 § 1 Prawa o prokuraturze.

Sąd wskazał, iż obecnie w doktrynie i orzecznictwie nie ma żadnych wątpliwości, że sąd powszechny może odmówić zastosowania określonego przepisu, jeśli uzna go za niezgodny z Konstytucją. W uchwale Sądu Najwyższego - Izby Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 17 listopada 2022 roku, sygn. akt III PZP 2/21 wskazano, że „orzekanie o zgodności ustaw z Konstytucją (art. 188 ust. 1 Konstytucji RP) nie jest tożsame z oceną konstytucyjności przepisu mającego zastosowanie w konkretnej sprawie przez sąd orzekający. Odmowa zastosowania przepisu ustawy uznanego przez sąd za sprzeczny z Konstytucją nie narusza zatem kompetencji Trybunału Konstytucyjnego (por. uchwałę Sądu Najwyższego z dnia 4 lipca 2001 r., III ZP 12/01, OSNAPiUS 2002 Nr 2, poz. 34 z glosą częściowo krytyczną B. Nity, Przegląd Sądowy Nr 5, poz. 153). W uchwale III ZP 12/01, Sąd Najwyższy stwierdził, że przedmiotem orzekania sądu jest indywidualny stosunek społeczny, a Trybunał Konstytucyjny orzeka o prawie. Wykonując władzę sądowniczą (art. 10 ust. 2 Konstytucji) sąd sprawuje wymiar sprawiedliwości (art. 175 ust. 1 Konstytucji), zaś Trybunał, orzekając o zgodności ustaw z Konstytucją, wykonuje bardziej władzę ustawodawczą - ustawodawcy negatywnego - niż sądowniczą (mimo że art. 10 ust. 2 Konstytucji zalicza go do władzy sądowniczej).

Praktyka odmawiania stosowania przez sądy przepisów ustaw, które oceniane są przez sądy jako niekonstytucyjne, wynika z przywoływanej zasady nadrzędności Konstytucji RP wyrażonej w jej art. 8 ust. 1 i nakazu bezpośredniego jej stosowania, wyrażonego w jej art. 8 ust. 2. W wyroku z dnia 7 kwietnia 1998 roku, I PKN 90/98 Sąd Najwyższy stwierdził, że sądy powszechne są uprawnione do badania zgodności stosowanych przepisów ustawowych z Konstytucją. Uznanie, że sądy powszechne nie są uprawnione do badania zgodności ustaw z Konstytucją, a w konsekwencji do zajmowania stanowiska w kwestii ich zgodności jak też niezgodności z Konstytucją, jest wyraźnie sprzeczne z art. 8 ust. 1 Konstytucji RP, który zobowiązuje do bezpośredniego stosowania jej przepisów, przy czym pod pojęciem "stosowanie" należy rozumieć w pierwszym rzędzie sądowe stosowanie prawa (zob. także wyrok Sądu Najwyższego z dnia 29 sierpnia 2001 r., III RN 189/00, OSNP 2002 Nr 6, poz. 130, w którym opowiedziano się za możliwością dokonania przez sąd oceny zgodności przepisu z Konstytucją oraz stwierdzono, że sąd dokonując oceny konstytucyjności przepisu ustawy nie wkracza w kompetencje Trybunału Konstytucyjnego)."

W konsekwencji Sąd dokonał oceny konstytucyjności art. 14 ust. 1 ustawy okołobudżetowej na 2021 rok oraz art. 10 ust. 1 ustawy okołobudżetowej na 2022 rok w ramach ustalania, który przepis obowiązującego prawa będzie zastosowany do rozstrzygnięcia stanu faktycznego w indywidualnej sprawie powoda. Sąd uznał powyższe przepisy za niekonstytucyjne przyjmując, że wynagrodzenie powoda powinno zostać wypłacone w oparciu o art. 123 § 1 ustawy Prawo o Prokuraturze.

Odmowa zastosowania przepisu ustawy uznanego przez sąd za sprzeczny z Konstytucją nie narusza kompetencji Trybunału Konstytucyjnego i nie ma bezpośredniego związku z tymi kompetencjami.

Mając na uwadze powyższe, w ocenie Sądu I instancji zasadnym było uwzględnienie roszczenia powoda w całości z uwzględnieniem dokonanej na rozprawie modyfikacji powództwa i zasądzenie na rzecz powoda różnicy pomiędzy wynagrodzeniem asesora prokuratury wypłaconym przez pracodawcę a wynagrodzeniem, które było należne przy uwzględnieniu podstawy wymiaru wynikającej z art. 123 ustawy Prawo o prokuraturze, tj. na poziomie 5024,48 zł w 2021 roku oraz 5504,52 zł w 2022 roku. Wadliwy mechanizm waloryzacji rzutował w takim samym stopniu na każdy ze składników wynagrodzenia, do których powód nabył prawo w 2021 i 2022 roku. Wobec tego Sąd zasądził na rzecz powoda wyrównanie wynagrodzenia miesięcznego za okres od 1 stycznia 2021 roku do 9 listopada 2022 roku, dodatkowe wynagrodzenie roczne za 2021 i 2022 rok, (należne asesorom prokuratury i uzależnione od wynagrodzenia za pracę otrzymanego w ciągu roku kalendarzowego, za który przysługuje to wynagrodzenie zgodnie z dyspozycją art. 1 ust. 2 pkt 1 w zw. z art. 4 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 12 grudnia 1997 r. o dodatkowym wynagrodzeniu rocznym dla pracowników jednostek sfery budżetowej, t.j. 2023 r., poz. 1690), jak również należną na podstawie art. 120 § 1 pkt 1 ustawy Prawo o prokuraturze nagrodę jubileuszową, w kwotach dochodzonych w toku postępowania. Wyliczenie powoda z uwzględnieniem dokonanej na rozprawie modyfikacji powództwa nie były kwestionowane przez stronę pozwaną, a zatem należało je uznać za bezsporne.

O odsetkach Sąd orzekł na podstawie art. 481 § 1 k.c. w zw. z art. 300 k.p. – zgodnie z żądaniem powoda. Daty wymagalności dochodzonych roszczeń nie były przedmiotem sporu.

Stosownie do treści art. 355 k.p.c. Sąd umorzy postępowanie, jeżeli powód ze skutkiem prawnym cofnął pozew, strony zawarły ugodę lub została zatwierdzona ugoda zawarta przed mediatorem albo z innych przyczyn wydanie wyroku stało się zbędne lub niedopuszczalne.

W myśl art. 203 § 1 k.p.c. pozew może być cofnięty bez zezwolenia pozwanego aż do rozpoczęcia rozprawy, a jeżeli z cofnięciem połączone jest zrzeczenie się roszczenia - aż do wydania wyroku.

W niniejszej sprawie powód częściowo cofnął pozew ze zrzeczeniem się roszczenia.

Oceniając skuteczność cofnięcia pozwu Sąd Rejonowy doszedł do przekonania, że powyższa czynność była dopuszczalna. Cofając pozew powód powołał się na omyłkę w wyliczeniu dochodzonych roszczeń, akceptując uwagi poczynione w tym zakresie przez stronę pozwaną. Zdaniem Sądu cofniecie pozwu nie było sprzeczne z prawem lub zasadami współżycia społecznego, nie zmierzało do obejścia prawa (art. 203 § 4 k.p.c.) oraz nie naruszało słusznego interesu pracownika (art. 469 k.p.c.). Wobec skutecznego cofnięcia pozwu, Sąd umorzył postępowania w sprawie na podstawie art. 355 k.p.c. w zakresie kwoty łącznej 156,07 zł.

O kosztach procesu Sąd rozstrzygnął stosując zasadę słuszności wyrażoną w treści art. 102 k.p.c. Przepis ten pozwala sądowi zasądzić od strony przegrywającej tylko część kosztów albo nie obciążać jej w ogóle kosztami, jeżeli przemawiają za takim rozstrzygnięciem szczególne okoliczności. Nie konkretyzuje on pojęcia „wypadki szczególnie uzasadnione”, pozostawiając ją dyskrecjonalnemu uznaniu sądu. Jak wskazuje się w orzecznictwie Sądu Najwyższego ocena sądu w tym zakresie jest suwerennym uprawnieniem jurysdykcyjnym, opartym na swobodnym uznaniu, kształtowanym własnym przekonaniem, poczuciem sprawiedliwości oraz analizą okoliczności rozpoznawanej sprawy (por. postanowienie z dnia 2 czerwca 2010 r., I PZ 2/10, OSNP 2011, nr 23–24, poz. 297; postanowienie z dnia 26 stycznia 2012 r., III CZ 10/12, OSNC 2012, nr 7–8, poz. 98 z glosą M. Rzewuskiego, Glosa 2013, nr 1, s. 77 i postanowienie z dnia 15 lutego 2012 r., I CZ 165/11, LEX nr 1170214).

Wśród okoliczności uwzględnianych przy ocenie przesłanek zastosowania omawianego przepisu w orzecznictwie i doktrynie wymienia się zarówno te związane z samym przebiegiem postępowania, charakterem dochodzonego roszczenia, jak również dotyczące stanu majątkowego i sytuacji życiowej strony. Całokształt okoliczności, które mogłyby uzasadniać zastosowanie tego wyjątku, powinien być przy tym oceniony z uwzględnieniem zasad współżycia społecznego (zob. wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 10 listopada 2015 r., III AUa 212/15, LEX nr 1968159; postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 8 grudnia 2011 r., IV CZ 111/11, LEX nr 1119554).

W ocenie Sądu za rozstrzygnięciem w przedmiocie kosztów niniejszego procesu w oparciu o normę z art. 102 k.p.c. przemawiają okoliczności dwojakiego rodzaju – charakter dochodzonych roszczeń i przebieg postępowania.

Po pierwsze, poddany pod osąd spór nie dotyczy wyłącznie indywidualnego roszczenia powoda, ale ma znacznie szerszy kontekst. Do tutejszego Sądu w ostatnim roku wpłynęło wiele pozwów sędziów i prokuratorów opartych o zbliżoną podstawę prawną i identyczne podstawy faktyczne. Sprawy te dotyczą wykładni przepisów obowiązującego prawa, dokonywanej przy wykorzystaniu mechanizmu rozproszonej kontroli konstytucyjności norm prawnych. Bez wątpienia mają one charakter precedensowy. W orzecznictwie Sądu Najwyższego przyjmuje się, że w tego rodzaju przypadkach, zwłaszcza gdy dotyczą zawiłych regulacji płacowych, wymagających dokonywania skomplikowanych zabiegów interpretacyjnych, znajduje uzasadnienie zastosowanie art. 102 k.p.c. (por. rozstrzygnięcie o kosztach w wyroku z dnia 29 sierpnia 1973 r., sygn. I PR 188/73 oraz postanowienie z dnia 15 kwietnia 2010 r., sygn. I PZ 5/10). Zarówno bowiem w interesie grupy pracowników, których wspólnie dotyczy określona regulacja prawna, jak i w interesie pracodawcy, który ją na co dzień stosuje, leży definitywne ustalenie jej wykładni wiążącej dla każdej ze stron stosunków pracy.

Po drugie, Sąd nie stracił z pola widzenia faktu, że aktywność procesowa strony powodowej ograniczyła się do sporządzenia pozwu, repliki na pozew oraz uczestnictwa w 1 rozprawie. W judykaturze przyjmuje się, że za szczególnie uzasadniony wypadek, w którym strona przegrywająca sprawę w instancji, może być obciążona kosztami tylko częściowo (art. 102 k.p.c.), można uznać sytuację, gdy wysokość wykazanych kosztów zastępstwa procesowego mieści się w granicach wyznaczonych przez przepisy prawa, ale nie odpowiada stopniowi zawiłości sprawy, a zwłaszcza nakładowi pracy pełnomocnika (tak m.in.: wyrok SN z 21.05.1999 r., I PKN 59/99, OSNP 2000, nr 15, poz. 580; wyrok Sądu Apelacyjnego w Lublinie z 1.03.2023 r., I ACa 488/22, LEX nr 3560274.). Zdaniem Sądu opisana znikoma aktywność procesowa pełnomocnika powoda nie była koherentna z wysokością stawki wynagrodzenia radcy prawnego wynikającej z § 2 pkt 5 w zw. z § 9 ust. 1 pkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (t.j. Dz.U. z 2018 r., poz. 265 ze zm.). Rozpoznawana sprawa nie była typową sprawą z zakresu prawa pracy, dla której prawodawca przewidział taką stawkę wynagrodzenia profesjonalnego pełnomocnika. Owa atypowość przejawiała się zwłaszcza w odmiennym poziomie potrzebnego nakładu pracy pełnomocnika i nie była to różnica pomijalna, ale wyraźna.

Po trzecie, opisany wyżej niewielki nakład pracy pełnomocnika powoda podyktowany był zarówno charakterem sprawy, skupiającej się na zagadnieniach prawnych, a nie faktycznych, ale także postawą strony pozwanej, która nie eskalowała sporu, a ograniczyła się do zajęcia stanowiska merytorycznego, nie kwestionując żądania co do wysokości. Świadczy to o działaniu strony pozwanej na rzecz rzetelnego rozstrzygnięcia sporu, a nie o pozamerytorycznym kontestowaniu zasadności powództwa.

Postawy strony pozwanej, wnoszącej o oddalenie powództwa, nie można oceniać jako nieracjonalnej. Pozwany pracodawca podlega regułom dyscypliny finansów publicznych i nie może dziwić fakt, że sam nie podjął autonomicznej decyzji o niestosowaniu określonych – powszechnie obowiązujących w spornym okresie – przepisów prawa.

Reasumując, Sąd ocenił, że w realiach rozpoznawanej sprawy, niesprawiedliwe byłoby obciążenie strony pozwanej kosztami zastępstwa procesowego w kwocie 2700 zł. Zarówno charakter dochodzonych roszczeń, nakład pracy pełnomocnika powoda, jak i okoliczności związane z postawą strony pozwanej w toku procesu, przemawiały za nieobciążaniem jej kosztami procesu w pełnej wysokości. Jednocześnie Sąd czynił starania dla uwzględnienia interesu strony wygrywającej, która zdecydowała się na wsparcie profesjonalnego pełnomocnika dla obrony swych praw i z tego tytułu musiała ponieść określone wydatki. Wobec tego jako zgodne z zasadami słuszności Sąd ocenił obciążenie strony pozwanej połową kosztów zastępstwa procesowego, tj. kwotą 1350 zł. Stosownie do dyspozycji art. 98 §11 k.p.c. od kwoty zasądzonej tytułem zwrotu kosztów procesu zasądzono odsetki ustawowe za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty.

Na podstawie art. 4772 § 1 k.p.c. Sąd nadał wyrokowi w punkcie 1 rygor natychmiastowej wykonalności do kwoty 13 393,27 zł, tj. do wysokości jednomiesięcznego wynagrodzenia powoda.

Apelację od powyższego orzeczenia w części w zakresie pkt I, III-IV wniosła strona pozwana .

Zaskarżonemu wyrokowi zarzuciła naruszenie:

1. przepisów prawa procesowego, które mogło mieć istotny wpływ na wynik sprawy, mianowicie:

a) art. 233 § 1 k.p.c. poprzez dokonane dowolnej, w tym sprzecznej z zasadami logicznego rozumowania, oceny materiału dowodowego, co doprowadziło do uznania, że Powód zasadnie żądał zasądzenia wyrównania uposażenia za okres od 1 stycznia 2022 r. r. do 9 listopada 2022 r. (żądane uposażenie było należne), podczas gdy wynagrodzenie za pracę powoda zostało ustalone prawidłowo, na podstawie przepisów ustaw okołobudżetowych, które są ustawą epizodyczną w stosunku do ustawy - Prawo o prokuraturze,

b) art. 102 kpc poprzez przyjęcie, iż zachodzi konieczność odstąpienia od obciążania pozwanej kosztami w części podczas gdy pozwana nie przyczyniła się w żaden sposób do wytoczenia powództwa ani nie dała ku temu podstaw, a zatem zasadne było odstąpienie od obciążania jej kosztami postępowania w całości

2. Przepisów prawa materialnego, mianowicie:

a) art. 123 § 1 ustawy - Prawo o prokuraturze poprzez jego błędne zastosowanie i ustalenie na podstawie tego przepisu wynagrodzenia zasadniczego powoda , podczas gdy w sytuacji obowiązywania ustaw okołobudżetowych, tymczasowo regulujących wysokość wynagrodzenia zasadniczego prokuratorów , wysokość uposażenia powinna być ustalana na podstawie przepisów ustaw okołobudżetowych (ustawy z dnia 29 grudnia 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach służących realizacji ustawy budżetowej na rok 2021, ustawy z dnia 17 grudnia 2021 o szczególnych rozwiązaniach służących realizacji ustawy budżetowej na rok 2022 .

Mając na uwadze powyższe apelujący wniósł o:

a) uchylenie wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji na postawie art. 386 § 4 k.p.c, ewentualnie o zmianę wyroku i oddalenie powództwa,

b) zasądzenie od Powoda na rzecz Pozwanego kosztów postępowania apelacyjnego, w tym kosztów zastępstwa procesowego w wysokości według norm przepisanych za czas po upływie tygodnia od dnia jego ogłoszenia do dnia zapłaty.

Na wypadek gdyby Sąd nie podzielił stanowiska pozwanej strona apelująca wniosła o zastosowanie art. 102 kpc i odstąpienie od obciążania jej kosztami postępowania w całości.

W odpowiedzi na apelację pełnomocnik powoda wniósł o oddalenie apelacji jako bezzasadnej nadto o zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda kosztów postępowania apelacyjnego w tym kosztów zastępstwa radcowskiego według norm przepisanych na podstawie art. 98 § 1 k.p.c. a nie na podstawie art. 102 k.p.c.

Sąd Okręgowy zważył co następuje:

Apelacja nie zasługuje na uwzględnienie.

Na wstępie należy podnieść, że w niniejszym postępowaniu Sąd Okręgowy rozpoznał sprawę na posiedzeniu niejawnym na podstawie art. 374 kodeksu postępowania cywilnego z dnia 7 lipca 2023 r. (Dz.U. z 2023 r. poz. 1550, dalej KPC) zgodnie z którym Sąd II instancji może rozpoznać sprawę na posiedzeniu niejawnym, jeżeli przeprowadzenie rozprawy nie jest konieczne. Rozpoznanie sprawy na posiedzeniu niejawnym jest niedopuszczalne, jeżeli strona w apelacji lub odpowiedzi na apelację złożyła wniosek o przeprowadzenie rozprawy, chyba że cofnięto pozew lub apelację albo zachodzi nieważność postępowania.

Co do meritum Sąd Okręgowy Sąd Okręgowy w pełni podzielił ustalenia faktyczne Sądu Rejonowego, jak również ocenę prawną dokonaną przez ten Sąd. Z kolei zarzuty apelacji stanowią jedynie nieuzasadnioną polemikę z prawidłowymi ustalenia Sądu I instancji i jako takie nie zasługują na uwzględnienie.

W niniejszej sprawie spór sprowadza się do tego, na podstawie jakich przepisów prawa powszechnie obowiązującego powinno zostać ustalone wynagrodzenie zasadnicze powoda jako asesora prokuratora, mianowicie, powód powołuje się na przepisy ustawy - Prawo o prokuraturze, z kolei, strona pozwana powołuje się na przepisy ustawy z dnia 29 grudnia 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach służących realizacji ustawy budżetowej na rok 2021 dalej „ustawa okołobudżetowa na 2021 r."., ustawy z dnia 17 grudnia 2021 o szczególnych rozwiązaniach służących realizacji ustawy budżetowej na rok 2022 dalej „ustawa okołobudżetowa na 2022 r.".

Zgodnie z art. 123 § 1 i 2 ustawy z dnia 28.01.2016 r. Prawo o prokuraturze (t.j. Dz.U. z 2023 r. poz. 136) podstawę ustalenia wynagrodzenia zasadniczego prokuratora w danym roku stanowi przeciętne wynagrodzenie w drugim kwartale roku poprzedniego, ogłaszane w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej „Monitor Polski” przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego na podstawie art. 20 pkt 2 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U. z 2022 r. poz. 504, 1504 i 2461). Jeżeli przeciętne wynagrodzenie o którym mowa § 1, jest niższe od przeciętnego wy-nagrodzenia ogłoszonego za drugi kwartał roku poprzedzającego - przyjmuje się podstawę ustalenia wynagrodzenia zasadniczego prokuratora w dotychczasowej wysokości.

W myśl art. 127 § 1 Prawa o prokuraturze cytowany art. 100 Prawa o ustroju sądów powszechnych stosuje się zaś odpowiednio do prokuratorów.

Przy tym co bezsporne uposażenie powoda zostało określone kolejno na podstawie art. 14 ust. 1 ustawy z dnia 19 listopada 2020 roku o szczególnych rozwiązaniach służących realizacji ustawy budżetowej na rok 2021 (Dz. U. z 2020 r., poz. 2400 z późn. zm.;, zgodnie z którym „w roku 2021 podstawę ustalenia wynagrodzenia zasadniczego prokuratora, o której mowa w art. 123 § 1 ustawy z dnia 28 stycznia 2016 roku – Prawo o prokuraturze (Dz. U. z 2019 r., poz. 740 oraz z 2020 r., poz. 190 i 875), stanowi przeciętne wynagrodzenie w drugim kwartale 2019 roku ogłoszone w komunikacie Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego”. Z komunikatu Prezesa GUS z dnia 9 sierpnia 2019 roku w sprawie przeciętnego wynagrodzenia w drugim kwartale 2019 roku wynika, że wyniosło ono 4 839,24 zł. Następnie na podstawie art. 10 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 2021 roku o szczególnych rozwiązaniach służących realizacji ustawy budżetowej na rok 2022 (Dz. U. poz. 2445 z późn. zm.,), zgodnie z którym „w roku 2022 podstawę ustalenia wynagrodzenia zasadniczego prokuratora, o której mowa w art. 123 § 1 ustawy z dnia 28 stycznia 2016 roku – Prawo o Prokuraturze (Dz.U z 2021 r. poz. 66, 1236 i 2052) stanowi przeciętne wynagrodzenie w drugim kwartale 2020 roku ogłoszone w komunikacie Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego”. Podstawa ta, stosownie do dyspozycji ust. 2 wskazanego przepisu, uległa zwiększeniu o kwotę 26 zł, wynosząc 5 050,48 zł (5 024,48 zł przeciętnego wynagrodzenia w drugim kwartale 2020 roku + 26 zł).

Przy czym zasadność zastosowania tych przepisów apelujący uzasadnia podnosząc, iż normy regulacji ustawowej o charakterze ogólnym, bez terminu obowiązywania czyli normy ustawy - Prawo o Prokuraturze, nie mają zastosowania w okresie obowiązywania ustaw okołobudżetowych , których normy regulują tę samą materię i są normami późniejszymi wobec norm wynikających z ustawy Prawo o Prokuraturze. Wobec tego zdaniem skarżącego Sąd I instancji nie powinien odmówić zastosowania przepisów ustaw okołobudżetowych.

W tym miejscu podnieść należy, iż Sąd Okręgowy (podobnie z resztą jak Sąd I instancji) nie kwestionuje ogólnie obowiązujących reguł kolizyjnych, zgodnie z którymi lex posteriori derogat legi priori oraz lex specialis derogat legi generali. W konsekwencji tego uznaje, iż w istocie skoro ustawa prawo prokuraturze i ustawy okołobudżetowe są równorzędnymi w hierarchii aktami prawa powszechnie obowiązującego to faktycznie ustawy okołobudżetowe o epizodycznym charakterze mogą wpływać na treść tej pierwszej ustawy o charakterze ogólnym i ustanawiać trwałe bądź czasowe wyjątki od jej postanowień. Niemniej jednak co pomija już skarżący, nie z uwagi na te okoliczność wysokość wynagrodzenia zasadniczego prokuratorów/ asesorów prokuratorów w roku 2021 i 2022 r. ukształtowana właśnie przepisami tzw. ustaw okołobudżetowych na grudnie rozpoznawanego przypadku została zakwestionowana. Powyższe wynikało z odmowy zastosowania przepisu art. 10 ust. 1 ustawy okołobudżetowej na rok 2022 oraz 14 ust. 1 ustawy okołobudżetowej na rok 2021 z uwagi na ich niekonstytucyjność.

W tym zakresie Sąd Okręgowy w pełni podziela argumentacje Sądu I instancji wskazującą na możliwość zastosowania takiego rozwiązania. Podkreślić należy, iż w orzecznictwie kwestia nakazu bezpośredniego stosowania Konstytucji przez sądy w znaczeniu prawa do pominięcia niekonstytucyjnej ustawy znalazła liczne potwierdzenie.

W wyroku z 21 sierpień 2001 roku (III RN (...)) Sąd Najwyższy stwierdził, iż Sąd dokonuje oceny zgodności przepisu ustawy z Konstytucją w ramach ustalenia, który przepis obowiązującego prawa będzie zastosowany do rozstrzygnięcia danego stanu faktycznego. Sąd jest obowiązany do takiej oceny, bowiem uchylenie się od niej może prowadzić do rozstrzygnięcia sprawy na podstawie przepisu niekonstytucyjnego, a zatem niezgodnie z prawem obowiązującym. Sąd dokonując oceny konstytucyjności przepisu ustawy nie wkracza w kompetencje Trybunału Konstytucyjnego. Odmowa zastosowania przez Sąd przepisu ustawy nie może opierać się na przypuszczeniach co do jego niekonstytucyjności, lecz musi być rezultatem starannej i przemyślanej wykładni, prowadzącej do wniosku, że przepis ten w ustalonym przez Sąd znaczeniu, jest niezgodny z określonym i wyraźnie wskazanym przepisem Konstytucji Rzeczpospolitej Polskiej. Sąd Najwyższy stwierdził wprost, iż sądy powszechne są uprawnione do badania zgodności stosowanych przepisów ustawowych z Konstytucją.

Podobne stanowisko zajął Naczelny Sąd Administracyjny w dwóch orzeczeniach, najpierw w wyroku z dnia 6 stycznia 2000 roku, sygn. akt II SA/Gd 355/98, w którym stwierdził, że „niezawisłość sędziów oraz ustanowione w art. 8 ust. 2 Konstytucji uprawnienie wydawania orzeczeń wprost w oparciu o Konstytucję daje niezawisłemu sądowi w konkretnej sprawie uprawnienie do odstąpienia od stosowania przepisu ustawy, który uznaje za sprzeczny z Konstytucją. W ten sposób niezawisły sąd spełnia rolę równoważącą w stosunku do równej mu władzy ustawodawczej”, a następnie w wyroku z dnia 24 października 2000 roku, sygn. akt V SA 613/00, zgodnie z którym „kognicja Naczelnego Sądu Administracyjnego obejmuje w ramach bezpośredniego stosowania Konstytucji (art. 8 ust. 2) także możliwość niezastosowania in concreto przepisu ustawy. W takim wypadku istnieje powinność zastosowania bezpośrednio normy konstytucyjnej na wypadek konfliktu między treścią normy konstytucyjnej i ustawowej. Decyduje o tym zasada zobowiązująca sąd do podległości normie hierarchicznie wyższej”.

Z kolei w wyroku z 4 lipca 2012 r.( (...) 87/11) Sąd Najwyższy wskazał, iż: Obowiązkiem sądów jest wymierzanie sprawiedliwości (art. 10 ust. 2 i art. 175 ust. 1 Konstytucji), przy czym sędziowie podlegają tylko Konstytucji oraz ustawom (art. 178 ust. 1 Konstytucji). Działając w tym zakresie działają oni na podstawie i w granicach prawa, czego wymaga art. 7 Konstytucji. Sędzia nie może stosować ustaw bez uwzględnienia kontekstu konstytucyjnego. Konstytucja jest bowiem najwyższym prawem Rzeczypospolitej Polskiej, a jej przepisy stosuje się bezpośrednio, chyba że Konstytucja stanowi inaczej (art. 8 Konstytucji). Nie ma przepisów Konstytucji, które wyłączałyby jej bezpośrednie stosowanie przez sądy. Sąd stosuje Konstytucję w jednostkowej sprawie i może odmówić stosowania przepisu ustawy lub rozporządzenia, jeżeli stwierdzi jego sprzeczność z prawem hierarchicznie wyższym. Nie narusza to kompetencji Trybunału Konstytucyjnego, który ma inny przedmiot orzekania (art. 188 Konstytucji). Orzeka on o przepisie prawnym w zakresie jego zgodności z aktem wyższego rzędu, a nie o stosunkach społecznych, które ten przepis reguluje.

Kompetencję orzekania o niekonstytucyjności oznaczonego przepisu ustawy ma wyłącznie Trybunał Konstytucyjny i tylko on może rozważać usunięcie z systemu prawnego przepisów sprzecznych z ustawą zasadniczą (art. 188 pkt 1 Konstytucji RP), jednakże orzeka - nie o zgodności ustaw z Konstytucją (art. 188 pkt 1 ustawy zasadniczej), co niewątpliwie na-leży do wyłącznej kompetencji Trybunału Konstytucyjnego, nie jest tożsame z oceną konstytucyjności przepisu mającego zastosowanie w konkretnej sprawie rozstrzyganej przez sąd. Sąd jest obowiązany do oceny konstytucyjności przepisu ustawy w ramach ustalania, który przepis obowiązującego prawa będzie zastosowany do rozstrzygnięcia danego stanu faktycznego w indywidualnej sprawie. Odmowa zastosowania przepisu ustawy uznanego przez sąd za sprzeczny z Konstytucją nie narusza zatem kompetencji Trybunału Konstytucyjnego i nie ma bezpośredniego związku z tymi kompetencjami. Uznanie, że sądy powszechne nie są uprawnione do badania zgodności ustaw z Konstytucją, a w konsekwencji do zajmowania stanowiska w kwestii ich zgodności, jak też niezgodności z ustawą zasadniczą, jest wyraźnie sprzeczne z art. 8 ust. 2 Konstytucji RP, który zobowiązuje do bezpośredniego stosowania jej przepisów, przy czym pod pojęciem "stosowanie" należy rozumieć w pierwszym rzędzie sądowe stosowanie prawa (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 8 sierpnia 2017 r., I UK 325/16, uchwałę Sądu Najwyższego z dnia 4 lipca 2001 r., III ZP 12/01, OSNAPiUS 2002 nr 2, poz. 34 oraz wyroki Sądu Najwyższego z dnia 7 kwietnia 1998 r., I PKN 90/98, OSNAPiUS 2000 nr 1, poz. 6; z dnia 20 sierpnia 2001 r., III RN 189/00, OSNAPiUS 2002 nr 6, poz. 130; z dnia 8 stycznia 2009 r., I CSK 482/08, LEX nr 491552; z dnia 8 października 2015 r., III KRS 34/12, OSNP 2016 nr 11, poz. 103 oraz z dnia 17 marca 2016 r., III KRS (...), LEX nr 2288953 i powołane w nich orzecznictwo).

Ocena konstytucyjności prawa sprawowana przez sądy w ramach bezpośredniego stosowania Konstytucji służy nie tylko zapewnieniu zgodności orzeczeń z Konstytucją, a w konsekwencji zapewnieniu wydania orzeczenia słusznego, sprawiedliwego i realizującego konstytucyjną aksjologię i wartości, ale także przyspieszeniu postępowania. Pozwala ponadto na badanie konstytucyjności prawa w różnorodnych sprawach, odmiennych okolicznościach faktycznych, co znacznie poszerza zakres oceny konstytucyjności. Trybunał Konstytucyjny bada bowiem zgodność z Konstytucją w sposób abstrakcyjny i w zakresie wniosku, co istotnie zawęża pole działania tego organu. Kontrola rozproszona stwarza także możliwość interpretacji Konstytucji oraz ustaw z uwzględnieniem szerokiego spektrum wiedzy specjalistycznej sądów w poszczególnych działach prawa, a tym samym poszerza perspektywę rozumienia Konstytucji (M. Gutowski, P. Kardas: Wykładnia i stosowanie prawa w procesie opartym na Konstytucji, Warszawa 2017, § 3. Znaczenie Konstytucji dla procesu sądowego stosowania prawa; por. też M. Haczkowska: Zasada bezpośredniego stosowania konstytucji w działalności orzeczniczej sądów, Przegląd Sejmowy 2005 nr 1; R. Balicki: Bezpośrednie stosowanie konstytucji, Krajowa Rada Sądownictwa 2016 nr 4, s. 13; M. Gutowski, P. Kardas: Sądowa kontrola konstytucyjności prawa. Kilka uwag o kompetencjach sądów powszechnych do bezpośredniego stosowania Konstytucji, Palestra 2016 nr 4, s. 5; E. Maniewska: Pojęcie argumentacji konstytucyjnej i jej ewolucja w orzecznictwie Sądu Najwyższego [w:] Argumentacja konstytucyjna w orzecznictwie sądowym, Studia i Analizy Sądu Najwyższego - Materiały Naukowe, Tom IV, Warszawa 2017, s. 59; W. Sanetra: Bezpośrednie stosowanie Konstytucji RP przez Sąd Naj-wyższy, Przegląd Sądowy 2017 nr 2, s. 5; P. Tuleja: Wpływ przesłanki funkcjonalnej na sposób rozpoznania pytania prawnego przez Trybunał Konstytucyjny, Przegląd Sądowy 2017 nr 6, s. 7; A. Bodnar: Wykonywanie orzeczeń Europejskiego Trybunału Praw Człowieka w Polsce. Wymiar instytucjonalny, Warszawa 2018, Rozdział VII, pkt 9. Zagrożenia dla niezależności sądownictwa a stosowanie Konwencji przez sądy; P. Mikuli: Doktryna konieczności jako uzasadnienie dla rozproszonej kontroli konstytucyjności ustaw w Polsce, Gdańskie Studia Prawnicze 2018 nr 2, s. 635; J. Podkowik: Sądy wobec niekonstytucyjnych aktów normatywnych u progu trzeciej dekady obowiązywania Konstytucji RP, Przegląd Sądowy 2018 nr 5, s. 5; J. Roszkiewicz: Incydentalna kontrola legalności aktów organów władzy publicznej w procesach dotyczących ochrony dóbr osobistych, Monitor Prawniczy 2019 nr 11, s. 591; P. Polak: Związanie sądu wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego wydanym w nieprawidłowo umocowanym składzie (refleksje na tle wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 20 czerwca 2018 r., sygn. akt V SA/Wa 459/18), Zeszyty Naukowe Sądownictwa Administracyjnego 2020 nr 3, s. 63; P. Radziewicz: Kryzys konstytucyjny i paradygmatyczna zmiana konstytucji, Państwo i Prawo 2020 nr 10, s. 3; P. Jabłońska: Konstytucyjne podstawy rozproszonej kontroli konstytucyjności prawa, Przegląd Sądowy 2020 nr 11-12, s. 21).

Zdaniem Sądu Okręgowego w stanie faktycznym sprawy- co słusznie stwierdził Sąd Rejonowy- pod pozorem ochrony równowagi budżetowej doszło do obejście przez ustawodawcę celów ustawy budżetowej.

W systemie konstytucyjnym opartym z na zasadzie podziału władz ustawa staje się prawem pod warunkiem niekolizyjności z zasadami Konstytucji w przestrzeni formalnej jak i materialnej jej treści. Sądy na mocy art. 177 Konstytucji sprawujące wymiar sprawiedliwości mają prawo i obowiązek badania celów ustaw w optyce art. 2, art. 7 i art. 10 Konstytucji.

Ustawa o prokuraturze w części dotyczącej waloryzacji wynagrodzeń chroni stabilizacje statusu materialnego prokuratora jako istotnego organu ochrony prawnej państwa.

Utrzymanie odpowiedniego poziomu wynagrodzeń prokuratora ma charakter gwarancyjny jego statusu a tym samym ochrony formuły jego niezależności.

Natomiast celem ustaw okołobudżetowych nie jest wprowadzanie zmian w ustawach zwykłych, lecz wyłącznie zapewnienie realizacji ustawy budżetowej. Z tego też powodu wprowadzenie zmian do innych ustaw (w tym przypadku do art. 123 § 1 ustawy Prawo o prokuraturze) powinno odbywać się poprzez nowelizację danej ustawy, z poszanowaniem obowiązujących procesów legislacyjnych, w tym rygorów zmian ustaw ustrojowych. Dokonywanie zmian w zakresie zasad kształtowania wynagrodzeń prokuratorów w oparciu o doraźną ustawę okołobudżetową narusza Konstytucję. Z istoty rzeczy ustawa okołobudżetowa nie dotyczy zmian wynagrodzeń określonej grupy zawodowej, ale służy zapewnieniu wykonania budżetu. Zmiany zasad wynagradzania prokuratorów nie stanowią materii, jaką powinna regulować ustawa okołobudżetowa. Winno to nastąpić poprzez nowelizację ustawy o prokuraturze, co nie miało miejsca. Ustawa ta obowiązuje zatem nadal w dotychczasowym kształcie i jako taka winna znaleźć zastosowanie w niniejszej sprawie.;

W okresie objętym sporem ustawodawca dokonywał szeregu zmian legislacyjnych, które nie tylko, że nie powodowały oszczędności budżetowych, to skutkowały istotnymi wy-datkami. Przemawia to przeciwko uznaniu, że art. 10 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 2021 roku o szczególnych rozwiązaniach służących realizacji ustawy budżetowej na rok 2022 oraz art. 14 ust. 1 ustawy z dnia 19 listopada 2020 roku o szczególnych rozwiązaniach służących realizacji ustawy budżetowej na rok 2021 (Dz. U. z 2020 r., poz. 2400 z późn. zm.; służyły ochronie wartości konstytucyjnej w postaci równowagi budżetowej.

Sąd Okręgowy uważa za trafne stanowisko Sądu I instancji, że wartość konstytucyjna w postaci równowagi budżetowej nie uzasadniała naruszenia poprzez art. 10 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 2021 roku o szczególnych rozwiązaniach służących realizacji ustawy budżetowej na rok 2022 oraz art. 14 ust. 1 ustawy z dnia 19 listopada 2020 roku o szczególnych rozwiązaniach służących realizacji ustawy budżetowej na rok 2021 praw podmiotowych powoda służących utrzymaniu i ugruntowaniu zasady niezależności prokuratorów jako elementu w organach ochrony państwa. Wynagrodzenie to nie jest bowiem tylko zapłatą za wykonaną pracę ale ma służyć innym celom takim jak utrzymanie niezależności prokuratura co z kolei jest gwarancją zapewnienia należytej ochrony prawnej obywatelom państwa.

Wskazać w tym miejscu należy na powoływany już przez Sąd I instancji wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 8 listopada 2023 roku wydany w sprawie K 1/23, który stwierdza, że art. 8 i art. 9 ustawy z dnia 1 grudnia 2022 r. o szczególnych rozwiązaniach służących realizacji ustawy budżetowej na rok 2023 (Dz.U. poz. 2666, ze zm.) są niezgodne z art. 178 ust. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, zaś art.7 tej ustawy jest niezgodny z art. 195 ust. 2 Konstytucji.

Trybunał Konstytucyjny wprost wskazał w powyższym orzeczeniu, że rozwiązania unormowane w przedmiocie kontroli, czyli art. 7, art. 8 i art. 9 ustawy okołobudżetowej na 2023 r., nie tylko nie są spójne z rozwiązaniami lex generalis zawartymi w prawie o ustroju sądów powszechnych, ustawie o Sądzie Najwyższym oraz ustawie o statusie Sędziów TK, ale także nie są nawet spójne z analogicznymi przepisami ustawy okołobudżetowej na 2021 r. i ustawy okołobudżetowej na 2022 r.; oznacza to, że ustawodawca w tej materii kierował się daleko posuniętą uznaniowością, która nie zapewnia sędziom konstytucyjnych gwarancji wysokości ich przyszłych dochodów oraz nie chroni ich przed potencjalnymi manipulacjami ze strony ustawodawcy; wobec tego zasady wynagradzania sędziów uregulowane na mocy art. 7, art. 8 i art. 9 ustawy okołobudżetowej na 2023 r. nie spełniają warunków brzegowych określonych w orzecznictwie TK.

Powyższy wyrok Trybunału Konstytucyjnego dotyczył wprawdzie ustawy okołobudżetowej na rok 2023, jednakże biorąc pod uwagę, iż w orzeczeniu tym powołano się na zawarte w wyroku Trybunału Konstytucyjnego z 12 grudnia 2012 roku, wydanym w sprawie K 1/12, zasady oceny dopuszczalności zmian zasad kształtowania wynagrodzeń sędziów, a w szczególności konieczność spełnienia „warunków brzegowych” - szczegółowo przywołanych przez Sąd meriti w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku - zajęte stanowisko ma niewątpliwe znaczenie dla oceny zgodności z Konstytucją rozwiązań przyjętych w roku 2021 i 2022, będących przedmiotem orzekania w niniejszej sprawie.

Przenosząc powyższe rozważania na grunt rozpoznawanej sprawy, Sąd I instancji zasadnie powołał podkreślane przez Trybunał Konstytucyjny warunki brzegowe. Zasadnie Sąd Rejonowy odwołał się także do wynagrodzeń innych grup zawodowych – osób zajmujących państwowe stanowiska kierownicze, osób wchodzących w skład organów wykonawczych jednostek samorządu terytorialnego, diet radnych, wskazując na znaczące podwyższenie wysokości ich uposażeń w analogicznym okresie. W ocenie Sądu Okręgowego fakty te w korelacji do zamrożenia uposażeń prokuratorów nie pozostają bez znaczenia. Sąd Okręgowy w pełni podziela stanowisko Sądu Rejonowego, że trzykrotne odstąpienie przez ustawodawcę w latach 2021 – 2023 od ustrojowego modelu wynagradzania prokuratorów, jest nie do pogodzenia z wartościami konstytucyjnymi wyrażonymi w art. 2 Konstytucji i podlega ocenie na mocy art. 8 Konstytucji. (...) wynagrodzeń sędziowskich - a co za tym idzie i prokuratorskich- może być tolerowane tylko wyjątkowo, ze względu na inne wartości konstytucyjne np. ze względu na trudności budżetowe państwa, jeżeli występuje w kontekście szerszego programu oszczędnościowego. Nie może w żadnym wypadku stać się ono systematyczna praktyką ( wyrok TK z 12.12.2012 K1/12 ) Tak zaś w kontekście okoliczności sprawy było w przedmiotowym wypadku

Powyższe czyni bezzasadnymi apelacyjne zarzuty naruszania art. 233 § 1 k.p.c. i korelujące z nimi zarzuty naruszenia art. 123 § 1 ustawy - Prawo o prokuraturze poprzez ustalenie na podstawie tego przepisu uposażenia powoda, podczas gdy w sytuacji obowiązywania ustaw okołobudżetowych, tymczasowo regulujących wysokość wynagrodzenia zasadniczego (w konsekwencji również uposażenia), wysokość uposażenia powinna być ustalana na podstawie przepisów ustaw okołobudżetowych

Sąd Rejonowy słusznie przyjął, że art. 10 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 2021 roku o szczególnych rozwiązaniach służących realizacji ustawy budżetowej na rok 2022 oraz art. 14 ust. 1 ustawy z dnia 19 listopada 2020 roku o szczególnych rozwiązaniach służących realizacji ustawy budżetowej na rok 2021 nie służył ochronie wartości konstytucyjnej jaką jest równowaga budżetowa. W dacie uchwalenia tych przepisów ustawodawca miał możliwość ochrony wartości równowagi budżetowej bez naruszania praw powoda słusznie nabytych w oparciu o art. 123 w/w ustawy Prawo o prokuraturze.

Chybionymi są też zarzuty apelacji dotyczące naruszenia art. 102 kpc poprzez brak odstąpienia od obciążania pozwanej kosztami przegranego procesu w całości.

Zauważyć należy, iż zastosowanie art. 102 k.p.c. powinno być oceniane w całokształcie okoliczności, które by uzasadniały odstępstwo od podstawowych zasad decydujących o rozstrzygnięciu w przedmiocie kosztów procesu. Do kręgu tych okoliczności należy zaliczyć zarówno fakty związane z samym przebiegiem procesu, jak i fakty leżące na zewnątrz procesu, zwłaszcza dotyczące stanu majątkowego (sytuacji życiowej). Okoliczności te powinny być oceniane przede wszystkim z uwzględnieniem zasad współżycia społecznego (zob. post. SN z 14.1.1974 r., II CZ 223/73, L.).

Zastosowanie art. 102 k.p.c. wymaga dokonania oceny ostatecznego wyniku sprawy, jak również podlega dyskrecjonalnej ocenie sędziowskiej. Ustalenie, czy takie szczególne wypadki zachodzą, ustawodawca pozostawił swobodnej ocenie sądu. Ocena ta powinna uwzględniać wszystkie okoliczności, które mogą mieć wpływ na jej podjęcie. Rozstrzygnięcie w tym zakresie może zostać skutecznie zakwestionowane w ramach kontroli instancyjnej jedynie w razie oczywistego naruszenia reguł zastosowania art. 102 KPC (post. SN z 9.8.2012 r., V CZ 26/12, L.).

Podnieść należy iż okoliczność, że Prokuratura (...) jako pracodawca statio fisci Skarbu Państwa nie ma i nie miała żadnego wpływu na proces legislacyjny, jest tylko dysponentem środków budżetowych przekazywanych na realizację wynagrodzeń i uposażeń prokuratorów, podlegała regułom dyscypliny finansów publicznych, nie przyczyniła się w żaden sposób do wytoczenia powództwa, nie dała, ku temu podstaw nie wpływa w jakimkolwiek zakresie na ocenę braku prawidłowości rozstrzygnięcia Sądu I instancji w tym przedmiocie - tj co do obciążenia pozwanego wyłącznie połową kosztów przegranego procesu. Podkreślić należy, iż Sąd Rejonowy uwzględnił wszystkie wymienione wyżej przez skarżącego okoliczności nie obciążając pozwanej kosztami procesu w połowie. Natomiast fakt bycia jednostką statio fisci nie sprawia, iż a limine podmiot ten nie powinien ponosić żadnych kosztów przegranego procesu. Pozwany jako pracodawca co do zasady odpowiada za prawidłowość wynagrodzenia przekazywanego pracownikom. Nie należy też pomijać, iż powód jak każdy podmiot miał prawo do profesjonalnego zastępstwa procesowego w związku z czym był zobligowany do poniesienia kosztów, które generalnie z uwagi na wynik sprawy winny mu zostać zwrócone. Podkreślić należy też, iż Prokuratura jako jednostka budżetowa może domagać się zwrotu tych kosztów od Skarbu Państwa. Natomiast jakiekolwiek inne argumenty noszące znamiona szczególnie uzasadnionych pozwalające na zastosowanie art. 102 k.p.c. (np. całkowity brak środków finansowych na ich pokrycie) nie zostały wykazane .

Z tych też względów na podstawie art. 385 k.p.c. Sąd Okręgowy apelację pozwanego jako bezzasadną w całości oddalił.

O zwrocie kosztów zastępstwa procesowego za II instancję wraz z odsetkami orzeczono uwzględniając wartość zgłoszonego roszczenia na podstawie art. 98 k.p.c. a także § 10 ust. 1 pkt 1 oraz § 9 ust. 1 pkt 2 oraz § 2 pkt 5 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz. U. 2023 r., poz.1935) nie znajdując podstaw do zastosowania art. 102 kpc. Podkreślić należy iż sam charakter roszczenia i przekonanie strony o zasadności roszczenia nie jest wystarczający do odstąpienia od obciążenia strony kosztami procesu, jeżeli ta znając treść uzasadnienia zaskarżonego wyroku podjęła decyzję o wniesieniu apelacji i kontynuowaniu procesu, a w konsekwencji przyjęła na siebie ryzyko wynikające z ewentualnego przegrania sprawy na tym etapie. /Wyrok Sądu Apelacyjnego w Krakowie - I Wydział Cywilny z dnia 14 listopada 2019 r., I ACa 1283/18/

J.L.