UZASADNIENIE

Wyroku Sądu Okręgowego w Krakowie Wydział IV Karny Odwoławczy z dnia 16 kwietnia 2014 roku

H. P. skazany został następującymi prawomocnymi wyrokami:

1. Sądu Rejonowego w Suchej Beskidzkiej Wydział II Karny z dnia 31

sierpnia 2007 roku, sygn. akt II K 127/07 za przestępstwo z art. 280 § 1 k.k. popełnione w nocy 9 maja 2007 roku na karę 2 lat pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem jej wykonania na okres próby lat 5, a nadto oddano go pod dozór kuratora. Następnie postanowieniem z dnia 2 kwietnia 2009 roku, sygn. akt II Ko 620/08 tut. Sąd zarządził skazanemu wykonanie powyższej kary pozbawienia wolności;

2. Sądu Rejonowego w Suchej Beskidzkiej Wydział (...) z dnia 8 lutego 2008 roku, sygn. akt V K 444/07 za przestępstwo z art. 278 § 1 k.k. popełnione w dniu 11 marca 2007 roku na karę 1 roku i 6 miesięcy pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem jej wykonania na okres próby lat 5, a nadto orzeczono grzywnę i oddano go pod dozór kuratora. Następnie postanowieniem z dnia 24 listopada 2008 roku, sygn. akt II Ko 624/08, utrzymanym w mocy postanowieniem Sądu Okręgowego w Krakowie z dnia 27 marca 2009 roku, sygn. akt VII Kzw 213/09 tut. Sąd zarządził skazanemu wykonanie powyższej kary pozbawienia wolności;

3. Sądu Rejonowego w Suchej Beskidzkiej Wydział II Karny z dnia 12 sierpnia 2008 roku, sygn. akt II K 88/08 za przestępstwo z art. 278 § 1 k.k. popełnione w dniu 7 kwietnia 2008 roku na karę 6 miesięcy pozbawienia wolności oraz za przestępstwo z art. 158 § 1 k.k. popełnione w dniu 7 kwietnia 2008 roku na karę 6 miesięcy pozbawienia wolności, za co wymierzono karę łączną pozbawienia wolności w wymiarze 10 miesięcy pozbawienia wolności, jednocześnie zaliczając mu na poczet tejże kary okres zatrzymania w dniu 14 i 15 kwietnia 2008 roku;

które to wyroki opisane w pkt. 1 i 2 tut. Sąd połączył, jednocześnie umarzając postępowanie o wydanie wyroku łącznego odnośnie skazania opisanego w pkt. 3 wydając w dniu 30 czerwca 2009 roku, pod sygn. akt II K 150/09 wyrok łączny częściowo zmieniony wyrokiem Sądu Okręgowego w Krakowie z dnia 1 października 2009 roku, sygn. akt IV Ka 971/09 w zakresie wymiaru orzeczonej kary łącznej,

4. Sądu Rejonowego w Suchej Beskidzkiej Wydział(...)z dnia 30

marca 2011 roku, sygn. akt II K 89/11 za przestępstwo z art. 291 § 1 k.k. w zw. z art. 64 § 1 k.k. popełnione w dniu 15 listopada 2010 roku na karę 12 miesięcy ograniczenia wolności, którą tut. Sąd postanowieniem z dnia 18 października 2011 roku, sygn. akt II Ko 875/11 zamienił na zastępczą karę pozbawienia wolności w wymierzę 180 dni;

5. Sądu Rejonowego w Suchej Beskidzkiej Wydział (...) z dnia 13

czerwca 2011 roku, sygn. akt II K 80/11 za przestępstwo z art. 278 § 1 k.k. w zw. z art. 64 § 1 k.k. popełnione w dniu 17 grudnia 2010 roku na karę 1 roku pozbawienia wolności;

które to wyroki opisane w pkt. 4 i 5 tut. Sąd połączył, wydając w dniu 4 września 2012 roku, pod sygn. akt II K 264/12 wyrok łączny częściowo zmieniony wyrokiem Sądu Okręgowego w Krakowie z dnia 11 kwietnia 2013 roku, sygn. akt IV Ka 1177/12 w zakresie wymiaru orzeczonej kary łącznej i podstawy prawnej,

6. Sądu Rejonowego w Suchej Beskidzkiej Wydział (...) z dnia 5 kwietnia 2012 roku, sygn. akt II K 600/11 za przestępstwo z art. 278 § 1 k.k. w zw. z art. 64 § 1 k.k. popełnione w nocy z 3/4 sierpnia 2011 roku na karę 8 miesięcy pozbawienia wolności;

7. Sądu Rejonowego w Suchej Beskidzkiej Wydział (...) z dnia 26

listopada 2012 roku, sygn. akt II K 466/11 za przestępstwo z art. 279 § 1 k.k. w zw. z art. 64 § 1 k.k. i art. 278 § 1 k.k. w zw. z art. 64 § 1 k.k. na karę 1 roku i 6 miesięcy pozbawienia wolności za czyn I, popełniony 01.03.2011r. oraz kary 6 miesięcy pozbawienia wolności za czyn II popełniony 02.03.2011r., łącznie karę 1 roku i 7 miesięcy pozbawienia wolności;

Sąd Rejonowy w Wadowicach (...)Wydział (...) w wyroku z dnia 18 listopada 2013 roku sygn. VII K 459/13 orzekł jak następuje:

I. na mocy art. 85 k.k., art. 86 § 1 k.k. w miejsce wymierzonych wyrokami opisami w punkcie 6. i 7. za zbiegające się przestępstwa kar pozbawienia wolności orzeka wobec skazanego H. P. karę łączną 2 (dwóch) lat pozbawienia wolności;

II. na zasadzie art. 576 k.p.k. w pozostałym zakresie łączone wyroki pozostawia do odrębnego wykonania;

III. na zasadzie art. 572 k.p.k. umarza postępowanie o wydanie wyroku łącznego odnośnie wyroku opisanego w punkcie 1, 2, 3, 4, 5.;

IV. na zasadzie art. 577 k.p.k. zalicza skazanemu na poczet orzeczonej kary łącznej pozbawienia wolności okres zatrzymania w dniach 02.03.2011r. - 03.03.2011r. w sprawie II K 466/11, w wymiarze dwóch dni;

V. na zasadzie art. 624 § 1 k.p.k. zwalnia skazanego od ponoszenia

kosztów sądowych związanych z wydaniem wyroku łącznego.

Apelację od powyższego wyroku wniósł skazany.

Skarżący zarzucił, iż jego zachowania od momentu popełnienia objętych wyrokami jednostkowymi przestępstw uległo zmianie. W tym zakresie skazany podniósł, iż posiada bardzo dobrą opinię Zakładu Karnego w W.. Dobre są również rokowania co do jego zachowania w przyszłości.

Nadto, apelujący wskazał, że należy do tych 5% skazanych, którzy chcą zmienić swoje życie. Dlatego bierze on udział w różnego rodzajach programach resocjalizacyjnych i kursach zawodowych.

Skarżący zarzucił także, iż zatrudniony jest poza Zakładem Karnym.

Apelujący wskazał też, iż wywiązuje się z nałożonego na niego w sprawie II K 600/11 obowiązku zapłaty zadośćuczynienia.

Podnosząc powyższe zarzuty, skazany wniósł o wymierzenie mu kary łącznej na zasadzie absorpcji.

Sąd Odwoławczy zważył, co następuje:

Apelacja skazanego okazała się o tyle uzasadniona, o ile skutkowała ona uchyleniem zaskarżonego wyroku i przekazaniem sprawy Sądowi Rejonowemu w Wadowicach (...)Wydziałowi (...) z siedzibą w Suchej Beskidzkiej celem ponownego jej rozpoznania.

W sprawie zachodzi bezwzględna przyczyn odwoławcza, o której mowa w art. 439 § 1 pkt 10 kpk.

Na uwadze należy mieć iż art. 573 § 2 kpk stanowi, iż stawiennictwo osobiste skazanego na rozprawie nie jest obowiązkowe, chyba że sąd postanowi inaczej. Przepis art. 451 stosuje się odpowiednio.

Z art. 451 kpk wynika natomiast, iż sąd odwoławczy, na wniosek oskarżonego pozbawionego wolności, zarządza sprowadzenie go na rozprawę, chyba że uzna za wystarczającą obecność obrońcy. O prawie złożenia wniosku należy pouczyć oskarżonego. Jeżeli sąd nie zarządza sprowadzenia oskarżonego, który nie ma obrońcy, wyznacza obrońcę z urzędu.

W niniejszej sprawie skazany, odbywający karę pozbawienia wolności w Zakładzie Karnym w W., nie został pouczony o prawie do złożenia na podstawie art. 451 kpk wniosku o doprowadzenie go na rozprawę w przedmiocie wydania wyroku łącznego. Okoliczność ta w sposób niebudzący najmniejszych wątpliwości wynika z dowodów zwrotnego potwierdzenia odbioru zawiadomień (k. 19 i k. 29).

Naruszenie ciążącego na Sądzie Orzekającym z mocy art. 573 § 2 kpk w zw. z art. 451 kpk obowiązku pouczenia o prawie do złożenia wniosku o doprowadzenie nie miało wprawdzie wpływu na treść zaskarżonego wyroku, jako że skazany wiedział, że przysługuje mu takie prawo i złożył wnioski o doprowadzenie go na rozprawy w dniu 16 października 2013 r. i w dniu 18 listopada 2013 r. (k. 18 i k. 24). Wnioski te skutkowały tym, iż obecność skazanego na rozprawie stała się obowiązkowa. Ich nieuwzględnienie prowadziło zaś do tego, że konieczne było wyznaczenie skazanemu obrońcy z urzędu, którego obecność na rozprawie miała obligatoryjny charakter.

Sąd Rejonowy jednakże żadnego ze złożonych przez skazanego wniosków o doprowadzenie na rozprawę nie rozpoznał. W tym zakresie nie wydał bowiem żadnego postanowienia, jak też nie zarządził doprowadzenia skazanego na rozprawy w dniu 16 października 2013 r. i 18 listopada 2013 r. Nie ustanowił mu także obrońcy z urzędu. Przeprowadzając zaś rozprawy pod nieobecność obrońcy skazanego skutkowało zaistnieniem w sprawie bezwzględnej przyczyny odwoławczej.

W tym zakresie przytoczyć należy wyrok Sądu Najwyższego z dnia 19 lutego 2013 t. sygn. akt IV KK 200/12, w którym Sąd stwierdził: „Przeprowadzenie rozprawy odwoławczej w sprawie dotyczącej wyroku łącznego bez udziału skazanego pozbawionego wolności, którego wniosek o sprowadzenie na tę rozprawę nie został uwzględniony, oraz pod nieobecność jego obrońcy - wbrew dyspozycji art. 451 k.p.k., który znajduje tu w myśl art. 573 § 2 zd. 2 k.p.k. wprost zastosowanie - stanowi bezwzględne uchybienie określone w art. 439 § 1 pkt 10 in fine k.p.k.” (OSNKW 2013/4/32, LEX nr 1282444, Prok.i Pr.-wkł. 2013/5/29, Biul.SN 2013/4/20, Biul.PK 2013/3/32-34). Podobny pogląd wyrażony został przez Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 20 września 2002 r. sygn. akt V KKN 130/01 (LEX nr 56915, Prok.i Pr.-wkł. 2003/2/11).

Pogląd ten należy tez odnieść do postępowania przed sądem I instancji, jako że zasady udziału skazanego w rozprawie są identyczne.

Z powyższych względów zaskarżony wyrok należało na podstawie art. 439 § 1 pkt 10 kpk uchylić, a sprawę przekazać Sądowi Rejonowemu w Wadowicach (...)Wydziałowi (...)z siedzibą w Suchej Beskidzkiej celem ponownego jej rozpoznania.

Nie były to jednak jedyne błędy popełnione przez Sąd Orzekający przy rozpoznawaniu niniejszej sprawy.

Na uwadze należy mieć, iż Sąd I instancji w niewłaściwy sposób ukształtował zbieg realny przestępstw. W tym zakresie wskazać trzeba, iż Sąd Orzekający uznał, iż brak jest podstaw do połączenia przestępstw objętych wyrokami jednostkowymi wchodzącymi w skład dwóch wyroków łącznych Sądu Rejonowego w Suchej Beskidzkiej: z dnia 30 czerwca 2009 r. sygn. akt II K 150/09 i z dnia 4 września 2012 r. sygn. akt II K 264/12. Sąd I instancji przyjął natomiast, iż istnieją podstawy do połączenia kar, które wymierzone zostały skazanemu w sprawach II K 600/11 i II K 466/11 i orzekł karę łączna 2 lat pozbawienia wolności.

Ze stanowiskiem Sądu Orzekającego zgodzić się można jednak tylko częściowo.

Racje przyznać należy Sądowi I instancji, iż w sprawie nie ma podstaw do połączenia kar wymierzonych skazanemu wyrokami Sądu Rejonowego w Suchej Beskidzkiej z dnia 31 sierpnia 2007 r. sygn.. akt II K 127/07 i z dnia 8 lutego 2008 r. sygn. akt V K 444/07 z karami orzeczonymi w sprawach II K 88/08, II K 89/11, II K 80/11, II K 600/11 i II K 466/11. Przestępstwa objęte wyrokami wydanymi w sprawach II K 88/08, II K 89/11, II K 80/11, II K 600/11 i II K 466/11 popełnione zostały bowiem po wydaniu chronologicznie pierwszego wyroku wyznaczającego granicę zbiegu, tj. wyroku Sądu Rejonowego w Suchej Beskidzkiej z dnia 31 sierpnia 2007 r. sygn. akt II K 127/07, a to: 7 kwietnia 2008 r. (II K 88/08), 15 listopada 2010 r. (II K 89/11), 17 grudnia 2010 r. (II K 80/11), w nocy z 3 na 4 sierpnia 2011 r. (II K 600/11) oraz w dniach 1 i 2 marca 2011 r. (II K 466/11). Powyższe pozwala podzielić przekonanie Sądu Orzekającego, iż brak jest podstaw do uznania, aby wyrok łączny Sądu Rejonowego w Suchej Beskidzkiej z dnia 30 czerwca 2009 r. sygn. akt II K 150/09 utracił na podstawie art. 575 § 1 kpk moc.

Trafnie uznał również Sąd I instancji, iż przestępstwa objęte wyrokiem Sądu Rejonowego w Suchej Beskidzkiej z dnia 12 sierpnia 2008 r. sygn. akt II K 88/08 nie pozostają w zbiegu realnym z żadnym innym czynem. Popełnione zostały one bowiem dnia 7 kwietnia 2008 r., a zatem już po wydaniu wyroku Sądu Rejonowego w Suchej Beskidzkiej z dnia 31 sierpnia 2007 r. sygn. akt II K 127/07. Jednocześnie czyny przypisane skazanemu w sprawach II K 89/11, II K 80/11, II K 600/11 i II K 466/11 popełnione zostały w 2010 i 2011 r., a zatem już po wydaniu wyroku w sprawie II K 88/08.

Inaczej rzecz ma się natomiast z występkami, za które H. P. skazany został w sprawach II K 89/11, II K 80/11, II K 600/11 i II K 466/11. W tym zakresie Sąd I instancji błędnie uznał bowiem, iż wydanie wyroku łącznego w sprawie II K 264/12, obejmującego kary wymierzone w sprawach II K 89/11 i II K 80/11 wyklucza możliwość połączenia objętych nim kar z karami wymierzonymi skazanemu wyrokami zapadłymi po wydaniu tego wyroku łącznego. Z przepisu art. 575 § 1 kpk wynika tymczasem, iż jeśli po wydaniu wyroku łącznego zachodzi potrzeba wydania nowego wyroku łącznego, z chwilą jego wydania poprzedni wyrok łączny traci moc. Możliwość ta nabiera szczególnego znaczenia wtedy, gdy pojawia się bądź pojawił się, a nie został ujęty w wyroku łącznym, nowy wyrok mogący podlegać połączeniu, chociażby z częścią dotychczasowych skazań. Z tego powodu, w sprawie zachodziła potrzeba ponownego przeanalizowania wszystkich wydanych w stosunku do skazanego wyroków jednostkowych (zarówno tych objętych wyrokami łącznymi, jak i tych które wyrokami łącznymi nie zostały objęte), przy uwzględnieniu zwłaszcza zapadłego po wydaniu wyroku łącznego z dnia 4 września 2012 r. sygn. akt II K 264/12 wyroku Sądu Rejonowego w Suchej Beskidzkiej z dnia 26 listopada 2012 r. sygn. akt II K 466/11. Tej potrzeby nie dostrzegł zaś ani Sąd Orzekający ani prokurator obecny na rozprawie w dniu 18 listopada 2013 r. wnoszący o połączenie kar wymierzonych w sprawach II K 600/11 i 466/11.

W tym zakresie wskazać trzeba, iż Sąd Odwoławczy widzi możliwość połączenia kar wymierzonych w sprawach II K 89/11, II K 80/11 i II K 466/11. Chronologicznie pierwszym wyrokiem w tym układzie procesowym jest bowiem wyrok Sądu Rejonowego w Suchej Beskidzkiej z dnia 30 marca 2011 r. sygn. akt II K 89/11. Objęte wyrokami z dnia 13 czerwca 2011 r. sygn. akt II K 80/11 i z dnia 26 listopada 2012 r. sygn. akt II K 466/11 przestępstwa popełnione zas zostały przed jego wdaniem, tj. odpowiednio dnia 17 grudnia 2010 r. oraz dnia 1 i 2 marca 2011 r.

Na możliwość tę wskazał zresztą sam skazany we wniosku o wydanie wyroku łącznego, wnosząc o połączenie kar orzeczonych w sprawach II K 264/12 i II K 466/11. Sąd Rejonowy nie był wprawdzie związany tym wnioskiem. Nie zwolniło go to jednak z obowiązku zbadania czy istniała możliwość połączenia kar w sposób wskazany przez wnioskodawcę.

Przestępstwo objęte skazaniem w sprawie II K 600/11 nie pozostaje natomiast w zbiegu realnym z żadnym innym czynem. Występek z art. 278 § 1 kk w zw. z art. 64 § 1 kk popełniony został bowiem w nocy z 3 na 4 sierpnia 2011 r., a zatem już po wydaniu wyroku w sprawie II K 89/11 (30 marca 2011 r.).

Wytknąć także trzeba Sądowi I instancji, iż poza zakresem jego zainteresowania pozostała kwestia dokładnego ustalenia treści wydanych wobec skazanego wyroków jednostkowych. W postępowaniu o wydanie wyroku łącznego koniecznym jest tymczasem dokładne ustalenie treści prawomocnych wyroków na podstawie akt poszczególnych spraw, z uwzględnieniem zwłaszcza treści rozstrzygnięć sądów odwoławczych (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 25 marca 2009 r. sygn. akt III KK 26/09 LEX nr 491332). Poczynione przez Sąd Rejonowy na podstawie akt spraw jednostkowych ustalenia powinny też obejmować modyfikacje wydanych wobec skazanego wyroków w toku postępowania wykonawczego poprzez decyzje o warunkowym przedterminowym zwolnieniu, warunkowym zawieszeniu wykonania kary orzeczonej w wymiarze bezwzględnym, zarządzeniu wykonania kary warunkowo zawieszonej itp. (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 25 kwietnia 2007 r. sygn. akt III KK 83/07, LEX nr 277247).

Uzasadnienie zaskarżonego wyroku pozwala też przyjąć, iż Sąd Rejonowy poczynił ustalenia dowodowe w oparciu o nieujawniony na rozprawie materiał dowodowy, a to akta II K 150/09 i II K 264/12. Na tej podstawie poczynił ustalenia dotyczące m.in. skazania w sprawie II K 127/07, II K 88/01 i II K 80/11.

W sytuacji uchylenia wyroku łącznego z uwagi na niewłaściwie ukształtowany zbieg przestępstw podniesione przez skarżącego zarzuty dotyczące wymiaru kary łącznej uznane być muszą za przedwczesne.

Rozpoznając ponownie sprawę Sąd I instancji, opierając się o akta poszczególnych spraw, ustali dokładną treść poszczególnych wyroków jednostkowych, jak tez innych orzeczeń modyfikujących wymierzone nimi kary. Sąd Rejonowy zbierze także dane o odbytych przez skazanego karach. Następnie, dysponując tak zebranym materiałem dowodowym Sąd I instancji wyda wyrok łączny obejmujący kary wymierzone skazanemu w sprawach II K 89/11, II K 80/11 i II K 466/11.

Orzekając karę łączną Sąd Rejonowy pamiętać powinien o treści art. 443 kpk. Wysokość orzeczonej w ponownym postępowaniu przez Sąd I instancji kary łącznej nie może bowiem przekroczyć sumy kary łącznej orzeczonej wyrokiem łącznym Sądu Rejonowego w Suchej Beskidzkiej z dnia 4 września 2012 r. sygn. akt II K 264/12, obejmującej skazania w sprawach II K 89/11 i II K 80/11 (1 rok pozbawienia wolności) oraz orzeczonej wobec skazanego uchylonym wyrokiem kary łącznej (2 lata pozbawienia wolności) pomniejszonej o niepodlegającą łączeniu karę 8 miesięcy pozbawienia wolności wymierzoną skazanemu w sprawie II K 600/11.

Mając powyższe na względzie, Sąd Odwoławczy na podstawie art. 437 § 2 kpk i art. 439 § 1 pkt 10 kpk orzekł jak w sentencji.

SSO Urszula Gubernat SSO Lidia Haj SSO Krzysztof Chodak

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE